Bushe Tufwile Ukulamona Shani Bambi?

“Ifyo mufwaya abantu bacite kuli imwe, citeni ifyo fine kuli bene.”—LUKA 6:31.

1, 2. (a) Bushe Ilyashi lya pa Lupili e cinshi? (b) Finshi twalasambilila muli cino cipande na mu cikonkelepo?

YESU KRISTU alesambilisha bwino sana. Ilyo bashimapepo abamupatile batumine abashilika abakuyamwikata, babwelele iminwe nkutwa kabili batile: “Takwatala akuba umuntu uulanda filya.” (Yoh. 7:32, 45, 46) Ilyashi lya pa Lupili lyaba pa malyashi ayasuma ayo Yesu alandile. Lyaba mu fipandwa 5, 6 na 7 ifya mwi buuku lya kwa Mateo, kabili ilyashi limo line lilasangwa na pali Luka 6:20-49.a

² Nalimo amashiwi yaishibikwa sana ayo Yesu alandile mu Lyashi lya pa Lupili ni yalya yatila: “Ifyo mufwaya abantu bacite kuli imwe, citeni ifyo fine kuli bene.” (Luka 6:31) Yesu alecitila abantu ifintu ifisuma sana! Aleposha abalwele kabili alebuusha fye na bafwa. Lelo abantu balenonkelamo sana nga bakutika ku mbila nsuma alebila. (Belengeni Luka 7:20-22.) Fwe Nte sha kwa Yehova tulomfwa bwino ukushimikila imbila nsuma ya Bufumu. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Muli cino cipande na mu cikonkelepo, twalasambilila ifyo Yesu alandile pa mulimo wa kushimikila ne fyebo ifyaba mu Lyashi lya pa Lupili ifilanda pa fyo tufwile ukulamona bambi.

Muleba Abafuuka Imitima

3. Bushe umuntu uwafuuka ninshi aba shani?

³ Yesu atile: “Ba nsansa abafuuka imitima, pantu bakapyana isonde.” (Mat. 5:5) Mu Baibolo, umuntu uwafuuka te kutila ninshi alishishita. Lelo ninshi alinakilila pa mulandu wa kuti alomfwila amafunde ya kwa Lesa. Ifyo tucita ku bantu banensu e filanga ukuti twalifuuka. Ica kumwenako fye, ‘tatubwesesha umuntu nangu umo ububi pa bubi.’—Rom. 12:17-19.

4. Mulandu nshi abafuuke mitima babela aba nsansa?

⁴ Abafuuke mitima ba nsansa pantu “bakapyana isonde.” Yesu uwali ‘uwafuuka kabili uwapetama umutima,’ e o Lesa “asontele ukube mpyani ya fintu fyonse.” Kanshi e wabalilapo ukupyana isonde. (Mat. 11:29; Heb. 1:2; Amalu. 2:8) Baibolo yasobele ukuti ilyo “umwana wa muntu,” Mesia, akalateka mu muulu, kukaba na bambi abakalamwafwako ukuteka. (Dan. 7:13, 14, 21, 22, 27) Apo ba144,000 baba “impyani shinankwe isha kwa Kristu,” aba Bena Kristu abasubwa kabili abafuuke mitima bakapyana isonde pamo na Yesu. (Rom. 8:16, 17; Ukus. 14:1) Abafuuke mitima bambi bakaba no mweo wa muyayaya pe sonde ilyo Ubufumu bwa kwa Lesa bukalateka.—Amalu. 37:11.

5. Bushe ukuba abafuuke mitima nga Kristu kulenga twaba abantu ba musango nshi?

⁵ Nga twalikaluka nalimo bambi te kuti batemwe ukulaba pamo na ifwe, kuti baletusengauka. Lelo nga twaba abafuuke mitima nga filya fine Kristu ali, tukaba abantu basuma kabili tukalakoselesha bambi mu cilonganino. Ukufuuka cisabo ca mupashi wa kwa Lesa ico tukwata nga ‘tuli abomi ku mupashi e lyo twatwalilila no kulaenda mu mupashi.’ (Belengeni Abena Galatia 5:22-25.) Ukwabulo kutwishika na ifwe tufwaya ukuba abafuuke mitima, abatungululwa no mupashi wa mushilo uwa kwa Yehova!

Ba Nsansa Aba Luse!

6. Mibele nshi iisuma iyo “aba luse” bakwata?

⁶ Na kabili, mu Lyashi lya pa Lupili, Yesu atile: “Ba nsansa aba luse, pantu bakabelelwa uluse.” (Mat. 5:7) “Aba luse” ba nkumbu kabili balalangulukilako abalecula. Yesu alicitile icipesha mano pa kwafwa abalecula pantu ‘alibekatilwe nkumbu.’ (Mat. 14:14; 20:34) Kanshi inkumbu no kulangulukilako e fifwile ukulenga ukuti tuleba aba luse.—Yako. 2:13.

