-
Kwaliba Imbila Nsuma Iyo Bonse Balingile UkumfwaUlupungu—2011 | June 15
-
-
5. Cinshi calekabilwa sana ico Paulo alandilepo mwi buuku lya Abena Roma?
5 Abantu bonse bafwile ukwishiba Yesu no kumucetekela. Mwi buuku lya Abena Roma, Paulo alilandilepo pali ici. Pa kubala, alembele amashiwi ya kuti, “Lesa, uo mombela no mutima wandi onse pa kubila imbila nsuma iilanda pa Mwana wakwe.” Alandile no kuti: “Nshumfwa insoni pa mbila nsuma; na kuba, e maka ya kwa Lesa aya kupususha onse uwaba ne citetekelo.” Pa numa, alandile ukuti nshita ileisa “ilyo Lesa ukupitila muli Yesu Kristu akapingula abantu pa fyo bacita mu bumfisolo, ukulingana ne mbila nsuma iyo mbila.” Kabili ashimike ukuti: “Ukufuma ku Yerusalemu no kushinguluka ukufika ku Iluriki nalishimikila sana imbila nsuma pali Kristu.”a (Rom. 1:9, 16; 2:16; 15:19) Bushe mutontonkanya ukuti cinshi Paulo alandiile sana pali Yesu Kristu ku bena Roma?
6, 7. Cinshi twingalanda pa fyo icilonganino icali mu Roma catendeke, e lyo na pa bali mu cilonganino?
6 Tatwaishiba ifyo icilonganino icali mu Roma catendeke. Bushe abaYuda, na bena fyalo abasangwike abaYuda, abasangilweko pa Pentekoste mu 33 C.E. e babwelele ku Roma ninshi Bena Kristu? (Imil. 2:10) Nangu bushe abatwele icine mu Roma Bena Kristu balecita amakwebo na baleya mu fifulo fyalekanalekana? Te mulandu ne fyo cali, ilyo Paulo alelemba ili ibuuku muli ba 56 C.E., ninshi icilonganino calipangwa kale. (Rom. 1:8) Bantu ba musango nshi bali muli cilya cilonganino?
7 Bamo bali baYuda. Ilyo Paulo aposeshe Androniki na Yunia, abetile ati “bamunyinane.” Afwile aloseshe mu kuti bali bamunyina pantu bali baYuda banankwe. Akula uwalepanga amatenti mu Roma no mwina mwakwe, Prisila, nabo bali baYuda. (Rom. 4:1; 9:3, 4; 16:3, 7; Imil. 18:2) Lelo bamunyina na bankashi abengi abo Paulo aposeshe mu makalata yakwe bafwile bali Bena fyalo. Bamo bafwile bali “ba mu ng’anda ya kwa Kaisare,” abali nalimo abasha nelyo bacilolo banono muli iyi ng’anda.—Fil. 4:22; Rom. 1:6; 11:13.
8. Cinshi bonse abali mu Roma baalingile ukwishiba?
8 Abena Kristu bonse mu Roma bali babembu, nge fi na ifwe umo umo twaba. Paulo alandile pali ici ati: “Bonse babembu kabili balifilwa ukufika pa bukata bwa kwa Lesa.” (Rom. 3:23) Kanshi bonse abo Paulo alembeele, balekabila ukwishiba ukuti bali babembu kabili balingile ukucetekela uo Lesa aabomfya pa kufumyapo ulo lubembu.
Abantu Balingile Ukwishiba Ukuti Babembu
9. Busuma nshi ubwaba mu mbila nsuma ubo Paulo alandilepo?
9 Muli kalata Paulo abalilepo ukulembela abena Roma, alandile pa busuma ubwaba mu mbila nsuma iyo atwalilile ukulumbula. Atile: “Nshumfwa insoni pa mbila nsuma; na kuba, e maka ya kwa Lesa aya kupususha onse uwaba ne citetekelo, pa kubala umuYuda e lyo no muGriki.” Ca cine imbila nsuma yali no kulenga abantu ukupusuka. Lelo nga fintu na pali Habakuki 2:4 palanda, icitetekelo cilafwaikwa pa kupusuka pantu Paulo atile, “uwalungama akaba no mweo pa mulandu wa citetekelo cakwe.” (Rom. 1:16, 17; Gal. 3:11; Heb. 10:38) Lelo bushe iyi imbila nsuma iyingapususha abantu ilanga shani ukuti abantu “bonse babembu”?
