Ku Kwishiba Kwenu Lundeniko Ukuilama

“Ku kwishiba kwenu lundeniko ukuilama.”—2 PETRO 1:5-8.

1. Amafya ya bantunse ayengi yesako pa mulandu wa kufilwa ukucita cinshi?

MULI lulu wine wine uwali ku United States uwa kucincintila ukubomfya imiti ikola, abacaice bakonkomeshiwe ati: “Mulekaana.” Ifintu kuti fyawama sana nga ca kuti bonse balekaana imiti ikola ne fintu pamo ngo kunwensha, imikalile yabipa nelyo iya bucisenene, ubufumfuntungu mu makwebo, e lyo no “lunkumbwa lwa mubili”! (Abena Roma 13:14) Lelo, nani wingatila ukukaana lyonse kwalyanguka?

2. (a) Fya kumwenako nshi fya mu Baibolo filanga ukuti ubwafya bwa kukaana bwa kale na kale? (b) Bushe ifi fya kumwenako filingile ukutucincisha ukucita cinshi?

² Apo abantunse bashapwililika bonse cilabakosela ukuilama, tufwile ukufwaisha ukwishiba ifya kucimfya ukushomboka ukuli konse ukwisa. Baibolo itushimikila ulwa bantu ba ku kale abatukwite ukubombela Lesa lelo abo limo cakosele ukuikaanya. Muleibukisha Davidi no lubembu lwakwe ulwa bucende na Bati-sheba. Lwaipaishe aba kaele—e kutila umwana wabo uwa mu bucende e lyo na muka Bati-sheba. (2 Samwele 11:1-27; 12:15-18) Nangu tontonkanyeni pa mutumwa Paulo, uwasumine fye apabuuta ati: “Pantu icisuma ico mfwaya, nshicita; lelo icibi ico nshifwaya, e co ncita.” (Abena Roma 7:19) Bushe na imwe inshita shimo mulakalifiwa pali uyu mulandu? Paulo akonkenyepo ati: “Mbekelwa icine cine mu mafunde ya kwa Lesa umwabela ubuntu bwandi ubwa mu kati, lelo ine mona mu filundwa fyandi ifunde limbi lilelwa ne funde lya matontonkanyo yandi no kulantwala bunkole kwi funde lya lubembu ilili mu filundwa fyandi. Iye, ne muntu wa nkumbabulili ne! Nani akampokolola ku mubili uno uulefwa?” (Abena Roma 7:22-24) Ifya kumwenako fya mu Baibolo filingile ukukosha umupampamina wesu uwa kukananenuka ilyo tuleshomboka ukufwaya ukuilama sana.

Ukuilama Cintu ca Kusambilila

3. Londololeni ico tushifwile ukwenekelela ukuti ukulanga ukuilama kuti cayanguka.

³ Pali 2 Petro 1:5-7, ukuilama, ukusanshamo na maka ya kuikaanya, kwalumbwilwa pamo ne citetekelo, ubusuma, ukwishiba, ukushipikisha, ukuipeelesha kuli bukapepa, ukutemwa aba bwanayina, no kutemwa. Pali iyi mibele yonse iisuma tapaba iyo tufyalwa na yo. Ifwile ukusambililwa. Pa kuti iyi mibele imoneke sana muli ifwe, kano twabombesha no kukosapo. E cifwaikwa na pa kusambilila ukuilama.

4. Mulandu nshi abengi balandila kuti tabakwata ubwafya bwa kuilama, lelo ici cishibilo ca nshi?

⁴ Ca cine, abantu abengi kuti batila kuli bena ukuilama te cintu cayafya. Bacita fye ifintu umo balefwaila, nampo nga balishiba nelyo iyo, bacita fye ififwaya imibili yabo iya lubembu no kukanasakamana ifyo imicitile yabo ikabaletela nelyo ifyo ikakuma bambi. (Yuda 10) Ukufilwa ukukaana nelyo ukukanafwaya fye ukukaana kwaliseeka ilelo ukucila kale. Cishibilo ca kuti cine cine tuleikala mu “nshiku sha kulekelesha” isho Paulo alandilepo ilyo asobele ati: “Mukesaba inshita shaibela ishayafya. Pantu abantu bakaba abaitemwa, abatemwe ndalama, aba mataki, aba matutumuko, aba miponto, . . . abashailama.”—2 Timote 3:1-3.

5. Mulandu nshi Inte sha kwa Yehova bafwaisha sana ukwishiba pa fya kuilama, kabili kupanda amano nshi ukucili kulebomba?

