Yehova Acindamika Abantu Bakwe ku Lubuuto

“Ima, balika, pantu lwaisa ulubuuto lobe, ubukata bwa kwa Yehova bwaisa pali iwe.”—ESAYA 60:1.

1, 2. (a) Ifintu fili shani ku bantunse? (b) Ni bani baleta imfifi yakupa abantunse?

MULI ba 1940, Presidenti wa ku United States Harry Truman ailishenye ati: “Iye ifyo tukabila umuntu wa mibele na mano nga Esaya nelyo ngo Mutakatifu Paulo!” Cinshi alandile ayo mashiwi? Amwene ifyo calekabilwa ukukwata bakateka ba mibele yawamisha. E lyo fye icalo cafumine mu mfifi yatoola iya mu mwanda wa myaka uwalenga 20, e kutila, mu nkondo ya calo iya cibili. Lelo, nangu line inkondo yalipwile, mu calo tamwali mutende. Imfifi yalitwalilile. Cine cine, imyaka 57 ukutula apo inkondo yapwilile, icalo cicili mu mfifi. Presidenti Truman abapo lelo, ukwabula no kutwishika na nomba nga alamona ifyo bakateka ba mibele isuma ababa nga Esaya nelyo umutumwa Paulo balekabilwa.

² Tatwaishiba nampo nga Presidenti Truman alishibe ulwa iyi mfifi, lelo Paulo alandile ulwa mfifi iyakupa abantunse kabili asokele pa lwa iyi mfifi mu fyalembwa fyakwe. Ku ca kumwenako, asokele abasumina banankwe ukuti: “Ukushomboka kwesu te ku buntunse bwa mulopa no mubili, lelo kuli Bamulopwe na Ba bukateka, na bamwandanshi ba mfifi ino, ku fimipashi fya bubifi ifya mu lwelele.” (Abena Efese 6:12) Kuli aya mashiwi alangile ukuti alishibe ifyo imfifi ya ku mupashi yakupa cino calo no kuti iyi mfifi yafuma ku fibanda fya maka ifyalondololwa nga “bamwandanshi.” Apo ifimipashi fya maka e fikupa cino calo ku mfifi, cinshi abantuuntu fye bengacita ku kufumyapo iyi mfifi?

3. Te mulandu ne mfifi yakupa abantunse, cinshi Esaya asobele pa ba busumino?

³ Esaya na o alandile pa mfifi iilekupa abantunse. (Esaya 8:22; 59:9) Lelo, ilyo alefuluka inshiku shesu, apuutilwemo ukusobela ukuti na muli iyi nshita ya mfifi, Yehova ali no kupeela isubilo ku batemwa ulubuuto. Cine cine, nangu ca kuti tatwaba na Paulo nelyo Esaya, twalikwata ifyebo balembele ifyapuutwamo ifya kututungulula. Pa kuti tumone ifyo ico caba lipaalo ku batemwa Yehova, natumone ukusesema kusangwa mu cipandwa 60 ice buuku lyakwe.

Umwanakashi wa mu Kusesema Abalika

4, 5. (a) Cinshi Yehova aeba umwanakashi ukucita, kabili amulaya cinshi? (b) Fyebo nshi ifya kucincimusha ifyaba muli Esaya icipandwa 60?

⁴ Amashiwi ya kubalilapo aya muli Esaya icipandwa 60 yalanda ku mwanakashi uuli no bulanda nga nshi, nalaala pa nshi ubukupeme mu mfifi. Apo pene ulubuuto lwabalika mu mfifi, kabili Yehova abilikisha ati: “Ima, [we mwanakashi, NW], balika, pantu lwaisa ulubuuto lobe, ubukata bwa kwa Yehova bwaisa pali iwe.” (Esaya 60:1) Inshita naifika iya uyu mwanakashi ukwima no kubengeshimya ulubuuto lwa kwa Lesa, ubukata bwakwe. Mulandu nshi? Tusanga icasuko mu cikomo cikonkelepo icisosa ukuti: “Mona, imfifi ikafimba pano isonde, ne kumbi ilyafitula pa bantu na bantu, lelo Yehova [akabalikila, NW] pali iwe, ubukata bwakwe bukamonekela pali iwe.” (Esaya 60:2) Ilyo uyu mwanakashi aumfwila icipope ca kwa Yehova, alaiwa ifisuma ifili no kutumbukamo. Yehova atila: “Inko shikesa ku lubuuto lobe, ne shamfumu ku kubalika kwa kutula kobe.”—Esaya 60:3.

⁵ Amashiwi ya kucincimusha muli ifi fikomo fitatu e yeswila icipandwa 60 ica kwa Esaya kabili e yasupula fyonse ifyaba muli ici cipandwa. Yasobela ifili no kucitikila uyu mwanakashi wa mu kusesema no kulondolola ifyo twingaba mu lubuuto lwa kwa Yehova nangu ca kuti kwaliba imfifi iyakupa abantunse. Lelo cinshi ifimpashanya fyaba muli ifi fikomo fitatu ifya kutendekelako fimininako?