7. Inkumbu shalengele Yesu ukucita cinshi?

⁷ Ilyo abantu abengi baile kuli Yesu pa nshita alefwaya ukutuusha, “abekatilwe nkumbu, pantu bali nge mpaanga ishabula kacema.” Ukubekatilwe nkumbu kwalengele ukuti “atendeke ukubasambilishe fintu ifingi.” (Marko 6:34) Ilyo tulebila imbila nsuma ya Bufumu no kwebako bambi pa luse ulukalamba ulwa kwa Lesa nga filya Yesu alecita, na ifwe bene tulaba ne nsansa nga nshi!

8. Mulandu nshi aba luse babela aba nsansa?

⁸ Aba luse ba nsansa pantu ‘balabelelwa uluse.’ Nga tuleumfwila bambi uluse, nabo bene balaba no luse kuli ifwe. (Luka 6:38) Na kabili, Yesu atile: “Nga mwalekelela abantu amampuulu yabo, Shinwe wa mu muulu na o akamulekelela.” (Mat. 6:14) Bantu fye aba luse e bo Lesa akapaala no kulekelela imembu shabo, kabili ici cikalenga ukuti bakabe ne nsansa.

Umulandu “aba Mutende” Babela aba Nsansa

9. Nga tuli bantu aba mutende, bushe finshi tukalacita?

⁹ Yesu alandile na cimbi icilenga abantu ukuba aba nsansa lintu atile: “Ba nsansa aba mutende, pantu baketwa ‘abana ba kwa Lesa.’” (Mat. 5:9) Ishiwi lya ciGriki ilyo bapilibula ukuti “aba mutende” lipilibula “abacita umutende.” Nga tulacita umutende, tatwakaleamba bambi nelyo ukukutika ku muntu uwa lwambo pantu ‘lulapaatulanya ifibusa.’ (Amapi. 16:28) Tukaba aba mutende kuli bambi mu milandile na mu fyo tucita, e kutila tatwakalekalifya aba mu cilonganino na bashili Bena Kristu banensu. (Heb. 12:14) Ne cacindamisha ca kuti tukalaesha na maka ukuba pa mutende na Yehova Lesa.—Belengeni 1 Petro 3:10-12.

10. Mulandu nshi “aba mutende” babela aba nsansa?

¹⁰ Yesu atile ba nsansa “aba mutende, pantu baketwa ‘abana ba kwa Lesa.’” Abena Kristu basubwa balabapeela “amaka ya kuba abana ba kwa Lesa” pantu balicetekela ukuti Yesu e Mesia. (Yoh. 1:12; 1 Pet. 2:24) Nga bantu ba mutende ababa mwi bumba lya “mpaanga shimbi,” bushe ni lilali bakaba abana ba kwa Lesa? Lintu Yesu akalateka pamo ne mpyani shinankwe pa Myaka Ikana Limo, akaba ni ‘Shibo wa nshita pe.’ (Yoh. 10:14, 16; Esa. 9:6; Ukus. 20:6) Ilyo Imyaka Ikana Limo ikapwa, aba bantu ba mutende, ababa mwi bumba lya “mpaanga shimbi,” bakaba abana ba kwa Lesa kabili bakalaikala pano calo.—1 Kor. 15:27, 28.

11. Bushe tukalamona shani bambi nga tuletungululwa na “mano ayafuma mu muulu”?

¹¹ Pa kuba ifibusa fisuma ifya kwa Yehova, “Lesa wa mutende,” tufwile ukulapashanya imibele yakwe yonse, kabili pa mibele tulingile ukupashanya paba no mutende. (Fil. 4:9) Nga tuletungululwa na “mano ayafuma mu muulu,” tukaba aba mutende ku bantu bambi. (Yako. 3:17) Ukwabula no kutwishika ukuba aba mutende kukalenga tukabe aba nsansa.

‘Lekeni Ulubuuto Lwenu Lubalike’

12. (a) Finshi Yesu alandile pa lubuuto ulo abasambi bakwe bafwile ukulabalika? (b) Kuti twaleka shani ulubuuto lwesu ukubalika?