10, 11. Mulandu nshi cafisha kuli bamo ukusumina icishinka caba pa Abena Roma 3:23, lelo mulandu nshi bambi bafililwa ukuimona ukuti babembu?
10 Ilyo umuntu talakwata icitetekelo icingamupususha, afwile ukusumina ukuti mubembu. Abaishiba ukuti Lesa e ko aba kabili abaishibako ne fyaba mu Baibolo, te kuti cibafye ukusumina ukuti babembu. (Belengeni Lukala Milandu 7:20.) Nampo nga basumina nelyo bakaana, bafwile balishibako fimo pa cishinka Paulo alandilepo ilyo atile: “Bonse babembu.” (Rom. 3:23) Lelo ilyo tulebomba umulimo wa kushimikila, limo tulakumanya abantu abengi abashaishiba umo aya mashiwi yalola.
11 Mu fyalo fimo, abengi ukutula fye ku bwaice tabaishiba ukuti bafyalwa ababembu nangu ukuti balipyana ulubembu. Napamo umuntu kuti alishiba ukuti alalufyanya, alikwatako ne mibele imo iishawama, kabili alacitako ne fintu fimo ifyabipa. E lyo kabili alamona no kuti kwaliba na bambi ababa nga ena. Na lyo line pa mulandu wa nkulilo yakwe, teshiba ifyo ena na bantu bambi babela ifyo. Na kuba, mu ndimi shimbi nga walanda ukuti umuntu mubembu bamo bamona kwati ulelanda ukuti ni ntalamisoka, nelyo alatoba amafunde. Tatwingapapa umuntu uwakwata iyo nkulilo nga taleimona ukuti mubembu nga filya Paulo alandile.
12. Mulandu nshi abengi bakaanina ukuti abantu bonse babembu?
12 Nangu fye ni mu fyalo umo abantu batila Bena Kristu, abengi tabasumina ukuti babembu. Mulandu nshi? Nangu ca kutila limo balaya na ku mapepo, bamona kwati ifyo Baibolo yalanda pali Adamu na Efa lushimi fye. Bamo bakulila mu fifulo umwaba abashasumina muli Lesa. Apo balatwishika nga Lesa eko aba, tabaishiba ukuti kwaliba amafunde ayo Uwapulamo apeela abantunse kabili tabeluka ukuti ukufilwa ukukonka ayo mafunde lubembu. E ico, baba nga bantu ba mu nshita ya batumwa abo Paulo alondolwele ukuti ‘balibula isubilo’ kabili ‘balibulwa Lesa muli ici calo.’—Efes. 2:12.
13, 14. (a) Cinshi bonse abashasumina ukuti Lesa e ko aba na bashisumina ukuti babembu bashingakwatila umwa kubepesha? (b) Ukukanasumina muli Lesa kwalenga abengi ukulacita finshi?
13 Muli kalata Paulo alembeele abena Roma, alanda pa milandu ibili iyo inkulilo sha musango yo shishingabela kabepesho ka kukanakonka amafunde ya kwa Lesa. Umulandu wa kubalilapo wa kuti ububumbo ubwine bweka bulalanga ukuti Kabumba e ko aba. (Belengeni Abena Roma 1:19, 20.) Ici cayampana ne cishinka Paulo alandilepo ilyo alelembela abaHebere ilyo ali ku Roma. Atile: “Ing’anda yonse muntu akuula, lelo uwapangile ifintu fyonse ni Lesa.” (Heb. 3:4) Ilyo alandile ifi, aloseshe mu kuti kwaliba Kabumba uwakuulile, nelyo uwabumbile ifintu fyonse mu muulu na pano isonde.
14 Kanshi Paulo alilungike ilyo alembeele abena Roma, ukusanshako na bena Israele ba ku kale ukuti, abacetekele muli tulesa twa bufi “tabakwata umwa kubepesha.” Aya mashiwi kuti yalosha na kuli balya abalecita ubulalelale ubushili bwa cifyalilwa, e kutila abaume ukulaala na baume banabo na banakashi nabo ifyo fine. (Rom. 1:22-27) Kanshi ifyo balecita fyalengele Paulo ukulanda ukwabula ukupita mu mbali ukuti “abaYuda pamo pene na baGriki bonse babembu.”—Rom. 3:9.