⁵ Inte sha kwa Yehova balishiba bwino ifyo cakosa ukuilama. Ukupala Paulo, balishiba ifyo kuba ukushomboka pa kati ka kutemuna Lesa no kwikala umwabela ifipimo fyakwe na pa kucincintila ubufwayo bwa mubili wabo uwa lubembu. E ico pa nshita yalepa balafwaisha ukwishiba ifya kucimfya uku kushomboka. Mu 1916, magazini wa Ulupungu lwa kwa Kalinda uwa ulya mwaka alandile pa “fyalinga ukucita nga tulefwaya ukuilama, ukulama amatontonkanyo yesu, imilandile yesu ne myendele.” Yatubulwile ukulaibukisha ilembo lya Abena Filipi 4:8. Ukupanda amano kwa bulesa ukwa muli ili lembo kucili kulabomba, nangula palipita imyaka napamo 2,000 apo kwalembelwe kabili nalimo kwalikosa ukukonka nomba ukucila ifyo cali ilyo kwalembelwe nelyo mu 1916. Na lyo line, Abena Kristu batukuta ukukaana ulunkumbwa lwa calo, pa kwishiba ukuti nga bakaane fyo, ninshi balesumina ukwikala umwabela ififwaya Kabumba wabo.

6. Mulandu nshi tushilingile ukutompokela ilyo tulesambilila ukuilama?

⁶ Ukuilama kwalilumbulwa pa Abena Galatia 5:22, 23 ukuti kwaba ni cimo ica “fisabo fya mupashi [wa mushilo].” Nga twalanga iyi mibele pamo no “kutemwa, ukusekelela, umutende, ukushishimisha, icikuuku, ubusuma, icitetekelo, [no] ukufuuka,” tukanonkelamo icine cine. Ukucite fyo kukatwafwa “ukukanaba aba fye nelyo abashitwala ifisabo” mu kubombela Lesa nga fintu Petro alondolwele. (2 Petro 1:8) Lelo tatufwile ukutompoka nelyo ukuiseka nga twafilwa ukulanga iyi mibele mu kwangufyanya kabili mu kukumanina nga fintu twingafwaya. Napamo mwalimona ukuti ku sukulu umwana we sukulu umo kuti asambilila bwangu sana ukucila umbi. Nelyo pa ncito umo kuti aishiba bwangu incito ukucila ababomfi banankwe. E fyo caba na ku Bena Kristu, bamo kuti balundulula bwangu imibele ya Bwina Kristu ukucila bambi. Icacindama kutwalilila ukusambilila imibele ya bukapepa mu nshila yawamisha iyo twingakumamo. Kuti twacite ci pa kushukila ukwafwa Yehova ateyanya ukupitila mu Cebo cakwe ne cilonganino. Ukwangufyanya ukufika pa buyo bwesu te cacindama sana, kano ukubombesha ku kutwalilila ukulunduluka.

7. Cinshi cilanga ukuti ukuilama kwalicindama?

⁷ Te kutila ifi ukuilama kwabikwa pa mpela ya mutande wa mibele iletwako no mupashi ninshi takwacindama ukulingana ne mibele imbi. Kwalicindama. Tulingile ukwibukisha ukuti kuti twasengauka “imilimo ya bumubili” yonse nga twali abapwililika mu kuilama. Lelo abantunse bashapwililika balemenena ku kucita “imilimo ya bumubili [imo] . . . , ubulalelale, ukukowela, imibele yakamuka, ukupepo tulubi, ukupupa imipashi, ubulwani, ifikansa, akalumwa, icipyu, ulubuli, amalekano, ifyakaniko.” (Abena Galatia 5:19, 20) Kanshi tufwile ukulwisha lyonse, ukupampamina pa kunukula ifibelesho fyabipa ukufuma mu mitima yesu na mu matontonkanyo.

Bamo Ukushomboka Kwabo Kwalikosesha

8. Finshi fimo ifilenga ukuilama ukukosela sana bamo?

⁸ Abena Kristu bamo cilabakosela sana ukuilama ukucila bambi. Mulandu nshi? Fimo ifingalenga kusambilisha kwa bafyashi nelyo ifyo bapitilemo kale. Nga ca kuti ukusambilila ukuilama no kulangisha kwene cimoneka kwati takwatukosela ifwe, ninshi ca kusekelelapo. Lelo tulingile ukuba ne cililishi no kulangulukilako abo cakosela ukuilama, nangu ca kuti ukukanailama kwabo kuti kwaba bwafya kuli ifwe. Apo na ifwe tatwapwililika, nani pali ifwe uwingakwata apa kuyumfwila uwalungama?—Abena Roma 3:23; Abena Efese 4:2.