¹² Icintu icisuma sana ico tucitila bambi kubafwa ukwishiba icine pali Lesa pantu nga twabasambilisha icine, ciba kwati twabafwa ukufuma mu mfifi no kwisa mu lubuuto. (Amalu. 43:3) Yesu aebele abasambi bakwe ukuti bali “lubuuto lwa pano calo” kabili abakonkomeshe ukuleka ulubuuto lwabo ukubalika pa kuti abantu bengamona ‘imilimo yabo iisuma,’ e kutila ifisuma ifyo balecitila bambi. Yesu alepilibula ukuti abasambi bakwe bafwile ukulabila imbila nsuma “ku cinso ca bantu,” nangu pa kuti abantu banonkelemo. (Belengeni Mateo 5:14-16.) Muno nshiku tuleka ulubuuto lwesu ukubalika lintu tucitila bambi ifisuma na lintu tushimikila imbila nsuma “pano calo ponse,” “mu nko shonse.” (Mat. 26:13; Marko 13:10) Ala mwandini lishuko nga nshi ukubombako uyu mulimo!

13. Finshi abantu bamona ilyo tulebila imbila nsuma?

¹³ Yesu atile: “Umusumba te kuti ufisame nga wabela pa muulu wa lupili.” Calyanguka ukumona umusumba uwabela pa lupili. E fyo caba na kuli ifwe bene, abantu balamona imilimo yesu iisuma ilyo tulebila imbila nsuma ya Bufumu kabili balamona ne mibele yesu iisuma pamo nga ukutekanya no kusanguluka.—Tito 2:1-14.

14. (a) Bushe inyali balebomfya mu nshita ya batumwa baleshipanga shani? (b) Bushe amashiwi ya kuti tatufwile ukukupikila ulubuuto “mu museke” yalola mwi?

¹⁴ Yesu atile nga mwasanika inyali, tamulingile ukuikupikila mu museke, lelo mufwile ukuibika pa ca kutekapo inyali pa kuti ingasanikila bonse abali mu ng’anda. Mu nshita ya batumwa, balebomfya inyali she bumba kabili balebikamo intambo iyalekula amafuta pa kuti inyali itwalilile ukwaka (ilingi line balebomfya amafuta ya muolife). Inyali baleiteka pa ca kutekapo inyali ico balebasa fye nelyo ica cela kabili ‘yalesanikila bonse abali mu ng’anda.’ Abantu te kuti basanike inyali no kuikupikila “mu museke,” uwali kwati ni mbeketi kabili waleingisha amalita 9 aya menshi. Yesu talefwaya abasambi bakwe ukukupikila ulubuuto lwabo mu museke wa mampalanya. E ico, tufwile ukuleka ulubuuto lwesu ukubalika. Ukukaanya nelyo ukupakaswa takufwile ukulenga twakupikila icine, nangu ukuleka ukusambilisha bambi icine caba mu Baibolo.

15. Bushe ‘imilimo yesu iisuma’ ilenga abantu bamo ukucita cinshi?

¹⁵ Lintu Yesu alandile pa nyali iilesanika ulubuuto, e lyo aebele abasambi bakwe ukuti: “Ifyo fine na imwe lekeni ulubuuto lwenu lubalikile ku cinso ca bantu, pa kuti bamone imilimo yenu iisuma no kucindika Shinwe uwaba mu muulu.” ‘Imilimo yesu iisuma’ ilalenga abantu bamo “ukucindika” Lesa ilyo basanguka ababomfi bakwe. Ukumona abantu balecindika Lesa pa mulandu wa milimo yesu iisuma kufwile ukulenga ukuti tutwalilile ‘ukulabalika nge fyengelo mu calo’!—Fil. 2:15.

16. Finshi tufwile ukulacita nga tulefwaya ukuba “ulubuuto lwa pano calo”?

¹⁶ Nga tulefwaya ukuba “ulubuuto lwa pano calo” tufwile ukulabomba umulimo wa kushimikila imbila nsuma no kulenga abantu ukuba abasambi. Nomba kuliko na cimbi ico tulingile ukucita. Umutumwa Paulo alembele ukuti: “Mule-enda nga bana ba lubuuto, pantu ifisabo fya lubuuto fyabamo ubusuma bwa musango onse no bulungami ne cine.” (Efes. 5:8, 9) Lyonse tufwile ukulacita ifintu ukulingana na mafunde ya kwa Lesa. Tufwile ukulaumfwila ukufunda kwa mutumwa Petro ukutila: “Mube ne myendele isuma mu bena fyalo, ukuti, umo bamupontela kwati muli ncitatubi, bacindike Lesa mu bushiku bwa cipempu cakwe pa kumone milimo yenu isuma.” (1 Pet. 2:12) Nomba tukacita shani nga ca kuti twapusana no Mwina Kristu munensu?

“Uwikishanye na Munonko”

17-19. (a) “Ca bupe” nshi ico Yesu alelandapo pali Mateo 5:23, 24? (b) Bushe ukuwikishanya no wa bwananyina kwacindama shani, kabili Yesu alangile shani ifyo kwacindama?