Icibashinina
15. Ni bani bakwata kampingu, kabili ibafwa shani?
15 Ibuuku lya Abena Roma lyalanda pa mulandu umbi uo abantu bafwile ukwishibila ukuti babembu no kuti balakabila ukulubulwa. Paulo alandile pa mafunde Lesa apeele abena Israele, ukuti: “Bonse ababembwike ninshi bali mu mafunde bakapingulwa ku mafunde yene aya.” (Rom. 2:12) Atwalilile ukulanda pali uyu mulandu ati, abantu ba mu nko nelyo imishobo abashaishiba aya mafunde ilingi “bacita ku cifyalilwa ifya mu mafunde.” Mulandu nshi aba bantu balesesha ukulaalana pa lupwa, ukwipaya, no kwiba? Paulo alisangile icalengele, atile pantu balikwata kampingu.—Belengeni Abena Roma 2:14, 15.
16. Bushe ukukwata fye kampingu e kwingalenga abantu ukukanabembuka?
16 Na lyo line, mufwile mwalimona ukuti umuntu nga akwata kampingu iibomba nge nte ya mu kati, tacipilibula ukuti ninshi akulakonka ifyo ilemweba. Ici calimoneke ku bena Israele. Nangu ca kuti Lesa alibapeele kampingu na mafunde ayaleseshe ukwiba no bulalelale, ilingi line tabaleumfwila kampingu yabo na Mafunde ya kwa Yehova. (Rom. 2:21-23) Ici calangile fye ukuti bali babembu pantu tabalekonka amafunde ya kwa Lesa kabili tabalecita ukufwaya kwakwe. Ici calengele bucibusa na Kabumba wabo ukupwa.—Lebi 19:11; 20:10; Rom. 3:20.
17. Mashiwi nshi aya kukoselesha ayo tusanga mwi buuku lya Abena Roma?
17 Ifyo tulandilepo mwi buuku lya Abena Roma napamo kuti fyalenga camoneka kwati Uwa Maka Yonse amona abantu ukuti babi icine cine. Lelo Paulo tapelele fye pa kulanda ukuti abantu babembu. Alandile pa mashiwi ya kwa Davidi ayaba pa Amalumbo 32:1, 2 ayatila: “Alipaalwa uo baeleela ulubembu lwakwe, uo bafimba pa lubembu lwakwe. Alipaalwa umuntu uo Yehova tabikilako ulubembu.” (Rom. 4:7, 8) Nga fintu twamona, Lesa alilenga ukuti imembu shesu shile-elelwa ukwabula ukuti atobe amafunde yakwe ayalungama.
Imbila Nsuma Iilanda Pali Yesu
18, 19. (a) Finshi ifyakuma imbila nsuma ifyo Paulo alandilepo sana mwi buuku lya Abena Roma? (b) Finshi tufwile ukwishiba pa kuti tukaipakishe amapaalo ayo Ubufumu bukaleta?
18 Na imwe mufwile mwalimona ukuti iyi “ni mbila nsuma icine cine!” Kabili iyi imbila nsuma ilalenga twaibukisha cimo ico Paulo alandilepo mwi buuku lya Abena Roma. Nga fintu tulandile, Paulo alembele ukuti: “Nshumfwa insoni pa mbila nsuma; na kuba, e maka ya kwa Lesa aya kupususha.”—Rom. 1:15, 16.
19 Iyi imbila nsuma ilanda pa fyo Yesu acita ifya-ampana no kufwaya kwa kwa Lesa. Paulo atile kukaba “ubushiku ilyo Lesa ukupitila muli Yesu Kristu akapingula abantu pa fyo bacita mu bumfisolo ukulingana ne mbila nsuma iyo mbila.” (Rom. 2:16) Ilyo alandile ifyo, taleti “ubufumu bwa kwa Kristu no bwa kwa Lesa” nelyo ifyo Lesa akacita ukupitila mu Bufumu, tafyacindama. (Efes. 5:5) Lelo alangile ukuti pa kuti tukaipakishe amapaalo ayo Ubufumu bwa kwa Lesa bukaleta, tufwile ukwishiba ukuti (1) Lesa atumona ukuti tuli babembu e lyo (2) umulandu tulingile ukubela ne citetekelo muli Yesu Kristu pa kuti imembu shesu shile-elelwa. Ilyo umuntu aishiba ifi fintu ifyakuma ukufwaya kwa kwa Lesa no kumona ifyo fingamupeela isubilo, kuti alanda ukuti, “Cine cine, iyi e mbila nsuma!”
