Ifyo Abakoloci Bacita Pa Kutwalilila Abakosa Mu Kupepa

“Abalimbwa mu ng’anda ya kwa Yehova, . . . bacili baletwala mu bukote.”—AMALUMBO 92:13, 14.

1, 2. (a) Finshi ilingi line abantu batontonkanya pa bukote? (b) Bushe Amalembo yatila finshi fikacitika ku fyafuma mu lubembu lwa kwa Adamu?

BUSHE nga mwaumfwa ishiwi lya kuti ubukote, mutontonkanya pali finshi? Bushe mutontonkanya pa nkanda yafunyanya, pa kukoma amatwi, nangu pa kukanakwata amaka? Nelyo bushe mutontonkanya pali fimbi ificitika mu “nshiku sha bubi” ifyalondololwa bwino bwino pali Lukala Milandu 12:1-7? Nga e fyo mutontonkanya, mufwile ukwibukisha ukuti ifi Lukala Milandu icipandwa 12 yalondolola ukuti e ficitika umuntu nga akota, te fyo Kabumba Yehova Lesa alefwaya pa kutendeka. Lelo ifi fyonse ficitika pa mulandu wa lubembu ulo Adamu acitile.—Abena Roma 5:12.

² Ukukula fye ukwine takwabipa, pantu pa kuti umuntu akokole pa calo, pafwile ukupita imyaka. Na kuba, bonse tulatemwa ukumona umuntu aleya alekula no kuba umukalamba. Na kabili, tulomfwa bwino nga twamona ifiteekwa nelyo ifilimwa fyesu filekula. Ububi bonse ubwabako pali cino calo pa mulandu wa lubembu no kukanapwililika imyaka yonse iyi 6,000, buli no kufumishiwapo nomba line. Kabili abantu bonse aba cumfwila bakaipakisha ubumi nga filya fine Lesa afwaile pa kubala, takwakabe ukukalipwa pa mulandu wa bukote nelyo imfwa. (Ukutendeka 1:28; Ukusokolola 21:4, 5) Pali ilya nshita, “umwikashi wa mu calo takasose, ati, Nindwala.” (Esaya 33:24) Abakote bakabwelela ku nshiku sha ‘bulumendo bwabo,’ kabili umubili wabo ‘ukalelemo kucilo wa mwaice.’ (Yobo 33:25) Lelo, pali ino nshita bonse bafwile fye ukushipikisha ku fifuma mu lubembu bapyana kuli Adamu. Na lyo line, ababombela Yehova bena balapaalwa icine cine ilyo baleya balekota.

3. Bushe Abena Kristu ‘batwala shani na mu bukote’?

³ Icebo ca kwa Lesa citwebo kuti ‘abalimbwa mu ng’anda ya kwa Yehova, . . . balatwala na mu bukote.’ (Amalumbo 92:13, 14) Ukulandila mu mampalanya, uwaimbile amalumbo alandile pa cishinka cacindama ica kuti ababomfi ba cishinka aba kwa Lesa balatwalilila ukukosa mu kupepa kabili balabomba bwino nangu ca kuti umubili wena ulaya ulenakuka. Ifyo ababomfi ba kwa Lesa abengi aba mu nshita ya Baibolo babombele ne fyo abengi aba muno nshiku babomba, filalanga bwino ukuti ifi fya cine.

“Talepuswa pe Tempele”

4. Bushe kasesema umukoloci Ana aipeeleshe shani kuli Lesa, kabili alambwilwe shani?

⁴ Tontonkanyeni pali kasesema mwanakashi Ana, uwaliko ilyo Yesu afyelwe. Ilyo aali ne myaka 84, “talepuswa pe tempele, alebomba umulimo washila ubushiku na kasuba no kuleko kulya ne fya kupaapaata.” Ana taleikala pe tempele pantu wishi ali wa mu “mukowa wa kwa Ashere,” kabili tali mwina Lebi. Tontonkanyeni pa fyo alebombesha pa kuti alesangwa pe tempele cila bushiku ukufuma ulucelo ilyo balepeela ifye fungo, ukufika ilyo balepeela ifye fungo mu cungulo! Ana alilambwilwe icine cine pa kuipeelesha kwakwe. Alisangilweko ilyo Yosefe na Maria baletele Yesu uwali fye akanya kwi tempele ku kumupeela kuli Yehova nga fintu Ifunde lyalandile. Ilyo Ana amwene Yesu, ‘alitootele Lesa no kulanda ulwa mwana kuli bonse abalelolela ukulubuka kwa Yerusalemu.’—Luka 2:22-24, 36-38; Impendwa 18:6, 7.

5, 6. Bushe abakoloci abengi muno nshiku balanga shani ukuti na bo baba nga Ana?

⁵ Abakoloci abengi muno nshiku baba nga Ana, tabapuswa ku kulongana, kabili balapepa na kuli Lesa ukuti ukupepa kwa cine kulelunduluka, e lyo balabombesha na mu mulimo wa kushimikila imbila nsuma. Munyinefwe umo uukwete imyaka napamo 80 uusangwa lyonse ku kulongana pamo no mwina mwakwe atile: “Ukusangwa ku kulongana, e mwata wesu. Tatufwaya ukuba kumbi. Tufwaya fye ukuba ukuli abantu ba kwa Lesa. Tulomfwa bwino sana nga tuli ku kulongana.” Awe mwandini aba bantu balabomba bwino sana kabili kuti twabapashanya!—AbaHebere 10:24, 25.