¹⁷ Mu Lyashi lya pa Lupili, Yesu asokele abasambi bakwe ukuti tabafwile ukutwalilila ukuba no bukali nangu ukupontela uwa bwananyina. Lelo balingile ukwangufyanya ukuwikishanya no wa bwananyina bapusene nankwe. (Belengeni Mateo 5:21-25.) Tontonkanyeni sana pali aya mashiwi ya kwa Yesu. Tutile ni mwe mwaletele cilya ca bupe ku ciipailo e lyo cilya mwafika mwaibukisha ukuti mwalipusana na munyinenwe, cinshi mwali no kucita? Mwali no kusha ica bupe pa ntanshi ya ciipailo no kuya mu kuwikishanya na munyinenwe. Pa numa ya kuwikishanya, e lyo mwali no kubwela ku kutuula ica bupe cenu.

¹⁸ Ilingi line, ici “ca bupe” caleba lilambo ilyo umuntu engatuula kuli Yehova pe tempele. Ukutuula amalambo ya nama kwalicindeme sana pantu mu Mafunde ya kwa Mose Lesa aebele abena Israele ukuti balingile ukulatuula amalambo. Nomba umwina Israele nga aibukishe ukuti alipusene no wa bwananyina, ukuwikishanya no wa bwananyina kwalicindeme sana ukucila ukutuula ica bupe cakwe. Yesu atile: “Ushe ica bupe cobe pa ntanshi ya ciipailo, no kufumapo; kabili uye; utale uwikishanye na munonko, utuule ica bupe cobe.” Calicindeme ukuwikishanya no wa bwananyina ilyo umuntu ashilatuula ilambo kuli Lesa.

¹⁹ Yesu talelanda pa misango imo iya malambo nelyo pa membu shimo shimo. Kanshi umuntu nga aibukisha ukuti alipusana no wa bwananyina, tali na kutuula ilambo ilili lyonse. Nga ca kuti ica bupe aletele ni nama iituntulu, ali no kusha inama “pa ntanshi ya ciipailo” icali mu lubansa lwa bashimapepo ulwa pe tempele. Nga bawikishanya, uwakalifye umunankwe alebwela no kwisatuula ilambo kuli Lesa.

20. Mulandu nshi tulingile ukwangufyanishisha ukupwisha ubwafya nga ca kuti munyinefwe natukalifya?

²⁰ Ukuba pa mutende na babwananyina kwaba pa fintu ifyacindama sana ifyo Lesa afwaya pa kuti alepokelela ukupepa kwesu. Nga tatuleumfwana na munyinefwe, Lesa te kuti alepokelela ukupepa kwesu. Amalambo ya nama yaleba aya fye kuli Yehova nga ca kuti abaletuula ayo malambo tabalecitila abanabo ifisuma. (Mika 6:6-8) E calengele Yesu akonkomeshe abasambi bakwe ‘ukwangufyanya ukukalulula imilandu.’ (Mat. 5:25) Paulo na o alembele ukuti: “Kalipeni, lelo mwibembuka; mwileka akasuba kawe mucili abakalifiwa, kabili mwipeela Kaseebanya apa kwikala.” (Efes. 4:26, 27) Nga batukalifya, tufwile ukwangufyanya ukupwisha ubwafya pa kuti tatutwalilile ukuba no bukali ica kuti twapeela na Kaseebanya apa kwingilila.—Luka 17:3, 4.

Lyonse Mulecindika Bambi

21, 22. (a) Kuti twakonka shani ukufunda kwa kwa Yesu uko twasambililapo? (b) Finshi tukasambilila mu cipande cikonkelepo?

²¹ Ifyo twasambilila ilyo twacilapituluka mu fyebo Yesu alandile mwi Lyashi lya pa Lupili fifwile ukulenga twaba ne nkumbu no kulacindika bambi. Nangu cingati ifwe bonse tatwapwililika, kuti twakonka uku kufunda pantu Yesu na Shifwe wa ku muulu tabenekela ifwe ukucita ifyo tushingakwanisha. Nga tulepepa kuli Yehova no kwesha na maka kabili nga Yehova Lesa atwafwa, kuti twaba abafuuke mitima, aba luse, kabili aba mutende. Kuti tuleleka ulubuuto lwesu ukubalika pa kuti abantu bengalacindika Yehova. Na kabili, kuti tulewikishanya na ba bwananyina nga twapusana.

²² Pa kuti Yehova alepokelela ukupepa kwesu, tufwile no kulacitila bambi ifisuma. (Marko 12:31) Mu cipande cikonkelepo, tukasambilila pa fyebo na fimbi ifyo Yesu asosele mwi Lyashi lya pa Lupili ifingatwafwa ukutwalilila ukulacita ifisuma kuli bambi. Nga twatontonkanya sana pa fyo twasambilila mu lyashi ilisuma sana ilyo Yesu alandile pa lupili, tufwile ukuipusha ukuti, ‘Bushe mona shani bambi?’