6. Umwanakashi wa muli Esaya icipandwa 60 nani, kabili ni bani bamwimininako pe sonde?

⁶ Uyu mwanakashi wa pali Esaya 60:1-3 ni Sione, e kutila ukuteyanya kwa kwa Yehova ukwa ku muulu ukwa fibumbwa fya mupashi. Pali lelo, Sione pano isonde emininwako na bashalapo ba muli “Israele wa kwa Lesa,” e kutila icilonganino caba mu fyalo ifingi ica Bena Kristu basubwa no mupashi, ababa ne subilo lya kuteka pamo na Kristu mu muulu. (Abena Galatia 6:16) Ulu luko lwa ku mupashi lwakwata abantu 144,000, kabili ukufishiwapo kwa muno nshiku ukwa kwa Esaya icipandwa 60 kulanda maka maka pa ba muli aba abacili no mweo pe sonde muli shino “nshiku sha kulekelesha.” (2 Timote 3:1; Ukusokolola 14:1) Uku kusesema kulalanda sana na pa banabo ba Bena Kristu basubwa, e kutila “ibumba likalamba” ilya “mpaanga shimbi.”—Ukusokolola 7:9; Yohane 10:16.

7. Cali shani kuli Sioni mu 1918, kabili ici casobelwe shani?

⁷ Bushe kwali inshita ilyo “Israele wa kwa Lesa” aleele mu mfifi, nga filya aimininweko na ulya mwanakashi wa mu kusesema? Ee, napapita imyaka ukucila na pali 80 ukutula apo ici cacitikile. Mu nkondo ya calo iya kubalilapo, Abena Kristu basubwa balibombeshe ku kuleka umulimo wa kushimikila ukutwalilila. Lelo mu 1918, umwaka wa kulekelesha uwa iyi nkondo, umulimo wateyanishiwa uwa kushimikila wapene wiminine. Joseph F. Rutherford, uwaleangalila umulimo wa mwi sonde lyonse uwa kushimikila, na Bena Kristu baishibikwe bambi bapingwilwe ukukakwa imyaka iingi mu cifungo pa milandu ya kubabepesha fye. Mwi buuku lya Ukusokolola, ukusesema kwalondolwele ukuti Abena Kristu basubwa abali pe sonde pali ilya nshita bali nge fitumbi ifyalele “mu musebo wa Musumba ukalamba uwitwa [lwa ku mupashi, NW] Sodomu na Egupti.” (Ukusokolola 11:8) Cine cine iyo yali ni nshita ya mfifi kuli Sione, uwaimininwako na bana bakwe abasubwa pe sonde!

8. Kwaluka nshi kukalamba kwacitike mu 1919, kabili finshi fyatumbwikemo?

⁸ Lelo, mu mwaka wa 1919 mwali ukwaluka kukalamba. Yehova alengele ulubuuto ukubalikila pali Sione! Abashelepo aba mweo aba muli Israele wa kwa Lesa batendeke ukubomba ku kubengeshimya ulubuuto lwa kwa Lesa, kabili batendeke ukubilisha imbila nsuma ukwabulo mwenso. (Mateo 5:14-16) Pa mulandu wa kupimpa uko aba Bena Kristu babukulwile, bambi balishile ku lubuuto lwa kwa Yehova. Pa kubala, abali abapya balisubilwe ku kulundwa kuli Israele wa kwa Lesa. Pali Esaya 60:3 betwa ati ishamfumu apo bakaba bakateka banankwe na Kristu mu Bufumu bwa kwa Lesa ubwa ku muulu. (Ukusokolola 20:6) Pa numa, ibumba likalamba ilya mpaanga shimbi lyalishile ku lubuuto lwa kwa Yehova. Aba e “nko” shalumbulwa muli uku kusesema.

Abana ba Mwanakashi Baisa ku Mwabo

9, 10. (a) Cinshi icikalamba ico uyu mwanakashi amwene, kabili ici caleimininako cinshi? (b) Mulandu nshi Sioni asekelela?

⁹ Yehova nomba atendeka na kabili ukulondolola ifyaba muli Esaya 60:1-3. Aeba uyu mwanakashi ifyebo na fimbi. Kutikeni ku fyo alanda ukuti: “Inwina amenso yobe konse konse, umone.” Uyu mwanakashi aumfwila, kabili mwandi ifyo amona fyamusansamusha nga nshi! Amona abana bakwe baleisa ku mwabo. Ili lembo lyatwalilila aliti: “Bonse bene balongana, baisa kuli iwe, abana bobe abaume bakesa ukufumo kutali, abana bobe abanakashi bakasendwa kabafu ku baleshi.” (Esaya 60:4) Ukubilisha pa lwa Bufumu mwi sonde lyonse ukwatendeke mu 1919 kwaletele abapya abengi ku mulimo wa kwa Yehova. Aba na bo baishileba “abana baume” na “bana banakashi” ba kwa Sione, abasubwa ba kwa Israele wa kwa Lesa. E co, Yehova acindamike Sione pa kuleta abasheleko ba muli ba 144,000 ku lubuuto.

¹⁰ Bushe kuti mwaelenganya ifyo Sione asekelele pa kuba na bana bakwe? Na lyo line, Yehova alenga Sioni ukusekelela na kabili. Tubelenga ukuti: “E lyo ukamona no kwanguka pa menso, no mutima ukatuluntunta no [kukula, NW]; pantu ubucindami bwa kuli bemba bukaalukila kuli iwe, ifyuma fya nko fikesa kuli iwe.” (Esaya 60:5) Mu kumfwana na yo mashiwi ya kusesema, ukutula muli ba 1930, cinkupiti wa Bena Kristu baba ne subilo lya kwikala pe sonde aaliisa kuli Sione. Baafuma muli “bemba” wa bantunse abanunuka kuli Lesa kabili bemininako ifyuma fya nko. Baba “ifisuma fya nko shonse.” (Hagai 2:7; Esaya 57:20) Moneni no kuti aba ababa “ifisuma” tababombela Yehova ukulingana ne fyo cila muntu alefwaya. Iyo, balunda ku bucindami bwa Sioni pa kupepela pamo na bamunyinabo abasubwa, no kuba “umukuni umo” pe samba lya “mucemi umo.”—Yohane 10:16.