⁶ BaJean, bamukamfwilwa Abena Kristu abali ne myaka nakalimo 80 na bo batila, “nga kuli ifili fyonse ifikumine ukupepa kwa cine kabili ifyo ndemona ukutila kuti nabombako, na ine wine ndabombako.” Bakonkanyapo abati: “Kwena, fingi ifinenga ukuba no bulanda, nomba bushe abantu bonse bafwile ukuba no bulanda pantu fye ine ndi no bulanda?” BaJean batila balatemwa sana ukuya ku fyalo fimbi ku kusangwa ku maprogramu ayakosha icitetekelo cabo, kabili nga baleshimika balamoneka na pa menso ukuti bali ne nsansa. Nomba line ilyo baile ku calo cimo, baebele abo bali na bo ukuti, “nshilefwaya ukuya ku fifulo ifyo abantu batemwa ukuyako nga baisa mu kutandala; ndefwaya fye ukuya mu kushimikila imbila nsuma!” Nangu ca kutila tabaishibe ululimi balanda kuli ilya ncende, baJean balilengele abantu ukufwaya ukumfwa ifya mu Baibolo. Na kabili, pa myaka iingi, bali mu cilonganino umushali abantu abengi aba kushimikila, nangu ca kutila pa kuti bacite fi balekabila ukusambilila ululimi lumbi no kulaenda iawala ilituntulu pa kuya ku kulongana.

Ukulasambilila na Fimbi mu Bukote

7. Bushe Mose alangile shani ukuti alefwaya bucibusa bwakwe na Lesa bulekosa na lintu akotele?

⁷ Umuntu nga akokola pa calo, aleshiba ifintu ifingi. (Yobo 12:12) Na lyo line, umuntu teshiba ifya kwa Lesa pa mulandu fye wa kuti akokola pa calo. Kanshi, mu nshita ya kulamona ukuti filya fine baishiba kale fingi, ababomfi ba cishinka aba kwa Lesa balafwaya ‘ukulundapo ukusambilila’ ilyo baleya balekula. (Amapinda 9:9) Ilyo Yehova amupeele umulimo, Mose ali ne myaka 80. (Ukufuma 7:7) Cimoneka ukuti pali iyi nshita abantu tabaleikala imyake ingi, pantu Mose alembele ukuti: “Inshiku sha myaka yesu shabe myaka amakumi cinelubali, kabili imyaka amakumi cinekonsekonse nga tuli aba mapiki.” (Amalumbo 90:10) Na lyo line, Mose taleimona ukuti nakota sana ica kutila te kuti asambilile. Pa numa ya kubombela Lesa pa myake ingi, no kubomba imilimo yalekanalekana kabili iyakosa, Mose apaapeete Yehova ukuti: “Shi lekeni njishibe imibele yenu, ukuti imwishibe.” (Ukufuma 33:13) Lyonse fye, Mose alefwaya ukuti bucibusa bwakwe na Yehova bulekosa.

8. Bushe Daniele atwalilile shani ukusambilila na fimbi ilyo ali ne myaka nakalimo 90, kabili finshi fyafuminemo?

⁸ Kasesema Daniele na o ilyo ali ne myaka napamo 90, alitwalilile ukulaetetula pa fyalembwa fya mushilo. Ifyo ailwike mu “malembo,” napamo ifyo abelengele mu Ubwina Lebi, muli Esaya, Yeremia, Hosea, na Amose, e lyo na mu mabuuku yambi, fyamulengele ukupepa sana kuli Yehova. (Daniele 9:1, 2) Yehova alyaswike ipepo lya kwa Daniele pa kumweba ifyebo fyapuutwamo ifya kwisa kwa kwa Mesia, e lyo ne fyali no kucitika ku ntanshi mu kupepa kwa cine.—Daniele 9:20-27.

9, 10. Finshi bamo baacita pa kuti batwalilile ukusambilila na fimbi?

⁹ Nga filya fyacitile Mose na Daniele, kuti twaesha ukutwalilila ukusambilila na fimbi pa kulabika amano ku kubelenga Baibolo ne mpapulo nga natukwata amaka ya kucite fyo. Ifi fine e fyo abengi balecita. BaWorth, ni baeluda abali ne myaka nakalimo 80, kabili balesha sana ukusambilila fyonse ifipya ifyo “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” apekanya. (Mateo 24:45) Batila, “Nalitemwa sana icine, kabili ndomfwa bwino ukumona uko ulubuuto lwa cine luya lulebalikilako.” (Amapinda 4:18) BaFred na bo, ababomba umulimo wa nshita yonse imyaka ukucila 60, balisanga ukuti ukulanshanya ifya mu Baibolo na basumina banabo kulabakoselesha. Batila: “Ndatontonkanya sana pa fya mu Baibolo. Nga muletontonkanya sana pa fyaba mu Baibolo, e kutila ukumona ifyo mwingasambililako kuli ilyo lyashi, kabili nga muleampanya ifyo mulebelenga ku ‘cipasho ca fyebo ifituntulu,’ ninshi mukeshiba bwino umulolele ifyo fyebo. Mukamona no kuti ifyaba mu Baibolo fyalikatana bwino sana kabili fisuma nga nshi.”—2 Timote 1:13.