20, 21. Ilyo tuleshimikila, mulandu nshi tufwile ukutontonkanishisha pa mbila nsuma iyalandwapo sana mwi buuku lya Abena Roma, kabili finshi fingafumamo?
20 Ilyo tulebomba umulimo wa kushimikila tufwile ukulatontonkanya pali ici cishinka icakuma imbila nsuma. Paulo ayambwile amashiwi ya kwa Esaya ilyo alelanda pali Yesu. Atile: “Onse uumutetekela takalengwe insoni.” (Rom. 10:11; Esa. 28:16) Abaishiba ifyo Baibolo ilanda pa lubembu, balishiba umo aya mashiwi ayalanda pali Yesu yalola. Bamo bena tabaishiba aya mashiwi kabili tabayacetekela pa mulandu wa ntambi shabo. Ilyo abantu ba musango uyu baishiba no kucetekela Amalembo, tufwile ukubafwa ukwishiba ico Yesu acita. Icipande cikonkelepo cikalanda pa fyo ibuuku lya Abena Roma icipandwa 5 lilanda pa cintu icacindama ico Yesu acita ica-ampana ne mbila nsuma. Nalimo ili isambililo likamwafwa mu mulimo wa kushimikila.
21 Tulomfwa bwino ukwafwa abafumacumi ukumfwikisha imbila nsuma iyalandwapo sana mwi buuku lya Abena Roma, iyaba “e maka ya kwa Lesa aya kupususha onse uwaba ne citetekelo.” (Rom. 1:16) E lyo ubusuma na bumbi bwa kuti, bambi bakasumina amashiwi Paulo alandile pa Abena Roma 10:15 ayatila: “Ifyo yayemba pa mpili amakasa ya uleta imbila nsuma, uubila umutende, uuleta imbila nsuma iya fintu ifisuma!”—Esa. 52:7.
-
-
Lesa Alitulanga Ukutemwa KwakweUlupungu—2011 | June 15
-
-
Lesa Alitulanga Ukutemwa Kwakwe
“Icikuuku ca kwa Lesa [cikateka] pamo no bulungami ku kutwala abantu ku mweo wa muyayaya.”—ROM. 5:21.
1, 2. Bupe nshi bubili ubo abantu bamona ukuti bwalicindama, kabili bupe nshi ubwacindamisha pali ubu?
PROFESA wa pa yuniversiti ya ku Melbourne, ku Australia atile, amafunde ya buteko bwa bena Roma yaba bupe ubwalenga imikalile ya bantu ukuwaminako pa myaka iingi sana. Nangu ayo mafunde yengaba bupe ubwacindama, kwaliba ubupe ubwacindamisha. Ubu, bupe ubwafuma kuli Lesa ubulenga aletumona ukuti tuli balungami kabili e bwalenga twakwata isubilo lya kupusuka no kwisaikala umuyayaya.
2 Pa kupekanya ubu bupe, Lesa akonkele amafunde yakwe. Mwi buuku lya Abena Roma icipandwa 5, umutumwa Paulo pa kulanda pali ubu bupe takolobondele pa fyaba mu mafunde. Lelo atendeke ukulanda pali ubu bupe na mashiwi ya kukoselesha ayatila: “Twalungamikilwa ku citetekelo, [e ico] natube no mutende na Lesa muli Shikulwifwe Yesu Kristu.” Abapokelela ubu bupe bwa kwa Lesa na bo bene balamutemwa. E fyo cali na kuli Paulo. Alembele ukuti: “Ukutemwa kwa kwa Lesa kwapongolokela mu mitima yesu ukupitila mu mupashi wa mushilo, uwapeelwe kuli ifwe.”—Rom. 5:1, 5.
3. Fipusho nshi abantu abengi bepusha?
3 Mulandu nshi ubu bupe bwalekabilwa? Bushe Lesa ali no kucita shani pa kuti apeele ubu bupe mu mulinganya na pa kuti abantu bonse banonkelemo? Kabili cinshi abantu bonse balingile ukucita pa kuti bakamwenemo? Natusange ifyasuko no kumona ifyo filekomaila pa kutemwa kwa kwa Lesa.
