Bushe Ukupepa Kwa Cine Kwaba Fye Kumo?

Abantu bamo balakalipa nga mwaipusha ici cipusho. Apo ifyo basuminamo fingi nga nshi, bamo batontonkanya ukuti umuntu uuitunga ukuti e waishiba fye icine eka ninshi alyumina kumo kabili wa cilumba. Abantu batontonkanya ukuti mu mipepele yonse mwaliba ubusuma, bambi nabo batila ni mu mipepele fye iinono e mushaba ubusuma. Bushe na imwe e fyo mutontonkanya?

CA CINE, cilawama ukwishiba ifyapusanapusana ifyo abantu basuminamo. Tutile, umuntu umo atila ukulya ifya kulya fimo kuti kwalenga ubumi bwakwe ukuba bwino. Lelo bushe uyu muntu afwile ukupatikisha bonse ukuti balelya ifyo fine ifya kulya, kwati nalimo e fya kulya fyeka ifingalenga ubumi bwa umo ukuba bwino? Kanshi kuti cawama ukuleka umbi aisalila ifya kulya pantu limbi ifyo bengamusalila te kuti fibe ifisuma kuli ena.

Bushe e fyo caba na ku mipepele? Bushe kwaliba imipepele iyalekanalekana iyo Lesa asuminisha iyo umo engasalapo, nampo nga kukonka imipepele akulilemo nelyo ukukonka fye ifyo eshibe umwine? Nelyo bushe kwaliba ukupepa kumo ukwa cine uko bonse bafwile ukukonka? Natumone ifyo Baibolo ilandapo. Ico twalabalilapo, kumona nga ca kuti icine kuti twacisanga. Nga twatila te kuti tucisange, ninshi kanshi kupoosa fye inshita ukutendeka ukufwaya ukupepa kwa cine.

Bushe Icine Kuti Twacisanga?

Ilyo Yesu talafwa, aebele Kateka Ponti Pilato uwalemulubulwisha ukuti: “Onse uwaba ku cine, omfwe shiwi lyandi.” Ifyo Pilato aipwishe filelanga ukuti afwile aletwishika, ilyo aipwishe ukuti: “Icine cinshi?” (Yohane 18:37, 38) Lelo ilyo Yesu ena alelanda pa cine, tapitile na mu mbali. Tatwishike ukuti icine eko caba. Natumone ifintu fine ifyo alandilepo ku bantu abapusanapusana.

“Ici e co nafyalilwe, kabili ici e co naishile pano calo, ukuti nshimike icine ubunte.”—Yohane 18:37.

“Nine nshila ne cine no bumi.”—Yohane 14:6.

“Lesa Mupashi, na bamupepa bali no kupepela mu mupashi na mu cine.”—Yohane 4:23, 24.

“Nga mwaikalilila mu cebo candi, ninshi muli basambi bandi icine cine, kabili mukeshibe icine, ne cine cikamulenga abantungwa.”—Yohane 8:31, 32.

Apo Yesu alilandile ukwabula ukutwishika ukuti icine eko caba kabili no kuti abantu kuti bacisambilila, mulandu nshi te kuti tubikileko amano ukufwaya ukwishiba ukuti icine pa mipepele eko caba kabili kuti twacisanga?

Bushe Icine Icabula no Kutwishika Eko Caba?

Tatuletwishika ukuti kwaliba ifintu fimo ifyo mwaishiba ukuti eko fyaba. Mwalisumina ukuti eko mwaba no kuti ifintu ifyo mumona fya cine cine. Ifimuti, impili, amakumbi, akasuba no mweshi ne fintu fyonse ifyaba pe sonde te fya kwelenganya fye, eko fyaba. Ca cine, kwaliba bamo abatwishika pali ifi fintu kabili kuti bafwaya na imwe mwalafitwishika. Lelo kwena natwishiba ukuti te kuti mutwishike ukuti ifi fintu eko fyaba.