[Futunoti]

Twalilileni Ukulacitila Bambi Ifisuma

‘Mulecite cisuma.’—LUKA 6:35.

1, 2. Ilingi line, mulandu nshi cayafisha ukulacitila bambi ifisuma?

CALYAFYA ukucitila bambi ifisuma. Abo twingacitila ifisuma limbi bena te kuti batucitile ifisuma. Nangu ca kutila tulesha na maka ukushimikila “imbila nsuma iya bukata iya kwa Lesa wa nsansa” ne ya Mwana wakwe, abantu bamo tababikako amano kabili tabatasha. (1 Tim. 1:11) Bambi “balwani” bene bene “aba cimuti ca kucushiwilwapo ica kwa Kristu.” (Fil. 3:18) Bushe fwe Bena Kristu tufwile ukulamona shani abantu ba musango yu?

² Yesu Kristu aebele abasambi bakwe ukuti: “Muletemwa abalwani benu no kucite cisuma.” (Luka 6:35) Natulande sana pali ifi fyebo Yesu aebele abasambi. Na kabili twalanonkelamo mu fyebo na fimbi ifyo Yesu asosele ilyo alelanda pa kucitila bambi ifisuma.

“Muletemwa Abalwani Benu”

3. (a) Mu mashiwi yenu, supawileni amashiwi yaba pali Mateo 5:43-45. (b) Mu nshita ya batumwa, bushe bashimapepo abaYuda balemona shani abaYuda na bashali baYuda?

³ Mu lyashi lyaishibikwa sana ilyo Yesu alandile pa lupili, aebele abalekutika kuli ena ukutemwa abalwani babo no kupepela abalebapakasa. (Belengeni Mateo 5:43-45.) Abo Yesu alelandako baYuda abaishibe ifunde lya kwa Lesa ilyaleti: “Wilalandula, kabili wilatwalilila kupata abana ba bantu bobe, lelo uletemwo mubiyo nga we mwine: ni ne Yehova.” (Lebi 19:18) Mu nshita ya batumwa, bashimapepo abaYuda basumine ukuti amashiwi yaleti “abana ba bantu bobe” no “mubiyo” yalelosha fye ku baYuda epela. Amafunde ya kwa Mose yatile abena Israele bali no kuipaatula ku nko shimbi, lelo bashimapepo abaYuda bena baletontonkanya ukuti bonse abashali baYuda bali balwani babo kabili balingile ukubapata.

4. Bushe abasambi ba kwa Yesu bafwile ukulamona shani abalwani babo?

⁴ Lelo Yesu ena atile: “Muletemwa abalwani benu no kupepela abamupakasa.” (Mat. 5:44) Abasambi bakwe balingile ukutemwa bonse ababapatile no kulabacitila ifisuma. Ukulingana ne fyo Luka alembele, Yesu atile: “Ndemweba mwe baleumfwa, nati, Muletemwa abalwani benu, mulecite cisuma ku bamupata, paaleni abamutiipwila, pepeleni abamutuka.” (Luka 6:27, 28) Nga filya fine abantu ba mu nshita ya batumwa baumfwilile ifyo Yesu abasambilishe, na ifwe bene nga tulecita ifisuma ku bantu abacita ifyabipa kuli ifwe, ninshi ‘tulecite icisuma ku batupata.’ ‘Tulapaala abatutiipwila’ nga tulelanda nabo cikuuku cikuuku. Na kabili ‘tulapepela na batupakasa,’ e kutila abatupuma nangu abatusaalula. Amapepo ya musango yu yalanga ukutila twalitemwa abalwani besu pantu tupepa kuli Yehova ukuti aba bantu baaluke no kutendeka ukulacita ifisuma pa kuti Yehova alebapaala.

5, 6. Mulandu nshi tulingile ukutemenwa abalwani besu?

⁵ Mulandu nshi tulingile ukutemenwa abalwani besu? Yesu atile: “Pa kuti muishininkishe ukuti muli bana ba kwa Shinwe uwaba mu muulu.” (Mat. 5:45) Nga tuleumfwila uku kufunda, tulaba “abana” ba kwa Lesa pantu tulapashanya Yehova, uulenga ‘akasuba ukubalikila ababifi na basuma ne mfula ukuloka pa balungama na bashalungama.’ Luka ena alembele ukuti Lesa “wa cikuuku ku bashitasha na ku babifi.”—Luka 6:35.