Ukutemwa kwa kwa Lesa Kwacimfya Ulubembu
4, 5. (a) Bushe Yehova alanga shani ukutemwa kwakwe ukukalamba? (b) Pa kumfwikisha amashiwi yaba pa Abena Roma 5:12, finshi tufwile ukwishiba?
4 Pa kulanga ukutemwa kwakwe ukukalamba, Yehova atumine Umwana wakwe uwafyalwa eka ku kwafwa abantu. Paulo alandilepo ukuti: “Lesa alitulanga ukutemwa kwakwe pantu ilyo twali tucili ababembu, Kristu alitufwilile.” (Rom. 5:8) Tontonkanyeni pa cishinka cimo ico alanda, ica kuti: “Twali tucili ababembu.” Abantu bonse bafwile ukwishiba ifyo twaishileba ababembu.
5 Pa kulanda icalengele, Paulo abalilepo ukulanda icishinka icitila: “Ulubembu lwaingilile mu muntu umo pano calo ne mfwa yaingilile mu lubembu, e fyo ne mfwa yasalanganine ku bantu bonse pantu bonse balibembwike.” (Rom. 5:12) Twalishiba ulwa ici pantu Lesa alitweba ifyo abantu baishilebako. Yehova abumbile abantu ba kubalilapo babili, Adamu na Efa. Kabumba alipwililika, e fyo na bafyashi besu aba kubalilapo bali. Lesa abaleseshe ukucita icintu cimo kabili abebele ukuti nga bakaana ukumumfwila bali no kufwa. (Ukute. 2:17) Lelo, baliyonawile abene ilyo bakeene ukukonka ifyo Lesa abebele ifishayafishe no kwafya. Ne ci calangile ukuti balikeene Lesa, Kapeela wa mafunde kabili Kateka Wapulamo.—Amala. 32:4, 5.
6. (a) Ilyo Lesa talabikako Amafunde ya kwa Mose, mulandu nshi abana ba kwa Adamu balefwila uo bafwilapo na lelo? (b) Bushe ulubembu twapyana kuti twalupashanya kuli cinshi?
6 Adamu atampile ukufyala abana ninshi alibembuka kale, ne ci calengele ukuti abana bakwe bonse bapyane ulubembu. Na kuba, bena tabatobeleko ifunde lya kwa Lesa nga Adamu, e ico tabapeelwe umulandu umo wine nga Adamu, kabili pali ilya nshita ninshi tabalapeelwa amafunde. (Ukute. 2:17) Na lyo line, abana ba kwa Adamu balipyene ulubembu. E ico ulubembu ne mfwa fyalitekele ukufika na lintu Lesa apeele abena Israele amafunde, ayalengele beshibe ukuti babembu. (Belengeni Abena Roma 5:13, 14.) Ifyafuma mu lubembu kuti twafipashanya ku bulwele ubwingafuma ku bafyashi besu ubo twingafyalwa na bo. Lelo te bana bonse bengafyalwa no bulwele nangu ca kuti abafyashi balilwala. Nomba ulubembu lwena, bonse ni nkupilwa kumo. E mulandu wine bonse tufwila. Bushe kwaliba icikatufumya muli ubu bwafya?
Ifyo Lesa Atucitila Ukupitila Muli Yesu Kristu
7, 8. Fintu nshi fibili ifyapusana ifyafuma mu fyo abantu babili abapwililika bacitile?
7 Pa mulandu wa kutemwa, Yehova alipekenye ica kwafwa abantu ukucimfya ulubembu bapyene. Paulo alondolwele ukuti ici cali no kucitika pantu umuntu na umbi uwapwililika ali no kwisa, uwali no kuba nga Adamu wa cibili. (1 Kor. 15:45) Lelo ifyafuma mu fyo aba bantu bapwililika babili bacitile fyalipusana. Fyapusana shani?—Belengeni Abena Roma 5:15, 16.