Kwaliba na mafunde ayo ifyabumbwa fikonka. Tamutwishika ukuti na fyo fine eko fyaba. Tutile nga mwatoloka ukufuma pa lupili, kuti mwapona, nga tamuliile kuti mwaumfwa insala e lyo nga mwaikala inshiku ishingi ukwabula ukulya kuti mwafwa. Tamutwishika no kutwishika ukuti aya mafunde yalabomba ku bantu bonse fye.

Baibolo ilosha kuli ayo mafunde, ayo ifibumbwa fikonka ilyo itila: “Bushe umuntu kuti asendelo mulilo pa cifuba cakwe, na malaya yakwe ukupya iyo?” Ilyo Baibolo yalembelwe abantu bonse balishibe ukuti ica kufwala nga caikatwa no mulilo kuti capya. Lelo pa kulanda aya mashiwi, ili pinda lya mu Baibolo lilelanda pa cishinka cimbi icikalamba ica kuti ‘[uwacita ubulalelale] na muka mwine’ akacula icine cine.—Amapinda 6:27, 29.

Bushe ifyo ipinda lyalanda fya cine cine? Bamo kuti bakaana pantu batontonkanya ukuti umuntu umo umo alikwata insambu sha kuisalila nampo nga kukonka ifyo umo bamukushishe, ifyo asuminamo e lyo ne fyo imibele ili. Natulande pa mafunde yamo ayaba mu Baibolo ayalelanda pa mibele. Bushe aya mafunde, tayabomba fye ku bantu bonse?

Baibolo yalilesha ubucende. (1 Abena Korinti 6:9, 10) Abantu bamo tabasumina ukuti ili funde lya mu Baibolo lya cine. E cilenga ukuti balecita ubucende. Lelo nga bacite fyo balailetela amafya, pamo ngo kulekana, ukulacula na kampingu, e lyo na bonse fye abapalamisha kuli wene balacenwa pa nshita ntali.

Na kabili Lesa alilesha ukukolwa. (Amapinda 23:20; Abena Efese 5:18) Finshi ficitika abantu nga balekolwa? Ilingi line abantu balabafumya incito, ubumi bwabo tabuba bwino no lupwa lwabo lulaculilamo. (Amapinda 23:29-35) Ukucula kwa musango yo kulesa na pa bantu abashasumina ukuti ukukolwa kubi. Aya mafunde ya cine te mulandu ne fyo umo asuminamo nelyo ifyo amona ifintu.

Mu Baibolo tamwaba fye amafunde ayalanda pa kuba ne mibele iisuma, lelo yalitweba no kulacita ifintu ifisuma pamo nga ukutemwa abakashi, ukucindika abalume e lyo no kulacita ifisuma kuli bambi. (Mateo 7:12; Abena Efese 5:33) Nga ca kuti twakonka aya mafunde mulafuma ifisuma. Bushe kuti mwatila uko kufunda ukwa pa mibele isuma kubomba fye ku bantu bamo bamo?

Nampo nga tulekonka ukufunda kwaba mu Baibolo ukulanda pa mibele isuma nelyo tatulekonka tukalobololamo fimo. Ici cishinka cilelanga fye ukuti takuli fimbi ifyo twingapyanika pali aya mafunde. Aya mafunde ya cine. Ificitika filanga ukuti umuntu nga alekonka ukufunda kwa Baibolo ukwa pa mibele isuma, mulafuma ifisuma lelo nga talekonka ifyo Baibolo ifunda, ifingamucitikila pa numa filabipa.

Tontonkanyenipo pali aya mepusho: Nga ca kutila ukufunda kwa mu Baibolo ukwa pa mibele isuma kulabomba fye ku bantu bonse, finshi mwingalandapo pa mafunde ayaba mu Cebo ca kwa Lesa ayalanda pa mipepele? Kuti mwalandapo shani pa fyo Baibolo ilanda pa cicitika nga twafwa ne fyo Lesa atulaya ukwikala ku ciyayaya? Kanshi ifi twalandapo ifyo Baibolo isambilisha na fyo cine. Fyapeelwa ku bantu bonse. Ifisuma ififumamo mu kukonka ifyo Baibolo isambilisha ne fyabipa ififumamo nga umo talekonka Baibolo taficitikila fye abasumina mu fyo Baibolo isambilisha lelo ficitikila fye bonse.