Abasulushi, Abacemi, na Bashisha Baisa ku Sioni

11, 12. Londololeni amabumba yamonwa yaleisa ku Sioni.

¹¹ Ifyafumine muli uku kulonganya kwasobelwe kwingilishiwako kukalamba ukwa mpendwa ya bakalumbanya ba kwa Yehova. Ici casobelwa mu mashiwi yakonkapo aya uku kusesema. Elenganyeni ukuti mwiminine no yu mwanakashi wa mu kusesema pa Lupili lwa Sione. Mwalolesha ku kabanga, kabili cinshi mwamona? “Ubwingi bwa ngamali bukakufimba, imisepela ya ngamali ya ku Midiani na Efa, shonse shiine isha ku Sheba shikesa, shikaleta golde na libani, shikabile fya kutasha Yehova.” (Esaya 60:6) Ibumba lya basulushi ne longo lya ngamali shabo baleenda ukukonka utumisebo twaya ku Yerusalemu. Ingamali shili nge lyeshi ilikumene icalo conse! Abashisha basendele ifya bupe fyaumo mutengo, “golde na libani.” Kabili aba basulushi baisa ku lubuuto lwa kwa Lesa pa kuti ‘bengabilisha ifya kutasha Yehova’ ku cintubwingi.

¹² Te basulushi beka bali pali ulu lwendo. Abacemi na bo baleya ku Sioni. Ukusesema kukonkanyapo ukuti: “Imikuni yonse ya ku Kedari ikalonganiwa kuli iwe, basukusuku ba ku Nebayote bakakupyungila.” (Esaya 60:7a) Aba mishobo ilya iteka inama baleisa ku musumba washila ku kupeela Yehova inama shawamisha isha mikuni yabo. Baleipeela fye na bene ukupyungila Sioni! Bushe Yehova alapokelela shani aba bambi bambi? Lesa umwine ayasuka ukuti: “Bakanina pa ciipailo candi nabasuminishiwa, kabili nkacindamike ng’anda yandi iyayemba.” (Esaya 60:7b) Yehova apokelela ifya kuninika ne milimo ya aba bantu bambi bambi. Ukubapo kwabo kucindamika itempele lyakwe.

13, 14. Finshi fyamonwa fileisa ukufuma ku masamba?

¹³ Nomba losheni icinso cenu ku citungu ca ku masamba no kuciceeceeta. Cinshi mwamona? Apatali pali icilemoneka nge kumbi lyabuuta ilikupile bemba. Yehova aipusha icipusho mukwete ukuti: “Finshi ifi ifipupuka nge kumbi, nge nkunda ku miinshi ya shiko?” (Esaya 60:8) Yehova umwine ayasuka ati: “Ifishi ne naamba fikanindila, ne ngalaba sha ku Tarshishi e ntanshi, ku kuleta abana bobe abaume ukufumo kutali, na silfere wabo na golde wabo bali na fyo, bese kwi shina lya kwa Yehova Lesa obe, ku Wa mushilo wa kwa Israele, pantu akucindamika.”—Esaya 60:9.

¹⁴ Bushe kuti mwaelenganya ifyo cili? Lilye kumbi lyabuuta nomba lyapalama kabili nomba lyatendeka ukumoneka kwati tuntu utwabuuta utulemonekela lwa ku masamba apatali. Lyalamoneka nge fyuni filepupuka pa mabimbi. Lelo ilyo fyapalama, e lyo mwamona ukuti ni ngalaba ninshi na matanga ya shiko nayema ku kuleka yalekola umwela. Pali ingalaba ishingi nga nshi ishileya ku Yerusalemu ica kuti shilemoneka fye kwati ni nkunda ishingi nga nshi. Ukufuma ku fyabu fya kutali, ishi ngalaba shilebutuka nga nshi, ukuleta abasumina ku Yerusalemu ku kupepa Yehova.

Ukuteyanya kwa kwa Yehova Kwatanunuka

15. (a) Amashiwi ya pali Esaya 60:4-9 yasobela ukwingilishiwako nshi? (b) Abena Kristu bene bene balanga mupashi nshi?