8 Paulo alembele ukuti: “Ifyafuma mu bupe tafyalingana ne fyafuma mu kulufyanya.” Adamu alilufyenye, kabili cali fye bwino ukupingwilwa ukufwa. Lelo te eka ali no kufwa. Baibolo itila: “Ukulufyanya kwa [uyo] muntu umo e kwaleta imfwa ku bengi.” Abana ba kwa Adamu bonse balingile ukufwa, pantu bonse babembu ukubikako fye na ifwe. Na lyo line, tulasansamushiwa ukwishiba ukuti umuntu wapwililika, Yesu, ena kuti acita ifyapusanako. Cinshi cali no kufumamo? Tusanga icasuko mu mashiwi Paulo alandile aya kuti: “[Abantu balekanalekana] bakalungamikilwa ku bumi ku bulungami bwa muntu umo.”—Rom. 5:18.
9. Ukulingana na Abena Roma 5:16, 18, finshi Lesa acita pa kuti alemona abantu ukuti balungami?
9 Bushe amashiwi ya ciGriki ayapilibulwa ukuti “ukuba abalungami” na ‘ukulungamikwa’ yalola mwi? Kapilibula wa Baibolo umo alembele ukuti: ‘Iyi nsoselo balaibomfyako na mu filye fya milandu. Ilanda pa fyo Lesa ayaluka mu fyo amona abantu, te pa mulandu wa kwaluka kwa bantu. Muli iyi nsoselo, Lesa emininako kapingula uwafuuta umulandu wa muntu uo baleti ni mbifi.’
10. Cinshi Yesu acitile pa kuti abantu balemonwa ukuti balilungama?
10 Cinshi cali no kulenga “Kapingula wa pano isonde ponse” ukwelela uushalungama? (Ukute. 18:25) Icikalamba ico Lesa acitile, kutuma Umwana wakwe uwafyalwa eka ukwisa pano isonde. Yesu alibombele bwino ukufwaya kwa kwa Wishi, te mulandu ne fyo balemutunka, ifyo balemupumya, no kumucusha sana. Alitwalilile ukuba uwa kaele ukufika fye na ku mfwa yakwe pa cimuti. (Heb. 2:10) Ilyo atuulile ubumi bwakwe ubwapwililika, Yesu apeele icilubula icali no kulubula abana ba kwa Adamu ku lubembu ne mfwa.—Mat. 20:28; Rom. 5:6-8.
11. Bushe icilubula calingana na cinshi?
11 Mwi lembo limbi, Paulo aitile ici cilubula ati “icilubula icalinganako.” (1 Tim. 2:6) Bushe icilubula calingene na cinshi? Adamu aletele ulubembu ne mfwa pa bana bakwe iminshipendwa. Ca cine ukuti apo Yesu ali uwapwililika, akwata abana, abana bakwe bonse nga bali abapwililika.a E calengele tulelondolola ukuti ubumi bwa kwa Yesu no bwa bana ali no kufyala abapwililika e cilubula calinganako icali no kufimba pa lubembu lwa kwa Adamu na bana bakwe abashapwililika. Lelo, Baibolo tayalanda ukuti abana Yesu ali no kufyala afwaya, nabo nga bali cilubula. Pa Abena Roma 5:15-19 balandapo ukuti imfwa ya “muntu umo” e yalubwile abantu. Kanshi, ubumi bwa kwa Yesu ubwapwililika bwalingene no bwa kwa Adamu. Kanshi, Yesu Kristu eka fye, e cilubula. Abantu ba misango yonse kuti bapokelela ubu bupe no bumi pa mulandu wa “bulungami bwa muntu umo,” no yu ni Yesu, pantu ali uwa cumfwila kabili uwa cishinka ukufika na ku mfwa. (2 Kor. 5:14, 15; 1 Pet. 3:18) Cali shani pa kuti ico cicitike?
Icilubula Calenga Twalubulwa
12, 13. Mulandu nshi abantu abamonwa ukuti balilungama bakabila uluse lwa kwa Lesa no kutemwa?
12 Yehova Lesa alisumine ilambo lya cilubula ilyo Umwana wakwe apeele. (Heb. 9:24; 10:10, 12) Lelo, abasambi ba kwa Yesu pe sonde, ukusanshako na batumwa bakwe aba cishinka, bali abashapwililika. Nangu ca kuti bale-esha na maka ukukanacita imembu, limo balelufyanya. Mulandu nshi? Pantu balipyene ulubembu. (Rom. 7:18-20) Lelo Lesa alicitilepo cimo. Alipokelele “icilubula icalinganako” no kucibomfya ku kulubula ababomfi bakwe pano isonde.