9. Bunake nshi bamo bakwata, kabili ni lilali ubu bunake bukacimfiwa umupwilapo?

⁹ Ku kulangilila: Napamo twalishiba ukuti Abena Kristu banensu bamo abaleka ukupeepa fwaka nelyo ukubomfya imiti ikola inshita shimo kuti balafuluka sana ifyo fintu. Nelyo bamo cilabakosela ukunashako ukulya nelyo ukunwa ifya kunwa fikola. Bambi cilabakosela ukulama ululimi lwabo, e ico ilingi line balaipununa mu cebo. Pa kubombela pa kupelebela kwa musango yo kano wabombesha ukulundulula ukuilama. Mulandu nshi? Ilembo lya kwa Yakobo 3:2 lisosa fye icishinka aliti: “Ifwe bonse tulaipununa imiku iingi. Ngo muntu taipununa mu cebo, uyu ninshi muntu uwapwililika, uwingalama no mubili wakwe onse ku mukobelo.” Bambi na bo balomfwa umutima ulefwaya sana ukuteye fyangalo fya cela mushuke. Atemwa kuti cabakosela ukulama ubukali bwabo. Kuti capoosako inshita ukwishiba ukulama ifya musango yu nelyo ifyapalako. Nangula kuti twalunduluka bwino pali ino nshita, ulunkumbwa lwalubana lukafumininapo fye ilyo tukapwililika. Pali ino nshita, ukwesha na maka ukuilama kukatwafwa ukukanawila mu mikalile ya lubembu. Ilyo ukushomboka kuletwalilila, natuleafwana ukukananenuka.—Imilimo 14:21, 22.

10. (a) Mulandu nshi ukuilama ukukuma ku kulaala kwa mwaume no mwanakashi kwabela bwafya sana kuli bamo? (b) Kwaluka nshi kumo ukukalamba munyina umo ayalwike? (Moneni umukululo pe bula 16.)

¹⁰ Mumbi umo bamo cibakosela ukuilama ni mu mulandu wa kulaala kwa mwaume no mwanakashi. Kwena, ukulaala kwa bantunse ukwa mwaume no mwanakashi lubali lwa fyo Yehova Lesa atubumbile. Lelo, bamo cilabakosela sana ukukonka ifipimo fya kwa Lesa ukukuma ku kulaalana kwa mwaume no mwanakashi. Napamo icingalenga cibakosele sana kukwata insuuna yaluma. Twikala mu calo umo abantu batemwisha sana ifya bwaume no bwanakashi ne ci citwala pa ntanshi ulunkumbwa lwa bwaume no bwanakashi mu nshila ishingi. Ici kuti caleta ubwafya ku Bena Kristu abalefwaya ukuba abashimbe—pa nshita yatantalilako—pa kuti babombele Lesa ukwabula ifya kupumbula fya mu cupo. (1 Abena Korinti 7:32, 33, 37, 38) Lelo ukulingana ne cipope ca mu Malembo icitila “[ukuupa nelyo ukuupwa] kwawamo kucilo kuba ne nsuuna,” kuti bapingulapo ukuupa nelyo ukuupwa, ne ci ukwabula no kutwishika ca mucinshi. Lelo, bapampamina ukuupila nelyo ukuupilwa “muli Shikulu epela,” nge fyo Amalembo yafunda. (1 Abena Korinti 7:9, 39) Tatuletwishika ukuti Yehova alasekelela pa kufwaisha kwabo ukwa kusumbula ifishinte fyakwe ifyalungama. Abena Kristu banabo balasekelela pa kubishanya na bakapepa ba cine abakwata imibele yawamisha nge yi na bumpomfu.

11. Kuti twayafwa shani munyina nangu nkashi uufwaya uwa kuupana nankwe lelo talamusanga?

¹¹ Ni shani nga ca kuti uwa kuupana nankwe uwayana tamoneke? Elenganyeni ifingabipilwa umuntu ulefwaya uwa kuupana nankwe lelo talemumona! Kuti alemona uko abanankwe baleupa no kuupwa no kuba ne nsansa eyefilya, ilyo wena acili alefwaya uwa kuupana nankwe uwalinga. Kuli bamo ababa mu mibele ya musango yo, icibelesho cakowela ica kwangashe fya mfwalo kuti caba bwafya bwa mutatakuya. Nangu ni fyo, takwaba Umwina Kristu ufwaya ukutompola umbi ukwabula ukwibukila uuleshomboka ukuti atwalilile uwa musangwela. Napamo ukwabula ukwibukila kuti twafuupula bamo nga tulelanda amashiwi yabula ukulangulukilako pamo nga ya kuti, “Ni lilali mukoopa nelyo ukuupwa?” Napamo ico kuti caba fye cipusho ca munsaunte, lelo ifyo cingawama ukulama ululimi lwesu! (Amalumbo 39:1) Tulingile ukutasha sana abo pa kati kesu abatwalilila aba musangwela mu bushimbe. Ukucila ukulanda ifingafuupula, kuti tuletukuta ukuba aba kukoselesha. Ku ca kumwenako, kuti twaesha na maka ukusanshako abashimbe ilyo ibumba linono ilya bakosoka lyakumana pamo ku kulya nelyo ku kubishanya kusuma ukwa Bwina Kristu.