¹⁰ Umuntu nga akula, te kutila ninshi calaala capwa te kuti asambilile ifipya nangu ifintu ifyakosa. Aba myaka 60, 70, nangu fye 80 balisambilila ukubelenga, e lyo bambi na bo balisambilila indimi shimbi. Ico Inte sha kwa Yehova bamo bacitile fi, mulandu wa kuti bafwaya ukushimikila imbila nsuma ku balanda indimi sha ku fyalo fimbi. (Marko 13:10) BaHarry na bena mwabo balicilile imyaka 65 ilyo batampile ukushimikila abalanda iciPortuguese. BaHarry batila: “Kwena ukulanda fye icishinka, umuntu nga akota umulimo onse fye ulakosa.” Na lyo line, pa mulandu wa kubombesha e lyo no mupampamina, balikumanishe ukulatungulula amasambililo ya Baibolo mu ciPortuguese. Pa myaka iingi nomba, baHarry balalanda na malyashi ya mu ciPortuguese pa kulongana kwa citungu.

11. Mulandu nshi tulelandila pa fyo abakoloci ba citetekelo bamo bamo babomba?

¹¹ Kwena, te bakoloci bonse abengacita ifi twalandapo, pantu bamo balalwalilila nangu kuti kwaba fimo ifingalenga bafilwa ukucita ifyo bambi bacita. Nomba, cinshi tulelandila pa fyo abakoloci bamo baacita? Te kutila tulefwaya abakoloci bonse ukubomba nge fyo abakoloci bambi babomba. Lelo, tuletontonkanya nga filya umutumwa Paulo alembeele Abena Kristu abaHebere ilyo alelanda pali baeluda ba cishinka ukuti: “Pa kumona umwalola imyendele yabo, pashanyeni icitetekelo cabo.” (AbaHebere 13:7) Nga twatontonkanya pa fyo abakoloci bamo babombesha, kuti twakoseleshiwa ukupashanya icitetekelo cabo icakosa icilenga aba bakoloci ukutwalilila mu mulimo wabo kuli Lesa. BaHarry, abali ne myaka 87 nomba, balondolola ico bakosela mu mulimo wa kwa Yehova abati, “ndefwaya ukubombesha muli iyi myaka isheleko iya bumi bwandi, kabili ndefwaya ukubomba apapelele amaka yandi mu mulimo wa kwa Yehova.” BaFred abo tulandilepo kale, balomfwa bwino sana ukubomba umulimo babapeela pa Bethel. Batila: “Ufwile ukwishiba ifyo wingabombela bwino Yehova no kutwalilila ukubomba ifyo fine.”

Balaipeelesha na Lintu Ifintu Fyayaluka

12, 13. Bushe Barsilai aipeeleshe shani kuli Lesa nangu ca kutila alikotele?

¹² Kuti cayafya ukushipikisha ilyo umuntu akwata ubwafya pa mulandu wa kukota. Na lyo line, kuti mwaipeelesha kuli Lesa nangu ifintu fyayaluka. Barsilai umwina Gileadi alicitilepo fimo ifisuma mu bukote. Ilyo ali ne myaka 80, alipokelele bwino Davidi na baume bakwe, alibapeele ifya kulya no mwa kwikala ilyo balebutuka Abishalomu uwalefwaya ukupoka wishi ubufumu. Ilyo Davidi alebwelelamo ku Yerusalemu, Barsilai ashindike Davidi na baume bakwe ukuyafika ku mumana wa Yordani. Davidi alefwaya ukusenda Barsilai ukuya mu kwikala nankwe kwi sano. Bushe Barsilai ayaswike shani? Atile: “Ine lelo ndi ne myaka amakumi cinekonsekonse. Bushe umubomfi wenu engasonde ico ndelya napamo ico ndenwa? Bushe ncili ndeumfwa amashiwi ya ng’omba ishaume atemwa ishanakashi? . . . Moneni umubomfi wenu Kimhamu; lekeni aabuke na bashikulu imfumu, kabili muciteni icawama mu menso yenu.”—2 Samwele 17:27-29; 19:31-40.

¹³ Nangu ca kuti ifintu fyalyalwike pa mulandu wa bukote, Barsilai alicitilepo fimo ukufika apapelele amaka yakwe ukutungilila imfumu iyo Yehova asontele. Pali iyi nshita, nga alelya ifya kulya tafyaleumfwika bwino, kabili amatwi na yo yalikomene, lelo ifi tafyalengele Barsilai ukuba no bulanda. Taletontonkanya fye pa fingamuwamina, asalile Kimhamu ukuti e o Davidi asende, kabili ico acitile calangile ifyo umutima wakwe wali. Abakoloci abengi muno nshiku na bo baba nga Barsilai, pantu ni bakapekape kabili tabaitemwa. Balabomba ukufika apapelele amaka yabo ukutwala pa ntanshi ukupepa kwa cine, pantu balishiba ukuti “amalambo aya musango yu e yateemuna Lesa.” Ala twalipaalwa ukuba na bakoloci ba cishinka!—AbaHebere 13:16.

