“Lekeni Umupashi Umulenge Ukucincila”

“Mwilawayawaya mu mulimo wenu. Lekeni umupashi umulenge ukucincila. Bombeleni Yehova.”—ROM. 12:11.

1. Mulandu nshi abena Israele baletuulila amalambo ya nama ne fintu fimbi?

YEHOVA alapokelela amalambo ayo ababomfi bakwe bapeela mu kuitemenwa pa kulanga ukuti balimutemwa no kuti bacumfwila kuli ena. Mu nshiku sha Bena Israele, alepokelela amalambo ya nama shalekanalekana ne fintu fimbi ifyo abantu balepeela. Abena Israele balepeela aya malambo pa kuti belelwe imembu na pa kutasha Lesa, kabili pa kupeela aya malambo balekonka ifyo Amafunde ya kwa Mose yalandile. Mu cilonganino ca Bena Kristu pali lelo, Yehova tafwaya ukuti tulepeela amalambo ya musango yu. Lelo mu cipandwa 12 icaba muli kalata umutumwa Paulo alembeele Abena Kristu mu Roma, alandile ukuti kwaliba umusango wa malambo uo tulingile ukulatuula. Natumone ifyo twingatuula aya malambo.

Ilambo Ilituntulu

2. Bushe fwe Bena Kristu tulingile ukuba shani, kabili finshi fifwaikwa pa kuba ifyo?

² Belengeni Abena Roma 12:1, 2. Amashiwi Paulo abalilepo ukulemba muli kalata alembeele abena Roma, yalalangilila bwino bwino ukuti Abena Kristu basubwa, nampo nga baYuda nelyo Bena fyalo, balelungamikilwa kuli Lesa ku citetekelo cabo, te ku milimo nakalya. (Rom. 1:16; 3:20-24) Mu cipandwa 12, Paulo alandile ukuti Abena Kristu balingile ukuba abaipeelesha mu kupepa, ne ci e cilanga ukuti balatasha Lesa. Pa kuba ifyo, tulingile ukwalula ukutontonkanya kwesu. Pa mulandu wa kukanapwililika twapyana, “ifunde lya lubembu kabili ilya mfwa” e litutungulula. (Rom. 8:2) E co, tulingile ukwaluka pa kuti twaleka ‘ukutontonkanya ifya kale lelo twalatontonkanya ifipya.’ Ne cingatwafwa, kwalula ifyo imitima yesu ifwaya. (Efes. 4:23) Lesa e wingatwafwa fye ukwaluka muli uyu musango ukupitila mu mupashi wakwe. Na ifwe bene tulingile ukubikako amano, tufwile ukulabomfya ‘amaka yesu aya kupelulula.’ Tulingile ukucitapo fimo pa kuti ‘tatupalene no bwikashi buno’ umwaba imibele yabipa, ifyangalo fyabipa, no kutontonkanya kwalubana.—Efes. 2:1-3.

3. Cinshi cilenga tulebomba imilimo ya Bwina Kristu?

³ Paulo na kabili atweba ukuti tulebomfya ‘amaka yesu aya kupelulula’ pa kuti tuleshininkisha fwe bene “ico Lesa afwaya, icisuma, icapokelelwa kabili icapwililika.” Mulandu nshi tubelengela Baibolo cila bushiku no kutontonkanya pa fyo twabelenga, e lyo no kupepa kuli Lesa, ukusangwa ku kulongana, e lyo no kubombako umulimo wa kubila imbila nsuma iya Bufumu? Bushe ico tucitila ifi ni co fye baeluda e batucincisha? Kwena, tulatasha pa fyo baeluda batwafwilisha. Lelo umupashi wa kwa Lesa e utucincisha ukucita ifi fyonse pa kuti tulange Yehova ukuti twalimutemwa ukufuma pa nshi ya mitima yesu. Kabili, na fwe bene twalishininkisha ukuti Lesa afwaya tulebomba iyi milimo. (Seka. 4:6; Efes. 5:10) Tulaba ne nsansa pantu tuleshiba ukuti nga tulecita ifyo Lesa afwaya, kuti atutemwa.

Ifya Bupe Fyapusanapusana

4, 5. Bushe baeluda balingile ukubomfya shani ifya bupe fyabo?

⁴ Belengeni Abena Roma 12:6-8, 11. Paulo alondolwele ukuti “tuli ne fya bupe fyapusanapusana ukulingana ne cikuuku ca kwa Lesa ico twapeelwe.” Ifya bupe fimo ifyo Paulo alandilepo, kukonkomesha no kutungulula. Ifi fya bupe fipeelwa maka maka kuli baeluda, abakonkomeshiwa ukutungulula “no mukoosha wine wine.”

