Ababila Imbila Nsuma Ya Mutende

“Ifyo yayemba pa mpili amakasa ya . . . ulengo kuumfwe fya mutende, uubile mbila nsuma.”—ESAYA 52:7.

1, 2. (a) Fya kutiinya nshi ifilecitika cila bushiku? (b) Bushe abengi bomfwa shani pa fyabipa ifilecitika?

MUNO nshiku, imbila sha bulanda nashifulisha pano isonde ica kuti abengi nacibapesha na mano. Nga baisula icilimba, bomfwo kuti abantu kwa kuti na kwa kuti nabafwa ku bulwele. Pa TV, bamona abana balecululuka ku nsala abashikwete wa kubafwa. Mu nyunshipepala na mo, basangamo ilyashi lya kuti amabomba nayabongolola ifikuulwa no kwipaya abantu abengi nga nshi aba kaele.

² Ca cine, ifintu fya kutiinya filecitika fye cila bushiku. Ukwabula no kutwishika, imibele ya pano calo ilealuka, kabili ifintu filebipilako fye. (1 Abena Korinti 7:31) Magazini umo uulanda pa filecitika mu calo uwa ku Bulaya atile cilemoneka kwati icalo conse “calaonaulwa umupwilapo.” E mulandu wine abengi baikalila fye bulanda bulanda! Umuntu umo uwa ku United States of America uo baipwishe ku balefwailisha ilyashi pa fyo abantu bomfwa ilyo batamba pa TV ifilecitika mu calo, ukwabula ukutwishika alandile ifyo na bambi abengi bengalanda, atile: ‘Ilyo natamba TV no kumona ifilecitika, ndomfwa ubulanda sana. Pantu paba fye imbila sha bulanda sheka sheka. Awe mwandini cipesha mano.’

Imbila Bonse Bafwile Ukumfwa

3. (a) Ni mbila nsuma nshi yaba muli Baibolo? (b) Cinshi mumwena ukuti imbila nsuma ya Bufumu yalicindama?

³ Mu calo ca musango yu ica malanda, bushe kwena imbila nsuma kuti yasangwa? Ee, kuti yasangwa! Ala te pa busuma ukwishiba ukuti Baibolo ilanda pa mbila nsuma. Imbila ya kuti ukulwala, ifipowe, imisoka, inkondo, no kucula konse, fikapwa mu Bufumu bwa kwa Lesa. (Amalumbo 46:9; 72:12) Awe mwandini iyo e mbila umuntu onse engatemwa ukumfwa! Inte sha kwa Yehova bafwaya ukuti umuntu onse omfweko imbila nsuma. E mulandu wine na bantu mwi sonde lyonse baishibila ukuti ba Nte balabombesha ukubila imbila nsuma ya Bufumu bwa kwa Lesa ku mitundu yonse iya bantu.—Mateo 24:14.

4. Finshi ifikumine umulimo wa kubila ifyo twalasambilila muli cino cipande, kabili cinshi tukasambilila mu cipande cikonkelepo?

⁴ Lelo, bushe, nangu ca kutila mu fifulo fimo abantu tabafwaya sana ukubashimikila, kuti twacita shani pa kuti tutwalilile ukubomba bwino kabili tuleipakisha umulimo wa kubila imbila nsuma? (Luka 8:15) Ukupituluka mu fintu fitatu ifyakuma ukushimikila kwesu kuti kwatwafwa sana. Lekeni kanshi tusambilile (1) icilenga tushimikile, nelyo umulandu tushimikilila; (2) ubukombe tubila, nelyo ico tubila; na (3) ifya kucita pa kushimikila. Nga tuleshimikila no mutima onse, ubukombe bwesu na bo nga buleumfwika bwangu, kabili tuleshimikila mu musango wa kuti abantu batemwa ukumfwa ico tulefwaya ukulanda na bo, ninshi abantu abengi sana bakomfwako imbila yawamisha pano isonde, imbila nsuma ya Bufumu bwa kwa Lesa.a

Ico Tubombela Umulimo wa Kubila Imbila Nsuma

5. (a) Mulandu nshi uukalamba uulenga ukuti tuleshimikila? (b) Cinshi twingalandilo kuti nga twaumfwila ifunde lya mu Baibolo ilya kushimikila, ninshi tulelanga ukuti twalitemwa Lesa?

⁵ Natulande pa ca kubalilapo, icilenga ukuti tubombe uyu mulimo. Mulandu nshi tubilila imbila nsuma? Ulya wine mulandu walengele ukuti na Yesu abombeko uyu mulimo. Atile: “Natemwa Tata.” (Yohane 14:31; Amalumbo 40:8) Kanshi, umulandu ukalamba wa kuti tucincishiwa no kutemwa kwesu ukwa kuli Lesa. (Mateo 22:37, 38) Baibolo yalilanda ukuti ukutemwa Lesa no kushimikila fyendela pamo pantu itila: “Uku e kutemwa Lesa, ukuti tubake amafunde yakwe.” (1 Yohane 5:3; Yohane 14:21) Bushe Lesa e watupeela ifunde lya kuti ‘kabiyeni kalengeni abasambi’? (Mateo 28:19) Ee. Kwena, ca cine ukuti uwalandile ayo mashiwi ni Yesu, lelo uwalengele ukuti Yesu ayalande ni Yehova. Cinshi twasosela ifyo? Yesu atile: “Nshicita kantu nangu kamo neka; lelo filya fine Tata ansambilishe, e fyo na ine nsambilisha.” (Yohane 8:28; Mateo 17:5) Kanshi nga twaumfwila ifunde lya kushimikila, ninshi tulelanga ukuti twalitemwa Yehova.