14. Bushe filya Davidi alandile na pa bukote pa Amalumbo 37:23-25 fyalenga shani ili lembo ukucindama sana?

¹⁴ Nangu ca kutila ifintu fyalealuka imiku iingi kuli Davidi mu myaka abombeele Lesa, aishibe fye ukuti Yehova taaluka mu fyo asakamana ababomfi bakwe aba cishinka. Ilyo Davidi ali mupepi no kufwa, ashikile ulwimbo ulo ino nshita twaishiba ukuti Amalumbo 37. Elenganyeni ukuti Davidi alelisha nsango wakwe kabili aleimba, ninshi aletontonkanya na pa fyamucitikile, aleti: “Amatampulo ya muntu yapampamikwa kuli Yehova, kabili abekelwa ku kwenda kwakwe; nangu awa takapooswe fye, pantu Yehova amutungilila ku kuboko kwakwe. Nali umwaice, nomba ninkota; lelo nshamona uwalungama nalekeleshiwa, nangu bufyashi bwakwe bulepule cilyo.” (Amalumbo 37:23-25) Yehova alimwene ukutila calilingile ukuti Davidi alande na pa bukote ilyo aimbile ulu lwimbo lwapuutwamo. Ifi alandile fitulanga ukuti amashiwi yakwe yafumine pa nshi ya mutima!

15. Bushe umutumwa Yohane alangile shani ukuti ali wa cishinka nangu ca kuti ifintu fyalyalwike kabili alikotele?

¹⁵ Umutumwa Yohane na o ali ne citetekelo nangu ca kuti ifintu fyalyalwike ilyo akotele, kabili kuti twamupashanya. Ilyo Yohane bamutwele pa cishi ca Patmo “pa mulandu wa kulanda pali Lesa no kushimika ubunte bwa kwa Yesu,” ninshi alibombela Lesa napamo imyaka 70. (Ukusokolola 1:9) Na lyo line talekele ukubomba. Na kuba, amalembo yonse ayo Yohane alembele aya mu Baibolo, alembele ninshi ali mupepi no kufwa. Ilyo ali pa cishi ca Patmo, Lesa amulangile ifimonwa fya kutiinya ifyaba mu Ukusokolola, kabili alifilembele bwino bwino. (Ukusokolola 1:1, 2) Cimoneka ukuti afumine pali cilya cishi mu nshita Kateka wa Roma Nerva aali pa bufumu. Lyena, napamo mu 98 C.E. ilyo ali ne myaka nalimo 90 nangu 100, Yohane alembele Ilandwe e lyo na mabuuku yatatu ayainikwa ishina lyakwe.

Balitwalilila Ukushipikisha

16. Bushe abaleka ukulanda bwino pa mulandu wa bukote kuti balanga shani ifyo baipeela kuli Yehova?

¹⁶ Fingi fingalenga abakoloci ukufilwa ukulabomba nge fyo balebomba kale, kabili amafya bengakwata na yo yalapusanapusana. Ku ca kumwenako fye, abakoloci bamo balileka fye no kulanda bwino. Na lyo line, bacili balebukisha ifisuma ifyo Lesa abacitila ne fyo alanga ukuti alibatemwa kabili wa cikuuku kuli bena. Nangu ca kuti nomba tabalanda bwino bwino, mu mitima yabo balalanda kuli Yehova ukuti: “Ifyo natemwa amalango yenu! Akasuba konse yene e kwetetula kwandi.” (Amalumbo 119:97) Yehova na o alishiba ‘abatontonkanya pe shina lyakwe,’ kabili alamona no bupusano bwaba pali aba bantu e lyo na bantu abengi muli cino calo, abashabika amano ku kucita ukufwaya kwakwe. (Malaki 3:16; Amalumbo 10:4) Ala tulomfwa bwino ukwishiba ukuti Yehova alatemwa ukumona ifyo twetetula mu mitima yesu!—1 Imilandu 28:9; Amalumbo 19:14.

17. Cinshi icaibela kabili icacindama ico ababombela Yehova imyaka iingi baacita?

¹⁷ Icishinka na cimbi icacindama ca kutila ababombela Yehova mu cishinka imyaka iingi balicitapo cimo icaibela ico bashali no kucita nga tabalebombela Lesa, icacindama ico bacita ca kuti, balitwalilila ukushipikisha. Yesu atile: “Mu kushipikisha kwenu e mo mukamwene myeo yenu.” (Luka 21:19) Ukushipikisha kwalicindama pa kuti umuntu akakwate umweo wa muyayaya. Imwe bonse mwe bacita “ukufwaya kwa kwa Lesa,” kabili mwe baba ne cishinka kuli wena mu mikalile yenu, ishibeni ukuti Lesa akamulambula ilyo ‘akafishapo ubulayo bwakwe.’—AbaHebere 10:36.

18. (a) Finshi abakoloci bacita ifyo Yehova omfwa bwino ukumona? (b) Cinshi tukalandapo mu cipande cikonkelepo?

¹⁸ Yehova alamutasha pa mulimo mubomba no mweo onse, ube unono nelyo ukalamba. Te mulandu ne fingacitika ku ‘buntu bwenu ubwa ku nse’ ilyo muleya mulekota, ‘ubuntu bwenu ubwa mu kati’ bwena bulalengwa cipya cipya ubushiku no bushiku. (2 Abena Korinti 4:16) Ukwabula no kutwishika, Yehova alatasha ifyo mwamubombela, kabili tatuletwishika no kuti na ino ine nshita alatasha ifyo mulemubombela. (AbaHebere 6:10) Ukuba ne cishinka muli uyu musango kulakoselesha sana abantu bambi, kabili ico cine e co tukalandapo mu cipande cikonkelepo.