¹⁵ Mwandini ukusesema kwaba pa fikomo 4 ukufika ku 9 kwalilondolola bwino ukutanunuka kwa mwi sonde lyonse ukwacitika ukutula mu 1919! Mulandu nshi Yehova apaalile Sione no kwingilishiwako kwa musango yo? Pantu ukutula 1919, uyu Israele wa kwa Lesa uwa cumfwila alilenga ulubuuto lwakwe ukubalika. Lelo bushe mwacimona ukuti, ukulingana ne cikomo 7, abalefika ‘balenina pa ciipailo ca kwa Lesa’? Iciipailo e po batuulila amalambo, kabili ulu lubali lwa kusesema lutucinkulako ukuti umulimo wa kwa Yehova usanshamo amalambo. Umutumwa Paulo alembele ati: ‘Ndemupaapaata ukutuula imibili yenu bulilambo bwa mweo, ubwa mushilo, ubwa kutemuna Lesa; e kupepa kwenu ukwa bumupashi.’ (Abena Roma 12:1) Mu kumfwana na mashiwi ya kwa Paulo, Abena Kristu bene bene tabapeleela fye pa kusangwa ku kulongana ukwa cila mulungu. Balabomfya inshita yabo, amaka yabo, ne fikwatwa fyabo mu kutungilila ukupepa kwasanguluka. Bushe ukubapo kwa bakapepa ba musango yo abaipeelesha takucindamika ing’anda ya kwa Yehova? Ukusesema kwa kwa Esaya kutila kwali no kucite fyo. Kabili kuti twashininkisha ukuti bakapepa bapimpa aba musango yo, nabo baba abayemba mu menso ya kwa Yehova.

16. Ni bani baipeele ukwafwilisha umulimo wa ku kukuula cipya cipya mu nshita ya kale, kabili ni bani bacite fyo muno nshiku?

¹⁶ Abapya balefwaya ukubomba. Ukusesema kukonkanyapo ukusosa ukuti: “Bambi bambi bakakuula amalinga yobe, ne shamfumu shabo shikakupyungila.” (Esaya 60:10) Mu kufishiwapo kwa kubalilapo ukwa aya mashiwi mu nshiku babwelele kuli bunkole mu Babele, ishamfumu na bambi aba nko balyafwileko ukukuula cipya cipya itempele no musumba wa Yerusalemu. (Esra 3:7; Nehemia 3:26) Mu kufishiwapo kwa muno nshiku, aba mwi bumba likalamba balatungilila abashalapo basubwa mu kukuula ukupepa kwa cine. Balafwilisha ukukuula ifilonganino fya Bwina Kristu na mu kucite fyo bakosha “amalinga” ya kuteyanya kwa kwa Yehova ayapala amalinga ya musumba. Kabili balakuulako na Mayanda ya Bufumu, Ifiyanda fya Kulonganinamo, ne fikuulwa fya Bethel. Muli ishi nshila shonse, balatungilila bamunyinabo abasubwa mu kubombela pa fikabilwa mu kuteyanya kwa kwa Yehova ukuletanunuka!

17. Ni nshila nshi imo umo Yehova acindamikila abantu bakwe?

¹⁷ Mwandini amashiwi ya kulekelesha aya pali Esaya 60:10 yaba aya kukoselesha! Yehova asosa ukuti: “Mu bukali bwandi nalikuumine, lelo mu cikuku candi nakucite nkumbu.” Muli ba 1918/19, Yehova alisalapwile abantu bakwe. Lelo ifyo fyalipita nomba. Ino nomba ni nshita ya kwa Yehova iya kucite nkumbu ku babomfi bakwe abasubwa na banabo aba mpaanga shimbi. Ubushinino bwa kuti e fyo cili, kwingilishiwako kwa cipesha mano uko abapeela, ‘ukubacindamika.’

18, 19. (a) Bulayo nshi Yehova alaya ukukuma ku baleisa ku kuteyanya kwakwe? (b) Finshi ifikomo fishele ifya kwa Esaya icipandwa 60 fitweba?

¹⁸ Cila mwaka, iminshipendwa ya “bambi bambi” babishanya no kuteyanya kwa kwa Yehova, kabili inshila ikatwalilila ukwisuka ku kuleka abengi na bo bakakonkepo. Yehova aeba Sioni ukuti: “Impongolo shobe shikesuka pe, akasuba no bushiku tashakesalweko, ku kuleka abantu bengishe muli iwe ifyuma fya nko, ne shamfumu sha shiko shilebatungulula.” (Esaya 60:11) Bamo abakaanya besha ukwisala isho “mpongolo,” lelo twalishiba ukuti tabengatunguluka. Yehova umwine atila ishi mpongolo shikatwalilila ukube shaisuka. Ukwingilishiwako kukatwalilila.

¹⁹ Kwaliba inshila na shimbi Yehova apaalilamo abantu bakwe, ukubacindamika, muli shino nshiku sha kulekelesha. Ifikomo fishele ifya kwa Esaya icipandwa 60 mu kusesema fisokolola isho nshila.

Ubukata bwa kwa Yehova Bubalikila Abantu Bakwe

“Yehova akaba kuli iwe ulubuuto lwa muyayaya.”—ESAYA 60:20.

1. Yehova apaala shani abantu bakwe aba cishinka?

“LESA acankilwa abantu bakwe, afwika abalanda icisaamo ca kucimfya.” (Amalumbo 149:4) E fyasosele kemba wa malumbo uwa ku kale, kabili ifyacitika fyashininkisha ukuti amashiwi yakwe ya cine. Lintu abantu ba kwa Yehova bali aba cishinka, alabasakamana, ukubalenga ukusanduluka, no kubacingilila. Ku kale, abafwile ukucimfya abalwani babo. Lelo, abalenga ukuba abakosa lwa ku mupashi kabili abalaya ulwe pusukilo kwi lambo lya kwa Yesu. (Abena Roma 5:9) Acite ci pantu balicindama mu menso yakwe.