6. Bushe ukutemwa Lesa kutulenga shani ukubila imbila nsuma?

⁶ Na kabili, ukutemwa Yehova kulenga ukuti tushimikile pantu tufwaya ukwimininako Yehova ubunte pa bufi ubo bamubepesha kuli Satana. (2 Abena Korinti 4:4) Satana atila Lesa te kuti ateke bwino abantu. (Ukutendeka 3:1-5) Tuli Nte sha kwa Yehova, kanshi tufwaisha ukubombako umulimo wa kusokolola ubufi bwa kwa Satana no kulenga ishina lya kwa Lesa ukucindikwa ku bantu bonse. (Esaya 43:10-12) Cimbi na co, tubomba umulimo wa kushimikila pa mulandu wa kuti twalishiba imibele yakwe ne nshila shakwe. Imitima yesu itweba ukuti tuli fibusa fyakwe kabili tufwaisha ukwebako bambi pali Lesa wesu. Na kuba, ubusuma bwa kwa Yehova ne mibele yakwe iyalungama fituletela insansa ica kuti tulafilwa ukwikala fye ukwabula ukulanda pali ena. (Amalumbo 145:7-12) Tulafilwa ukutalala, kano twalanda pa bukata no “kupuulama” kwakwe ku bengomfwa.—1 Petro 2:9; Esaya 43:21.

7. Pa mbali ya kutemwa Lesa, cinshi na cimbi icacindama icilenga ukuti tulebomba umulimo wa kushimikila?

⁷ Kwaliba na cimbi icacindama icilenga ukuti tutwalilile ukubomba umulimo wa kushimikila: Tufwaisha ukusansamusha abekala bulanda bulanda ku mulandu wa fyabipa ifilecitika, na pa mulandu wa kumona ifyo abantu balecululuka pano isonde. Muli ici na mo, tufwaisha ukupashanya Yesu. Moneni ica kumwenako mu lyashi lyaba muli Marko icipandwa 6.

8. Bushe Marko icipandwa 6 alanga ukuti Yesu aleumfwa shani nga amona abalecula?

⁸ Abasambi babwela mu kushimikila kabili balondolwela Yesu fyonse ifyo bacitile ne fyo basambilishe. Yesu amona ukuti abasambi nabanaka, atila baye na o ku ncende imo “no kutuushako panono.” E ico banina ubwato baya ku mpanga ukwafisama. Nomba abantu na bo bakonka, babutuka ukukonka ululamba lwa bemba, kabili bwangu bwangu bafika kuli Yesu na basambi. Cinshi Yesu acita? Baibolo itila: “Amwene ibumba likalamba, kabili abekatilwe inkumbu, pantu bali nge mpaanga ishabula kacema. Kabili atendeke ukubasambilishe fintu ifingi.” (Marko 6:31-34) Inkumbu shalengele Yesu ukutwalilila ukushimikila imbila nsuma kuli balya bantu nangu ca kutila alinakile. Ukwabula no kutwishika, Yesu alibalangulukileko. Alyumfwile ubulanda pa bucushi bwabo.

9. Cinshi tusambilila muli Marko icipandwa 6 icifwile ukulenga ukuti tuleshimikila?

⁹ Cinshi tusambilila kuli ili lyashi? Tuli Bena Kristu, kanshi twalishiba ukuti tulefwaya nangu tatulefwaya, tufwile ukubomba umulimo wa kubila imbila nsuma no kupanga abasambi. Twalishiba no kuti ukubila imbila nsuma, mulimo wesu, pantu Lesa afwaya “ukuti abantu ba misango yonse bakapusuke.” (1 Timote 2:4) Na lyo line, te kutila icilenga tubombe uyu mulimo mulandu fye wa kuti twalyebwa ukucite co, lelo mulandu wa kuti tulomfwila na bantu inkumbu. Nga twaumfwila abantu ubulanda nga filya Yesu aleumfwa, umutima wesu wakulatweba ukuti imeni, kabiyeni ku bantu no kubashimikila imbila nsuma. (Mateo 22:39) Ifi fyonse twalandapo nga e filelenga ukuti tulebomba uyu mulimo, awe ninshi tukatwalilila ukushimikila imbila nsuma ukwabula ukuleka.

Ubukombe Tubila, ni Mbila Nsuma ya Bufumu bwa kwa Lesa

10, 11. (a) Bushe Esaya alondolwele shani ubukombe tubila? (b) Bushe Yesu abilile shani “ifya mutende,” kabili ababomfi ba kwa Lesa aba muno nshiku bakonka shani ica kumwenako cakwe?

¹⁰ Ica bubili icikumine umulimo wesu uwa kubila, bukombe tubila. Cinshi tubila? Kasesema Esaya alilondolwele bwino sana umusango wa bukombe tubila ilyo atile: “Ifyo yayemba pa mpili amakasa ya kwa kabila, uulengo kuumfwe fya mutende, uubile mbila nsuma, uulengo kuumfwo kupususha, uutila ku Sione, Lesa obe aleteka!”—Esaya 52:7.

¹¹ Amashiwi yacindama muli ili lembo aya kuti, “Lesa obe aleteka,” yatucinkulako ulwa bukombe tufwile ukubila, e kutila, imbila nsuma ya Bufumu bwa kwa Lesa. (Marko 13:10) Moneni ukuti ici cikomo citweba no kuti ubukombe bwesu busuma. Esaya abomfya amashiwi ya kuti ‘ukupususha,’ ‘imbila nsuma,’ ne ‘fya mutende.’ Ilyo papitile imyake iingi ukufuma lilya, mu nshita ya buKristu, Yesu Kristu afikilishe uku kusesema mu musango waibela ilyo abombele umulimo wa kushimikila sana ifya mutende no kubila ulwa kwisa kwa Bufumu bwa kwa Lesa. (Luka 4:43) Muno nshiku, sana sana ukutendeka mu 1919, Inte sha kwa Yehova balikonka ica kumwenako ca kwa Yesu, na bo bene mu kucincila babila imbila nsuma ya Bufumu bwa kwa Lesa ubuleteka na mapaalo bukaleta.