13 Lelo tacalolele mu kuti Lesa alingile ukubomfya ilambo ku kulubula abatumwa na bantu bambi pa mulandu wa milimo imo iisuma iyo balebomba. Lelo, icalengele Lesa abomfye icilubula ku kubafwa ni pa mulandu wa luse lwakwe no kutemwa kwakwe ukukalamba. Asalilepo ukufuuta umulandu abatumwa na bantu bambi bapeelwe, no kulabamona ukuti ba kaele. Paulo alandilepo ukuti: “Pantu ni kuli ci cikuuku ca kwa Lesa ico mwatetekela e ko mwapusukila; kabili ici tacafuma kuli imwe, bupe fye bwa kwa Lesa.”—Efes. 2:8.
14, 15. Cilambu nshi ico abo Lesa amona ukuti balilungama bakakwata, na lyo line cinshi bafwile ukucita?
14 Nga mwatontonkanya pa kuti Uwa Maka Yonse alitwelela ulubembu twapyana e lyo alatwelela ne membu tucita, kuti mwamona ukuti ubupe atupeela bukalamba icine cine! Te kuti tupende imembu isho abantu bacitile ilyo bashilaba Abena Kristu; lelo, pa mulandu wa cilubula, Lesa kuti abelela ishi imembu shonse. Paulo alembele ukuti: “Ubupe bwalengele abengi abali no mulandu ukuba abalungami.” (Rom. 5:16) Abatumwa na bantu bambi abapokelele ubu bupe (ubwa kumonwa ukuti balungami) balingile ukutwalilila ukupepa Lesa wa cine ne citetekelo. Cilambu nshi bali no kukwata ku ntanshi? ‘Abapokelela icikuuku ca kwa Lesa no bupe bwakwe ubwa bulungami bena bakateka pa kuba abomi ukupitila mu muntu umo, Yesu Kristu.’ Nga fintu twamona, ubupe bwa bulungami bwena buleta ubumi.—Rom. 5:17; belengeni Luka 22:28-30.
15 Bonse abapokelela ubo bupe, e kutila bonse abalungamikwa, baba abana ba kwa Lesa aba ku mupashi. Apo bakateka na Kristu, baba ne subilo lya kutila nga bafwa bakabuukila ku muulu no kuba abana ba kwa Lesa aba ku mupashi ‘abakateka’ na Yesu Kristu.—Belengeni Abena Roma 8:15-17, 23.
Lesa Alilanga Ukutemwa Kwakwe na Kuli Bambi
16. Bushe abakwata isubilo lya kwikala pe sonde kuti bapokelela ubupe bwa kwa Lesa ubwa kumonwa ukuti balungami?
16 Te Bena Kristu bonse ababa ne citetekelo kabili ababombela Lesa mu cishinka ‘abakateka’ pamo na Kristu mu muulu. Abengi bakwata isubilo ilyo Baibolo yalandapo ilyakweteko na babomfi ba kwa Lesa abaliko ilyo kushilaba ubuKristu. Bakwata isubilo lya kwikala muli paradaise pe sonde umuyayaya. Bushe na pali ino nshita kuti bapokelela ubupe kuli Lesa no kulamonwa ukuti balungami abakekala pe sonde? Ukulingana ne fyo Paulo alembele ku bena Roma, icasuko ca kukoselesha ni ee!
17, 18. (a) Apo Abrahamu alikwete icitetekelo, bushe Lesa alemumona shani? (b) Cinshi calengele Yehova alemona Abrahamu ukuti mulungami?
17 Paulo alandile pa ca kumwenako icisuma sana. Alandile pali Abrahamu, umuntu uwali ne citetekelo uwaliko ilyo Yehova talapeela abena Israele amafunde na lintu Kristu ashilaisula inshila ya kuya ku muulu. (Heb. 10:19, 20) Baibolo itila: “Icalailwe kuli Abrahamu nelyo ku bana bakwe ica kuti akapyana icalo, tacaishiile mu mafunde iyo, lelo caishiile mu citetekelo.” (Rom. 4:13; Yako. 2:23, 24) Kanshi Lesa alemona Abrahamu uwali ne citetekelo ukuti mulungami.—Belengeni Abena Roma 4:20-22.