Ukuilama mu Cupo

12. Mulandu nshi ukuilama ukukuma ku kwampana kwa mu cupo kukabililwa?

¹² Ukuba mu cupo te kutila ninshi takuli ukuilama ukukuma ku kwampana kwa mu cupo. Ku ca kumwenako, ukukabila kwa kwampana kwa mu cupo ukwa mulume no mukashi kuti kwapusana apakalamba. Inshita shimbi napamo umo pa baupana kuti umubili tauli bwino ne co kuti calenga ukwampana kwa mu cupo ukwafya nelyo ukukanabako. Nalimo pa mulandu wa fyo umukashi nelyo umulume apitilemo ku numa, kuti camukosela ukuumfwila icipope citila: “Umulume apeele umukashi icifwile ukumupeela; no mukashi na o apeele umulume wakwe ifyo fine.” Nga cabe fyo, umunankwe afwile ukuilama sana. Lelo bonse babili kuti baleibukisha ukufunda kwa kutemwa ukwa kwa Paulo ku Bena Kristu baupana ukwa kuti: “Mwilatanana, kano pa kusuminishanya ukwikala fye pa nshita yapimwa, ukuti mubomfye nshita ku kupepa e lyo mube pamo kabili, epali Satana alamutunka pa kukanatekanya kwenu.”—1 Abena Korinti 7:3, 5.

13. Cinshi twingacitilako abaleshomboka mu kulundulula ukuilama?

¹³ Abaupana kuti batasha sana nga ca kuti bonse babili balisambilila ukuilama kwalinga muli uku kwampana kwapalamisha. Kabinge, balingile ukulangulukilako bakapepa banabo abacili baleshomboka ukuilama muli uyo mulandu. Tatulingile ukulaba ukupepelako bamunyinefwe ba ku mupashi ukuti Yehova abapeele ukushilimuka, ubukose, no mupampamina wa kutwalilila ukulwisha ukuti balange ukuilama no kubombela pa kucimfya ulunkumbwa.—Abena Filipi 4:6, 7.

Twalilileni Ukwafwana

14. Mulandu nshi tulingile ukubela ne cililishi e lyo no kulangulukilako Abena Kristu banensu?

¹⁴ Inshita shimo, kuti catukosela ukulangulukilako Abena Kristu banensu abaleshomboka ukuti bailame muli fimo ifyatwangukila ukuilamamo. Lelo abantu balipusanapusana ififyalilwa. Bamo bakonka fye inkuntu shabo; bambi iyo. Bamo cilabangukila sana ukuilama. Bambi cilabakosela sana. Lelo, ibukisheni ukuti, umuntu uuleesha ninshi te mbifi. Abena Kristu banensu bakabila ukubalangulukilako no kuba ne cililishi kuli bene. Insansa shesu shalibimbwamo ilyo tuletwalilila ukuba ne nkumbu ku baleshomboka ukuti babe no kuilama. Kuti twamone fyo ku mashiwi ya kwa Yesu ayalembwa pali Mateo 5:7.

15. Mulandu nshi amashiwi ya pa Amalumbo 130:3 yasansamushisha muli uyu mulandu wa kuilama?

¹⁵ Tatufwile nangu panono ukutunganya Umwina Kristu munensu uyo uwafilwa ukulanga ubuntu bwa Bwina Kristu pa nshita imo. Ifyo cikoselesha ukwishiba ukuti pa mbali ya nshita imo iyo twafililwe, Yehova amona inshita ishingi isho twatungulwike, nangu ca kuti Abena Kristu banensu tabamwene. Cilasansamusha sana ukulaibukisha amashiwi ya pa Amalumbo 130:3 ayatila: “Amampuulu nga mwayamwensekesha, mwe Yehova, mwe Shikulu, nani uwingeminina?”

16, 17. (a) Kuti twabomfya shani Abena Galatia 6:2, 5 ukukuma ku kuilama? (b) Cinshi tuli no kulandapo pa lwa kuilama?

¹⁶ Pa kuti tutemune Yehova, ifwe umo umo tufwile ukulundulula ukuilama, lelo cine cine tukapokelela ukwafwa kuli bamunyinefwe ba Bwina Kristu. Nangu ca kuti umo umo afwile ukusende cipe cakwe umwine, na lyo line twalicincishiwa ukwafwana mu mabunake yesu. (Abena Galatia 6:2, 5) Tufwile ukutasha sana umufyashi, umwina mwesu, nelyo cibusa uutulesha ukuya ku fifulo tushilingile ukuya, uutulesha ukutamba ifyo tushiligile ukutamba, nelyo ukucite fyo tushilingile ukucita. Umuntu wa ifyo ninshi aletwafwa ukuilama, e kuti ukuba na maka ya kuikaanya!

¹⁷ Abena Kristu abengi napamo balacite fi twalandapo pa lwa kuilama ukufika pano, lelo kuti bamona ukuti pa lwabo bacili balekabila ukubombesha. Kuti bafwaya ukulundako ukuilama, ukulingana na po bengapesha nga bantunse bashapwililika. Bushe na imwe e fyo muumfwa? Ninshi cinshi mwingacita pa kulundulula ukuilama, ukwaba mu fisabo fya mupashi wa kwa Lesa? Kabili bushe ukucite fyo kuti kwamwafwa shani ukufika pa mabuyo mwaimika pa myaka ngo Mwina Kristu? Natumone mu cipande cikonkelepo.