⁶ Pa kukomaila pa fyo ‘ukutemwa abalwani babo’ kwacindeme, Yesu aebele abasambi bakwe ukuti: “Nga mwatemwa abamutemwa, cilambu nshi mukwata? Bushe bakasonkesha tabacita cimo cine na bo bene? Kabili nga muposha bamunyinenwe beka fye, cinshi icaibela ico mwacita? Bushe abena fyalo na bo tabacita cimo cine?” (Mat. 5:46, 47) Nga twatemwa fye abatutemwa, Lesa te kuti atupeele “icilambu” nelyo ukutupaala. Pantu nangu fye ni bakasonkesha, abo basuulile ku bantu abengi, nabo balitemenwe ababatemenwe.—Luka 5:30; 7:34.

7. Mulandu nshi twingalandila ukuti nga tuleposha fye ‘bamunyinefwe’ ninshi tapali icaibela ico tulecita?

⁷ Pa kuposhanya abaYuda balebomfya ne shiwi lya kuti “umutende.” (Abapi. 19:20; Yoh. 20:19) Balebomfya ili shiwi nga balepaalo muntu ukuti aleenda umutende no kulaikala bwino. Kanshi nga tuposha fye ‘bamunyinefwe’ ninshi tapaba “icaibela” ico tucita. Nge fyo Yesu alandile, ifi fine e fyo na “bena fyalo” balecita.

8. Finshi Yesu alekoselesha abalekutika kuli ena ilyo atile: “Mufwile ukuba abapwililika”?

⁸ Ulubembu abasambi ba kwa Kristu bakwete lwalelenga ukuti balelufyanya lyonse. (Rom. 5:12) Na lyo line, amashiwi Yesu alekeleshe ukusosa pali ili lyashi yatila: “Na imwe mufwile ukuba abapwililika, ifyo na Shinwe wa mu muulu aba uwapwililika.” (Mat. 5:48) Alekoselesha abalekutika kuli ena ukulapashanya ‘Shibo wa ku muulu,’ Yehova. Balingile ukuba no kutemwa ukwapwililika, e kutila bali no kulatemwa na balwani babo. Ifi fine e fyo na ifwe tulingile ukulacita.

Mulandu Nshi Tulingile Ukulalekelela Bambi?

9. Bushe amashiwi yatila: “Tulekeleleni imisha yesu,” yalola mwi?

⁹ Nga twabelela uluse umuntu uwatulufyanya ninshi tulecite cisuma. Na kuba, mwi pepo lya cilangililo ilya kwa Yesu mwaliba na mashiwi yatila: “Tulekeleleni imisha yesu, nge fyo na ifwe twalekelela abatukwatile misha.” (Mat. 6:12) Kwena, aya mashiwi tayalosha ku kulekelela imisha ya ndalama. Ibuuku lya kwa Luka lilanga ukuti “imisha” Yesu alelandapo ni membu, pantu litila: “Tulekeleleni imembu shesu, pantu na ifwe tulalekelela onse uwatuliile misha.”—Luka 11:4.

10. Bushe kuti twapashanya shani Lesa mu kubelela bambi uluse?

¹⁰ Tulingile ukulapashanya Lesa uuitemenwa ukulekelela ababembu nga balapila. Umutumwa Paulo atile: “Mubelane icikuuku, mube aba mitima ya nkumbu, abaitemenwa ukulekelelana filya na Lesa aitemenwe ukumulekelela muli Kristu.” (Efes. 4:32) Kemba wa malumbo Davidi atile: “Yehova wa nkumbu, kabili wa kusenamina, akokolo kukalipa, kabili afulo luse; . . . tacita kuli ifwe umwabele membu shesu, tatupeelo mwabela amampuulu yesu; . . . ifyo akabanga katalukana na masamba, e fyo atalusha kuli ifwe ifya bupulumushi fyesu. Ifyo shibo acite nkumbu ku bana bakwe, e fyo Yehova acite nkumbu ku bamutiina; pantu wene aliishibe mibumbilwe yesu, aibukisho kuti tuli lukungu.”—Amalu. 103:8-14.

11. Ni bani abo Lesa alekelela?

¹¹ Pa kuti Lesa alekelela imembu shesu, tufwile intanshi ukulekelela abatulufyanya. (Marko 11:25) Pa kukomaila pali ici cishinka, Yesu atile: “Pantu nga mwalekelela abantu amampuulu yabo, Shinwe wa mu muulu na o akamulekelela; lelo nga tamulekelela abantu amampuulu yabo, na Shinwe wa mu muulu takalekelele amampuulu yenu.” (Mat. 6:14, 15) Ca cine, Lesa alekelela fye abantu abalekelela abanabo. Kabili cimo ico tufwile ukucita nga tulefwaya ukutwalilila ukulacite cisuma, kumfwila amashiwi ya kwa Paulo ayatila: “Ifyo Yehova amulekelela fye, e fyo na imwe mulekelele.”—Kol. 3:13.