Abakoloci Balakoselesha Sana Abacaice

“Ukufika ku bukote ne mfwi, mwe Lesa, mwindekelesha; nsuke nongole amaka yenu ku nkulo iileisa, na bumpalume bwenu kuli onse uukesabapo.”—AMALUMBO 71:18.

1, 2. Cinshi abakoloci ababombela Lesa bafwile ukwishiba, kabili cinshi twalalandapo?

ELUDA Umwina Kristu ku West Africa atandalile umukoloci uwasubwa kabili amuposeshe ati, “Muli shani?” Munyinefwe umukoloci atile, “Awe mune ndi fye bwino, kuti nabutuka, kuti natoloka, kabili kuti naima na mabaka,” kabili pa kulanda ifyo ninshi aleesha no kucita filya fine alelanda. Lyena atile, “Nomba, ukupupuka kwena, te kuti mpupuke.” Ulya eluda alyumfwile umo uyu mukoloci aloseshe. Aloseshe mu kuti ifyo engakumanisha ukucita, alacita, lelo ifyo ashingakumanisha, tacita. Eluda uwatandile ulya mukoloci nomba ali ne myaka nakalimo 80, kabili acili alebukisha ifyo ulya mukoloci aali uwa cishinka kuli Lesa ne fyo atemenwe ukulanda ifya kusekesha.

² Nga ca kuti umukalamba alecita ifyo Lesa afwaya, abantu bambi balasambililako ifingi ku mibele yakwe. Kwena, umuntu nga akula te kutila ninshi capwa aba na mano kabili akalapashanya Kristu. (Lukala Milandu 4:13) Baibolo itila: “Umutwe wa mfwi cilongwe icayemba, cisangwa mu mibele ya bulungami.” (Amapinda 16:31) Nga muli bakoloci, bushe mwalishiba ukuti bambi balamwenamo sana mu fyo mulanda na mu fyo mucita? Pa kuti tumone ifyo abakoloci bakoselesha sana abacaice, natulande pa bantu bamo aba mu Baibolo abacitile ifisuma.

Abantu Abengi Balamwenamo mu fyo Abakoloci Baba ne Citetekelo

3. Bushe abantu bonse ababako muno nshiku, baamwenamo shani mu fyo Noa ali ne citetekelo?

³ Pa mulandu wa kuti Noa ali ne citetekelo kabili ali uwakosa mu kupepa, na nomba tucili tulamwenamo mu fyo acitile. Ilyo Noa akuulile icibwato aali fye mupepi no kukumanya imyaka 600, kabili alonganike ifinama no kushimikila abantu bambi ifyali no kucitika. (Ukutendeka 7:6; 2 Petro 2:5) Pa mulandu wa kuti Noa aletiina Lesa, wena no lupwa lwakwe, balipuswike Ilyeshi likalamba kabili aishileba icikolwe ca bantu bonse ababako muno nshiku. Kwena, mu nshita ya kwa Noa, abantu baleikala imyaka iingi. Nomba, na lintu akotele sana, Noa ali ne citetekelo, kabili ico camulengele ukupaalwa sana. Apaalilwe shani?

4. Bushe ababombela Lesa muno nshiku bamwenamo shani mu fyo Noa ali ne citetekelo?

⁴ Noa ali ne myaka nakalimo 800 ilyo Nimrode atendeke ukukuula Ulupungu lwa Babele pa mulandu wa kuti takonkele ifyo Yehova alandile ukuti abantu ‘bakakumane pe sonde.’ (Ukutendeka 9:1; 11:1-9) Lelo Noa, takuulileko ulupungu ulo Nimrode akuulile, pantu alishibe ukuti ukucite fyo, kupondokela Lesa. Kanshi Lesa afwile tayalwile ululimi lwa kwa Noa ilyo afulungenye ululimi lwa bacipondoka abalekuula ulupungu. Noa atwalilile uwa citetekelo kabili uwakosa mu kubombela Lesa mpaka fye na lintu akotele, kabili atwalilile fye uwa citetekelo imyaka yonse iyo aikele pa calo iyali iingi nga nshi. Kanshi ababomfi ba kwa Lesa aba kale balemupashanya, kabili ababombela Lesa muno nshiku, na bo bene balamupashanya.—AbaHebere 11:7.

Abakoloci ba Citetekelo Balakoselesha Ulupwa Lwabo

5, 6. (a) Ilyo Abrahamu ali ne myaka 75, cinshi Yehova amwebele ukucita? (b) Cinshi Abrahamu acitilepo pa fyo Lesa amwebele?

⁵ Abakoloci ba citetekelo balakoselesha sana ulupwa lwabo, kabili kuti twamwena ico ku fyo cali ku fikolwe ifyaliko pa numa ya mfwa ya kwa Noa. Abrahamu ali ne myaka nalimo 75 ilyo Lesa amwebele ukuti: “Fumamo mu calo ca ku mwenu, kabili mu bantu bobe, kabili mu ng’anda ya kwa wiso, uleya ku calo ico nkakulanga: nkakucito kubo luko lukalamba, kabili nkakupaala.”—Ukutendeka 12:1, 2.