Muleilama pa Kuti Mukapokelele Icilambu!

“Onse uulecimfyanyako amangalo alailama muli fyonse.”—1 Abena Korinti 9:25.

1. Ukulingana na Abena Efese 4:22-24, bushe abantu abengi basumina shani ukucita ukufwaya kwa kwa Yehova?

NGA mwalibatishiwe ukuba Inte ya kwa Yehova, mwaishibishe icintubwingi ukuti namuitemenwa ukwingila mu kucimfyanya uko icilambu ca kuko bumi bwa muyayaya. Mwalisumine ukulacito kufwaya kwa kwa Yehova. Ilyo abengi aba ifwe tushilaipeela kuli Yehova, twalingile ukwaluka apakalamba pa kuti ukuipeela kwesu kube ukwine kwine, uko Lesa engasumina. Twaumfwilile ukufunda kwa mutumwa Paulo ku Bena Kristu ukwa kuti: “Mufuule ubuntu bwa kale umwabela imyendele yenu iya ntanshi iileonaika umwabelo lunkumbwa lwakwe ulwa bucenjeshi . . . Mufwale ubuntu bupya ubwalengelwe umwabela ukufwaya kwa kwa Lesa mu bulungami bwa cine na bucishinka.” (Abena Efese 4:22-24) Mu nshila imbi kuti twatila, ilyo tushilasumina ukuipeela kuli Lesa, twabalile twakaana imikalile ya kale iyabipa.

2, 3. Bushe 1 Abena Korinti 6:9-12 ilanga shani ukwaluka kubili uko abalefwaya ukusenaminwa na Lesa bafwile ukwaluka?

² Fimo ifya buntu bwa kale ifyo abalefwaya ukuba Inte sha kwa Yehova bafwile ukufuula fintu ifyo Icebo ca kwa Lesa calesha mu kulungatika. Paulo atantawilile fimo pali fi muli kalata wakwe ku bena Korinti, ilyo atile: “Aba bulalelale, nangu abapepo tulubi, nangu abacende, nangu abaume abacita bucilende ubushili bwa cifyalilwa, nangu abaume abalaala na baume banabo, nangu bapuupu, nangu bafunushi, nangu bacakolwa, nangu abatukana, nangu abapuupu, tabakapyane ubufumu bwa kwa Lesa.” Lyene alondolwele ukuti Abena Kristu ba kubalilapo balyalwile ubuntu bwabo, e lyo asosele no kuti: “Kabili imwe bamo e fyo mwali.” Moneni, atile e fyo mwali, tatile e fyo mwaba.—1 Abena Korinti 6:9-11.

³ Paulo atubulwile ukuti ukwaluka na kumbi kwalekabilwa, pantu akonkenyepo ati: “Fyonse fyalisuminishiwa kuli ine; lelo te fya kungafwa fyonse.” (1 Abena Korinti 6:12) E ico, abengi leelo abafwaya ukuba Inte sha kwa Yehova bamona ukuti balekabila ukuikaanya na mu fintu fya kuti nangu kwena fyaliba fye bwino tafibafwa kantu nelyo te fya bunonshi bubelelela. Ifyo kuti fyaba fya kubapoosele nshita kabili kuti fyabapumbula ku kukonkelela ifyacindamapo.

4. Abena Kristu baipeela basuminishanya na Paulo pali finshi?

⁴ Ukuipeela kuli Lesa kwa kuitemenwa, te kwa kuipeela na mutimako, kwati nalimo cisanshamo ilambo ilikalamba nga nshi. Abena Kristu baipeela balasuminisha ifyalandile Paulo ilyo asangwike umukonshi wa kwa Kristu ati: “Ni pa mulandu [wa kwa Yesu] nalufisha fyonse kabili imona fyene ukuti fisooso ifingi, ukuti inonke Kristu.” (Abena Filipi 3:8) Paulo mu kuitemenwa akeene ifintu fishacindama pa kuti atwalilile ukubombela Lesa.

5. Lubilo lwa musango nshi Paulo abutwike ukufika na ku mpela, kabili na ifwe kuti twabutuka shani ukufika na ku mpela?

⁵ Paulo aali uwailama pa kubutuka ulubilo lwakwe ulwa ku mupashi kabili kwi pele pele atile: “Nindwa ubulwi busuma, nimbutuka ulubilo ukufika na ku mpela, nimbake citetekelo. Ukufuma nomba ukuya ku ntanshi kwambikilwa icilongwe ca bulungami, ico Shikulu, kapingula walungama, akampeela ku kube cilambu muli bulya bushiku, awe te kuli ine neka, lelo na kuli bonse abatemwa ukumoneka kwakwe.” (2 Timote 4:7, 8) Bushe na ifwe kasuba kamo tukalanda ifyapalako? Tukalanda nga ca kuti mu citetekelo tuleilama pa kubutuka ulubilo lwa Bwina Kristu ukwabula ukutompoka kabili ukufika fye na ku mpela.

