Ubushininkisho bwa Mano ya Bulesa

9, 10. (a) Mano ya musango nshi Yehova alanga, kabili ayalanga shani? (b) Ni shani fintu ulusandesande lupeela ubushininkisho bwa mano ya kwa Yehova?

⁹ Bushe mwalitala amupapa ukulamuka kwa ntukushi ipanga ifintu fyayemba ifibomba bwino? Ayo, mano yapulamo. (Ukufuma 31:1-3) Yehova umwine e ntulo kabili e wakwata amano ya musango yo ayengi. Imfumu Davidi yasosele pa lwa kwa Yehova ati: “Ndemutootela, pa kuti nalengelwe mu musango wa kutiinya kabili uwa kupapa; yapesha amano imilimo yenu. Umutima wandi mwaliwishibishe.” (Amalumbo 139:14) Cine cine, ilyo tulesambilila sana pa lwa mubili wa buntunse, e lyo amano ya kwa Yehova yacilamo ukutupapusha.

¹⁰ Ku kulangilila: Ubumi bwenu bwatampile ngo lusandesande lumo—ilini ukufuma kuli banyinenwe, lyalinonyiwe ku nsandesande sha bufyashi ukufuma kuli bashinwe. Bwangu bwangu, ulo lusandesande lwatendeke ukwakanikana. E mwaishilefuma imwe, mwe bapangwa ne nsandesande ukufika ku matrilioni 100. Insandesande shinono nga nshi. Insandesande 10,000 kuti shalingana fye ubukalamba na kalitoni kali pa mpela ya uno sentensi. Lelo, ulusandesande lumo na lumo lwalipikana icipesha amano. Lwalipikana ukucila mashini iili yonse iyapangwa no muntu nelyo fakitare. Basayansi batila ulusandesande lwaba ngo musumba we linga—umo baceeceeta bwino bwino ifileingila ne filefuma, umwaba imyendele isuma, ifya kumfwaninamo, ukwa kupanga amalaiti, amafakitare, ifimbotela ukwa kupoosa ifisooso no kufisangulula, ifya kucingilila, pamo ne capala ubuteko pa kati na nkati ka lusandesande. Kabinge, ulusandesande lumo kuti lwapanga ulusandesande lumbi ulwalingana na lo muli fyonse pa maawala fye ayanono!

11, 12. (a) Cinshi cilenga insandesande mu kana kalekula mu mala ukulekana, kabili ici cilingana shani ne fyaba pa Amalumbo 139:16? (b) Ni shani fintu bongobongo wa muntunse alanga ukuti ‘twalengelwe mu kupapa’?

¹¹ Kwena, te shonse insandesande ishapalana. Ilyo insandesande sha kana akalepangwa mu nda shitwalilila ukwakanikana, shitendeka ukubomba imilimo yapusanapusana. Shimo shikaba sha kusenda ubukombe; shimbi isha mafupa, isha micincili, isha mu mulopa, ne sha mu menso. Uku konse ukulekanalekana kwatantikilwa kabela mu butala bwa nsandesande ubwa plani wa mfyalo, uwitwa DNA. Davidi apuutilwemo ukusosa kuli Yehova ati: “Ilyo nali mu nda akashimu akashilakula, amenso yenu yalimwene, kabili mwi buuku lyenu e mo shalembelwe, shonse shiine, inshiku shandi.”—Amalumbo 139:16.

¹² Ifilundwa fya mu mubili fimo fyalipikana nga nshi. Ku ca kumwenako, tontonkanyeni pa lwa bongobongo wa muntu. Bamo batila bongobongo e cintu cacilapo ukupikana mu bubumbo bonse. Mwaba insandesande amabilioni 100 ishisenda ubukombe—iyo mpendwa ilingene ne ntanda shaba mu cipinda bushiku cesu. Ishi nsandesande shasalangana ukuyaikatana ne myanda ya nsandesande shimbi. Basayansi batila muli bongobongo wa muntu kuti mwaingila ifyebo fyonse ifyaba mu malaibrari yonse aya pe sonde kabili batila, na kuba ifyebo fingengilamo fingi ica kuti te kuti fipimwe. Te mulandu ne myaka ubwingi basayansi basambilila ici cilundwa icalengelwe mu musango ‘wa kupapa,’ balisumina ukuti napamo tabakatale abeshiba bwino bwino ifyo cibomba.