Icine kuti twacisanga. Yesu atile Icebo ca kwa Lesa, Baibolo, e cine. (Yohane 17:17) Na lyo line cimoneka kwati te kuti tusange icine. Mulandu nshi? Icilenga ni co mu mipepele iingi baitunga ukuti balasambilisha ifyo Baibolo ilanda. Mipepele nshi iisambilisha icine ukufuma mu Cebo ca kwa Lesa? Bushe kuti twatila kupepa fye kumo e kusambilisha icine? Bushe te kuti tusangemo icine mu mipepele yonse nelyo ukusangamo fimo fimo ifya cine?

[Amashiwi pe bula 26]

Kuti twalinganya shani icingacitika nga ca kuti ica kufwala ca muntu caikatwa umulilo, ku cingacitika nga ca kuti umuntu atoba amafunde ya kwa Lesa?

Nani Afwile Ukutweba Ukuti Uku E Kupepa Kwa Cine?

YESU alilondolwele bwino sana ukuti, Lesa tapokelela fye ukupepa ukuli konse. Alandile pali “bakasesema wa bufi” no kubalinganya ku muti uubi uutwala ifisabo fya fye, kabili uyu muti ‘balautema no kuupoosa mu mulilo.’ Na kabili atile: “Te onse uutila kuli ine, Shikulu, Shikulu akengila mu bufumu bwa mu muulu.”—Mateo 7:15-22.

Na kuba, Yesu alandile pali bamo abakaitunga ukumukonka ati: “Nkabebelapo nati: Nshatalile imwishiba! Fumeni apa, mwe bampulamafunde.” (Mateo 7:23) Na kabili ilyo Yesu aleshimaula intungulushi sha mapepo isha mu nshiku shakwe, abomfeshe amashiwi ayaba mu Cebo ca kwa Lesa ayo babomfeshe pa kushimaula abena Israele abapondweke. Alandile pa ntungulushi sha mapepo ukuti: “Kwa fye ukupepa uko bampepa, pantu ififundisho ifyo basambilisha mafunde ya bantu.”—Marko 7:6, 7.

Kanshi Lesa nangu Umwana wakwe, tabasumina ukuti ukupepa ukuli konse fye kwa cine. E ico, te kupepa konse ukwaba ukwa cine. Bushe ici cilepilibula ukuti, kwaba fye ukupepa kumo ukusambilisha icine? Bushe Lesa tabomfya ifilonganino fye fimo ifya mapepo? Bushe, Lesa alasumina nelyo ukukaana ukupepa kwa bantu umo umo, ababa mu filonganino fya mapepo ifyapusanapusana te mulandu ne fyo fisambilisha?

Ilyo umutumwa Paulo apuutilwemo no mupashi wa mushilo alembele ukuti: “Awe ndemukonkomesha, mwe bamunyinane, mwi shina lya kwa Shikulwifwe Yesu Kristu ukuti bonse musose akanwa kamo kene, kabili peba malekano pali imwe, lelo mwikatane bwino bwino mu mano yamo yene na mu kutontonkanya kumo kwine.” (1 Abena Korinti 1:10) Baibolo ikonkomesha Abena Kristu na kabili ukuba “aba mano yamo yene no kutemwa kumo kwine, aba mutima umo, abatontonkanya cimo cine.”—Abena Filipi 2:2.

Abantu abaikatane fyo, basangwa fye mu cilonganino cimo ica mapepo. E mulandu wine Baibolo itila kwaba, “Shikulu umo, icitetekelo cimo, ulubatisho lumo.”—Abena Efese 4:4, 5.