⁶ Elenganyeni kuti bamweba ukusha ing’anda yenu, ukusha ifibusa fyenu, icalo cenu, na balupwa lwenu bonse, kabili bamweba ukuya ku calo uko mushaishiba. Ifi fine e fyo Lesa aebele Abrahamu ukucita. “Abramu aliile, ifyo Yehova amwebele.” Ukufuma lilya line, aleikala mu mahema no kuba umulebeshi mu fyalo fimbi kabili aleendauka mu calo ca Kanaani, mpaka fye ne mfwa yakwe. (Ukutendeka 12:4; AbaHebere 11:8, 9) Nangu ca kuti Yehova alandile ukuti Abrahamu akaba “uluko lukalamba,” aafwile kale sana ninshi na ba mu lupwa lwakwe bacili fye abanono. Kabili muli Sara umukashi wakwe akwetemo fye umwana umo, Isaki, uwafyelwe ninshi Abrahamu alyendauka mu Calo ca Bulayo imyaka 25. (Ukutendeka 21:2, 5) Na lyo line, Abrahamu tatompweke kabili tabwelelemo ku musumba wa Uri uko afumine. Awe mwandini Abrahamu ali ne citetekelo kabili alishipikishe!

7. Bushe ukushipikisha kwa kwa Abrahamu kwayafwile shani umwana wakwe Isaki, kabili abantu bonse bamwenamo shani?

⁷ Pa mulandu wa kuti Abrahamu alishipikishe, alilengele sana umwana wakwe Isaki ukukosa mu kupepa, kabili Isaki ali umulebeshi mu calo ca Kanaani imyaka yonse 180 iyo aikele pa calo. Icalengele Isaki ukushipikisha, ni co alicetekele amalayo ya kwa Lesa, kabili abafyashi bakwe abakoloci abalemufunda ifya kwa Lesa e balengele Isaki ukuba ne citetekelo. Kabili inshita imbi, Yehova na o alengele icitetekelo ca kwa Isaki ukukosa sana ilyo alandile nankwe. (Ukutendeka 26:2-5) Pa mulandu wa kuti Isaki ali ne citetekelo, calengele ukuti ubulayo Yehova alaile bufikilishiwe ubwa kuti, mu lupwa lwa kwa Abrahamu e mukafuma “ulubuto,” kabili inko shonse e mo shikapaalilwa. Ilyo papitile imyaka iingi, Yesu Kristu, umukalamba pali bonse abali no kufuma muli lulya “lubuto,” alishile pano calo no kulenga abantu bonse abengaba ne citetekelo muli wena ukuba na bucibusa na Lesa no kwisakwata ubumi bwa muyayaya.—Abena Galatia 3:16; Yohane 3:16.

8. Bushe Yakobo alangile shani ukuti ali ne citetekelo cakosa, kabili cinshi acitile ilyo akotele?

⁸ Isaki na o, ayafwile umwana wakwe Yakobo ukuba ne citetekelo cakosa icamulengele ukubombela Lesa mpaka fye na lintu akotele. Yakobo ali ne myaka 97 ilyo ashashele na malaika ubushiku bonse pa kuti amupaale. (Ukutendeka 32:24-28) Yakobo afwile ne myaka 147, nomba ilyo talafwa, nangu ca kuti takwete sana amaka, ali-ikoseleshe no kupaala abana bakwe bonse fye 12. (Ukutendeka 47:28) Amashiwi ya busesemo ayo alandile, ayaba nomba pa Ukutendeka 49:1-28 yalifikilishiwe, kabili fimo ifyo alandilepo ficili filefikilishiwa.

9. Bushe abakoloci abakosa mu citetekelo kuti bayafwa shani aba mu lupwa lwabo?

⁹ Kanshi ababomfi ba kwa Lesa aba cishinka abakoloci, balalenga sana aba mu lupwa lwabo ukukosa mu kupepa. Ifya mu Baibolo ifyo abakoloci basambilisha abacaice, ifyo babafunda pa mulandu wa kuti bena balishiba ifingi, e lyo ne fyo abakoloci bashipikisha pa nshita ntali, kuti fyayafwa sana abacaice ukuba ne citetekelo cakosa ilyo balekula. (Amapinda 22:6) Abakoloci bafwile ukwishiba ukuti ifyo bacita, kuti fyakosha sana aba mu lupwa lwabo.

Abakoloci Balakoselesha Bakapepa Banabo

10. Cinshi Yosefe ‘akonkomeshe ulwa mafupa yakwe,’ kabili amashiwi alandile yakoseshe shani abena Israele?

¹⁰ Abakoloci na kabili, balakoselesha sana bakapepa banabo. Yosefe mwana Yakobo ilyo akotele, alicitilepo cimo icamoneke nge cishacindama sana lelo icalangile ukuti ali ne citetekelo. Ico acitile calikoseshe bakapepa ba cine abengi nga nshi abaishilefyalwa ninshi ena alifwa kale. Ilyo aali ne myaka 110 ‘akonkomeshe ulwa mafupa yakwe,’ aebele abena Israele ukuti, ilyo bakafuma mu Egupti, bakasende amafupa yakwe. (AbaHebere 11:22; Ukutendeka 50:25) Ifyo Yosefe alandile fyalengele abena Israele ukuba ne subilo imyaka yonse iyo bali mu busha, ninshi wena alifwa kale, kabili fyalengele bacetekela ukuti kasuba kamo bakalubuka.