Ukuilama Kulafwaikwa pa Kucite Cisuma

6. Bushe ukuilama cinshi, kabili ni mu nshila nshi shibili tulingile ukulanga ukuilama?

⁶ Amashiwi ya ciHebere ne ciGriki ayapilibulwa “ukuilama” mu Baibolo nga kuyakonka fye yapilibula umuntu uwakwata amaka ya kuilama. Ilingi line yakwatamo ubupilibulo bwa kuikaanya ukucite cabipa. Lelo cintu cayeba ukuti ukuilama kulafwaikwa na lintu tulefwaya ukubomfya imibili yesu mu kucite cisuma. Ico abantunse bashapwililika bafyalwa na co kucite calubana, kanshi twakwata ubulwi bwa minkubili. (Lukala Milandu 7:29; 8:11) Ilyo tuletaluka ku kucite cibi, tufwile no kuipatikisha ukucite cisuma. Na kuba, ukulama umubili wesu pa kuti tucite cisuma e imo iya nshila shawamisha isha kutalukilamo ku kucite cabipa.

7. (a) Cintu nshi tulingile ukupepela, nge fyacitile Davidi? (b) Kwetetula pali finshi kwingatwafwa ukufusha ukuilama?

⁷ Camoneka kanshi ukuti ukuilama kwalicindama nga tuli no kufishapo ukuipeela kwesu kuli Lesa. Tufwile ukupepa nge fyapepele Davidi ati: “Nengeleni umutima uwasanguluka, mwe Lesa; no kubwekeshapo ukulenga mu kati ka ine umutima uwashangila.” (Amalumbo 51:10) Tufwile ukwetetula pa bunonshi bwaba mu kutaluka ku fyabipa nelyo ifingalenga imibili yesu ukunakuka. Tontonkanyeni pa fibi fingacitika nga tatuletaluka kuli fyo fintu: amalwele yabipisha, ukonaula bucibusa, no kufwa fye bwaice bwaice. Lelo, tontonkanyeni pa fisuma ifingi ifyaba mu kwikala imikalile Yehova afwaya. Lelo, pa kwishiba icine cine ificitika, tufwile ukwibukisha ukuti umutima wa kufutika. (Yeremia 17:9) Umutima ufwaya cilemoneka kwati ukukonka ifipimo fya kwa Yehova tacacindama. Tufwile ukucincintila ukutontonkanya kwa musango yo.

8. Cinshi ifyo tupitamo fitusambilisha? Peeleni ica kumwenako.

⁸ Pa mulandu wa fyo twapitamo, fwe bengi twalishiba ukuti umubili wesu uwatalama ilingi ufwaya ukushimya ukubilima kwa mupashi wa kuitemenwa. Ku ca kumwenako, tontonkanyeni pa kushimikila Ubufumu. Yehova abekelwa mu kuitemenwa kwa bantunse ukwa kubombako uyu mulimo wa kupususha abantu. (Amalumbo 110:3; Mateo 24:14) Ku bengi aba muli ifwe, ukusambilila ukushimikila ku cintubwingi takwayangwike. Kwalekabila—napamo na ino nshita kukabila—ukulama umubili wesu, ‘ukuututaula’ no “kuuteeko busha,” ukucila ukuleka uletutungulula no kutulesha ukushimikila.—1 Abena Korinti 9:16, 27; 1 Abena Tesalonika 2:2.

“Muli Fyonse”

9, 10. Finshi fyasanshiwa mu ‘kuilama muli fyonse’?

⁹ Ukufunda kwa mu Baibolo ukwa ‘kuilama muli fyonse’ kulanga ukuti fingi fyaba mu kuilama te kulama fye icipyu no kutaluka ku myendele ya bucisenene. Napamo tutila twali-ilama muli fi fintu, nga ni fyo, ninshi twawamya nga nshi. Lelo, ni shani pa lwa fintu fimbi mu bumi umo tacimoneka kwati ukuilama kulakabilwa sana? Ku kulangilila, tutile umo ekala mu calo umwaba ubusambashi eyefilya ne mikalile yalilondoloka. Bushe teti cibe ca mano ukusambilila ukukanashita icishiteshite? Abafyashi balingile ukusambilisha abana babo ukukanashita conse ico bamona, ico batemwa, nelyo ukushita ifintu pantu fye nabakwate ndalama. Kwena, abafyashi nga balefwaya uko kufunda kubombe bwino, abene bafwile ukuba ica kumwenako.—Luka 10:38-42.

¹⁰ Ukwishiba ifya kwikala ukwabula ifyo tushikabila sana kuti kwakosha umupampamina wesu. Kuti kwalenga tuletasha na pa fyo twakwata no kulenga tulelangulukilako abalecula, abashakwata pa kumo kuboko. Ca cine ukuti imikalile yalinga ilapusana ne mibele yaseeka iya kuti “ufwile ukukwata fyonse ifyo ulefwaya.” Abasabankanya amakwebo bakoselesha ulunkumbwa lwa kufwaya ukukwate cintu apo pene, lelo bacite fyo pa kuti fye bapange indalama. Ifi fintu kuti fyacincintila ukwesha kwesu ukwa kufwaya ukuilama. Magazini imo mu calo cimo icikankaala ica ku Bulaya nomba line yatile: “Nga ca kuti abapiina nakalya nakalya balashomboka pa kuilama ukuti belashita icishiteshite, abekala mu fyalo fikankaala muno nshiku bafwile ukucishapo ukuilama na bo!”

