Icipandwa 21

Ukupepa kwa Cine Kwalunduluka Kwakumana Isonde Lyonse

Esaya 60:1-22

1. Bukombe nshi ubwa kukoselesha busangwa muli Esaya icipandwa 60?

ICIPANDWA 60 ica kwa Esaya calembwa nge lyashi lya kucincimusha. Mu fikomo fya kwiswila, twaobelwa no bulondoloshi bumo ubwa kupapusha. Ifya kucitika fyalekanalekana fyalondololwa mu kukonkana, fyasuka fyatufisha na ku nsondwelelo ya kucincimusha. Ici cipandwa calondolola bwino nga nshi ifyo ukupepa kwa cine kwabweshiwe mu Yerusalemu wa pa kale ne fyo ukupepa kwa cine lelo kukumene isonde lyonse. Kabinge, calanda na pa mapaalo ya muyayaya ayabakilwa bakapepa bonse aba cishinka aba kwa Lesa. Bonse umo umo kuti twayafwilishako muli uku kufishiwapo kwa ici ciputulwa ca kucincimusha ica kusesema kwa kwa Esaya. Lekeni kanshi tucibebete bwino.

Ulubuuto Lwabalika mu Mfifi

2. Fyebo nshi umwanakashi uuleele mu mfifi aebwa, kabili mulandu nshi cipamfishe ukuti omfwile ifi fyebo?

² Amashiwi ya kwiswila aya muli ici cipandwa ca kwa Esaya yalungatikwa ku mwanakashi uuli no bulanda. Cilemoneka kwati nalaala pa nshi ubukupeme mu mfifi iyatoola. Apo pene, ulubuuto lwabalika mu mfifi ilyo Yehova abilikisha ukubomfya Esaya ati: “Ima, [we mwanakashi, NW], balika, pantu lwaisa ulubuuto lobe, ubukata bwa kwa Yehova [bwabalikila, NW] pali iwe.” (Esaya 60:1) Na cine, uyu “mwanakashi” afwile ukwima no kubengeshimya ubukata bwa kwa Lesa! Mulandu nshi ici cibelele icapamfye fyo? Ukusesema kwatwalilila akuti: “Mona, imfifi ikalamba ikafimba pano isonde, ne kumbi ilyafitula pa bantu na bantu, lelo Yehova [akabalikila, NW] pali iwe, ubukata bwakwe bukamonekela pali iwe.” (Esaya 60:2) Pa kuti ciwamine abali mupepi na wene abacili balepulumpunta mu mfifi, uyu “mwanakashi” afwile ‘ukubalika.’ Cinshi cikatumbukamo? ‘Inko shikesa ku lubuuto lobe, ne shamfumu ku kubeeka kwa kubalika kobe.’ (Esaya 60:3) Muli aya mashiwi ya kwiswila e mwaba ubupilibulo bwa mulandu walalondololwa bwino sana mu fikomo fikonkelepo—no yu mulandu wa kuti, ukupepa kwa cine kulingile ukukumana isonde lyonse!

3. (a) Bushe uyu “mwanakashi” nani? (b) Cinshi ico uyu “mwanakashi” alaalila mu mfifi?

³ Nangu ca kutila alelanda pa fikacitika ku ntanshi, Yehova aeba uyu “mwanakashi” ukuti ulubuuto lwakwe “lwaisa.” Ici cilekomaila pa kuti uku kusesema kukafishiwapo nangu cikabe shani.

Ukufishiwapo Kukalamba

4. Ni bani pali lelo bemininako uyu “mwanakashi” pano isonde, kabili ni kuli bani bambi uko ifi fyebo fya kusesema fibomba?

⁴ Ico tulefwaisha ukwishiba muli aya mashiwi ya kusesema nacicila pali filya yafishiwe pali Yerusalemu wa pa kale. Pali lelo “umwanakashi” wa kwa Yehova uwa ku muulu pano isonde emininwako na “Israele wa kwa Lesa.” (Abena Galatia 6:16) Pa nshita yonse iyo ulu luko lwa ku mupashi lwabako, ukutula pa Pentekoste wa mu 33 C.E. ukufika na lelo, lwalikwata abantu basubwa no mupashi abafika kuli 144,000, “abalubwilwe pe sonde” abalolela ukuteka pamo na Kristu mu muulu. (Ukusokolola 14:1, 3) Ukufishiwapo kwa muno nshiku ukwa kwa Esaya icipandwa 60 kulanda maka maka pa ba muli ba 144,000 abacili no mweo pano isonde muli shino “nshiku sha kulekelesha.” (2 Timote 3:1) Uku kusesema kulanda na pa banabo ba Bena Kristu basubwa, “ibumba likalamba” ilya “mpaanga shimbi.”—Ukusokolola 7:9; Yohane 10:11, 16.