12. Busuma nshi abapokelela imbila nsuma ya Bufumu basangamo?

¹² Bushe abapokelela imbila nsuma ya Bufumu, busuma nshi basangamo? Nga filya cali mu nshiku sha kwa Yesu, imbila nsuma pali lelo ipeela abantu isubilo ne cisansamushi. (Abena Roma 12:12; 15:4) Ilalenga aba mitima ya bufumacumi ukuba ne subilo pantu balasambilila no kushininkisha ukuti ku ntanshi kukaba ifisuma icine cine. (Mateo 6:9, 10; 2 Petro 3:13) Isubilo lya musango yo lilalenga sana ukuti abatiina Lesa bale-enekela ifisuma. Kemba wa malumbo atila ‘tabatiina no lukumo lubi.’—Amalumbo 112:1, 7.

Ubukombe bwa “Kukakililako Abafunaike Misana”

13. Bushe Kasesema Esaya alondolola shani amapaalo yesa ino ine nshita ku bapokelela imbila nsuma?

¹³ Cimbi na co, imbila nsuma tubila ilaleta insansa na mapaalo pali ino ine nshita ku baipokelela. Twalosha mwi? Kasesema Esaya alandile pa mapaalo yamo yamo ilyo asobele ukuti: “Umupashi wa kwa Shikulu Yehova waba pali ine, pa kuti Yehova ansubila ku kubile mbila nsuma ku balanda; antuma ku kukakililako abafunaike misana, ku kubilisha kuli bankole ukulubuka, na ku bakakwa ukwiswilwa; ku kubilisho mwaka wa luse lwa kwa Yehova, no bushiku bwa cilandushi ca kwa Lesa wesu; ku kusansamusha bonse abaloosha.”—Esaya 61:1, 2; Luka 4:16-21.

14. (a) Bushe insoselo ya kuti ‘ukukakilila abafunaike misana,’ ilanga ukuti ubukombe bwa Bufumu bwakwata amaka ya musango nshi? (b) Tupashanya shani inkumbu sha kwa Yehova ilyo tuleshimikila abalecula?

¹⁴ Ukusesema kwa kwa Esaya kwasobele ukuti ilyo Yesu akalashimikila imbila nsuma, ‘akakakilila abafunaike misana.’ Awe mwandini icilangililo Esaya abomfya pano cisuma nga nshi! Icitabo cimo icilondolola amashiwi ya mu Baibolo citila, ishiwi lya mu ciHebere ilyapilibulwa ukuti ‘ukukakilila,’ “ilingi line libomba ku ‘kukaka’ insalu pa cilonda ca muntu uuceneke pa kuti cipole.” Nasi uusakamana abalwele alakakilila bwino bwino icilonda ca muntu uuceneke pa kuti tacilundulwike. E fyo caba na kuli ifwe, ilyo tulebila ubukombe bwa Bufumu, bakasabankanya abasakamana balakoselesha bonse abalecula abapokelela imbila nsuma. Na kabili, pa kwafwa abalekabila, bapashanya inkumbu sha kwa Yehova. (Esekiele 34:15, 16) Kemba wa malumbo aimbiile Lesa ukuti: “E uposha abafunike misana, kabili e ukaka pa filonda fyabo.”—Amalumbo 147:3.

Ifyo Ubukombe bwa Bufumu Butungilila no Kukosha Abalecula

15, 16. Finshi ifyacitika kuli bamo ifilelanga ukuti ca cine ubukombe bwa Bufumu bulatungilila no kukosha abalecula?

¹⁵ Ilingi line, ificitika filanga ukuti ukushimikila abantu ubukombe bwa Bufumu kwaba ngo kukakilila icilonda ca muntu uceneke no kutungilila abalecula. Umfweni ifyo cali kuli baOreanna, banakulubantu ba ku South America abaishibe ukuti bena balolela fye ukufwa. Nte umo atendeke ukubatandalila ku kubabelengela Baibolo no lupapulo lwa Icitabo Candi Ica Malyashi ya mu Baibolo.b Pa kutendeka, baOreanna abali aba bulanda icine cine balekutika kuli Nte ninshi balambalele fye mu busanshi nabashibata, baleishako fye icefu. Lelo, tapakokwele sana, batendeke ukuikoseleshako, baleikalako pa busanshi ilyo Nte alebelenga. Mu kuya kwa nshita, batendeke ukwikalako pa cipuna, ukulolela ukuti Nte balesambilila na o Baibolo afike. E fyo basukile batendeka no kuya ku kulongana kwa Bena Kristu ku Ng’anda ya Bufumu. Balikoshiwe ku fyo balesambilila ku kulongana ica kuti batendeke ukupeelako abalepita pa mwabo impapulo shilanda pali Baibolo. Ilyo bali ne myaka 93, baOreanna balibatishiwe no kuba Inte ya kwa Yehova. Ubukombe bwa Bufumu bwalengele batendeka ukuimona ukutila kanshi kuti babombako fimo ifyalondoloka pano calo ilyo tabalafwa.—Amapinda 15:30; 16:24.

