Amano ya kwa Lesa Yalamoneka Mu Fyo Abumba

‘E utulengo kwishibo kucile nama sha mu mpanga, no kutulenga aba mano ukucile fyuni fya mu lwelele’—YOBO 35:11.

IFYUNI filacita ifintu fya kupapusha. Filapupuka busaka busaka ica kutila na bapanga indeke balakumbwa. Ifyuni fimo filapupuka bakilomita abengi ukupita pa fimana apashaba na fya kwishibilako incende filipo, lelo filafika uko fileya ukwabula ukuluba.

Na cimbi ica kupapusha ico ifyuni ficita, icilanga ukuti uwafibumba wa mano, kulanshanya, kabili ficite fi ilyo filelila. Moneni ifyo ifyuni fimo filanshanya.

Ifyo Ifyuni Fyumfwana

Ifyuni fimo fitendeka ukulanshanya ninshi tafilatootwa no kutootwa. Inkwale iikota ibikila ilini limo cila bushiku kabili yonse pamo yafika 8. Nga kukonka ifyo inkwale ibikila amani, ninshi no kutoota kuti yatoota pa nshiku 8, limo cila bushiku. Nga caba ifi, kuti cakosela inkwale ukusunga utwana ututootelwe e lyo pa nshita imo ine no kulaalila pa mani. Lelo amani yonse 8 yatootelwa pamo mu maawala fye 6. Cinshi cilenga? Abafwailishapo pali ili lyashi batila icilenga sana, ni co utwana utuba mu mani tulomfwana ukuti tutootelwe pa nshita imo ine.

Ifyuni nga fyakula, icilume ilingi line e cilila. Cilila inshita ya kutamfya ifikota nga yafika pa kuti cibutushe ifilume finakwe e lyo no kucebusha icikota. Ifyuni fyalekanalekana filila mu misango yapusanapusana kabili ici cine e cilenga ifikota ukwishiba icuni ico balingana na co.

Ifyuni filila sana ulucelo na lintu akasuba kawa, pantu iyi nshita takuba sana umwela ne congo. Abafwailisha ifishinka basanga ukuti ukulila kwa fyuni kulomfwika sana mu nshita ya lucelo ne cungulo ukucila inshita ya kasuba.

Kwena ifyuni ifilume e filila sana, lelo ne fikota fine filalila mu nshila shalekanalekana, ku kwishibisha ifintu fyapusanapusana. Natulande pa cuni beta ati Chaffinches. Ici cuni cilalila mu misango 9. Umusango umo cilililamo wa kusoka ifyuni fibiye ukuti kuleisa icuni cilepupuka icingafisompola, kabili kwaba no musango na umbi uwa kucenjeseshamo ifibiye ku filwani ifileenda panshi.

Ubupe Bwacindamisha

Amano Lesa apeela ifyuni ya kupapusha. Lelo abantu bena balalanshanya bwino sana ukucila ne fyuni. Pali Yobo 35:11 palanda ukutila Lesa e walenga abantu ukuba na “mano ukucile fyuni fya mu lwelele.” Abantu bena balalanshanya ifintu ifyakolobana, lelo balafilanda bwino bwino ukubomfya amashiwi nelyo ifishibilo.

Utunya twalipusana sana ne fipeema fyonse pano calo pantu tufyalwa na mano ya kusambilila indimi ishayafya nga nshi. Ulupapulo na lumbi ulwa pa Internet ulwa American Scientist lwatile: “Abana balasambilila ululimi nangu ca kuti abafyashi babo tabalanshanya na bo. Na bana ba bacibulu balaipangila ifishibilo nangu ca kuti pa ng’anda tababasambilishe.”

Mwaumfwa Shani Pali ifi Twalandapo?

Mumfwa shani nga mwakutika uko utuni tulelila busaka busaka nelyo uko umwana alesambilila ukulanda? Bushe ifyo Lesa apanga tafimulanga ukuti wa mano?

Ilyo David uwaimbile amalumbo atontonkenye pa fyo Lesa amupangile bwino, atashishe Lesa ukuti: “Ndemutootela, pa kuti nalengelwe mu musango wa kutiinya kabili uwa kupapa; yapesha amano imilimo yenu. Umutima wandi mwaliwishibishe.” (Amalumbo 139:14) Nga muletontonkanya sana pa mano ya kwa Lesa ayamonekela mu fyo abumba, mukacetekela sana ukuti e wingamutungulula bwino.