5. Ni lilali aba muli Israele wa kwa Lesa abali aba mweo baisangile ukuti balilaala mu mfifi, kabili ni lilali ulubuuto lwa kwa Yehova lwabalikile pali bene?

⁵ Pa nshita inono ku kutendeka kwa ba1900, kuti twatila aba muli Israele wa kwa Lesa abaali bacili pe sonde baisangile ukuti balilaala mu mfifi. Inkondo ya calo iya kubalilapo yapwile ninshi bacili mu mibele yalondololwa mu mampalanya mwi buuku lya Ukusokolola—e kuti ifitumbi fyabo fyaleele “mu musebo wa musumba ukalamba uwitwa [lwa ku mupashi, NW] Sodomu na Egupti.” (Ukusokolola 11:8) Lelo mu 1919, Yehova alengele ulubuuto lwakwe ukubalikila pali bene. Na bo, balimine no kubengeshimya ulubuuto lwa kwa Lesa, ukubilisha imbila nsuma pa lwa Bufumu bwa kwa Lesa, ukwabulo mwenso.—Mateo 5:14-16; 24:14.

6. Bushe icalo mu cinkumbawile cayankula shani ku kubilisha kwakuma ukubapo kwa kwa Yesu mu bufumu, lelo ni bani baisa ku lubuuto lwa kwa Yehova?

⁶ Pa kusongwa kuli Satana, umukalamba wa “bamwandanshi ba mfifi ino,” abantu mu cinkumbawile balikaana ukwankula ku kubilisha kwakuma ukubapo kwa kwa Yesu Kristu mu bufumu, uwaba e “lubuuto lwa calo.” (Abena Efese 6:12; Yohane 8:12; 2 Abena Korinti 4:3, 4) Nalyo line, abantu imintapendwa balisa ku lubuuto lwa kwa Yehova, ne “shamfumu” kumo (abasanguka impyani shasubwa isha Bufumu bwa mu muulu) ne “nko” (ibumba likalamba ilya mpaanga shimbi).

Ukulunduluka Kwalenga Ukusekelela Kwine Kwine

7. Fintu nshi ifya kucincimusha uyu “mwanakashi” amona?

⁷ Yehova atwalilila ukulanda pa mutwe wa lyashi uwaba pali Esaya 60:3, kabili aeba uyu “mwanakashi” ifyebo na fimbi ati: “Inwina amenso yobe konse konse, umone.” Ilyo uyu “mwanakashi” acite fyo, ifyo amona fyamucincimusha nga nshi—amona abana bakwe baleisa ku mwabo! ‘Bonse bene balongana, baisa kuli iwe, abana bobe abaume baleisa fye ukufumo kutali, abana bobe abanakashi bakasendwa kabafu ku baleshi.’ (Esaya 60:4) Ukubilisha pa lwa Bufumu pa kati ka nko ukwatendeke mu 1919 kwalengele ukuti “abana baume” na “bana banakashi” basubwa na bambi abashaifulila bailunde kuli Israele wa kwa Lesa. E fyo Yehova acitile pa kuti akumanishe impendwa yasobelwe iya ba 144,000, abakateka na Kristu.—Ukusokolola 5:9, 10.

8. Finshi fyalenga Israele wa kwa Lesa ukubo wa nsansa ukutula 1919?

⁸ Uku kusanduluka kwalengele ukusekelela. ‘E lyo ukamona no kwanguka pa menso, no mutima ukatuluntunta no kukula; pantu ubucindami bwa kuli bemba bukaalukila kuli iwe, ifyuma fya nko fikesa kuli iwe.’ (Esaya 60:5) Ukulonganikwa kwa basubwa muli ba1920 na ba1930 kwaletele insansa ishingi kuli Israele wa kwa Lesa. Lelo, paliba na cimbi icabalenga ukusekelela. Pali bufi ukutula pa kati ka ba1930, abantu abaali kale muli “bemba” wa bantunse abanunuka kuli Lesa balifuma mu nko shonse ukwisa ku kupepela pamo na Israele wa kwa Lesa. (Esaya 57:20; Hagai 2:7) Aba bantu tabapepa Lesa ukulingana ne fyo cila muntu alefwaya. Lelo, besa kuli uyu “mwanakashi” wa kwa Lesa no kuilunda ku mukuni wa kwa Lesa uwaikatana. Pa mulandu wa ici, ababomfi ba kwa Lesa bonse balafwilishako muli uku kulunduluka kwa kupepa kwa cine.

Inko Shalongana Pamo mu Yerusalemu

9, 10. Ni bani bamonwa balongana pamo mu Yerusalemu, kabili Yehova abapokelela shani?