¹⁶ Ubukombe bwa Bufumu bulakosha sana nangu fye ni balya abeshibe no kuti ubulwele buli no kubasenda nomba line. Umfweni ifyo cali kuli baMaria aba ku calo cimo ica ku masamba ya Bulaya. Bali no bulwele bushipola kabili abene baishibe ukuti balelolela fye ukufwa. Ilyo Inte sha kwa Yehova shabatandalile, bali aba bulanda nga nshi. Lelo, ilyo baumfwile ifyo Lesa akacitila abantu, basangile ukuti kanshi tabafwile ukulolela fye imfwa, kuti babombako fimo ifyacindama pano calo ilyo tabalafwa. Balibatishiwe kabili batendeke ukubombako sana umulimo wa kushimikila. Mu myaka yabo ibili iya kulekeleshako, nga mwabalolesha fye, kuti mwamona na mwe bene ukuti ca cine baMaria bali ne nsansa ne subilo. Ilyo bafwile, ninshi balicetekela sana mwi subilo lya kubuuka.—Abena Roma 8:38, 39.

17. (a) Bushe abapokelela imbila nsuma bomfwa shani? (b) Bushe pa lwenu mwashininkisha shani ukuti Yehova “emya abakungumana”?

¹⁷ Ifya musango yu fitulanga ukuti ca cine ubukombe bwa Bufumu bulatungilila no kukosha abalecula abafwaisha ukumfwa icine ca mu Baibolo. Abafwilwa abatemwikwa babo balapepemuka no kukosa nga baishiba ukuti abantu babo abafwa bakabuuka. (1 Abena Tesalonika 4:13) Abapiina abashaishiba no kwa kusanga ifyo aba mu ng’anda yabo bengalya, balayumfwa abacindama kabili balakosa ilyo baishiba ukuti Yehova takabalekeleshe nga baba aba cishinka kuli ena. (Amalumbo 37:28) Abengi abekala bulanda bulanda, panono panono Yehova alabafwa ukukosa ilyo balepita mu bwafya, bamo abalelwala balapola fye no kupola. (Amalumbo 40:1, 2) Cine cine, ku maka ya Cebo cakwe, ino ine nshita, Yehova ‘aleimya bonse abakungumana.’ (Amalumbo 145:14) Nga twamona ifyo imbila nsuma ya Bufumu isansamusha abalecula mu cifulo tubombela na mu cilonganino cesu ica Bwina Kristu, lyonse tulaimwena na menso ukuti ni fwe twaba ne mbila yawamisha pano isonde lelo!—Amalumbo 51:17.

‘Ukupaapaata Uko Mbapaapaatilako Kuli Lesa’

18. Bushe Paulo aumfwile shani ilyo abaYuda bakeene imbila nsuma, kabili cinshi calengele omfwe fyo?

¹⁸ Nangu ca kutila imbila tubila iisuma sana, abengi na bo balaikaana. Bushe ico kuti calenga twaumfwa shani? Kuti twaumfwa nga filya fine no mutumwa Paulo aumfwile. Alishimikile sana ku baYuda, lelo abengi balikeene imbila yali no kubapususha. Paulo alyumfwile sana ubulanda pali filya abaYuda bacitile. Umwine atile: “Ndi no bulanda bukalamba no kucululuka kushipwa mu mutima wandi.” (Abena Roma 9:2) Alyumfwilile inkumbu abaYuda abo aleshimikila. Calimuletele ubulanda nga nshi ukumona balekaana imbila nsuma.

19. (a) Mulandu nshi limo twingafuupwilwa? (b) Cinshi calengele Paulo ukutwalilila umulimo wa kubila?

¹⁹ Ukumfwila abantu inkumbu e kulenga ukuti na ifwe tubile mbila nsuma. Kanshi kuti twafuupulwa nga twamona abengi balekaana ubukombe bwa Bufumu. Ukumfwa ububi nga bakaana, kulanga fye ukuti tulasakamana abantu tushimikila kabili tufwaya ukuti beshibe icine ca mu Baibolo. Lelo kwena, tatufwile kulaba ica kumwenako ca mutumwa Paulo. Cinshi calengele ukuti atwalilile ukubomba umulimo wa kushimikila? Kwena alyumfwile sana ubulanda ukuti abaYuda abengi balikeene ukupokelela imbila nsuma, lelo tatile capwa naleka no kushimikila abaYuda bonse, pantu tapali nangu umo uukapusuka. Alesuubila ukuti muli balya bene mwali bamo abengapokelela Kristu. E ico, alandile ifyo aleumfwa pa baYuda bamo ilyo alembele ukuti: “Ukubekwa kwa mutima wandi no kupaapaata uko mbapaapaatilako kuli Lesa, cine cine, kwa kuti bakapusuke.”—Abena Roma 10:1.

20, 21. (a) Kuti twapashanya shani Paulo mu mulimo wesu uwa kushimikila? (b) Cinshi icikumine umulimo wesu uwa kushimikila ico tukalandapo mu cipande cikonkelepo?

²⁰ Moneni ifintu fibili ifyo Paulo alandile. Atile kufwaya kwa mutima wakwe ukuti bamo bakapusuke, kabili alebapaapaatilako na kuli Lesa pali ico. Na ifwe, tupashanya Paulo. Tufwaisha ukutwalilila ukufwayafwaya aba mitima ya bufumacumi abengomfwa imbila nsuma. Tutwalilila no kupepa kuli Yehova ukuti tusange abantu ba musango yo pa kuti tubafwe ukwenda mu nshila ya kuya kwi pusukilo.—Amapinda 11:30; Esekiele 33:11; Yohane 6:44.