“Mwilapingula”

12. Finshi Yesu afundile abalekutika kuli ena pa kupingula bambi?

¹² Mu Lyashi lya pa Lupili, Yesu alilandile inshila na imbi iyo twingacitilamo ifisuma kuli bambi. Aebele abalekutika kuli ena ukukanapingula bambi, kabili alandile ne cilangililo icisuma pa kukomaila pali ici cishinka. (Belengeni Mateo 7:1-5.) Natulande pa fyo Yesu apilibwile ilyo atile: “Mwilapingula.”

13. Cinshi ico abalekutika kuli Yesu balingile ukulacita?

¹³ Ukulingana ne fyo Mateo alembele, Yesu atile: “Mwilapingula pa kuti mwipingulwa.” (Mat. 7:1) Luka ena atila Yesu asosele ukuti: “Mwilapingula, lyene tamwakapingulwe nakalya; kabili mwilasuusha, kabili tamwakasekwe nakalya. Mulelekelela, na imwe mukalekelelwa.” (Luka 6:37) Mu nshita ya batumwa, abaFarise balepingula abantu bubi bubi, balekonka intambi shabo ishapusene na malembo. Bonse abalekutika kuli Yesu abatemenwe ‘ukulapingula’ abanabo balingile ukuleka. Lelo, balekabila ‘ukulalekelela,’ e kutila ukulalabako fye ku filubo fya bambi. Nge fyo tusambilile, umutumwa Paulo na o afundile Abena Kristu ukuti bafwile ukulalekelela bambi.

14. Abasambi ba kwa Yesu nga balebelela abantu uluse, cinshi bambi bali no kusambililako?

¹⁴ Abasambi ba kwa Yesu nga balebelela abantu uluse, bambi bali no kusambililako kuli bena no kutendeka ukubelela abanabo uluse. Yesu atile: “Ku bupingushi ubo mupingula, e ko mukapingwilwa; kabili ku mulingo uo mulingilako, e ko bakamulingila.” (Mat. 7:2) Ifyo tucita ku banensu e fyo na bambi bakulacita kuli ifwe.—Gal. 6:7.

15. Bushe Yesu alangile shani ukuti ukusuusha bambi kwalibipa?

¹⁵ Mwilaba ukuti pa kukomaila pa fyo ukusuusha bambi kwabipa, Yesu aipwishe ukuti: “Nga kanshi cinshi ulolesesha akani akali mu linso lya kwa munonko, lelo ulusonta ululi mu linso lyobe taulelumona? Nelyo wingatila shani kuli munonko, ‘Leka nkufumye akani mu linso lyobe’; lintu, mona! Ulusonta luli mu linso lyobe?” (Mat. 7:3, 4) Umuntu uwatemwa ukusuusha abanankwe alamona na kantu akanono mu “linso” lya kwa munyina. Ciba kwati alelanda ukuti uwa bwananyina tapingula bwino pa fintu. Nangu cingati icilubo cinono fye, nga kacani, uwatemwa ukusuusha bambi afwaya ‘ukufumya ako kacani.’ Mu bumbimunda, alaipeelesha ukwafwa uwa bwananyina pa kuti alemona bwino.

16. Mulandu nshi twingasosela ukuti abaFarise bali no “lusonta” mu menso yabo?

¹⁶ Bashimapepo abaYuda balitemenwe sana ukusuusha bambi. Ica kumwenako fye: Ilyo umwaume uwali impofu uo Kristu aundepe asosele ukuti Yesu afwile afumine kuli Lesa, abaFarise balikalipe kabili batile: “We wafyalilwe mu membu, ni we uletusambilisha mwa?” (Yoh. 9:30-34) Apo abaFarise tabalepingula abantu ukulingana na mafunde ya kwa Yehova, bali no “lusonta” mu menso yabo kabili balipofwile icine cine. E mulandu wine Yesu asosele ukuti: “We wa bumbimunda we! Utale ufumye ulusonta ululi mu linso lyobe line, e lyo walamwensekesha ifya kufumya akani mu linso lya kwa munonko.” (Mat. 7:5; Luka 6:42) Nga twapampamina pa kulacitila bambi ifisuma, tatwakalesuusha abanensu, e kutila tatwakalefwaya fye ifilubo muli bamunyinefwe. Lelo, tukalaibukisha ukuti na ifwe tuli babembu kabili ici cikalenga ukuti twikalapingula Abena Kristu banensu nelyo ukubasuusha.