⁵ Paulo alandile ukuti ilyo bakangalila balebomba nga bakasambilisha na lintu ‘balebombela bambi,’ bafwile ukuba no yu wine umukoosha. Paulo afwile alelanda pa mulimo wa “kubombela bambi” uubombwa mu cilonganino ico ababamo baba nga “umubili umo.” (Rom. 12:4, 5) Uyu mulimo walipalana no mulimo walandwapo pa Imilimo 6:4, apo abatumwa batile: “Ifwe twakulabika amano ku kupepa na ku kusambilisha icebo ca kwa Lesa.” Bushe muli uyu mulimo finshi fyabimbwamo? Baeluda balabomfya ubupe bwabo ku kukuula ababa mu cilonganino. ‘Balabika umutima pali uyu wine mulimo’ ilyo baleisambilisha abene Icebo ca kwa Lesa, no kufwailisha ifyebo, na lintu balesambilisha bambi no kubacema. Ne ci e cilanga ukuti batungulula no kufunda icilonganino mu mukosha ukulingana ne Cebo ca kwa Lesa. Kanshi bakangalila balingile ukubomfya bwino ifya bupe fyabo no kulasakamana impaanga “ne nsansa.”—Rom. 12:7, 8; 1 Pet. 5:1-3.

6. Finshi twingacita pa kukonka ukufunda kuli pa Abena Roma 12:11, apashimpilwe cino cipande?

⁶ Paulo na kabili atile: “Mwilawayawaya mu mulimo wenu. Lekeni umupashi umulenge ukucincila. Bombeleni Yehova.” Nga twamona ukuti natuleka ukuba abacincila mu mulimo wa kushimikila, kuti cawama twatendeka ukuisambilisha na kabili Icebo ca kwa Lesa no kulapepela umupashi wa kwa Yehova lyonse pa kuti utwafwe ukutendeka ukubombesha na kabili. (Luka 11:9, 13; Ukus. 2:4; 3:14, 15, 19) Umupashi wa mushilo e wakoseshe Abena Kristu ba ntanshi pa kuti balelanda “ifikalamba ifya kwa Lesa.” (Imil. 2: 4, 11) Na ifwe ‘umupashi kuti walenga twacincila’ mu mulimo wa kushimikila.

Ukuicefya no Bufuuke

7. Mulandu nshi tulingile ukubela abaicefya kabili abafuuka ilyo tulebombela Lesa?

⁷ Belengeni Abena Roma 12:3, 16. ‘Icikuuku ca kwa Lesa’ e cilenga twakwata ifya bupe fimo. Paulo alandile mu calembwa cimbi ati: “Uwalenga ukuti [tufikepo bwino bwino] ni Lesa.” (2 Kor. 3:5) Kanshi tatulingile ukuitasha. Tulingile ukuicefya no kwishiba ukuti icilenga tulebomba bwino umulimo wa kubila imbila nsuma, ni co Lesa alatupaala, te maka yesu yalenga. (1 Kor. 3:6, 7) Umutumwa Paulo alandile pali ici cishinka ilyo asosele ukuti: “Nde-eba imwe bonse ukuti mwilaitunga ukucila pa fyo mwaba.” Calicindama ukuti tulemona ukutila twalicindikwa pa kupeelwa uyu mulimo wa kubombela Yehova uutuletela insansa. Kanshi ukufuuka, nelyo ukwishiba ukuti twalipelebela muli fimo, kukalenga twilaitakisha. Lelo tukalafwaya ukuba “abaicefya mu matontonkanyo” yesu.

8. Cinshi cingatwafwa ‘ukukanaimona ukuti tuli ba mano’?

⁸ Te kuti ciwame ukulaitakisha pa milimo tubomba. ‘Lesa e umesha.’ (1 Kor. 3:7) Paulo alandile ukuti Lesa alipeela onse uwaba mu cilonganino “icitetekelo.” Ukucila ukulaimona kwati twalicila bambi, tufwile ukulaibukisha ukuti bambi na bo babomba imilimo ya kwa Lesa ukulingana ne citetekelo cabo. Paulo na kabili atile: “Ifyo muletontonkanya pali mwe bene e fyo muletontonkanya na pali bambi.” Muli kalata imbi iyo umutumwa Paulo alembele, atufunda ukuti ‘twilakansana nelyo ukuibililika, lelo tuleicefya no kumona bambi ukuti balitucila.’ (Fil. 2:3) Pa kuti tulemona bamunyinefwe na bankashi ukuti balitucila muli fimo, tulingile ukuba abaicefya no kubombesha. Ukuicefya kukatucingilila pa kuti ‘twilaimona ukuti tuli ba mano.’ Nangu ca kutila imilimo bamo bapeelwa mu cilonganino ilalenga bacindikwa, ifwe bonse kuti twasanga insansa nga ca kutila ‘natuiceefya,’ kabili tulebombako imilimo iimoneka iishacindama kabili ilingi line iyo bambi bashingamona.—1 Pet. 5:5.