13, 14. (a) Ni shani fintu utunyelele ne fibumbwa fimbi filanga ukuti fyaba no “mununsha,” kabili cinshi ico citusambilisha pa lwa kwa Kabumba wafibumbile? (b) Mulandu nshi twingasosela ukuti ifyabumbwa pamo nga tandabube fyalengwa “mu mano”?

¹³ Lelo, abantunse baba fye ca kumwenako cimo ica mano ya kubumba aya kwa Yehova. Amalumbo 104:24 yatila: “Ifyo yafule milimo iyo mwacita, mwe Yehova! fyonse ifyo mu mano e mo mwaficitila; pano isonde paisulapo ifibumbwa fyenu.” Amano ya kwa Yehova yalamoneka mu fintu abumba fyonse ifyatushinguluka. Ku ca kumwenako, akanyelele, kaba no “mununsha.” (Amapinda 30:24, NW) Cine cine, amabumba ya tunyelele yaliteyanishiwa busaka busaka. Amabumba ya tunyelele yamo yalasakamana utushishi twitwa ama aphid, ukutulinda, no konkamo umulyo kwati e fitekwa fya tuko. Utunyelele tumbi tubomba nga balimi, ukulima “utulimwa” utufufuma pa mushili utwapala limbwelimbwe. Ifibumbwa na fimbi ifingi fyalipeelwa umununsha wa kubomba ifikalamba. Kwaba imipupukile ya kwa lunshi imo iyo indeke sha bantunse ishapangwa bwino sana shafilwa ukukonkelesha. Ifyuni fikuuka fyendela ku ntanda, fimbi fyenda ukulingana no kwalola amaka ye sonde, nelyo ukubomfya icaba nga mapu waba mu kati. Abaishibisha ifya bumi bapoosa imyaka iingi balesambilila pa micitile yapikana iyabikwa muli fi fibumbwa. Kanshi Kelenganya wa bulesa uwabikile aya mano muli fi fibumbwa afwile wa mano nga nshi!

¹⁴ Basayansi balisambilila ifingi ku mano ya kwa Yehova aya kubumba. Balitampa no kwesha ukupashanya ifyabumbwa. Ku ca kumwenako, napamo mwalipapa sana pa lwa tandabube. Lelo abaishiba buinjiniya batila ici cintu, cisungusho. Tulya tumyando utumoneka utwanaka twalikosa ukucila inshimbi, no kucila ubushishi bapikwila insengeleti iyo impolopolo itunamo. Twakosa shani? Elenganyeni ukuti tandabube akushiwa mpaka alingana ne sumbu lya kwikatamo isabi. Tandabube wakule fyo kuti aikata indeke ikalamba iilepupuka mu muulu! Cine cine, Yehova alenga ifintu fyonse ifya musango yo “mu mano.”

Amano Bushilya bwe Sonde

15, 16. (a) Bushininkisho bwa musango nshi imyulu yaisulamo intanda ipeela pa lwa mano ya kwa Yehova? (b) Bushe icifulo ca kwa Yehova ica kuba Mushika Wapulamo pa myanda mishila ya bamalaika cishininkisha nshi pa lwa kwa uyu Kangalila?

¹⁵ Amano ya kwa Yehova yalamoneka na mu fyo acita mwi ulu lyonse. Imyulu yaisulamo intanda, iyo twalandilepo sana mu Cipandwa 5, tayasalangana fye mu cimfundawila. Pa mulandu wa mano yaba mu “mafunde yensha ifya mu muulu” aya kwa Yehova, imyulu yaliteyanishiwa bwino bwino mu fipinda bushiku, ifyo na fyo fyaba mu fisansangu, ifyo fisansangu na fyo fyapanga ifisansangu fyakulisha. (Yobo 38:33, The New Jerusalem Bible) E mulandu wine kanshi Yehova etila ifi fya mu muulu ati “umulalo”! (Esaya 40:26, NW) Lelo, kwaba umulalo na umbi uulanga sana amano ya kwa Yehova.

[Ifikope pe bula 174]

Nani walengele ifyabumbwa pe sonde ukuti fibe no “mununsha”?