⁹ Pa kulondolola uku kulunduluka, Yehova abomfya ifilangililo ifyo abantu abaikele pa nshita Esaya aliko baishibe. Uyu “mwanakashi,” intanshi aceeceetela icitungu ca ku kabanga pa ncende engamona bwino iya pa lupili lwa Sione. Cinshi amona? “Ubwingi bwa ngamali bukakufimba, imisepela ya ngamali ya ku Midiani na Efa, shonse shiine isha ku Sheba shikesa, shikaleta golde na libani, shikabile fya kutasha Yehova.” (Esaya 60:6) Ilongo lya ngamali ishinininwepo na bayendo ba makwebo aba mishobo yalekanalekana shilepita ukukonka imisebo yaya ku Yerusalemu. (Ukutendeka 37:25, 28; Abapingushi 6:1, 5; 1 Ishamfumu 10:1, 2) Ingamali shili mpanga yonse, kwati lyeshi likumene icalo conse! Abayendo baleta ifya bupe ifyaumo mutengo, icilelangilila ukuti aba basulushi beshile ku kucito mutende. Balefwaya ukupepa Yehova no kumupeele fyawamisha ukulingana na maka yabo.

¹⁰ Aba basulushi ba makwebo te beka abali pali ulu lwendo. “Imikuni yonse ya ku Kedari ikalonganiwa kuli iwe, basukusuku ba ku Nebayote bakakupyungila.” Cine cine, na ba mishobo ilya iteke nama na bo bali pa lwendo lwa kuya ku Yerusalemu. Baisa ne fya bupe fya pa fikwatwa fyabo ifyaumo mutengo—imikuni ya mpaanga—no kuipeela abene ku kuba bakapyunga. Bushe Yehova alabapokelela shani? Atila: “Bakanina pa ciipailo candi nabasuminishiwa, kabili nkacindamike ng’anda yandi iyayemba.” (Esaya 60:7) Yehova apokelela ifya bupe fyabo, ifikabomfiwa mu kupepa kwasanguluka.—Esaya 56:7; Yeremia 49:28, 29.

11, 12. (a) Finshi uyu “mwanakashi” amona ilyo alelolesha lwa ku masamba? (b) Mulandu nshi abengi baleyangufyanishisha ukuya ku Yerusalemu?

¹¹ Yehova nomba aeba “umwanakashi” ukulolesha ku citungu ca ku masamba, kabili aipusha ati: ‘Finshi ifi ifileisa filepupuka nge kumbi, nge nkunda ku miinshi ya shiko?’ Yehova umwine aasuka ati: “Pantu ifishi ne naamba fikanindila, ne ngalaba sha ku Tarshishi e ntanshi, ku kuleta abana bobe abaume ukufumo kutali, na silfere wabo na golde wabo bali na fyo, bese kwi shina lya kwa Yehova Lesa obe, ku Wa mushilo wa kwa Israele, pantu akucindamika.”—Esaya 60:8, 9.

¹² Elenganyeni ukuti mwiminine no yu “mwanakashi,” mulelolesha lwa ku masamba bushilya bwa Bemba Mukalamba. Finshi mwamona? Mwamona ikumbi apatali mulemoneka no tuntu utwabuuta twishile tulepupuka panono panono pa muulu wa menshi. Tulemoneka nge fyuni, lelo ilyo twapalama, e lyo mwamona ukuti ni ngalaba ninshi na matanga ya shiko nayema. Shafumo “kutali.”a (Esaya 49:12) Pali ingalaba ishingi nga nshi ishilebutukisha ukulola ku Sione ica kuti shilemoneka fye kwati lilongo lya nkunda ishileya uko shikala. Cinshi ingalaba shafule fyo shileyangufyanishishe fi? Pantu bakapepa ba kwa Yehova abo shisendele ukufuma ku fyabu fya kutali balefwaisha ukufika bwangu. Pantu bonse abalefika—babe bena Israele nelyo bambi bambi, abafumine ku kabanga nelyo ku masamba na lwa mupepi nelyo ku ncende sha kutali—baleyangufyanya ukuya ku Yerusalemu ku kuyaipeela abene na fyonse ifyo bakwata kuli Yehova, Lesa wabo.—Esaya 55:5.

13. Muno nshiku, “abana baume” na “abana banakashi” ni bani, nge “fyuma fya nko” ni bani?

¹³ Mwandi ifi fili filangililo fyaumfwika Esaya 60:4-9 yalondolwelamo ukulunduluka kwa mwi sonde lyonse ukwacitika ukutula ilyo “umwanakashi” wa kwa Yehova atendeke ukubalika mu mfifi ya cino calo! Ababalilepo ukwisa “bana abaume” na “bana abanakashi” aba muli Sione wa mu muulu, abasangwike Abena Kristu basubwa. Mu 1931 aba bailengele ukwishibikwa ku cintubwingi ukuti ni Nte sha kwa Yehova. Lyene ikumbi lya bantu abafuuka, “ifyuma fya nko,” kabili “ubucindami bwa kuli bemba,” balyangufyenye ukwisa ku kuilunda ku bashalapo aba muli bamunyina kwa Kristu.b Pali lelo aba bonse ababomfi ba kwa Yehova ukufuma ku ncende shonse ishe sonde na ku fikulilo fyapusanapusana bailunda kuli Israele wa kwa Lesa mu kulumbanya Shikulu Mulopwe wabo, Yehova, na mu kusansabika ishina lyakwe ukuti e shina lyakulisha pa mashina yonse mu bubumbo bonse.