11. Mulandu nshi ukuikaanya fimo kwabela ukwa bunonshi, lelo cinshi cilenga ici cikose ukucita?

¹¹ Nga cilatukosela ukulekanya pa fyo tufwaya fye ne fyo tukabila icine cine, tufwile ukubombelapo pa kuti tatucitile ifishiweme . Ku ca kumwenako, nga tulefwaya ukuilama mu mibomfeshe ya ndalama, kuti twapingulapo ukukanakongola nelyo ilyo tuleya mu kushita, ukusenda fye indalama shakumanina. Ibukisheni ukuti Paulo atile “ukuipeelesha kuli bukapepa pamo no kuteko mutima bunonshi bukalamba.” Apelulwile ati: “Tatwaletamo kantu muno calo, kabili tatwingafumyamo kantu. E co, pa kuba ne fya kulya ne fya kufwala no mwa kwikala, tuteke imitima kuli ifi fintu.” (1 Timote 6:6-8) Bushe twaliteke mitima? Pa kusambilila ukwangusha imikalile, ukwabula ifya kuitangalikako pa mulandu wa kufwaya imikalile yacishamo, kano namukosapo no kuilama. Lelo kwena, lisambililo lyalinga ukusambilila.

12, 13. (a) Ni mu nshila nshi ukulongana kwa Bwina Kristu kusanshishamo ukuilama? (b) Ni muli finshi mumbi tukabila ukusambilila ukuilama?

¹² Ukusangwa ku kulongana kwa Bwina Kristu, ukulongana kukalamba, na mabungano na ko kufwaya ukuilama. Ku ca kumwenako, ukuilama kulafwaikwa epali twalatontonkanya pali fimbi mu nshita ya programu. (Amapinda 1:5) Kuti cakabila ukuilama pa kuti tatuletotoosha uo tupalamene nankwe mu cifulo ca kukutikisha kuli kalanda. Ukuteulula imitantikile ya fya pa lwesu pa kuti tulefika mu nshita na co kuti cakabila ukuilama. Kabinge, ukuilama kuti kwakabilwa pa kulubulako inshita ya kupekanishisha ukulongana no kuisanshamo.

¹³ Ukuilama mu tuntu tunono kulakosha amaka yesu aya kuilama na mu fintu fikalamba. (Luka 16:10) E ico, cilawama sana ukuilama pa kuti tulebelenga Icebo ca kwa Lesa ne mpapulo shilanda pali Baibolo lyonse, ukusambilila no kwetetula pa fyo tulesambilila! Ca mano sana ukuilama pa kuti tatwingile incito shishalinga, pa kuti twiba ne fibusa, imibele, ne fibelesho fibi. Kabili ca mano ukuikaanya ukuipoosa mu micitile imo iingatuliila inshita yacindama iya kubombela Lesa! Ukupikintika mu mulimo wa kwa Yehova ukwabula no kutwishika bucingo bwawamisha ubwingatwafwa ukulwisha ifintu fingatufumya muli paradaise wa ku mupashi uwabamo icilonganino ca kwa Yehova ica mwi sonde lyonse.

Beni Abakalamba Ukupitila mu Kuilama

14. (a) Bushe abana balingile ukusambilila shani ukuilama? (b) Bunonshi nshi bwingesa nga ca kuti abana basambilila ukuilama ku bwaice?

¹⁴ Abantu tabenekela akanya kafyalwa lelo ukuilama. Ulupapulo lwalemba incenshi pa misango ya baice lutila: “Ukuilama takuishila fye ukwine atemwa ukwisa mu kupumikisha. Utunya no twana twa pa mubili tukabila ukusambilishiwa na bafyashi no kutungililwa pa kuti tusambilile ukuilama. . . . Ilyo abafyashi balesambilisha ukuilama, kulalundulukilako imyaka yonse abana baba ku sukulu.” Ukufwailisha kumo pa bana ba myaka ine kwalangile ukuti abapungwe basambilile ukuilama “ilingi line calebangukila ukuteuluka ilyo balekula, baletemwikwa, bale-eshaesha ifintu, baali abaicetekela kabili abashintililwapo.” Abali tabalatendeka ukusambilila ukuilama “ilingi line baleisa mu kuba abatalalilwa, abakalipa bwangu kabili abomankonso. Balebongoteka e lyo no kukanafwaya ukubombela pa fyayafya.” Ukwabula no kutwishika, pa kuba umukalamba musuma, umwana afwile ukusambilila ukuilama.