2. Nangu ca kuti balapita mu kukaanya, cinshi abantu ba kwa Lesa bengacetekela?

² Kwena, mu calo cakupwa ku mfifi, ‘abekala umwabela bukapepa’ bakapita mu kukaanya. (2 Timote 3:12) Na lyo line, Yehova alamona aba bantu abakaanya, kabili abasoka ukuti: “Uluko nangu bufumu ifikakaano kukubombela fikaloba; awe inko isho ukuba shikaba amapopa.” (Esaya 60:12) Lelo, ukukaanya kumonekela mu nshila ishingi. Mu fyalo fimo, abakaanya besha ukubika umwa kupelela nelyo ukubinda ukupepa kwa Abena Kristu bafumaluka kuli Yehova. Mu fyalo fimbi, bankosa mitwe balasansa bakapepa ba kwa Yehova no koca ifipe fyabo. Lelo, ibukisheni ukuti Yehova alilingila libela ifili no kufuma mu kukaanya ukuli konse ukwa kufishapo ukufwaya kwakwe. Abakaanya bakafilwa. Abalwisha Sioni, uwaimininwako na bana bakwe pe sonde, tabakatunguluke. Bushe ubo te bulayo bwa kusansamusha ubwa kwa Lesa wesu mukalamba, Yehova?

Ukupaalwa Ukucila pa fyo Baleenekela

3. Ukucindama no kusanduluka kwa bakapepa ba kwa Yehova kwalangililwa shani?

³ Icishinka ca kuti muli shino nshiku sha kulekelesha isha buno bwikashi, Yehova alipaala abantu bakwe ukucila pa fyo baleenekela. Kabili panono panono alicindamika icifulo cakwe ica kupepelamo na babamo abasenda ishina lyakwe. Ukulingana no kusesema kwa kwa Esaya, aeba Sioni ukuti: “Ubukata bwa ku Lebanone bukesa kuli iwe, umukupri, umutidari, no mutashuri pamo, ku kuyemfye cifulo ca mwashila mwandi; kabili nkacindamike cifulo ca makasa yandi.” (Esaya 60:13) Impili shifimbilwe ku miti ilekula bwino shilamoneka bwino icine cine. E co imiti yayemba fimpashanya fisuma ifya kucindama no kusanduluka kwa bakapepa ba kwa Yehova.—Esaya 41:19; 55:13.

4. “Umwashila” ne “cifulo ca makasa [ya kwa Yehova]” e finshi, kabili ifi fyacindamikwa shani?

⁴ “Umwashila” ne “cifulo ca makasa [ya kwa Yehova]” ifyalumbulwa pali Esaya 60:13 e finshi? Aya mashiwi yalosha ku mansa sha pe tempele likalamba ilya kwa Yehova ilya ku mupashi, ilyaba kutantika kwa kupalama kuli wene mu kupepa ukupitila muli Yesu Kristu. (AbaHebere 8:1-5; 9:2-10, 23) Yehova alilanda ukufwaya kwakwe ukwa kucindamika lilye tempele lya ku mupashi pa kuleta abantu ukufuma mu nko shonse ku kwisa kulya no kupepa. (Hagai 2:7) Esaya wine alimwene amabumba ukufuma mu nko shonse yalekonkomokela ku lupili lwa kwa Yehova ulwasumbuka ulwa kupepa. (Esaya 2:1-4) Ilyo papitile imyaka iingi, umutumwa Yohane amwene mu cimonwa “ibumba likalamba ilishingapendwa ku muntu nangu umo, abafuma ku luko lonse ne mikowa ne misango ya bantu na bantu na ba ndimi.” Aba bali nabeminina “ku cinso ca cipuna ca bufumu ca kwa Lesa, balemubombela na mwi tempele lyakwe akasuba no bushiku.” (Ukusokolola 7:9, 15) Apo uku kusesema kwalifishiwapo mu nshiku shesu, twalimona ukuti ing’anda ya kwa Yehova yalicindamikwa.

5. Kwaluka nshi ukusuma uko abana ba kwa Sioni bayaluka?

⁵ Mwandi ifi fintu fyaliwamya Sioni! Yehova asosa ukuti: “Pe punda lya kubo walekeleshiwa, uwapatwa, uo tapali uupita pali iwe, nkakucito kubo kupulama kwa muyayaya, ukusekelela kwa nkulo ne nkulo.” (Esaya 60:15) Ku mpela ya nkondo ya calo iya kubalilapo, “Israele wa kwa Lesa” cine cine apitile mu nshita ya kupomona. (Abena Galatia 6:16) Ayumfwile ‘uwalekeleshiwa,’ pantu abana bakwe pe sonde tabaishibe bwino ifyo Lesa alefwaya kuli bene. Lyene, mu 1919, Yehova abukulwile ababomfi bakwe abasubwa, kabili ukutula lilya alibapaala no kulunduluka kushaiwamina ukwa ku mupashi. Na kabili bushe ubulayo bwaba muli ici cikomo te bwa kucincimusha? Yehova akamona Sioni nge ca “kupulama.” Cine cine, abana ba kwa Sioni, na Yehova umwine, bakabekelwa muli Sioni. Akaba ca “kusekelela,” akaleta ukusekelela kukalamba. Kabili ico tacakabe ca pa kashita fye kanono. Ukusenaminwa kwa kwa Sioni, uwaimininwako na bana bakwe pe sonde, kukaba “kwa nkulo ne nkulo.” Takwakapwe.