14. Caba shani ukuti abaleisa ‘banina pa ciipailo [ca kwa Lesa]’?

¹⁴ Kanshi calola mwi, ukuti aba abaleisa ukufuma mu nko ‘banina pa ciipailo [ca kwa Lesa]’? Ilambo libiikwa pa ciipailo. Umutumwa Paulo abomfeshe amashiwi ayalanda na pe lambo ilyo alembele ukuti: “Ndemupaapaatila . . . tuuleni imibili yenu bulilambo bwa mweo, ubwa mushilo, ubwa kutemuna Lesa; e kupepa kwenu ukwa bumupashi.” (Abena Roma 12:1) Abena Kristu bene bene balaitemenwa ukubombesha. (Luka 9:23, 24) Balabomfya inshita yabo, amaka yabo, no kulamuka kwabo ku kwafwilisha ukupepa kwasanguluka. (Abena Roma 6:13) Pa kucite fyo, batuula amalambo ya malumbo kuli Lesa ayapokelelwa. (AbaHebere 13:15) Ifyo caba ca kucincimusha ukuti imintapendwa ya bakapepa ba kwa Yehova pali lelo, abanono na bakalamba, tabakatamika ifya ku mubili lelo baangwa ifya Bufumu bwa kwa Lesa intanshi! Balaipeelesha ukuipeela kwine kwine.—Mateo 6:33; 2 Abena Korinti 5:15.

Abaleisa Bayafwilishako Muli uku Kulunduluka

15. (a) Mu nshita sha pa kale, bushe Yehova alangile shani inkumbu shakwe kuli bambi bambi? (b) Muno nshiku, ni shani “bambi bambi” bafwilishako mu kulundulula ukupepa kwa cine?

¹⁵ Abaleisa bapeela ifikwatwa fyabo no kubombe milimo ku kutungilila “umwanakashi” wa kwa Yehova. “Bambi bambi bakakuula amalinga yobe, ne shamfumu shabo shikakupyungila; pantu mu bukali bwandi nalikuumine, lelo mu cikuku candi nakucite nkumbu.” (Esaya 60:10) Yehova alangile inkumbu shakwe mu mwanda wa myaka uwalenga 6 B.C.E. ilyo bambi bambi bayafwilisheko mu mulimo wa bukuule mu Yerusalemu. (Esra 3:7; Nehemia 3:26) Mu kufishiwapo kukalamba ukwa pali lelo, “bambi bambi,” e kuti ibumba likalamba, bafwilisha abashalapo basubwa ukulundulula ukupepa kwa cine. Bafwilisha abo basambilila nabo Baibolo ukulundulula imibele ya Bwina Kristu na mu kucite fyo bakuula ifilonganino fya Bwina Kristu no kukosha “amalinga” ya kuteyanya kwa kwa Yehova ayapala amalinga ya musumba. (1 Abena Korinti 3:10-15) Balakuula fye no kukuula kwa cine cine, ukubombesha nga nshi ilyo balekuula Amayanda ya Bufumu, Ifiyanda fya Kulonganinamo, ne fikuulwa fya Bethel. E fyo bailunda kuli bamunyinabo abasubwa mu kubombela pa fikabilwa mu kuteyanya kwa kwa Yehova ukulelunduluka.—Esaya 61:5.

16, 17. (a) Bushe “impongolo” sha kuteyanya kwa kwa Lesa shaisulwa shani? (b) Bushe “Ishamfumu” shapyungila shani Sione? (c) Cinshi cikacitikila abesha ukwisala “impongolo” isho Yehova afwaya ukuti shibe ishaisuka?

¹⁶ Pa mulandu wa uyu programu wa kukuula kwa ku mupashi, cila mwaka, impendwa ishaikulila iya “bambi bambi” ilatendeka ukubishanya no kuteyanya kwa kwa Yehova, kabili umwinshi ucili nawisuka ku kupokelela na bambi. Yehova atila: “Impongolo shobe shikesuka pe, akasuba no bushiku tashakesalweko, ku kuleka abantu bengishe muli iwe ifyuma fya nko, ne shamfumu sha shiko shilebatungulula.” (Esaya 60:11) Nga kanshi, “ishamfumu” ishiletungulula mu kulete fyuma fya nko ku Sione ni bani?