Ukwikatana mu Cilonganino

9. Mulandu nshi Paulo apashanishishe Abena Kristu abasubwa ku filundwa fya mubili?

⁹ Belengeni Abena Roma 12:4, 5, 9, 10. Paulo atile Abena Kristu baba kwati filundwa fya mubili umo, pantu balabombela pamo ilyo Kristu alebatungulula. (Kol. 1:18) Acinkwileko Abena Kristu basubwa no mupashi ukuti umubili walikwata ifilundwa ifingi ifibomba imilimo yalekanalekana, no kuti Abena Kristu nabo ‘nangu ca kuti baba abengi, baba umubili umo muli Kristu.’ Ifi fine e fyo Paulo acincishe na Bena Kristu abasubwa mu Efese. Atile: “Mu kutemwa tukule muli fyonse ukupashanya Kristu uuli e mutwe wesu. Muli ena e mo umubili onse, walundinkana bwino bwino no kulengwa ukubombela pamo mu mfyufyu shonse. E lyo cila cilundwa na co cilabomba umulimo wa ciko pa kuti umubili wikatane kabili umubili onse ulakulilako no kukoselako mu kutemwana.”—Efes. 4:15, 16.

10. Butungulushi nshi ababa mwi bumba lya “mpaanga shimbi” balingile ukunakila?

¹⁰ Nangu ca kutila aba mu “mpaanga shimbi” tababa muli uyu mubili wa kwa Kristu, kuti basambililako ifintu ifingi kuli ici cilangililo. (Yoh. 10:16) Paulo atile Yehova “alengele ukuti fyonse fibe pe samba lya makasa ya kwa Kristu, kabili amulengele ukuba umutwe wa fintu fyonse ku cilonganino.” (Efes. 1:22) Pali lelo, aba mu mpaanga shimbi baba pali “fyonse” ifyo Yehova apeela Umwana wakwe ukulatungulula. Na kabili baba pa “fyuma” ifyo Kristu aeba “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” ukula-angalila. (Mat. 24:45-47) E co bonse abakwata isubilo lya kwikala pano calo, balingile ukwishiba ukuti Kristu e Ntungulushi yabo kabili balingile ukulanakila umusha wa cishinka kabili uwashilimuka ne Bumba lyakwe Ilitungulula e lyo na baume abasontwa ukuba bakangalila mu cilonganino. (Heb. 13:7, 17) Ici na co cilalenga Abena Kristu ukwikatana.

11. Cinshi calenga ukuti twikatane, kabili kufunda nshi kumbi uko Paulo apeele?

¹¹ Icalenga ukuti kube uku kwikatana kutemwa, pantu ukutemwa “e cikakilo cafikapo ica kwikatana.” (Kol. 3:14) Mwi buuku lya Abena Roma icipandwa 12, Paulo alikomailapo pali ici cishinka. Atile ukutemwa kwesu “kwiba ukwa bumbimunda” no kuti “ku kutemwa aba bwananyina” tulingile ukuba “abatemwana nga nshi.” Ici e cilenga tulecindikana. Uyu mutumwa asosele no kuti: “Ku kucindikana ni mwe mubalilepo.” Kwena, uku kutemwa te kwa kukuntukilwa fye. Tulingile ukwesha na maka yesu yonse ukusunga icilonganino ica busaka. Ilyo Paulo alefunda pa kutemwa, alandile no kuti: “Patisheni icabipa, ikatisheni icisuma.”

Ukusekelela Abeni

12. Finshi twingasambilila ku Bena Kristu ba mu Makedonia pa kupeela?

¹² Belengeni Abena Roma 12:13. Ukutemwa twatemwa bamunyinefwe kulalenga “[tulepeelako] aba mushilo ukulingana no kukabila kwabo.” Nangu ca kutila tuli bapiina, kuti twapeelako bambi uto tukwete. Paulo alembele pa Bena Kristu ba mu Makedonia ati: “Na lintu balecula ilyo kwali ukweshiwa ukukalamba, balisekelele icine cine kabili bali na bukapekape ubwine bwine, nangu ca kutila bali bapiina nga nshi. Pantu ndemweba icine cine, nati, bapeele ukulingana na maka yabo, kabili bapeele ukucila fye na pa maka yabo, pantu aba bamunyinefwe ku kuitemenwa fye baletulomba no kutupapaata ukuti bapeele ubupe ku ba mushilo [mu Yudea] pa kuti mu kucita ifyo bababombele capamo na bantu bambi.” (2 Kor. 8:2-4) Nangu ca kutila Abena Kristu ba ku Makedonia bali bapiina, bali ni bakapekape sana. Balemona ukuti lishuko ukupeelako bamunyinabo mu Yudea ifyo bakwete.