Ifyo Tufwile Ukulamona Bambi

17. Ukulingana na Mateo 7:12, finshi tufwile ukulacitila bambi?

¹⁷ Mu Lyashi lya pa Lupili, Yesu atile Lesa alasuka amapepo ya babomfi bakwe nga filya fine umufyashi musuma apeela umwana wakwe ifyo alekabila. (Belengeni Mateo 7:7-12.) E mulandu wine Yesu apeelele abasambi bakwe ili funde litila: “E ico, fyonse ifyo mufwaya abantu bacite kuli imwe, e fyo na imwe mucite kuli bene.” (Mat. 7:12) Nga tulecitila bambi ifyo na ifwe tufwaya ukuti baletucitila e lyo tukalanga ukuti tuli basambi ba kwa Yesu Kristu aba cine.

18. Bushe “Amafunde” yalanga shani ukuti tulingile ukulacitila bambi ifyo tufwaya ukuti baletucitila?

¹⁸ Ilyo Yesu alandile ukuti tufwile ukucitila bambi ifyo twingatemwa bena ukutucitila, akonkenyepo ukusoso kuti: “Ici, na kuba, e Mafunde na Bakasesema.” Nga tulecitila bambi ifyo twingatemwa ukuti baletucitila, ninshi tuleumfwila “Amafunde,” e kutila, ifyalembwa mu Ukutendeka ukufika ku Amalango. Muli aya mabuuku mwalembwa ubufwayo bwa kwa Yehova ubulanda pa lubuto ululi no kufumyapo ububifi, e lyo na Mafunde ayo Lesa apeele abena Israele mu 1513 B.C.E. ukupitila muli Mose. (Ukute. 3:15) Amafunde yamo yaleti abena Israele balingile ukuba no mulinganya, tabalingile ukuba na kapaatulula, kabili bali no kulayafwilisha abalanda na balebeshi abali mu calo.—Lebi 19:9, 10, 15, 34.

19. Bushe amabuuku ya “Bakasesema” yalanga shani ukuti tufwile ukulacitila bambi ifisuma?

¹⁹ Ilyo Yesu alandile pali “Bakasesema,” alelosha ku mabuuku ya mu Malembo aya ciHebere umwalembwa amasesemo. Muli aya mabuuku mwaba amasesemo ayalanda pali Mesia ayafikilishiwe muli Kristu wine. Aya masesemo yalanga no kuti Lesa alapaala abantu bakwe nga balecita icalungama mu menso yakwe no kucitila bambi ifisuma. Ica kumwenako fye, kasesema Esaya aebele abena Israele ukuti: “E fyo asosa Yehova, ati: Bakeni ubupingushi, citeni no bulungami, . . . Alishuko muntu uucite fi, no mwana wa muntu uwikatishako, . . . uukaanya no kuboko kwakwe ku kucite cibi conse.” (Esa. 56:1, 2) E ico, Lesa enekela abantu bakwe ukutwalilila ukulacitila bambi ifisuma.

Lyonse Mulecitila Bambi Ifisuma

20, 21. Bushe amabumba yaumfwile shani ilyo yakutike kwi Lyashi lya pa Lupili, kabili mulandu nshi mulingile ukutontonkanishisha pa fyebo fyaba muli ili lyashi?

²⁰ Twalanshanya fye ifinono pa fyebo fyacindama ifyo Yesu alandile mu lyashi ilisuma nga nshi ilya pa lupili. Na lyo line, te kuti citukosele ukwishiba ifyo abantu abakutike kuli ili lyashi bayumfwile. Baibolo itila: “Nomba ilyo Yesu apwile ukulanda ifi fyebo, awe amabumba yasungwike imisambilishishe yakwe; pantu alebasambilisha ngo wa maka, kabili te pamo nga bakalemba wabo.”—Mat. 7:28, 29.

²¹ Ukwabula no kutwishika, Yesu Kristu e “Kabilo wa cipesha amano” uo Baibolo yasobele. (Esa. 9:6) Ilyashi lya pa Lupili e lilanga bwino bwino ukuti Yesu alishibe ifyo Wishi wa ku muulu atontonkanya. Na kabili mu Lyashi lya pa Lupili, Yesu alandile na pa fyo twingacita pa kuti tube ne nsansa sha cine cine, pa fyo twingataluka ku bulalelale, pa fya kucita ubulungami, pa fyo tulingile ukulacita pa kuti ku ntanshi tukekale mu mutende ne nsansa, kabili alilandile na pa fintu fimbi ifingi. Shi belengeni na kabili bwino bwino Mateo ifipandwa 5, 6, na 7. Ilyo mulebelenga ifi fipandwa mufwile no kupepa kuli Yehova. Muletontonkanya na pa fyebo ifisuma nga nshi ifyo Yesu alandile muli ili lyashi. Mulecita ifyo Kristu asambilishe mu Lyashi lya pa Lupili. Nga mwacite fi mukalatemuna Yehova, mukaba abantu basuma, kabili mukatwalilila ukulacitila bambi ifisuma.