-
Abena Waldo—Bacisanguka Baishileba BaProtestantiUlupungu—2002 | March 15
-
-
Abena Waldo—Bacisanguka Baishileba BaProtestanti
Cali ni mu mwaka wa 1545 mu ncende yayemba iya Lubéron ku Provence, ku kapinda ka ku kulyo aka France. Imilalo yalilongene ku kucita icintu cabipisha pa mulandu wa kukanasuminisha amaipepele. Umulungu wakonkelepo kwali ukwipayaulula abantu.
IMISHI yalyonawilwe na bekashi baliketwe nelyo ukwipaiwa. Abashilika bakaluka balesongelekanya abantu mu kwipayaulula kwabipisha ukwalengele aba ku Bulaya ukuba no mwenso. Abaume nalimo 2,700 balipaiwe na bali 600 batuminwe ku kubombela mu fimaato, na banakashi na bana baliculile icine cine. Mushika mukalamba uwaleangalila uyu lulu wa kwipayaulula alitashiwe ku mfumu ya ku France na kuli papa.
Uku Kwaluka kale kale kwali na kupaatukanya Germany lintu Imfumu ya ciKatolika Francis I iya ku France, pa kusakamikwa pa lwa kwanana kwa buProtestanti, yafwailishe pa lwa aba baleita ati bacisanguka. Ukucila ukusanga abantu abanono abali bacisanguka, abalashi mu Provence basangile imishi yaiswilemo bacisanguka ba mipepele. Icipope ca kulofya aba bacisanguka calipeelwe kabili uku kwipayaulula kwacitike mu 1545.
-
-
Abena Waldo—Bacisanguka Baishileba BaProtestantiUlupungu—2002 | March 15
-
-
Ukufuma mu Katolika no Kuba Bacisanguka
Muli shilya nshiku, abaleshimikila fye bali ni bashimapepo, kabili icalici lyaleti e lyakwete insambu sha kusuminisha umuntu ukushimikila. Bashimapepo baleti abena Waldo tabasambilila, lelo mu 1179, Vaudès afwaile ukuti engapeelwa insambu sha kushimikila kuli Papa Alexander III. Alipeelwe insambu, lelo kulila fye bashimapepo bacikaya basuminisha. Kalemba wa lyashi lya kale Malcolm Lambert atila “ici cali cimo cine fye no kukaana.” Na cine, Shikofu Mukalamba Jean Bellesmains uwa ku Lyons alikeenye ukushimikila kwa bantu yaweyawe. Vaudès ayankwileko mu kwambula ilembo lya Imilimo 5:29 ilitila: “Tuli no kunakila Lesa ukucilo kunakila abantu.” Apo takonkele ici cibindo, Vaudès alitamfiwe mu calici mu 1184.
Nangu ca kuti abena Waldo balibatamfishe mu citungu ca kwa shikofu wa ku Lyons no kubatamfya mu musumba, cimoneka kwati ici cipope ca kubalilapo tacali sana na maka. Abantu abengi balekumbwa abena Waldo pa bufumacumi bwabo ne mikalile yabo, na bashikofu batwalilile ukulanda nabo.
Ukulingana na kalemba wa lyashi lya kale, Euan Cameron, cimoneka kwati aba abena Waldo abaleshimikila “tabalesuusha fye Icalici lya ciKatolika.” “Balefwaya fye ukushimikila no kusambilisha.” Bakalemba wa lyashi lya kale batila ili bumba lyalisangwike pa mulandu wa fipope ifyo fyacefeshe amaka yabo. Ukukanwa ne Calici kwalengele abena Waldo batamfiwa ku kabungwe ka Fourth Lateran Council mu 1215. Bushe ici cakumine shani ukushimikila kwabo?
Balabombela mu Bumfisolo
Vaudès afwile mu mwaka wa 1217, kabili ukupakasa kwapashile abakonshi bakwe ababutukile ku mipokapoka ya Alpine iyaba mu France, ku Germany, ku kapinda ka ku kuso aka Italy na ku ncende yabela pa kati ka Bulaya na ku Kabanga. Na kabili ukupakasa kwalengele abena Waldo ukwikala mu mishi, kabili ici calengele ukuti beshimikila mu ncende ishingi.
Mu 1229 Icalici lya Katolika lyapwishishe Ukwipayaulula ukwa bena Cathari, nelyo abena Albigenses, ku kapinda ka ku kulyo aka France.c Nomba batendeke ukusansa Abena Waldo. Bonse abalesuusha icalici bali no Kulubulushiwa icabipisha. Umwenso walengele abena Waldo ukulabomba mu bumfisolo. Ilyo umwaka wa 1230 walefika ninshi balileka ukushimikila ku cintubwingi. Audisio alondolola ukuti: “Ukucila ukuya mu kufwaya abakonshi bapya . . . , baipeeleshe ku kusakamana abaalwilwe kale, ukukosha icitetekelo cabo te mulandu na mafya no kupakaswa.” Asosa no kuti “ukushimikila kwatwalilile ukuba ukwacindama lelo baleshimikila mu nshila imbi.”
-
-
Abena Waldo—Bacisanguka Baishileba BaProtestantiUlupungu—2002 | March 15
-
-
Ilyo ukupakaswa kwi Calici lya ciKatolika kwaletwalilila, abena Waldo abengi baikele mu ncende mwaliko umutende mu Provence ku kapinda ka ku kulyo aka France, nga fintu cali kuli baProtestanti. Bwangu bwangu abalashi balibebele pa lwa uku kukuuka. Te mulandu na malyashi yasuma pa lwa mikalile ne mibele ya bena Waldo, abantu bamo batwishike bucishinka bwabo no kutila balepumfyanya umuyano. Icipope ca Mérindol califumine, icalengele ukuti kube ukwipayaulula kwabipisha ukulandilwepo mu kutendeka kwa cino cipande.
Ukumfwana pali baKatolika na bena Waldo kwatwalilile ukulacepa. Pa kuti baicingilile ku kusanswa, abena Waldo batendeke no kubomfya abashilika. Uku kukansana kwalengele bailunda kuli baProtestanti. E co abena Waldo batendeke ukubombela pamo na baProtestanti.
-