Ifyo Baibolo Ilanda

Ifi twalandapo e fyo Baibolo yasumina ukuti fya cine cine. Nga mulebelenga Baibolo mukasanga ukuti Lesa aleumfwana na bantu bakwe ukubomfya ukupepa kumo fye. Kale Lesa alebomfya ifikolwe, nelyo imitwe ya ndupwa ukumwimininako. Abalumbuka sana abo abomfeshe ni Noa, Abramu, (Abrahamu), Isaki na Yakobo.—Ukutendeka 8:18-20; 12:1-3; 26:1-4; 28:10-15.

Abantu abatuntwike kuli Yakobo, baishileba abasha mu Egupti. Nangu cingati balebacusha nga nshi, batendeke ukufula sana. Lesa alibalubwile, kabili mu cipesha mano alibabwishe Bemba wa Kashika. Pa numa, abasalile ukuba abantu bakwe, abapeele amafunde ukupitila muli Mose uwali kawikishanya. Baishileba uluko lwa bena Israele, uluko lwa kwa Lesa.—Ukufuma 14:21-28; 19:1-6; 20:1-17.

Ico tufwile ukwishiba ca kuti, Lesa alipatile ukupepa kwa nko ishaleikala mupepi na bena Israele. Na kuba, alekanda abantu bakwe abashalekonka amafunde yakwe kabili abalekonka ukupepa kwa nko ishaleikala mupepi nabo.—Ubwina Lebi 18:21-30; Amalango 18:9-12.

Finshi abantu aba mu nko shimbi abalefwaya ukupepa Lesa wa cine balekabila ukucita? Ica kubalilapo fye balekabila ukufuma mu kupepa kwabo ukwa bufi, lyena no kulapepa Yehova Lesa pamo na bena Israele. Abengi baishileba ifibusa fya kwa Lesa na babomfi bakwe aba cishinka. Pali aba pali abanakashi pamo nga Rahabu umwina Kanani, na Ruti umwina Moabu; na baume pamo nga Uria umwina Hiti na Ebedmeleke umwina Etiopia; na bantu bambi pamo nga bena Gibeone. Imfumu Solomone iya bena Israele yapepele ipepo lya kufuma pa nshi ya mutima ukupepelako bonse abo tulumbwile kale abaishileba mu kupepa kwa cine pamo na bantu ba kwa Lesa.a—2 Imilandu 6:32, 33.

Ilyo Yesu Aishile Pano Calo

Ilyo papitile inshita apo Yesu atuminwe pano calo, Yesu atendeke ukupepa kwa cine ukwashimpilwe pa fyo alesambilisha kabili ici calengele ukufwaya kwa kwa Lesa ukwishibikwa bwino bwino. Mu kupita kwa nshita bakapepa ba cine baishileishibikwa nga “Bena Kristu.” (Imilimo 11:26) E ico abaYuda abalefwaya ukuba bacibusa ba kwa Lesa bali no kufuma mu kupepa kwabo ukwa kale. Tabali na kutila iyo ntwalilile fye muli uku kupepa kwa baYuda nelyo nsale ukupepa uko Kristu atendeke, nelyo ukulapepa fye pa lwabo. Kanshi nge fyo twamona mu Cebo ca kwa Lesa, bakapepa ba cine baali abaikatana mu “citetekelo cimo.”—Abena Efese 4:4, 5.

Pali lelo, kuti nalimo cayafya kuli bamo ukusumina ukuti Lesa abomba na bantunse ukubomfya ukupepa kumo fye. Lelo e fyo Baibolo ilanda ukuti Lesa abomfya fye ukupepa kumo. Kale abengi abalepepa mu nshila balefwailamo bali no kusumina ukuti Lesa alebomfya fye ukuteyanya kumo. Ilyo baisanshishe kuli bakapepa ba kwa Yehova, ne fyo baletwishika pa kupepa kwa cine fyalipwile kabili balipaalilwe kabili bali aba nsansa. Ku ca kumwenako Baibolo itila ilyo umwina Etiopia umo asangwike umwina Kristu, alibatishiwe, kabili “aile pa lwendo lwakwe alesekelela.”—Imilimo 8:39.