13. Bushe calola mwi ‘ukutwalilila ukusekelela abeni’?

¹³ Amashiwi ya kuti “mutwalilile ukusekelela abeni” yapilibulwa ku mashiwi ya ciGriki ayalanga ukuti tulingile ukuitendekelako. Baibolo ya The New Jerusalem Bible yapilibula aya mashiwi ukuti “mulefwailisha inshila sha kusekelelamo abeni.” Limo tusekelela abeni nga twabalalika ku ca kulya, kabili kuti cawama sana nga ca kuti ico twacitila ifyo, mulandu wa kuti natubatemwa. Nomba nga tuleitendekelako, kuti twasanga ukuti kwaliba inshila ishingi isho twingasekelelamo abeni. Nga ca kuti te kuti tukumanishe ukwita ku ca kulya, kuti twabeta fye ku mwesu ukuti tunwine pamo utwa kunwa utuli tonse.

14. (a) Bushe ishiwi lya ciGriki ilyo bapilibulako amashiwi ya kuti “ukusekelela abeni” lisanshamo cinshi? (b) Tulanga shani ukuti twalitemwa abafuma ku fyalo fimbi mu mulimo wa kushimikila?

¹⁴ Ukusekelela abeni kusanshamo ne fyo tumona abeni. Ishiwi lya ciGriki ilyo bapilibulako amashiwi ya kuti “ukusekelela abeni” lisanshamo no “kutemwa.” Bushe tumona shani abeni, nelyo abantu abafuma ku fyalo fimbi? Abena Kristu nga basambilila ululimi lumbi pa kuti balebila imbila nsuma ku bafuma ku fyalo fimbi abakuukila mu cifulo icilonganino cabo cishimikilamo, ninshi balekonka uku kufunda kwa kutwalilila ukusekelela abeni. Ukuba kwena, abengi pali ifwe te kuti tukumanishe ukusambilila ululimi lumbi. Nalyo line, ifwe bonse kuti twayafwilisha abafuma ku fyalo fimbi ukubomfya akatabo katila Good News for People of All Nations, umwaba ubukombe bwa mu Baibolo mu ndimi ishingi. Bushe mwalimona ifyo aka katabo kawama ukubomfya mu mulimo wa kushimikila?

Mulebika Amano Kuli Bambi

15. Cinshi twingasosela ukuti Yesu alecita ifyaba pa Abena Roma 12:15?

¹⁵ Belengeni Abena Roma 12:15. Ukufunda kwa kwa Paulo ukwaba muli ici cikomo kulelangilila ukuti tulingile ukubika amano ku fileumfwa bambi. E co, tufwile ukusambilila ukusekelela na balesekelela no kuloosesha pamo na baleloosha. Nga tuleleka umupashi ukutwafwa ukucincila, tukalacita ifi fintu. Ilyo abasambi ba kwa Kristu 70 bapwile kampeni ya kushimikila, baile-eba Yesu ifisuma ifyo basangile mu mulimo babombele. Yesu “alisekelele nga nshi mu mupashi wa mushilo.” (Luka 10:17-21) Alisekelele pamo na bo. E lyo inshita imbi, Yesu ‘alilile pamo na bantu abalelila’ ilyo cibusa wakwe Lasaro afwile.—Yoh. 11:32-35.

16. Kuti twalanga shani ukuti tulabika amano ku fyo bambi baleumfwa, kabili ni bani maka maka abalingile ukucita ifi?

¹⁶ Tufwaya ukupashanya Yesu. Ilyo Umwina Kristu munensu alesekelela, tufwaya ukusekelela pamo nankwe. Kanshi na lintu bamunyinefwe na bankashi balecula nangu nga bali no bulanda, tulingile ukubalangulukilako. Ilingi line, kuti twasansamusha abasumina banensu abalecula nga ca kuti tulekutikisha ilyo baletulondolwela ifilebacitikila no kubalangulukilako. Kabili limo kuti twaumfwa ububi sana pa filebacitikila ica kuti twalukusha ne filamba. (1 Pet. 1:22) Baeluda maka maka balingile ukulakonka uku kufunda kwa kwa Paulo.

17. Bushe ukufika pano finshi twasambilila mwi buuku lya Abena Roma icipandwa 12, kabili finshi tukalandapo mu cipande cikonkelepo?

¹⁷ Ukufika pano, ifyo twasambilila mu fikomo fyaba mwi buuku lya Abena Roma icipandwa 12, kuti fyatwafwa mu mikalile yesu nga Bena Kristu na mu kwampana kwesu na bamunyinefwe. Mu cipande cikonkelepo, tukasambilila ifikomo fyashalako muli ici cipandwa, ifikalanda pa fyo tulingile ukumona abantu abashaba mu cilonganino na batukaanya no kutucusha e lyo ne fyo tulingile ukwampana nabo.

