-
Bushe Ifyo Baleti Fikapwisha Ubwafya E Filebulundulwilako?Loleni!—2001 | May
-
-
Isakamika ku Bantu Lyakulilako
Ukusunga abafungwa nge nama takulenga abantu ukucetekela ififungo, nga fintu mumwene ubulondoloshi buli mu mukululo uli muli cino cipande. Tacimoneka ukuti abafungwa abasungilwe icabipisha ilyo bali mu cifungo kuti bayankulako bwino ku kusambilishiwa imibele isuma. Ukulundapo nangu fye tubungwe utwingi utulanda pa nsambu sha bantu natusakamikwa pa lwa mpendwa ishalingana iya bantu balekanalekana abasangwa mu fifungo. Balatwishika nampo nga ici ciba fye nkuma nelyo nga cibako pa mulandu wa kapaatulula ka mishobo.
Lipoti wa mu 1998 uwa ba Associated Press alandile sana pa mafya yaleshingwana na balipo abafungwa mu cifungo ca Holmesburg Prison, mu Pennsylvania, ku United States of America, abafwaile ukulipilwa pa fyo abene baleti babomfiwe bubi bubi ilyo basayansi balebapimapima mu matukuto yabo aya kusanga imiti. Kabili ni shani pa lwa cimusango ca kukulika abafungwa iminyololo ica bukulwilwe mu United States? Akabungwe ka Amnesty International kashimika ati: “Abafungwa babomba amaawala 10 ukufika kuli 12 ninshi na bakulikwa ne minyololo ilingi line mu katande mono, batushako fye panono pa kuti banweko amenshi, no kuya ku kulya ica kulya ca kasuba pe awala limo. . . . Ico bayafwilishamo nga ca kuti bapamfiwa ni cembala poto fye umo uuba mu kamusakuta kacabecabe fye. Takuba ukukakulako umufungwa ku munyololo uulefwaya ukupoosa ubusali. Ilyo ka cembala poto kaisula, abafungwa bekala icikaleikale pa lwalala pantu tabakwata mumbi umwakulosha.” Ca cine ukuti te fyonse ififungo ifyabe fyo. Nalyo line, ukusunga abantu nge nama kulenga abalecushiwa na balebacusha ukubipa.
-
-
Bushe Ifyo Baleti Fikapwisha Ubwafya E Filebulundulwilako?Loleni!—2001 | May
-
-
[Akabokoshi ne Cikope pe bula 6, 7]
Ifilecitika mu Fifungo
UKUFULISHA KWA BAFUNGWA: Ififungo fya mu Britain fili no bwafya bukalamba ubwa kufulisha kwa bafungwa, kabili ici te kuti citupapushe! Pantu cilya calo e ca bubili pa calo cakwatisha abafungwa pa fyalo fyabela ku Masamba ya Bulaya , ica kuti pa bekala calo 100,000 paba abafungwa 125. Mu Brazil, icifungo ca kulisha mu São Paulo cakuulilwe ukuti muleba abafungwa 500. Lelo, muba abafungwa 6,000. Ku Russia, imiputule ya mu cifungo iilingile ukubamo abafungwa 28 muli abafungwa pa kati ka 90 na 110. Ne cibipishe ca kuti abafungwa pa kulala balekomboshanya fye. Mu calo cimo ica ku Asia, abafungwa 13 nelyo 14 bapooswa mu kamuputule kamo akalepa ba mita batatu monse monse. Kumfwa ku Masamba ya Australia, abalashi bafika fye na mu kubomfya ifibokoshi fya pa fimbayambaya filya basendelamo ifipe ku kusungilamo abafungwa.
ULUKAKAALA: Magazini wa lyashi uwa ku German uwa Der Spiegel ashimika ukuti mu fifungo fya ku German abafungwa abankalwe balepaya no kucululusha pa mulandu wa “nkondo ya kucimfyanya na ba mu tumabumba tumbi utuitumpa mu makwebo yabindwa aya bwalwa ne miti ikola, ubulalelale, na mu kukongwesha kaloba.” Ukukangana kwa mikowa ilingi line kulenga kwaba ulukakaala mu cifungo. Magazini wa Der Spiegel atila: “Abapooswa mu cifungo bafuma mu nko 72. Kanshi te kuti pabule ukushenkana kulenga ulukakaala.” Mu cifungo cimo ica ku South America, abalashi batile nga kupendela pali avareji, abafungwa 12 e baleipaiwa cila mweshi. Inyunshipepala ya ku London iya Financial Times yatile: Abafungwa abene batile abafwa, kufusha ici cine cipendo imiku ibili.
UKUCENDWA: Mu cipande ca muli The New York Times icaleti “Ubwafya bwa Kucendwa mu Cifungo,” catile cimoneka ukuti mu United States, “abafungwa abaume ukucila pali 290,000 balacendwa cila mwaka.” Icipande catwalilile ukusosa ati: “Ici cimusango cabipa ica kucenda ilingi line tacipelela fye pa kucendwa umuku umo fye, lelo ciba cimusango ca cila bushiku.” Akabungwe kamo katungenye ukuti mu fifungo fya ku United States, abafungwa mupepi na 60,000 balacendwa cila bushiku.
AMALWELE NO BUSAKA: Ukutandanya kwa malwele yambukila ukupitila mu kulalana kwa bafungwa kwalishibikwa bwino. Impendwa ya bafungwa ba mu Russia na ba mu fyalo fimo ifya mu Africa abalelwala TB e lyo no mulekelesha mu myundapile ya fya cipatala, ubusaka, no kukanalya bwino mu fifungo fyaba mu calo conse filesakamika abantu abengi mwi sonde lyonse.
[Icikope]
Icifungo ca mu São Paulo, ku Brazil umwafulisha abafungwa
[Abatusuminishe]
AP Photo/Dario Lopez-Mills
-