11. Bushe Mose uwali mukoloci nakalimo ayafwile shani Yoshua?

¹¹ Mose na o wine alikoseleshiwe pa mulandu wa kuti Yosefe ali ne citetekelo. Ilyo Mose ali ne myaka 80, e wasendele amafupa ya kwa Yosefe ukuyafumya mu calo ca Egupti. (Ukufuma 13:19) Nalimo iyi yine nshita, aishibene na Yoshua, uwali umwaice sana pali ena. Mu myaka 40 iyakonkelepo, Yoshua ali kapyunga wa kwa Mose. (Impendwa 11:28) Aile na Mose ku lupili lwa Sinai, kabili aishilemukumanya na kabili ilyo atentemwike ulupili ninshi ali ne fipaapaatu fya mabwe apalembelwe Amafunde Ikumi. (Ukufuma 24:12-18; 32:15-17) Awe mwandini Mose umukoloci alifundile Yoshua ifintu ifisuma nga nshi!

12. Bushe Yoshua akoseleshe shani abena Israele ukucita icisuma imyaka yonse iyo aikele pa calo?

¹² Yoshua na o, akoseleshe abena Israele imyaka yonse iyo aikele pa calo. Pa Abapingushi 2:7 patila: “Abantu babombeele Yehova inshiku shonse sha kwa Yoshua kabili inshiku shonse sha bakalamba abashele pa numa ya mfwa ya kwa Yoshua, abamwene umulimo onse uukalamba wa kwa Yehova uo acitile kuli Israele.” Nomba ilyo Yoshua afwile pamo na bakalamba bambi, abena Israele balifililwe ukupepa Lesa bwino bwino, pantu inshita imo baletala bapepako utulubi e lyo kabili babwelela kuli Lesa, ifyo fine e fyo cali pa myaka 300, mpaka fye na mu nshiku sha kwa Samwele kasesema.

Samwele ‘Acitile Ubulungami’

13. Bushe Samwele ‘acitile shani ubulungami’?

¹³ Baibolo tayatweba imyaka Samwele akwete ilyo afwile, lelo ibuuku lya kwa 1 Samwele lilanda pa fyacitike mu myaka 102, kabili Samwele alimweneko ifingi ifyacitike muli iyi myaka. Pa AbaHebere 11:32, 33, patweba ukuti abapingushi ba cishinka na bakasesema “bacitile ubulungami.” Ca cine, Samwele alyafwile bamo abaliko mu nshiku shakwe ukusengauka imibele yabipa, e lyo bambi na bo alibafwile ukuleka ukucita ifyabipa. (1 Samwele 7:2-4) Abafwile shani? Pantu ali ne cishinka kuli Yehova ubumi bwakwe bonse. (1 Samwele 12:2-5) Taletiina no kufunda abantu abalelufyanya, nangu fye ni mfumu. (1 Samwele 15:16-29) Na kabili, ilyo Samwele ‘akotele kabili ali ne mfwi’ atwalilile ukucita icisuma, kabili alepepelako na bambi. Aebele abena Israele banankwe ukuti “kutali fye kuli ine ukubembuka kuli Yehova mu kuleko kumupepela.”—1 Samwele 12:2, 23.

14, 15. Bushe abakoloci kuti bapashanya shani Samwele ilyo balepepa?

¹⁴ Fyonse ifi filelanga ukutila abakoloci kuti bayafwa sana abantu bambi ababombela Yehova ukulacita ifisuma. Te mulandu no kulwalilila nelyo amafya yambi ayo abakoloci bengakwata, kuti balepepelako bambi. Mwe bakoloci besu, bushe mwalishiba ukuti aba mu cilonganino balamwenamo sana mu mapepo yenu? Pa mulandu wa citetekelo cenu mu mulopa wasuumine uwa kwa Kristu, mwaliba na bucibusa na Yehova, kabili pa mulandu wa kuti mwalitwalilila ukushipikisha, icitetekelo cenu ‘calyeshiwa.’ (Yakobo 1:3; 1 Petro 1:7) Mwilaba ukuti: “Ukupaapaata kwa mulungami, ilyo kulebomba kulaba na maka ayengi.”—Yakobo 5:16.

¹⁵ Amapepo ayo mupepela umulimo wa kushimikila ne milimo imbi iya mu cilonganino ca kwa Yehova, yalicindama sana. Bamunyinefwe bamo balibakaka mu fifungo pantu balikaana ukuipoosa mu fya calo pa mulandu wa kuti Bena Kristu. Bambi na bo balecula pa mulandu wa tuyofi, inkondo, e lyo ne nkondo sha bana calo. Bambi na bo, abo mwaba fye na bo na mu cilonganino, baletunkwa ukucita ifyabipa nelyo kuli bamo abalebakaanya ukubombela Lesa. (Mateo 10:35, 36) Ababa pa ntanshi mu mulimo wa kushimikila na batungulula mu filonganino na bo bene, mulebapepelako lyonse. (Abena Efese 6:18, 19; Abena Kolose 4:2, 3) Ala cilawama sana nga mulelumbula amashina ya basumina banenu mu mapepo, nge fyo na Epafra alecita!—Abena Kolose 4:12.

Ukufunda aba Nkulo Ikakonkapo

16, 17. Cinshi Amalumbo 71:18 yasobele, kabili ifyo yalandile filefikilishiwa shani muno nshiku?