‘Beni Aba Mutende Ku Bantu Bonse’

“Mule-esha na maka yenu yonse ukuba aba mutende ku bantu bonse.”—ROM. 12:18.

1, 2. (a) Finshi Yesu asokele abasambi bakwe? (b) Ni kwisa twingasanga ukufunda ukwingatwafwa ilyo baletucusha?

YESU asokele abasambi bakwe ukuti abantu ba muli cino calo bali no kulabacusha, kabili pa bushiku bamwipailepo, alondolwele no mulandu cali no kubela ifyo. Aebele abatumwa bakwe ukuti: “Nga mwali muli ici calo, aba muli ici calo nga balimutemwa pantu ninshi muli babo. Nomba apo tamuli ba muli ici calo, lelo ine namusala mu ba muli ici calo, e co aba muli ici calo bamupatila.”—Yoh. 15:19.

² Umutumwa Paulo alimwene ukuti ifyalandile Yesu fya cine. Muli kalata ya bubili iyo alembeele Timote, umulumendo uo alebomba nankwe, atile: “Iwe walikonka bwino bwino isambilisho lyandi, imibele yandi, ifyo mfwaya ukucita, icitetekelo candi, ukushishimisha kwandi, ukutemwa kwandi, ukushipikisha kwandi, ukucula kwandi, amafya yandi.” Lyena Paulo alandile no kuti: “Na kuba, bonse abafwaisha ukwikala ukulingana na bukapepa muli Kristu Yesu bakabacusha.” (2 Tim. 3:10-12) Mu cipandwa 12 icaba muli kalata Paulo alembeele Abena Kristu mu Roma, alandile pa fyo balingile ukucita nga balebacusha. Ifyo abafundile kuti fyatwafwa na muli shino nshiku sha mpela.

‘Muletontonkanishisha Kabela Ukucita Ifisuma’

3, 4. Bushe ukufunda kwaba pa Abena Roma 12:17 kuti kwabomba shani (a) ku bashipepa na bena mwabo? (b) mu kwampana kwesu na bena mupalamano besu?

³ Belengeni Abena Roma 12:17. Paulo atile ilyo baletucusha, tatulingile ukulandula. Calicindama ukukonka uku kufunda, maka maka mu ndupwa umo bamo tabapepa Yehova. Mu ndupwa sha musango yu, Umwina Kristu alesha na maka ukukanalandula mu milandile nangu mu micitile. Tamwaba ubusuma nangu bumo ‘mu kubwesesha ububi pa bubi.’ Lelo, ukulandula kuti kwalenga fye ubwafya ukukulilako.

⁴ Paulo alandile pa fisuma ifyo tulingile ukucita: Atile, “Muletontonkanishisha kabela ukucita ifyo abantu bonse balemona ukuti fisuma.” Mu ng’anda, umwanakashi kuti alenga beumana no mwina mwakwe nga ca kutila alalanga umulume wakwe icikuuku na lintu alanda ifibi pa fyo asumina. (Amapi. 31:12) Ba Carlos, pali nomba ababombela pa Bethel, balandile ukuti icikuuku ca banyinabo no kusunga bwino ing’anda fyalengele bawishi ukuleka ukubakaanya ukupepa. “Bamayo baletukoselesha fwe bana ukulacindika batata lyonse. Bamayo balenkoselesha lyonse ukuteya icangalo cimo ico batata batemenwe nangu ca kutila ine nshacitemenwe. Ici cangalo calesansamusha sana batata.” Mu kuya kwa nshita batendeke ukusambilila Baibolo kabili balibatishiwe. Pa “kucita ifyo abantu bonse balemona ukuti fisuma,” Inte sha kwa Yehova balafwilisha abena mupalamano babo nga kwaba akayofi, kabili ilingi line ici cilenga abena mupalamano ababapata ukubatemwa.

Ukunasha Imitima ya Batukaanya ku “Malasha Ayaleaka”

5, 6. (a) Bushe “amalasha ayaleaka” yatuulikwa shani pa bantu abatupata? (b) Shimikeni ico mwamona icilanga ukuti mu kukonka ukufunda ukwaba pa Abena Roma 12:20 mulafuma ifisuma.