²¹ Kwena, ca cine, pa kushimikila ubukombe bwa Bufumu ku bantu abengi sana, tufwile ukwishiba bwino ico tubombela uyu mulimo no bukombe tufwile ukubila. Lelo, tufwile ukwishiba ne fya kucita pa kushimikila. E co tukalandapo mu cipande cikonkelepo.

[Amafutunoti]

Imbila Nsuma Ku Ba Nko Shonse

“Mukaba inte shandi . . . ukufika ku mpela ya pano isonde.”—IMILIMO 1:8.

1. Ilyo tulesambilisha abantu ifya mu Baibolo, finshi tubikako amano, kabili cinshi tucitile fyo?

BAKAFUNDISHA bacenjela balabika amano ku fyebo balefunda umuntu, lelo na kabili balabika amano na ku musango balefundilamo umuntu ifyo fyebo. E fyo na ifwe tucita ilyo tulesambilisha abantu icine ca mu Baibolo. Tubika amano ku fyebo tulesambilisha abantu na ku musango tulesambilishishamo umuntu ifyo fyebo. Ubukombe bwesu ubwa mbila nsuma ya Bufumu bwa kwa Lesa, bwena ni bulya bwine, lelo kuti twayalula umusango wa fyebo ukulingana na bantu tuleshimikila. Cinshi tucitile fyo? Pantu tufwaya ukushimikila abantu abengi sana.

2. Nani tupashanya nga tulealula ifya kushimikila ukulingana na bantu tulelandako?

² Nga tuleshimikila abantu mu musango wa kuti batemwa ukumfwa ico tulelanda, ninshi tulepashanya ababomfi ba kwa Lesa aba kale. Ica kumwenako fye, tontonkanyeni pa mutumwa Paulo. Atile: “Ku baYuda naishileba ngo muYuda . . . Ku bashaba na mafunde naishileba ngo ushaba na mafunde, . . . Ku banaka naishileba uwanaka, ukuti nonke abanaka. Nimba fyonse ku ba misango yonse, ukuti mu nshila yonse mpususheko bamo.” (1 Abena Korinti 9:19-23) Paulo aleshimikila abengi pantu aleyalula ifya kushimikila ukulingana na bantu alelandako. Na ifwe bene tukashimikila abantu abengi imbila nsuma, nga tuleishiba ifili abantu tulelandako no kulanda ifyo bengatemwa ukumfwa.

Ku “Mpela sha Pano Isonde”

3. (a) Bwafya nshi twakwata mu mulimo wesu uwa kushimikila? (b) Amashiwi ya pali Esaya 45:22 yalefikilishiwa shani pali lelo?

³ Ubwafya bukalamba ubwabako ku bashimikila imbila nsuma, bwa kufika mu ncende shonse, ukushimikila “pano isonde ponse.” (Mateo 24:14) Muli ba 1900, ababomfi ba kwa Yehova abengi bali-ipeeleshe ukuya mu kushimikila mu fyalo umushali nangu bamo aba kushimikila abantu imbila nsuma. Cinshi cacitike? Abatendeke ukupepa ku Nte sha kwa Yehova mwi sonde lyonse balifulile nga nshi. Pa kutendeka kwa ba 1900, imbila nsuma yaleshimikilwa mu fyalo ifinono sana pano isonde, lelo pali ino nshita Inte sha kwa Yehova balebomba uyu mulimo mu fyalo 235! Cine cine, imbila nsuma ya Bufumu ilebilwa ukufika ku “mpela sha pano isonde.”—Esaya 45:22.

4, 5. (a) Ni bani babombako sana umulimo wa kushimikila imbila nsuma? (b) Finshi aba mu maofesi yamo yamo aya Nte sha kwa Yehova balandile pali bamunyinefwe ne nkashi abafuma ku fyalo fimbi?

⁴ Finshi fyalenga ukuti bakapepa bafule fi? Fingi. Bamishonari abasambilishiwa kwi Sukulu lya Baibolo Ilya Gileadi Ilya Watchtower, na mu myaka ya nomba line, abaume ukucila pali 20,000 abapita mu Sukulu lya Kukansha Ilya Butumikishi, bonse aba, balilenga umulimo ukuya pa ntanshi. Inte sha kwa Yehova bambi na bo balikuukila ku fyalo ukukabilwa aba kushimikila Ubufumu abengi. Abena Kristu ba musango yo bonse abaipeelesha, abaume na banakashi, abaice na bakalamba, abashimbe na baupana, balilenga ukuti imbila nsuma ya Bufumu ishimikilwe mwi sonde lyonse. (Amalumbo 110:3; Abena Roma 10:18) Awe mwandini aba bantu tulabatasha nga nshi. Umfweni ifyo aba mu maofesi yamo yamo aya Nte sha kwa Yehova balembele pali bamunyinefwe ne nkashi abafuma ku fyalo fimbi ababombela mu fifulo umukabilwa aba kushimikila abengi.

⁵ Aba ku Ecuador batile: “Aba bamunyinefwe batemwikwa e batungulula umulimo wa kushimikila mu fifulo fyabela ukutali sana, balapanga ifilonganino ifipya, kabili balafwa bamunyinefwe ne nkashi ukulunduluka mu filonganino.” Aba ku Dominican Republic batile: “Awe mwandini bamunyinefwe ne nkashi abengi abaisa mu kubombela kuno nga bati baye ku mwabo, ifilonganino ifingi kuti fyabulisha sana bakabomba. Ala lipaalo ukuba na bo kuno.” Aba ku calo cimo icabela ku kabanga ka Bulaya batile: “Mu filonganino ifingi ifya muno calo cesu, bankashi balifula sana ukucila bamunyina. (Amalumbo 68:11) Na kabili, bankashi bene aba, abengi bapya mu cine, kanshi bapainiya abashimbe abaisa kuno balesambilisha sana bankashi banabo ifya kubomba mu mulimo wa mwi bala. Awe mwandini baletwafwa!” Bushe na imwe kuti mwatemwa ukuya mu kubombela ku calo cimbi?a—Imilimo 16:9, 10.

