-
Ulubuuto lwa NkoUkusesema kwa kwa Esaya—Ulubuuto lwa Bantu Bonse 2
-
-
9. Ni mbila nsuma nshi Yehova abilisha?
9 Bushe ukonaulwa kwa kwa Yerusalemu mu 607 B.C.E. kwalola mu kuti Yehova takatale akwata inte pa calo? Iyo. Abantu ba bumpomfu bwine bwine, pamo nga Daniele na banankwe batatu, bakatwalilila ukubombela Yehova na lintu bakaba bankole mu Babele. (Daniele 1:6, 7) Cine cine, ilongo lya nte sha kwa Yehova isha busumino talyakapungaile, kabili pa mpela ya myaka 70, abaume na banakashi ba busumino bakasha Babele no kubwelela ku Yuda ku kuyabwesha ukupepa kwasanguluka kulya. Ici e co Yehova aloshako mu mashiwi yakonkapo aya kuti: “Nkabika muli bene iciishibilo. Nkatuma na bapusuka ba muli bene baye ku nko, ku Tarshishi, na Puti, na ku Ludi, abakana mu buta, ku Tubali, na ku Yabani [Greece], ku namba ne fishi ifya kutali, abashaumfwo lukumo lwandi, nangu kumono bukata bwandi. Na bo bakalongolo bukata bwandi mu nko.”—Esaya 66:19.
10. (a) Bushe abaYuda balubulwa ukufuma ku Babele bakaba shani iciishibilo? (b) Ni bani pali lelo baba iciishibilo?
10 Cinkupiti wa baume na banakashi ba busumino uukabwelela ku Yerusalemu mu 537 B.C.E. akabe ciishibilo ca kusungusha, ukulangilila ukuti Yehova nalubula abantu bakwe. Nani abalile elenganya ukuti abaYuda bankole bushiku bumo bakalubulwa ku kuleka bakatwalilile ukupepa kwasanguluka pe tempele lya kwa Yehova?
-
-
Ulubuuto lwa NkoUkusesema kwa kwa Esaya—Ulubuuto lwa Bantu Bonse 2
-
-
11. (a) Pa numa ya kubweshiwa, cikaba shani ukuti aba mu nko bakasambilila pa lwa kwa Yehova? (b) Bushe Sekaria 8:23 afishiwepo shani intanshi?
11 Lelo, pa numa ya kubweshiwa mu 537 B.C.E., ni shani abaume ba mu nko abashaumfwo lukumo lwa kwa Yehova bamwishiba? Kwena, te baYuda bonse aba busumino bakabwelela ku Yerusalemu ilyo bunkole bwa ku Babele bukapwa. Bamo, pamo nga Daniele, bakashala mu Babele. Bambi bakasalanganina ku fifutu fine ifya pe sonde. Ilyo calefika mu mwanda wa myaka uwalenga 5 B.C.E., kwali abaYuda abaleikala mu calo conse ica Buteko bwa Persia. (Estere 1:1; 3:8) Ukwabulo kutwishika bamo pali abo balyebele abena mupalamano babo abasenshi pa lwa kwa Yehova, pantu abengi aba muli isho nko basangwike abaYuda. Cilemoneka kwati ica musango yo e cacitikile no mwina Etiopia mutungwi, uo umusambi wa Bwina Kristu Filipi ashimikile mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo. (Imilimo 8:26-40) Ifi fyonse fyali kufishiwapo kwa ntanshi ukwa mashiwi ya kwa kasesema Sekaria aya kuti: “Mu nshiku isho e mo abantu ikumi [10] aba mu nko sha ndimi shonse bakekata ku cisempe ca muYuda umo, no kutila, Tuleya na imwe, pantu natuumfwo kuti muli na Lesa.” (Sekaria 8:23) Cine cine, Yehova alitumine ulubuuto ku nko!—Amalumbo 43:3.
Ukulete “Ca Bupe Kuli Yehova”
12, 13. Ni mu nshila nshi ‘bamunyina’ bakaletelwa ku Yerusalemu ukutendeka mu 537 B.C.E.?
12 Pa numa Yerusalemu abe nakuulwa cipya cipya, abaYuda abasalanganishiwa ukutali nga nshi ukufuma ku calo cabo bakamono musumba na bushimapepo bwabweshiwa nge cifulo cacindamisha ica kupepa kwasanguluka. Abengi muli bene bakendo lwendo ulutali ukuyasangwa ku mutebeto wa pa mwaka uucitwa kulya. Esaya pa kupuutwamo, alemba ati: “[Bakaleta] bamunyinenwe bonse abali mu nko shonse ku kube ca bupe cabo kuli Yehova, pali bakafwalo, na mu maceleta na mu macila, na pa mfalashi, na pa ngamali, ku lupili lwandi lwa mushilo ku Yerusalemu, e fyo Yehova asosa, ifyo abana ba kwa Israele balete ca bupe cabo mu cipe icasanguluka ku ng’anda ya kwa Yehova. Nkabuulapo bamo ba muli bene pamo ku kuba bashimapepo, ku kuba abena Lebi.”—Esaya 66:20, 21.
13 Bamo pali abo ‘bamunyina abali mu nko shonse’ e po bali pa bushiku bwa pa Pentekoste ilyo umupashi wa mushilo wapongolwelelwe pa basambi ba kwa Yesu. Ili lyashi litila: “Mu Yerusalemu mwaikele abaYuda, abantu abatiina Lesa, abafumine mu nko shonse isha mwi samba lya muulu.” (Imilimo 2:5) Baishile ku Yerusalemu ku kupepa umwabelo mwata wa baYuda, lelo ilyo baumfwile imbila nsuma pa lwa kwa Yesu Kristu, abengi balimutetekele kabili balibatishiwe.
-