Mu September mu 1939, Inkondo ya Calo iya Bubili yalitendeke mu Bulaya, kabili na bena America batendeke ukutungilila iyi nkondo. Ba Nte abaice balebacusha no kubapuma ku bacaice na bakalamba abashaishibe ico twalekaanina ukuipoosa mu fikansa fya mitekele ya calo. Lipoti ilanga ukuti ukutula mu 1940 ukufika mu 1944, Inte sha kwa Yehova mu United States balishisanshile ukucila pa miku 2,500. Ukucusha ba Nte kwalicililemo lintu abena Japan baponeshe ibomba pa Pearl Harbor pa 7 December mu 1941.

Ukutucusha mu Citungu ca ku Kapinda ka ku Kulyo

Twalipokele ulusa ku bantu ba kulya ukuti twimike ing’anda yesu iya kukulikila kuli motoka mwi bala lya fisabo ilyaba mu musumba wa Jeanerette. Bushiku bumo pa Cibelushi twaile mu kushimikila mu musebo, lelo umukalamba wa bakapokola atutumiine bakapokola kabili balitwikete no kutwisalila mu cikuulwa icikalamba ica muli ulya wine musumba. Abantu abakalipe 200 balilongene pa nse, kabili bakapokola balitufumiishe pa nse apali aba bantu ukwabula ukuti batucingilile. Lelo aba bantu tabatusanshile, bafumine fye mu nshila twapita no kupita. Ubushiku bwakonkelepo, twaile ku Baton Rouge, umusumba uukalamba uwali mupepi, ku kwebako ba Nte banensu ifyacitike.

Ilyo twabwelelemo ku Jeanerette, twasangile akapepala ku ciibi ako balembelepo ukuti: “Mwise mu mushi umwikala ababombela ku fishiba fya mafuta pa kuti tumonane. Nine E. M. Vaughn.” Ilyo twaile, twasangile ba Vaughn, balitupekanishishe ne ca kulya ico twalilile pamo na bena na bena mwabo. Batile bena na babomfi babo baali pe bumba lyalongene pa Cibelushi, kabili ili bumba alyesha ukutusansa, ba Vaughn nga balitupokolweleko. Twalibatashishe pa fyo batwafwile no kutukoselesha.

Ubushiku bwakonkelepo, bakapokola balitwikete kabili bapokele ne mpapulo shesu. Balipokele amakii aya ku ng’anda yandi iinono iya kukulikila kuli motoka no kumbika mu cifungo umo naikele inshiku 17 kabili bankakile mu muputule neka e lyo balempeela ifya kulya ifinono nga nshi. Ba Vaughn balyeseshe na maka ukutwafwa, lelo balifililwe. Ilyo batukakile, abantu balitwibile ifipe no koca fyonse ifyo twakwete ukubikako ne ng’anda yandi iinono iya kukulikila kuli motoka. Pali ilya nshita, nshaishibe ukuti Yehova alenkansha pa kuti ningashipikisha ifyo nali no kupitamo.

Bampoosa mu Cifungo mu Citungu ca ku Kapinda ka ku Kuso

Ilyo papitile fye umweshi umo ukutula apo nabwekele ku citungu cabela ku kapinda ka ku kuso, balinsontele ukuba painiya waibela kabili ine na ba Nte bambi batutumine ku kubombela ku Olean mu New York. Lintu nali kulya, ubuteko bwanjebele ukulembesha ubushilika lelo nalikeene kabili balindekele. Lelo ilyo naile ku cipatala ku kupimwa, basangile ukuti nali bwino sana ica kuti pali kardi yandi bauminepo inshimbi no kulembapo ukuti “Afwile ukuya ku bushilika.”

Nalitwalilile ukubomba bupainiya nalimo umwaka umo. Lyena mu 1943, ba FBI balinjikete kabili banjebele ukuti umulungu wakonkelepo nalingile ukumonekela ku cilye ca mu Syracuse, mu New York, pantu nalikeene ukuleka ukubomba bupainiya no kuya ku bushilika. Balimpeele umulandu, kabili banjebele ukumonekela mu cilye pa numa ya nshiku shibili.

Nshakwete nangu umo uwa kunjimininako. Nga tuli mu kulongana, fwe bacaice baletusambilisha ifya kuipokolola mu cilye ne fyo twalingile ukulamona bamafumu na baletulubulwisha. Naibukishe amashiwi yali pa ntendekelo aya kuti: “Tetekela Yehova na o akakwafwa.” Abaletulubulwisha bamo baleilishanya ukuti ba Nte balishibe sana amafunde ya calo ukubacila! Lelo abalempingula bena batile nali no mulandu. Ilyo bamafumu banjipwishe nga nalikwete ifya kuilishanya, na-aswike fye ukuti, “Buno bushiku, bonse abacusha ababombela Lesa balelubulula kuli ena.”

Bankakile imyaka ine mu cifungo mu Chillicothe, ku Ohio. Bampeele umulimo wa busekritari mwi ofeshi lya mukalamba wa pa cifungo. Ilyo papitile imilungu iinono, kapokola uwafumine ku Washington, D.C., aishile mwi ofeshi lyesu no kusosa ukuti alefwailisha imilandu pali ba Hayden Covington. Ba Covington bali ni baloya ba Nte sha kwa Yehova kabili bali pali baloya abo bacindike sana mu America.

Kapokola atile alefwaya amafaelo ya bafungwa babili, iya ba Danny Hurtado ne ya ba Edmund Schmidt. Lyena uwaleangalila imilimo nalebomba atile: “Caba fye nkuma, aba bene e ba Schmidt.” Kapokola alefwailisha imilandu mu bumfisolo, lelo aishileiluka ukuti twalishibe fyonse ifyo alecita. Tapakokwele bantwele mu kubombela ku kicini.

Naliba ne Nsansa Icine Cine

Bamo balanjipusha nga ndalanguluka pa fyo bancushishe no kunkaka pa mulandu wa kubombela Lesa. Nshilanguluka nangu panono, lelo ndatasha Yehova pa kumpeela ishuko lya kumubombela pamo na ba bwananyina abengi abaali ne cishinka kuli ena. Ndesubila ukuti ifyo napitamo filakoselesha bambi ukupalama kuli Lesa no kutwalilila ukumubombela.

Ababomfi ba kwa Lesa abengi balabacusha sana pa mulandu wa kumubombela. Na kuba, e fyo Baibolo yatweba ukuti tulingile ukwenekela abantu ukulatucusha. Itila: “Bonse abafwaisha ukwikala ukulingana na bukapepa muli Kristu Yesu bakabacusha.” (2 Timote 3:12) Na lyo line, nasanga ukuti amashiwi yaba pa Amalumbo 34:19 ya cine, yatila: “Ifyabipa ifiponena uwalungama fingi, lelo Yehova alamupokololako kuli ifyo fyonse”!