18 Lelo ici tacilolele mu kuti pa myaka yonse iyo Abrahamu abombeele Yehova, talecita imembu. Ubulungami bwa kwa Abrahamu te mo bwalolele. (Rom. 3:10, 23) Lelo pa mulandu wa kuti Yehova alikwatisha amano, alimwene icitetekelo icikalamba sana ico Abrahamu akwete e lyo ne milimo iyo alebomba pa mulandu wa citetekelo. Abrahamu akwete icitetekelo maka maka mu “mwana” walaiwe uwali no kufuma muli ena. Uyu Mwana aishileba Mesia, nelyo Kristu. (Ukute. 15:6; 22:15-18) E ico pa mulandu wa “cilubula ca kwa Kristu Yesu,” Lesa, Kapingula kuti aeleela imembu isho abantu bacitile akale sana. Kanshi Abrahamu na bantu bambi abaliko ilyo kushilaba ubuKristu bakabuushiwa.—Belengeni Abena Roma 3:24, 25; Amalu. 32:1, 2.
Kuti Twaba Abalungami Kuli Lesa na Pali Ino Nshita
19. Mulandu nshi ifyo Lesa alemona Abrahamu filengela abengi ukukoseleshiwa pali lelo?
19 Ukwishiba ukuti Lesa wa kutemwa alemona Abrahamu ukuti mulungami kufwile ukukoselesha Abena Kristu ba cine. Yehova talemona Abrahamu ukuti alilungama mu nshila imo ine iyo amwenamo balya abo asuba no mupashi abakaba “impyani shinankwe isha kwa Kristu.” Aba abasalwa betwa ukuti “aba mushilo” kabili balipokelelwa ukuba “abana ba kwa Lesa.” (Rom. 1:7; 8:14, 17, 33) Lelo, Abrahamu ena aishileba “cibusa wa kwa Yehova,” ninshi ne lambo lya cilubula talilapeelwa. (Yako. 2:23; Esa. 41:8) Inga ku Bena Kristu ba cine abakwata isubilo lya kwikala muli Paradaise wa pe sonde, cikaba shani?
20. Finshi Lesa enekela ku bo amona ukuti balungami, nga filya alemona Abrahamu?
20 Aba Bena Kristu tabapokelela “ubupe bwakwe ubwa bulungami” no kuba ne subilo lya kuya ku muulu ukupitila “mu cilubula ca kwa Kristu Yesu.” (Rom. 3:24; 5:15, 17) Lelo, balikwata icitetekelo sana muli Lesa na mu mapekanyo yakwe, kabili balanga ico citetekelo mu milimo isuma iyo babomba. Umulimo umo uo babomba wa ‘kushimikila ubufumu bwa kwa Lesa no kusambilisha pali Shikulu Yesu Kristu.’ (Imil. 28:31) Kanshi nabo bene Yehova kuti abamona ukuti balungami mu nshila ilya ine iyo alemwenamo Abrahamu. Ubupe ubo aba bapokelela, e kutila bucibusa na Lesa, bwalipusana no “bupe” ubo abasubwa bapokelela. Lelo bapokelela ubu bupe na maboko yabili.
21. Mapaalo nshi abantu bakakwata pa mulandu wa kutemwa kwa kwa Yehova no mulinganya wakwe?
21 Bakateka abantunse balalaya ukucitila abantu ifisuma, lelo te batulaya ukuti tukekala umuyayaya. Uwatupeela ili subilo lya mweo wa muyayaya ni Mulopwe wa Bubumbo bonse uwakwatisha amano. Yehova alicitapo fimo pa kufikilisha ubufwayo bwakwe. Kabili acita ifi fintu ukulingana no mulinganya wa cine. Ifyo acita filanga no kuti ni Lesa uwakwata ukutemwa ukukalamba. E mulandu wine Paulo alandile ukuti: “Lesa alitulanga ukutemwa kwakwe pantu ilyo twali tucili ababembu, Kristu alitufwilile.”—Rom. 5:8.
[Futunoti]
a Ku ca kumwenako, ubu bulondoloshi pa bana Yesu ali no kukwata afwaya e mo bwaba na mu Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa March 15, 2000, ibula 4, paragrafu 4 na mu citabo ca Insight on the Scriptures, Volume 2, ibula 736, amaparagrafu 4 na 5.
-