“Abantu Ikumi Aba mu Nko sha Ndimi Shonse”

6. Bushe Sekaria 8:23 alanga shani ukuti kukaba no bwafya bwa ndimi mu mulimo wa kushimikila?

⁶ Ubwafya na bumbi ubukalamba bwa kuti abantu pano isonde balanda indimi ishingi sana. Icebo ca kwa Lesa casobele ukuti: “Mu nshiku isho e mo abantu ikumi aba mu nko sha ndimi shonse bakekata ku cisempe ca muYuda umo, no kutila, Tuleya na imwe, pantu natuumfwo kuti muli na Lesa.” (Sekaria 8:23) Ukufikilishiwa kwa muno nshiku ukwa uku kusesema, abantu ikumi, libumba likalamba, ilyalandilwepo mu kusesema kwa pa Ukusokolola 7:9. Ukusesema kwa kwa Sekaria kwatile “abantu ikumi” bakafuma mu nko shonse, lelo moneni ukuti atile abo bantu bakafuma “mu nko sha ndimi shonse.” Bushe ico cintu cacindama ica muli uku kusesema, na co calicitika? Ee, calicitika.

7. Fipendo nshi fimo fimo ifilelanga ukuti imbila nsuma yalifika ku bantu ba “ndimi shonse”?

⁷ Moneni ifipendo fimo fimo. Imyaka yapita 50, impapulo shesu shali mu ndimi 90. Pali lelo, shaba mu ndimi ukucila pali 400. “Umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” alibombesha ukulemba impapulo na mu ndimi shimo ishilandwa na bantu abanono fye. (Mateo 24:45) Ica kumwenako fye, impapulo sha Baibolo nomba shilalembwa mu lulimi lwa Greenlandic (ululandwa na bantu 47,000), ululimi lwa Palauan (ululandwa na bantu 15,000), no lwa Yapese (ululandwa na bantu nakalimo fye 7,000).

‘Umwinshi Uukalamba uwa Kubombeshamo’

8, 9. Cinshi calenga ukuti ‘umwinshi uukalamba uwa kubombeshamo’ wisuke, kabili cinshi Inte sha kwa Yehova abengi balecita?

⁸ Lelo kwena, nakalimo muno nshiku tatukabila no kuya ku calo cimbi pa kuti tushimikile imbila nsuma ku balanda ululimi lumbi. Ino myaka, kwaba imbutushi e lyo na bantu abengi abalanda indimi shimbi abakuukila mu fyalo ifikankaala no kupanga ubwikashi bwa balanda indimi ishingi isha ku fyalo fimbi. Ica kumwenako fye, mu musumba wa Paris, ku France, mulandwa indimi nakalimo 100. Mu musumba wa Toronto, ku Canada, mulandwa indimi nakalimo 125; mu London, ku England, mwena mulandwa indimi ukucila pali 300! Ukufula kwa musango yu ukwa bantu bafuma ku fyalo fimbi abekala mu fifulo ifingi umubombela ifilonganino, kwalilenga ‘umwinshi uukalamba uwa kubombeshamo,’ ukwisuka, e kuti ishuko lya kushimikila imbila nsuma ku ba nko shonse.—1 Abena Korinti 16:9.

⁹ Pa kucefyanyako ubu bwafya, Inte sha kwa Yehova abengi na bo balesambilila indimi shimbi. Kwena abengi balacula sana pa kuti fye beshibe ukulanda ululimi lumbi; lelo ubusuma basangamo bwingi, pantu balalenga abafuma ku fyalo fimbi pamo ne mbutushi ukusambilila icine ca mu Cebo ca kwa Lesa. Nomba line, mu calo cimo ica ku masamba ya Bulaya, nakalimo amapesenti 40 aya bantu babatishiwe pa kulongana kwa citungu, bantu bafuma ku fyalo fimbi.

10. Bushe mubomfya shani akatabo ka Good News for People of All Nations (Imbila Nsuma ku ba Nko Shonse)? (Moneni umukululo uleti “Ifyaba mu katabo ka Good News for People of All Nations,” pe bula 26.)

¹⁰ Kwena, nakalimo fwe bengi te kuti tusambilile ululimi lwa ku calo cimbi. Lelo, na ifwe kuti twayafwako abalanda indimi shimbi pa kubomfya bwino akatabo kafumine nomba line aka Good News for People of All Nations (Imbila Nsuma ku ba Nko Shonse),b akakwata ubukombe bwa mu Baibolo ubusuma sana mu ndimi ishingi. (Yohane 4:37) Bushe mulabomfya aka katabo ilyo muleshimikila?

Abantu nga Tabalefwaya Ukumfwe Mbila Nsuma

11. Bwafya nshi na bumbi tulekwata mu fifulo fimo?

¹¹ Ilyo ukusonga kwa kwa Satana kuleya kuleluma pano isonde, kuli ubwafya na bumbi ubukalamba ubo tulesanga pa kushimikila imbila nsuma, ubwafya bwa kuti mu fifulo fimo, abantu tabafwaya ukumfwa imbila nsuma. Kwena, tatupapa sana pali ici, pantu Yesu umwine e wasobele ukuti e fyo cikaba. Ilyo alelanda pa nshiku tulimo, atile: ‘Ukutemwa kwa bengi kukafubaalila.’ (Mateo 24:12) Na cine, abengi shino nshiku tabasumina muli Lesa kabili tabacindika na Baibolo yine. (2 Petro 3:3, 4) Kanshi mu ncende shimo pano isonde, banono fye abasumina ukuba abasambi ba kwa Kristu. Lelo, bamunyinefwe ne nkashi Abena Kristu abatwalilila ukubombesha mu fifulo fya musango yo, tabacucutikila apa fye iyo. (AbaHebere 6:10) Nga cinshi twalandile fyo? Tontonkanyeni pali ifi.