⁵ Belengeni Abena Roma 12:20. Ilyo Paulo alesala amashiwi yaba muli ici cikomo, ukwabula no kutwishika aletontonkanya pa mashiwi yaba pa Amapinda 25:21, 22 ayatila: “Uwakupata nga ali ne nsala, umupe ifya kulya; kabili nga ali ne cilaka, umupe amenshi. Pantu cili kwati ulebika amalasha ayaleaka umulilo pa mutwe wakwe, kabili Yehova akakulambula.” Ilyo Paulo alandile amashiwi yaba mu Abena Roma icipandwa 12, talefunda Abena Kristu ukuti amalasha yalingile ukubomfiwa ku kukanda nelyo ku kuseebanya ababacusha. Lelo, cimoneka kwati amashiwi yaba mu Amapinda na mashiwi Paulo alembeele Abena Roma, yalanda pa nshila abena kale balebomfya pa kusungulula amabwe. Charles Bridges umwina England uwasambilile sana, kabili uwaliko mu myaka ya ba 1800, atile: “Pa kusungulula icela icakosa, balebika amalasha pa nshi ya cela e lyo yambi bayatuulika pa muulu wa ciko; tabalebika fye icela pa muulu wa mulilo. Kwena te bengi abakosa imitima ica kuti bakaana ukwaluka na lintu umuntu abatekanishishe pa kubasambilisha, alebafwa no mutima onse kabili alebalanga ukuti nabatemwa icine cine.”

⁶ Nga filya “amalasha ayaleaka” yanasha amabwe, na ifwe nga tuli ne cikuuku kuti twanasha imitima ya batupata ica kuti baleka no kutucusha. Abantu ba kwa Yehova nga balecitila ababacusha ifisuma, kuti baleka ukubacusha kabili ababacusha kuti basuka bapokelela no bukombe bwa mu Baibolo. Umutumwa Petro alembele ukuti: “Mube ne myendele iisuma mu bena fyalo, e pa kuti nelyo balemupontela kwati mulacita ifyabipa, bakesecindika Lesa pa bushiku bwa cipempu cakwe pa kumona imilimo yenu iisuma.”—1 Pet. 2:12.

‘Beni Aba Mutende ku Bantu Bonse’

7. Mutende nshi Kristu ashilile abasambi bakwe, kabili ulingile ukutwafwa ukuba shani?

⁷ Belengeni Abena Roma 12:18. Pa bushiku Yesu alekelesheko ukuba na basambi bakwe, abebele ukuti: “Namushila umutende, namupeela umutende wandi.” (Yoh. 14:27) Umutende uo Kristu ashilile abasambi bakwe mutende wa ku mutima uo bakwata pa kwishiba ukuti Yehova Lesa no Mwana wakwe balibatemwa. Uyu mutende ulingile ukutwafwa ukuba aba mutende ku bantu bambi. Abena Kristu ba cine balitemwa umutende kabili balesha ukuba aba mutende mu fyo bacita.—Mat. 5:9.

8. Cinshi cingatwafwa ukuba aba mutende pa ng’anda na mu cilonganino?

⁸ Cimo icingamwafwa ukuba aba mutende mu ng’anda, kuwikishanya bwangu nga mwapusana ukucila ukuleka ubwafya bulekulilako fye. (Amapi. 15:18; Efes. 4:26) Na mu cilonganino mwine e fyo cifwile ukuba. Umutumwa Petro alandile ukuti ukuba uwa mutende kwalyampana no kulama ululimi. (1 Pet. 3:10, 11) Yakobo na o, pa numa ya kulanda pa fya kubomfya bwino ululimi na pa kukanaba na kalumwa no lubuli, alembele ukuti: “Amano ayafuma ku muulu pa kubala yalenga umuntu ukuba uwasanguluka, e lyo yamulenga ukuba uwa mutende, uushipampamina fye pa cintu cimo, uwa cumfwila, uwa luse sana kabili yamulenga ukuba ne fisabo ifisuma, tayalenga umuntu ukuba na kapaatulula, nangu ukumulenga aba uwa bumbimunda. Kabili, uluseke lwa cisabo ca bulungami lubyalwa ilyo kuli umutende pa kutila abantu ba mutende bakalobololeko ubulungami.”—Yako. 3:17, 18.

9. Ilyo tule-esha ukuba aba “mutende ku bantu bonse,” cinshi tushifwile ukucita?

⁹ Mu mashiwi Paulo alembele pa Abena Roma 12:18, talandile fye pa kuba aba mutende mu lupwa na mu cilonganino. Atile tufwile ukuba “aba mutende ku bantu bonse.” Pali aba bantu paba na bena mupalamano besu, abo tubomba na bo, abo tusambilila na bo, e lyo na bantu tusanga ilyo tuleshimikila. Lelo, umutumwa alandile no kuti, “Mule-esha na maka.” Ici cilolele mu kuti tulingile ukucita icili conse icingafwaikwa pa kuti ‘twaba aba mutende’ kulila fye tatuletoba amafunde ya kwa Lesa.

Yehova E Ukalandula

10, 11. Bushe tulanga shani ukuti ‘tulashiila ubukali bwa kwa Lesa incende,’ kabili mulandu nshi ukucite fi kwawamina?