¹⁶ Ukwampana na ba cishinka ababa mu “mukuni unono,” abakaya ku muulu, kwalilenga ukuti aba mwi bumba lya “mpaanga shimbi” ababa ne subilo lya kwikala pano calo umuyayaya bakanshiwe bwino sana. (Luka 12:32; Yohane 10:16) Ico calisobelwe pa Amalumbo 71:18, apatila: “Ukufika ku bukote ne mfwi, mwe Lesa, mwindekelesha; nsuke nongole amaka yenu ku nkulo iileisa, na bumpalume bwenu kuli onse uukesabapo.” Abasubwa balaipeelesha ukukansha aba mpaanga shimbi ukubomba imilimo na imbi ilyo bena tabalaya ku muulu mu kuteka na Yesu Kristu.

¹⁷ Ifyo Amalumbo 71:18 yalanda pa kufunda ‘inkulo ileisa’ kuti fyabomba na ku mpaanga shimbi, abafundwa na basubwa ba kwa Lesa. Yehova alipeela abakoloci umulimo wacindama uwa kushimika ifisuma pali wena kuli balya abaleisa mu kupepa kwa cine. (Yoele 1:2, 3) Aba mpaanga shimbi bamona ukuti lishuko ukusambilishiwa na basubwa no mupashi, kabili ico cilalenga na bo ukufwaisha ukulasambilisha na bambi abafwaya ukubombela Yehova.—Ukusokolola 7:9, 10.

18, 19. (a) Finshi ifyacindama ifyo ababomfi ba kwa Yehova abengi abakoloci bengatushimikila? (b) Cinshi Abena Kristu abakoloci bafwile ukwishiba?

¹⁸ Ababomfi ba kwa Yehova abakoloci, bonse fye abasubwa na ba mwi bumba lya mpaanga shimbi, e batushimikila ifyacindama ifyacitike imyaka ya kale mu kuteyanya kwa kwa Lesa. Abanono abacili aba mweo e ko baali na lintu baletambisha ubunkolanya bwa kubalilapo umo balelanga ifyacitike ukufuma pa kutendeka kwa bubumbo ukufika ku fikacitika mu Myaka Ikana Limo. Ubo bunkolanya balebwita ati “Photo-Drama of Creation.” Abakoloci bamo bamo balishibene fye na bamunyinefwe baletungulula umulimo wa kushimikila abo bakakile mu cifungo mu 1918. Bambi na bo balilandileko na pa cilimba pa mulabasa wa Nte sha kwa Yehova uwaleitwa ati WBBR. Abengi kuti batushimikila ne fyo cali ilyo Inte sha kwa Yehova balelwisha ubuntungwa bwa kupepa mu filye fya milandu ifikalamba. E lyo bambi na bo balishipikishe no kutwalilila mu kupepa kwa cine ilyo balebacusha kuli bakateka abankalwe. Na kabili, abakoloci kuti balondolola ne fyo icine ca mu Baibolo caya cilelondololwa panono panono mu kuya kwa nshita. Baibolo itukoselesha ukumwenamo muli ifi fyonse ifyo abakoloci baishiba.—Amalango 32:7.

¹⁹ Baibolo ikoselesha Abena Kristu abakoloci ukuba ne mibele isuma pa kuti abacaice balebapashanya. (Tito 2:2-4) Nakalimo ino nshita te kuti mumone ukutila ukushipikisha kwenu, amapepo yenu no kufunda kwenu filakoselesha sana bambi. Nakalimo na Noa, Abrahamu, Yosefe, Mose, na bambi fye, na bo bene tabaishibe bwino bwino ifyo icitetekelo cabo cali no kukoselesha abengi abali no kufyalwa ku ntanshi. Lelo, icitetekelo cabo ne cishinka cabo kuli Lesa, fyalikoselesha abengi ukufika na lelo; e fyo ne citetekelo cenu ne cishinka cenu, fikoselesha bambi.

20. Bushe abakaba ne citetekelo cakosa ukufika na ku mpela, bakapaalwa shani?

²⁰ Nampo nga mukapusuka “ubucushi bukalamba” nelyo mukaba pa bakabuuka mu calo cipya, ala cikawama ukuti mukakwata “ubumi bwine bwine”! (Mateo 24:21; 1 Timote 6:19) Elenganyeni fye ifyo cikaba mu Kuteka kwa Myaka Ikana Limo ukwa kwa Kristu ilyo Yehova akafumyapo ubukote. Mu nshita ya kuti mukalebuuka ababula amaka, cila bushiku mukalabuuka na maka kabili ubumi bwenu bukalawaminako fye. Cila bushiku mukalakwata amaka, kabili amenso yenu yakalamona bwino sana, amatwi yenu na yo yakalaumfwikisha, kabili mukalamoneka bwino sana! (Yobo 33:25; Esaya 35:5, 6) Apo bakekala umuyayaya, abakaba mu calo cipya ica kwa Lesa lyonse fye bakaba nga baice pantu tabakakote iyo. (Esaya 65:22) E ico kanshi ifwe bonse, natutwalilile ukuba ne citetekelo cakosa ukufika na ku mpela kabili natutwalilile ukubombela Yehova no mweo onse. Natucetekele ukuti Yehova akafishapo ifyo alaya kabili ifyo akatucitila fikawama sana ukucila ne fyo tusuubila ukuti e fyo akacita.—Amalumbo 37:4; 145:16.