12. Fintu nshi fibili ifyo tubomba ilyo tuleshimikila?

¹² Ilandwe lya kwa Mateo lilanda pa fintu fyacindama fibili ifibombwa ilyo tuleshimikila. Cimo ca kuti ‘tulalenga aba nko shonse ukuba abasambi.’ (Mateo 28:19) Cimbi na co ca kuti, ubukombe bwa Bufumu ubo tushimikila buba “bunte” ku bantu. (Mateo 24:14) Ifi fyonse fibili fyalicindama, lelo ica bubili kuti cawama sana ukulandapo. Mulandu nshi?

13, 14. (a) Cinshi cimo icacindama mu cishibilo cabamo ifingi ica kubapo kwa kwa Yesu? (b) Cinshi tufwile ukwibukisha, sana sana nga tubombela mu cifulo umo abantu bashifwaya sana ukumfwa imbila nsuma?

¹³ Kalemba wa Baibolo Mateo atweba ukuti abasambi baipwishe Yesu ukuti: “Cinshi cikaba icishibilo ca kubapo kwenu ne ca mpela ya bwikashi?” (Mateo 24:3) Pa kwasuka, Yesu atile icikalamba cimo muli cilya cishibilo cikaba kubombwa kwa mulimo wa kushimikila mwi sonde lyonse. Bushe alelanda pa kupanga abasambi? Awe iyo. Atile: ‘Imbila nsuma iyi ya bufumu ikashimikilwa pano isonde ponse ku kubo bunte ku nko shonse; e lyo ne mpela ikesa.’ (Mateo 24:14) Kanshi Yesu atile umulimo wine fye uwa kushimikila, walicindama muli cilya cishibilo.

¹⁴ Kanshi ilyo tuleshimikila abantu imbila nsuma ya Bufumu, natuleibukisha ukuti nangu ca kutila limo tatupanga abasambi, lyonse fye ilyo tuleshimikila ninshi tulepeelo “bunte” kuli bena. Nangu bakaane ukumfwa, ukwishiba kwena ninshi nabeshiba ico tulecita, ifwe ninshi natubomba umulimo wa kufishapo ukusesema kwa kwa Yesu. (Esaya 52:7; Ukusokolola 14:6, 7) Jordy, Inte ya kwa Yehova umulumendo uwa ku masamba ya Bulaya, atile: “Cilandetela sana insansa ukwishiba ukuti Yehova alebomfyako na ine ukufishapo ukusesema kwa pali Mateo 24:14.” (2 Abena Korinti 2:15-17) Na imwe bene mufwile mulomfwako nga filya Jordy omfwa.

Ilyo Baletukaanya Ukubila Imbila Nsuma

15. (a) Bushe Yesu asokele abasambi bakwe ukuti cikaba shani kuli bena? (b) Cinshi citukosha ukushimikila nangu batukaanye?

¹⁵ Ulupato no kukaanya e bwafya na bumbi ubukalamba ubulenga ukuti tulefilwa ukubomba bwino umulimo wa kushimikila abantu imbila nsuma ya Bufumu. Yesu asokele abakonshi bakwe ukuti: “Mukaba abapatwa ku nko shonse pa mulandu we shina lyandi.” (Mateo 24:9) Ukupala Abena Kristu ba kubalilapo, abakonshi ba kwa Yesu aba muno nshiku balipatwa, balabakaanya, kabili balabacusha. (Imilimo 5:17, 18, 40; 2 Timote 3:12; Ukusokolola 12:12, 17) Fino tulelanda, mu fyalo fimo balilesha Inte sha kwa Yehova ukushimikila no kulongana. Na lyo line, ku mulandu wa kuti ba cumfwila kuli Lesa, Abena Kristu ba cine muli ifyo fyalo balitwalilila ukushimikila abantu imbila nsuma ya Bufumu. (Amose 3:8; Imilimo 5:29; 1 Petro 2:21) Cinshi cilenga aba muli ifyo fyalo, pamo ne Nte sha kwa Yehova mwi sonde lyonse ukutwalilila nangu babakaanye? Yehova alabakosha ku mupashi wakwe uwa mushilo.—Sekaria 4:6; Abena Efese 3:16; 2 Timote 4:17.

16. Bushe Yesu alangile shani ukuti umupashi wa kwa Lesa ulabomba sana mu mulimo wa kubila imbila nsuma?

¹⁶ Yesu alangile ukuti umupashi wa mushilo uwa kwa Lesa ulabomba sana mu mulimo wa kubila imbila nsuma ilyo aebele abakonshi bakwe ukuti: “Mukapokelela amaka ilyo umupashi wa mushilo ukesa pali imwe, kabili mukaba inte shandi . . . ukufika ku mpela ya pano isonde.” (Imilimo 1:8; Ukusokolola 22:17) Mukwai moneni ifyo ifintu fitanteme pali ili lembo. Ica kubalilapo, abasambi bapokelele umupashi wa mushilo, lyena batendeke umulimo wa kushimikila ukufika ku mpela ya pano isonde. Mupashi wa mushilo uwa kwa Lesa fye epela, e walengele ukuti bakose no kutwalilila ukupeelo “bunte ku nko shonse.” (Mateo 24:13, 14; Esaya 61:1, 2) E mulandu wine Yesu alandiile no kuti umupashi wa mushilo ni “kaafwa.” (Yohane 15:26) Atile umupashi wa kwa Lesa wali no kusambilisha abasambi bakwe no kubatungulula.—Yohane 14:16, 26; 16:13.