¹⁰ Belengeni Abena Roma 12:19. Tulingile ‘ukulashishimisha ububi’ no kuba ‘abanakilila’ na ku “basuusha” umulimo wesu no bukombe tubila, e lyo na ku batucusha. (2 Tim. 2:23-25) Paulo afundile Abena Kristu ukukanalandula lelo ‘ukushiila ubukali bwa kwa Lesa incende.’ Fwe Bena Kristu twalishiba ukuti tatufwile ukulandula. Kemba wa malumbo alembele ukuti: “Leka ubukali kabili taluka ku cipyu; Wikalipa pantu ukukalipa kulenga umuntu ukucita ifyabipa.” (Amalu. 37:8) Solomone na o atile: “Witila: ‘Ndelandula!’ Lolela Yehova, na o akakupususha.”—Amapi. 20:22.

¹¹ Abatukaanya nga baletucusha, icingawama ukucita kushiila Yehova ukuti e ukabakanda ilyo akafwaya ukucite co nga amona ukuti nacilinga. Paulo na kabili alandile pa bukali bwa kwa Yehova ilyo asosele ukuti: “Calembwa ati: ‘Nine mfwile ukulandula; nine nkabweseshapo pa fibi ifyo bacita, e fyasosa Yehova.’” (Linganyeniko Amalango 32:35.) Kanshi nga twalandula ninshi twaibililika pantu ninshi twacita ico Yehova umwine alingile ukucita. E lyo kabili, ninshi tulelanga ukuti tatwacetekela ifyo Yehova atulaya mu mashiwi yakwe ayatila: “Nine nkabweseshapo pa fibi ifyo bacita.”

12. Ni lilali ubukali bwa kwa Lesa bukasokololwa, kabili bukasokololwa shani?

¹² Mu mashiwi Paulo abalilepo ukulemba muli kalata alembeele Abena Roma, atile: “Ubukali bwa kwa Lesa bukasokoloka ukufuma ku muulu ukwisa pa bantu abashipepa bonse na babifi abalekaanya icine pa kucita ifyabipa.” (Rom. 1:18) Ubukali bwa kwa Yehova bukasokololwa ukufuma mu muulu ukupitila mu mwana wakwe pa nshita ya “bucushi bukalamba.” (Ukus. 7:14) Apa e po “ubushininkisho bwa kupingula kwalungama ukwa kwa Lesa,” bukamonekela nga fintu Paulo alondolwele muli kalata imbi iyo alembele. Atile: “E ico caba icalungama kuli Lesa ukubwesesha ubucushi ku balemucusha, lelo kuli imwe mwe balecula, akapwisha ukucula kwenu pamo na ifwe pa kusokololwa kwa kwa Shikulu Yesu ukufuma mu muulu pamo na bamalaika bakwe aba maka mu mulilo uulebilima, ilyo akaleta icilandushi pa bashaishiba Lesa na bashinakila imbila nsuma iya kwa Shikulwifwe Yesu.”—2 Tes. 1:5-8.

Ukucimfisha Ububi pa Kucita Ifisuma

13, 14. (a) Mulandu nshi tushipapila nga baletucusha? (b) Kuti twapaala shani abatucusha?

¹³ Belengeni Abena Roma 12:14, 21. Nga twalicetekela ukutila Yehova akafikilisha ubufwayo bwakwe, kuti twapoosa amano ku kubomba umulimo atupeela uwa kubila “imbila nsuma iyi iya bufumu . . . ku bantu bonse aba pe sonde.” (Mat. 24:14) Twalishiba ukuti uyu mulimo twapeelwa fwe Bena Kristu ulakalifya abalwani besu, pantu Yesu atusokele ukuti: “Abantu ba mu nko shonse bakamupata pa mulandu we shina lyandi.” (Mat. 24:9) Kanshi tatupapa nelyo ukufuupuka nga baletucusha. Umutumwa Petro alembele ukuti: “Mwe batemwikwa, mwipapa pa macushi ayalemuponena ayali ngo mulilo uulepya muli imwe. Mwilamona aya macushi kwati cintu icishifwile ukumucitikila. Yabelako ku kumwesha. Lelo, mulesekelela pantu amacushi muleculako e yo na Kristu aculileko.”—1 Pet. 4:12, 13.