6. Abena Kristu ba cine babomfya shani ifintu fya nko?

⁶ Nomba kutikeni ku bulayo na bumbi ubwa kwa Lesa. Ilyo alelanda kuli Sioni, Yehova atile: “Ukoonke bele lya nko, ukoonka ne bele lya shamfumu; ku kuleka wishibe ukuti ine Yehova ndi mupusushi obe, kabili Impalume ya kwa Yakobo e kalubula obe.” (Esaya 60:16) Sioni onka shani “ibele lya nko” no koonka “ibele lya shamfumu”? Ni mu kuti Abena Kristu basubwa na banabo aba “mpaanga shimbi” balabomfya ifipe fya mutengo ifya nko ku kulundulula ukupepa kwa cine. (Yohane 10:16) Indalama shipeelwa mu kuitemenwa shilaafwa ukulenga kwaba umulimo ukalamba uwa pa kati ka fyalo ukwa kushimikila no kusambilisha. Ukubomfya mano mano ifya kupangapanga fya muno nshiku kulenga kwabako ukusabankanya amaBaibolo ne mpapulo sha Baibolo mu ndimi ishingi nga nshi. Lelo, abantu abengi nga nshi balikwata icine ca mu Baibolo ukucila kale. Abantu bekala mu fyalo ifingi nga nshi balesambilila ukuti Yehova, uwalubwile ababomfi bakwe abasubwa muli bunkole bwa ku mupashi, aba Mupusushi icine cine.

Ukulunduluka kwa Kuteyanya

7. Kulunduluka nshi ukwaibela ukwacitika ku bana ba kwa Sioni?

⁷ Yehova alicindamika abantu bakwe mu nshila na imbi. Alibapaala no kulunduluka kwa kuteyanya. Pali Esaya 60:17, tubelengo kuti: “Pe punda lya butale [umukuba] nkaletapo golde, na pe punda lya cela nkaletapo silfere, pe punda lya fimuti ubutale, na pe punda lya mabwe icela. Nkacito Mutende ukuba bakaangalila bobe, no Bulungami ukuba bakapitao bobe.” Ukupyanika golde pa mukuba kulunduluka, e cimo cine na kuli fimbi ifilumbwilwe. Umwabelele ifi fyebo, Israele wa kwa Lesa alitwalilila ukulunduluka mu mibombele ya kuteyanya muli ishi nshiku sha kulekelesha. Bebeteni ifya kumwenako finono.

8-10. Londololeni ukulunduluka kumo kumo ukwacitika mu kuteyanya ukutula 1919.

⁸ llyo umwaka wa 1919 ushilafika, ifilonganino fya bantu ba kwa Lesa fyaletungululwa na baeluda na badikone bonse abalesalwa ne cilonganino. Ukutendeka muli ulya mwaka, “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” alesonta dairekita wa mulimo muli cila cilonganino ku kwangalila ifyakumine umulimo wa mwi bala. (Mateo 24:45-47) Lelo, mu filonganino ifingi uko kutantika takwabombele bwino pantu baeluda bamo tabaletungilila sana umulimo wa kubila. E co, mu 1932, ifilonganino fyaebelwe ukuleka ukusala baeluda na badikone. Lelo, bali no kusala komiti wa mulimo ku kulabombela pamo na dairekita wa mulimo. Ico cali kwati kubika “umukuba” pe punda lya “fimuti”—icali kulunduluka kukalamba!

⁹ Mu 1938, ifilonganino mwi sonde lyonse fyapokelele ukutantika kwawaminako, uko ukwaleumfwana sana ne fyo abalembwa mu Malembo balecita. Ubutungulushi bwa cilonganino bwapeelwe ku mubomfi wa kampani na babomfi bambi, bonse balesontwa ukupitila mu butungulushi bwa musha wa cishinka kabili uwashilimuka. Takwali ukusala! Muli iyi nshila, ukusontwa kwalecitwa mu nshila ya bulesa. Ico cali kwati kupyanika “icela” pe punda lya “mabwe” nelyo “golde” pe punda lya “mukuba.”

¹⁰ Ukutule lyo, ukulunduluka kwalitwalilila. Ku ca kumwenako, mu 1972 caishilemoneka ukuti ibumba lya baeluda basontwa mu nshila ya bulesa e lifwile ukutungulula icilonganino, kabili takwali eluda wakwete amaka ukucila abanankwe, kabili ico calingene ne nshila ifilonganino fya mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo fyaletungulwilwamo. Kabili muli iyi myaka ibili iyapita, kwali ukulunduluka na kumbi. Ukwaluka mu fya badairekita ba tubungwe twa mwi funde tumo kwalicitilwe, ne ci calengele Ibumba Litungulula ukwangwa sana ifya ku mupashi ifyakuma abantu ba kwa Lesa ukucila ukupumfyanishiwa ku fya mwi funde lya buteko ifya cila bushiku.