17. Bushe umupashi wa mushilo utwafwa shani ilyo baletukaanya ukubila?

¹⁷ Bushe umupashi wa kwa Lesa utwafwa shani pali lelo ilyo baletukaanya icibi mu mulimo wesu uwa kushimikila abantu imbila nsuma? Ulatukosha no kufulunganya amapange ya baletucusha. Ica kumwenako fye, tontonkanyeni pa cacitike ku Mfumu Shauli.

Umupashi wa kwa Lesa Wafulunganya Amapange Yakwe

18. (a) Bushe Shauli aishilebipa shani? (b) Bushe Shauli alelunga shani Davidi?

¹⁸ Pa kutendeka, Shauli uwali imfumu ya kubalilapo iya Israele, aali fye umusuma, lelo, mu kuya kwa nshita, aishilebulwa icumfwila kuli Yehova. (1 Samwele 10:1, 24; 11:14, 15; 15:17-23) E fyo no mupashi wa kwa Lesa wafumine pali Shauli. Awe Shauli apatile Davidi ica kuti alefwaya no kumwipaya, pantu e wasubilwe ukumupyana pa bufumu kabili e o umupashi wa kwa Lesa watendeke ukutungilila. (1 Samwele 16:1, 13, 14) Shauli ena alemona kwati kuti ayangalapo fye ukwipaya Davidi. Na kuba, Davidi takwete ne canso, akwete fye icilimba ca kulishishako inyimbo, lelo Shauli aali ne fumo mu minwe yakwe. Awe bushiku bumo ilyo Davidi alelisha icilimba cakwe, “Shauli atengeleshepo ifumo; pantu atile, Ndepusha muli Davidi, no kulasa mu cibumba. Lelo Davidi aleuka afuma pa cinso cakwe imiku ibili.” (1 Samwele 18:10, 11) Lyene Shauli aumfwile ifyalandile umwana wakwe Yonatani, cibusa wa kwa Davidi, kabili alapile ati: “Umweo wa kwa Yehova, [Davidi] takepaiwe!” Lelo, Shauli na kabili “afwaile ukupushe fumo muli Davidi no kulasa mu cibumba; lelo Davidi afuntwike ku cinso ca kwa Shauli, na o alashile ifumo mu cibumba.” Davidi alifulumwike, lelo Shauli alimusupile. Pali ilya nshita ya bwafya bwine bwine, umupashi wa kwa Lesa wafulungenye amapange ya kwa Shauli. Bushe cali shani?—1 Samwele 19:6, 10.

19. Bushe umupashi wa kwa Lesa wacingilile shani Davidi?

¹⁹ Davidi afulumukile kuli kasesema Samwele, lelo Shauli atumineko abantu bakwe ku kumwikata. Ilyo bafikile uko afiseme, “umupashi wa kwa Lesa waishile pa nkombe sha kwa Shauli, na sho shasesema.” Baobelwe no mupashi wa kwa Lesa ica kuti balilabile no kuti baile mu kwikata Davidi. Shauli atumineko inkombe na shimbi imiku na imbi ibili, na bo bene balyobelwe no mupashi wa kwa Lesa no kulaba ico baile mu kucita kulya. Pa kulekelesha, Imfumu Shauli iyine yaile kuli Davidi, lelo na yo yalifililwe ukumwikata pa mulandu wa maka ya mupashi wa kwa Lesa. Na kuba, umupashi wa mushilo walengele Shauli ukwikala nge cite “akasuba kalya konse no bushiku bulya bonse,” pa kuti Davidi akwate nshita ya kufulumuka.—1 Samwele 19:20-24.

20. Cinshi twingasambilila kuli filya Shauli alelunga Davidi?

²⁰ Ku lyashi lya kwa Shauli na Davidi, twasambililako cimo icingatukosha sana: Umupashi wa kwa Lesa nga wafulunganya amapange ya bacusha ababomfi bakwe, tapali nangu cimo ico bengatucita. (Amalumbo 46:11; 125:2) Yehova asalile Davidi ukube mfumu pali Israele. Takwali nangu umo uwali no kuleshe co. Muno nshiku, Yehova alilanda ukuti ‘imbila nsuma iyi ya bufumu ikashimikilwa.’ Takuli nangu umo uwingalesha uyu mulimo.—Imilimo 5:40, 42.

21. (a) Cinshi abalwani besu bamo muno nshiku bacita? (b) Cinshi tulesuubila ukucita?

²¹ Bashimapepo bamo na bapolitishani balatubepesha no kucita ulukaakala kuli ifwe pa kuti tuleke umulimo wesu. Lelo, filya fine Yehova acingilile Davidi no kumulenga ukutwalilila uwa cishinka, e fyo akacingilila na bantu bakwe muno nshiku. (Malaki 3:6) Na ifwe bene kanshi kuti twalanda na maka nga Davidi atuti: “Lesa e o natetekela, nshatiine; cinshi ico umuntunse engacita kuli ine?” (Amalumbo 56:11; 121:1-8; Abena Roma 8:31) Ilyo Yehova aletwafwa, natukose no kucimfya ubwafya bonse ubwingesa ilyo tulebomba umulimo twatumwa na Lesa uwa kubila imbila nsuma ya Bufumu ku ba nko shonse.

[Amafutunoti]