¹⁴ Tatupata abatucusha, lelo tulesha ukubasambilisha, pantu twalishiba ukuti ico bamo batucushisha, ni co tabatwishiba bwino. (2 Kor. 4:4) Tulafwaya sana ukukonka ifyo Paulo atufundile ilyo atile: “Mulepaala abamucusha; mulebapaala, mwilabatiipwila iyo.” (Rom. 12:14) Inshila imo tupaalilamo abaletucusha, kubapepelako. Mu Lyashi lya pa Lupili, Yesu atile: “Muletemwa abalwani benu, mulecita ifisuma ku bamupata, mulepaala abamutiipwila, mulepepelako abamutuka.” (Luka 6:27, 28) Ifyo umutumwa Paulo apitilemo fyalengele ashininwe ukuti umuntu uucusha Abena Kristu kuti ayaluka aba no musambi wa cishinka uwa kwa Kristu kabili aba no mubomfi wakosa uwa kwa Yehova. (Gal. 1:13-16, 23) Muli kalata imbi, Paulo alembele ukuti: “Ilyo baletutuka, tulapaala; ilyo baletucusha, tulashipikisha; ilyo baletuseebanya, ifwe tubasuka no mutembo.”—1 Kor. 4:12, 13.

15. Ni nshila nshi iisuma sana iyo twingacimfishamo ububi pa kucita ifisuma?

¹⁵ Kanshi, Umwina Kristu wa cine alakonka ukufunda ukwaba mu cikomo ca kulekeleshako mwi buuku lya Abena Roma icipandwa 12 icitila: “Wileka ububi bukucimfye, lelo ulecimfisha ububi pa kucita ifisuma.” Uwaleta ububifi bonse ni Satana Kaseebanya. (Yoh. 8:44; 1 Yoh. 5:19) Mu fyo Yesu asokolwelele umutumwa Yohane, atile bamunyina basubwa “[bacimfiishe Satana] ku mulopa wa Mwana wa mpaanga na ku mashiwi ya bunte bwabo.” (Ukus. 12:11) Ici citulanga ukuti inshila iisuma sana iyo twingacimfishamo Satana no bubifi atunka abantu ukucita pali lelo, kulacita ifisuma. Ne cisuma sana ico twingacita kulabila imbila nsuma iya Bufumu.

Sekeleleni mwi Subilo

16, 17. Finshi tusambilile mwi buuku lya Abena Roma icipandwa 12 (a) pa fyo tulingile ukubomfya ubumi bwesu? (b) pa fyo tulingile ukuba mu cilonganino? (c) pa fyo tufwile ukucita ku batucusha pa fyo twasumina?

¹⁶ Ifyo twalandapo mu cipandwa 12 icaba muli kalata Paulo alembeele Abena Kristu ba mu Roma fyatusambilisha ifintu ifingi. Twasambilile ukutila apo tuli babomfi ba kwa Yehova abaipeela, tulingile ukuitemenwa no kuipeelesha ukucita ifyo Lesa afwaya. Pa mulandu wa kuti umupashi wa kwa Lesa ulatucincisha, tulacita ifi mu kuitemenwa pantu amaka yesu aya kupelulula yalilenga twashininwa ukuti uku e kufwaya kwa kwa Lesa. Umupashi ulatucincisha ukubomfya ifya bupe fyesu ifyalekanalekana. Fwe Bena Kristu tulaba abaicefya kabili abafuuka ilyo tubombela Lesa. Kabili tulesha na maka ukutwalilila ukwikatana, no kusekelela abeni e lyo tulalangulukilako na balecula.

¹⁷ Icipandwa 12 mwi buuku lya Abena Roma na kabili catufunda ifintu ifingi pa fya kucita nga baletucusha. Tatufwile ukulandula, lelo tulingile ukulacita ifisuma ku baletucusha. Tufwile ukwesha na maka ukuba aba mutende ku bantu bonse ukwabula ukutoba amafunde ya mu Baibolo. Kanshi tulingile ukuba no yu mutende pa ng’anda, mu cilonganino, ku bena mupalamano, ku ncito, ku sukulu na lintu tuleshimikila. Na lintu baletucusha, tufwile ukubika fye amano ku kucimfisha ububi ku kucita ifisuma pantu twalishiba ukutila Yehova e ukalandula.

18. Pa Abena Roma 12:12, finshi fitatu ifyo Paulo atukoselesha ukulacita?

¹⁸ Belengeni Abena Roma 12:12. Pa numa ya kutufunda ifi fyonse ifisuma, Paulo atucincisha ukulacita ifintu fitatu. Apo umutumwa Paulo alishibe ukuti te kuti tucite fyonse ifyo atufundile Yehova nga tatwafwile, atufunda no kuti tufwile ukuba “no mute wa kupepa.” Ici cikalenga tukalekonka ukufunda kwakwe na kumbi ukwa kuti ‘tuleshipikisha ilyo tulecula.’ Ica kulekelesha, tulingile ukubika sana amano ku fikacitika ku ntanshi ifyo Yehova atulaya kabili tufwile no ‘kulasekelela mwi subilo’ lya bumi bwa muyayaya, nampo nga tukekala ku muulu nelyo pano isonde.