11. Nani alenga kwaba uku kwaluka kwa kuteyanya pa bantu ba kwa Yehova, kabili uku kwaluka kwaleta finshi?

¹¹ Nani walenga ukuti kube uku kulunduluka konse? Ni Yehova Lesa. E usosa ukuti: “Nkaletapo golde.” Kabili e usosa no kuti: “Nkacito Mutende ukuba bakaangalila bobe, no Bulungami ukuba bakapitao bobe.” Cine cine, Yehova e wangalila abantu bakwe. Ukulunduluka kwa kuteyanya ukwasobelwe ni nshila na imbi iyo Yehova alecindamikilamo abantu bakwe. Kabili ici calenga ukuti Inte sha kwa Yehova shipaalwe mu nshila ishingi. Pali Esaya 60:18, tubelengapo kuti: “Takwakomfwike kabili ulufyengo mu calo cobe, nangu kupumpunta no kutobaula mu mipaka yobe; awe, ukenika amalinga yobe, Ipusukilo, ne mpongolo shobe, Kutasha.” Fintu ayo mashiwi yawama! Lelo yafishiwapo shani?

12. Umutende waisa shani mu kuteka pa Bena Kristu ba cine?

¹² Abena Kristu ba cine balolela pali Yehova ukubafunda no kubatungulula, kabili ifyafumamo ni fi fyasobelwa kuli Esaya: “Bakakuula bobe bonse bakaba abasambilishiwa kuli Yehova, kabili umutende wa bana bobe abaume ukafula.” (Esaya 54:13) Na kabili, umupashi wa kwa Yehova ubomba pa bantu bakwe, kabili umutende waba pa fisabo fya mupashi. (Abena Galatia 5:22, 23) Umutende abantu ba kwa Yehova bakwata ubalenga ukuba ngo mulonga upembesula mu calo ca lukaakala. Umutende baba na o, waba pa mulandu wa kutemwa uko Abena Kristu ba cine bakwatila umo no munankwe, waba kusondela libela ukwa mutende ukaba mu mikalile ya mu calo cipya. (Yohane 15:17; Abena Kolose 3:14) Cine cine ifwe bonse umo umo tulasekelela ukukwata uyo mutende e lyo no kucitapo fimo ku kulenga uyu mutende ukubako, uuleta ilumbo no mucinshi kuli Lesa wesu kabili uwaba lubali lukalamba ulwa paradise wesu uwa ku mupashi!—Esaya 11:9.

Ulubuuto lwa kwa Yehova Lukatwalilila Ukubalika

13. Mulandu nshi twingacetekela ukuti ulubuuto lwa kwa Yehova talwakaleke ukubalikila abantu bakwe?

¹³ Bushe ulubuuto lwa kwa Yehova lukatwalilila ukubalikila abantu bakwe? Ee! Pali Esaya 60:19, 20, tubelengapo ukuti: “Akasuba takakabele iwe kabili ulubuuto mu kasuba, kabili ku kubeeka kwa uko umweshi tawakabuutushishe iwe mu bushiku, lelo Yehova akaba kuli iwe ulubuuto lwa muyayaya, kabili Lesa obe akabo bukata bobe. Takakawe kabili akasuba kobe, no mweshi obe tawakatobolwe; pantu Yehova akaba kuli iwe ulubuuto lwa muyayaya, shikapwa ne nshiku sha kuloosha kobe.” Ilyo “ukuloosha” kwa bankole ba ku mupashi kwapwile mu 1919, ulubuuto lwa kwa Yehova lwatendeke ukubalika pali bene. Imyaka 80 nomba naipita kabili bacili baleipakisha ukusenamina kwa kwa Yehova ilyo ulubuuto lwakwe luletwalilila ukubalika. Kabili talwakashime. Ukukuma kuli bakapepa bakwe, Lesa wesu ‘takawe’ nga kasuba nelyo ‘ukutobolwa’ ngo mweshi. Lelo, akabalikila abantu bakwe ku ciyayaya. Cine cine ubu bulayo ubushaiwamina kuli ifwe fwe baleikala mu nshiku sha kulekelesha isha cino calo caba mu mfifi!

14, 15. (a) Ni mu nshila nshi abantu ba kwa Lesa babela “abalungami”? (b) Ukukuma kuli Esaya 60:21, kufishiwapo nshi ukwacindama uko aba mpaanga shimbi bafuluka?

¹⁴ Nomba, umfweni ubulayo na bumbi ubo Yehova alanda pali Israele wa kwa Lesa, umwiminishi wa kwa Sione pe sonde. Esaya 60:21 asosa ukuti: “Abantu bobe bakaba abalungami bonse, ukufika umuyayaya bakapyaninine calo, ni nimbo wa kulimba kwandi, umulimo wa kuboko kwandi, ku kuleka ncindamikwe.” Mu 1919 ilyo Abena Kristu basubwa batendeke ukubomba na kabili, bali libumba lyaibela. Muli cino calo ca lubembu, ‘balungamikwe’ pa mulandu wa citetekelo cakosa bakwete mwi lambo lya cilubula ca kwa Kristu Yesu. (Abena Roma 3:24; 5:1) Lyene, nga bena Israele balubwilwe muli bunkole mu Babele, basendele “icalo,” icalo ca ku mupashi, nelyo imilimo, umo bali no kuipakisha paradise wa ku mupashi. (Esaya 66:8) Ukuyemba kwa cilya calo ukwaba nga paradise takwakapwe, ukupusana na Israele wa pa kale, Israele wa kwa Lesa ngo luko takabulwe bucishinka. Icitetekelo cabo, ukushipikisha, no kupimpa tafyakaleke ukucindika ishina lya kwa Lesa.