15. Bushe ukukanailama kulanga cinshi, ukupusana no buyo nshi ubwaimikwa mu Baibolo?

¹⁵ E fyo caba na lintu tulefwaya ukuba Abena Kristu bakalamba, tufwile ukuilama. Ukukanailama kulanga ukuti tucili abacece lwa ku mupashi. Baibolo itukonkomesha ‘ukuba abakalamba mu mucetekanya.’ (1 Abena Korinti 14:20) Ubuyo bwesu bwa “[kufika] kuli bu-umo mu citetekelo na mu kwishiba bwino bwino Umwana wa kwa Lesa, ukufika ku bukalamba, ku mulingo wa ciimo ca mwisulo wa kwa Kristu.” Mulandu nshi? “Ukuti twiba kabili abana abanono, abasensenunwa nga ku mabimbi kabili aboolwilwa uku no ku, ku mwela onse uwe sambilisho ku bucenjeshi bwa bantu, ku longolo lwa mapange ayalubana.” (Abena Efese 4:13, 14) Camoneka kanshi ukuti ukusambilila ukuilama kwalicindama nga tulefwaya ukuba aba bumupashi.

Ukulundulula Ukuilama

16. Bushe Yehova apeela shani ubwafwilisho?

¹⁶ Pa kulundulula ukuilama, tukabila ukwafwa kwa kwa Lesa, kabili kuti twakusanga. Icebo ca kwa Lesa, icaba nge cilola calengama, citulanga umo tufwile ukwaluka, kabili cilatupanda amano pa fya kwaluka. (Yakobo 1:22-25) Aba bwananyina baba no kutemwa na bo balaitemenwa ukwafwa. Baeluda ba Bwina Kristu balalangulukilako ilyo baleyafwilisha. Yehova umwine na o alapeela umupashi wa mushilo nga twamulomba mwi pepo. (Luka 11:13; Abena Roma 8:26) E ico, mu nsansa natubomfye ifi fyateyanishiwa. Imitubululo pe bula 21 kuti yatwafwa.

17. Kukoselesha nshi kwaba pa Amapinda 24:16?

¹⁷ Cilansansamusha nga nshi ukwishiba ukuti Yehova alakatamika ukubombesha kwesu ilyo tuleesha ukumutemuna! Ici cilingile ukutucincisha ukutwalilila ukufwaya ukulundako ukuilama. Te mulandu ne miku ubwingi twingafilwa, tatufwile ukuleka ukwesha. “Umulungami kuti awa imiku cinelubali (7) no kwima kabili.” (Amapinda 24:16) Lyonse ilyo twatunguluka, tufwile ukutemwa. Tufwile no kwishiba ukuti Yehova na o alatemwa. Nte umo atile ilyo ashilapeela ubumi bwakwe kuli Yehova, nga tapeepele fwaka pa mulungu umo, aleishitila icilambu mu ndalama isho ukuilama kwamwafwile ukupususha.

18. (a) Cinshi casanshiwa mu bulwi bwa kuilama? (b) Bulayo nshi Yehova alaya?

¹⁸ Pali fyonse, tulingile ukwibukisha ukuti ukuilama kusanshamo amatontonkanyo ne nkuntu. Kuti twamone ci mu mashiwi ya kwa Yesu aya kuti: “Onse uwatwalilila ukulolesha umwanakashi no kumukumbwa, ninshi nacita kale ubucende nankwe mu mutima wakwe.” (Mateo 5:28; Yakobo 1:14, 15) Uwasambilila ukulama amatontonkanyo yakwe ne fyo ayumfwa cikamwangukila ukulama umubili wakwe onse. E ico natukoshe umupampamina wesu uwa kutaluka ku kucite fyalubana e lyo no kukanatontonkanya fye pali fyene. Nga ca kuti kwaisa amatontonkanyo yabipa, yakaaneni apo pene. Kuti twafulumuka amatunko nga ca kuti mu kubamo ipepo tuletonta amenso pali Yesu. (1 Timote 6:11; 2 Timote 2:22; AbaHebere 4:15, 16) Ilyo tuleesha na maka yonse, ninshi tulekonka ukufunda kwa pa Amalumbo 55:22 ukwa kuti: “Poosa pali Yehova icisendo cobe icafina, wene alekulama; pe fye takasuminishe uwalungama ukutelententa.”

[Akabokoshi ne Fikope pe bula 21]

Ifya Kukosha Ukuilama

• Lundululeni ukuilama na mu tuntu tunono

• Etetuleni pa bunonshi bwa kuilama ubwa ino nshita no bwa ku ntanshi

• Pa fintu Lesa abinda pyanikenipo ifyo akoselesha

• Kaaneni amatontonkanyo yabipa apo pene

• Isusheni mu matontonkanyo yenu ifintu fikosha bumupashi

• Pokeleleni ukwafwa uko Abena Kristu bakosoka bengapeela

• Sengaukeni ifintu fingamutwala mu kweshiwa

• Ilyo mwatunkwa, pepeleni ukwafwa kwa kwa Lesa