¹⁵ Bonse ababa muli lulya luko lwa ku mupashi baisa mu cipingo cipya. Bonse pa mitima yabo palembwa amalango ya kwa Yehova, kabili Yehova, pe shintililo lya cilubula ce lambo lya kwa Yesu, alilekelela imembu shabo. (Yeremia 31:31-34) Alabalungamika nga ‘bana’ kabili abomba nabo kwati balipwililika. (Abena Roma 8:15, 16, 29, 30) Abanabo aba mpaanga shimbi nabo imembu shabo shalilekelelwa kwi lambo lya kwa Yesu kabili, nga Abrahamu, balilungamikwa nge fibusa fya kwa Lesa ukupitila mu citetekelo. ‘Balisamba amalaya yabo, no kuyabuutusha mu mulopa wa Mwana wa mpaanga.’ Kabili aba banabo aba mpaanga shimbi bafuluka ipaalo na limbi ilyaibela. Pa numa ya kupusuka “ubucushi bukalamba” nelyo pa numa ya kubuushiwa, bakamona ukufishiwapo na kumbi ukwa mashiwi ya kwa Esaya 60:21 ilyo isonde lyonse likaba paradise. (Ukusokolola 7:14; Abena Roma 4:1-3) Pali ilya nshita, “abalanda bakapyaninine calo, no kuilemeno bwingi bwa mutende.”—Amalumbo 37:11, 29.

Ukulunduluka Kwatwalilila

16. Bulayo nshi ubushaiwamina ubo Yehova alaile, kabili bwafishiwapo shani?

¹⁶ Mu cikomo ca kulekelesha ica kwa Esaya icipandwa 60, tubelengamo ulwa bulayo bwa kulekelesha ubwa muli ici cipandwa. Asosa kuli Sioni ukuti: “Umunono akabe kana limo, uwacepa akabo luko lwakosa, Ine Yehova ne wasose ci, mu nshita ya ciko nkacilengo kukalakasha.” (Esaya 60:22) Mu nshiku shesu, Yehova alifishapo ubulayo bwakwe. Ilyo Abena Kristu basubwa batendeke ukubomba na kabili mu 1919, tabafulile, bali “umunono.” Impendwa yabo yalikulileko ilyo abena Israele ba ku mupashi baleilunda kuli bene. Kabili lyene impaanga shimbi shatendeke ukwisa kuli bene mu mpendwa iyalekulilako fye lyonse. Umutende wa bantu ba kwa Lesa, paradise wa ku mupashi uwaba mu “calo” cabo, alicebusha abantu ba mitima ya bufumacumi abengi nga nshi ica kuti “uwacepa” cine cine aba “uluko lwakosa.” Pali nomba ulu “luko”—Israele wa kwa Lesa na “bambi bambi” ukucila pa mamilioni 6 abaipeela—lukwete abantu abengi ukucila na bo ifyalo ifingi ifiiteka fyakwata. (Esaya 60:10) Abekashi babamo bonse balabomba umulimo wa kulenga ulubuuto lwa kwa Yehova ukubalika, kabili ico cibalenga bonse ukumoneka abacindama mu menso yakwe.

17. Uku kulanshanya kwa kwa Esaya icipandwa 60 kwamukuma shani?

¹⁷ Cine cine icitetekelo cesu cakoshiwa pa kubebeta ifi fishinka fikalamba ifyaba muli Esaya icipandwa 60. Ca kusansamusha ukumona ukuti Yehova alishibile libela kale sana ukuti abantu bakwe bali no kusendwa bunkole lwa ku mupashi lyene no kubweshiwa. Tulasunguka ukwishiba ukuti Yehova amwene kale sana ifyo bakapepa ba cine bali no kufula mu nshiku shesu. Na kabili ca kusansamusha ukwishiba ukuti Yehova takatushe! Mwandi ubulayo bwa kuti impongolo sha “musumba” shikaba ishaisuka ku kupokelela bwino bwino abo ‘abasontelwa ku kuya mu mweo wa muyayaya’ bulanga ukutemwa! (Imilimo 13:48) Yehova akatwalilila ukubalikila abantu bakwe. Sione akatwalilila ukuba ica kupulama ilyo abana bakwe balelenga ulubuuto lwabo ukubalika. (Mateo 5:16) Cine cine twalundako umupampamina wesu uwa kutwalilila ukupalama kuli Israele wa kwa Lesa no kuteesa ishuko lyesu ilya kubelebesha ulubuuto lwa kwa Yehova!

[Akabokoshi ne Fikope pe bula 18]

UKUSESEMA KWA KWA ESAYA—Ulubuuto lwa Bantu Bonse

Ifyebo fya muli ifi fipande fyalandilwe mu lyashi pa Mabungano ya Citungu aya 2001/02 aya “Bakasambilisha wa Cebo ca kwa Lesa.” Pa mpela ya lyashi, mu ncende ishingi kalanda afumishe ulupapulo lupya ulwaleti Ukusesema kwa kwa Esaya—Ulubuuto lwa Bantu Bonse, Volyumu 2. Umwaka wafumineko icitabo ca Ukusesema kwa kwa Esaya—Ulubuuto lwa Bantu Bonse, Volyumu 1 califumine. Apo ici citabo cipya califuma, nomba natukwata ifyebo fyafikapo ifya bulondoloshi bwa mupepi ne cikomo cimo na cimo ice buuku lya kwa Esaya. Aya mavolyumu yabili yaletwafwa sana mu kulenga twaumfwikisha no kukatamika ili buuku lya kusesema ilikosha icitetekelo ilya kwa Esaya.