“Umumeno wa kwa Yehova”

5, 6. (a) Esaya alondolola shani inshita ya mutende iyali no kukonka pa ya kululunkana? (b) Bushe ishiwi “umumeno” lyalola mwi, kabili cinshi ici cilangilila pa lwa calo ca Yuda?

⁵ Imilandile ya kwa Esaya nomba yaba iya kusenamina ilyo alelanda pa lwa mutende wali no kwisa pa numa ya nshita ya kululunkana. Alemba ati: “Muli ubo bushiku umumeno wa kwa Yehova ukabo wayemba kabili uukata, ne fisabo fya calo fikabe fyapulama kabili ifyayemba ku bena Israele abapusuka.”—Esaya 4:2.

⁶ Pano Esaya alelanda ulwa kubweshiwa. Ishiwi lya ciHebere ilyapilibulwa “umumeno” lilosha ku ‘cintu cimena, umusambo.’ Lyakuma ku lubanda, ukusanda, na mapaalo ya kwa Yehova. Kanshi Esaya alondolola bwino bwino ukuti isubilo eko lili—ukupomona kuleisa takuli na kubelelela. Ipaalo lya kwa Yehova likalenga icalo ca Yuda ico inshita imo cali no lubanda ukutwala ifisabo na kabili.a—Ubwina Lebi 26:3-5.

7. Bushe umumeno wa kwa Yehova uli no kuba shani “uwayemba kabili uukata”?

⁷ Esaya abomfya amashiwi yaumfwika mu kulondolola ifyo ukwaluka kuli ku ntanshi kuli ukwa lulumbi. Umumeno wa kwa Yehova “ukabo wayemba kabili uukata.” Ishiwi lya kuti “uwayemba” litwibukishako ulwa kuyemba kwa Calo Calaiwe lintu Yehova acipeele kuli Israele kale sana. Cali icayembesha ica kuti calemonwa “icayemba [“icibekobeko,” New American Bible] pa fyalo fyonse.” (Esekiele 20:6) Kanshi amashiwi ya kwa Esaya yalelaya abantu ukuti icalo ca Yuda cali no kukwata ubukata no kuyemba nga pa kubala. Cine cine, cikaba nge cibekobeko ca kuyemfye sonde.

8. Ni bani bakabako ku kuipakisha ukuyemba kwa calo cabweshiwa, kabili Esaya atila bakayumfwa shani?

⁸ Lelo ni bani bakabako ku kuipakisha ukuyemba kwa calo cabweshiwa? Esaya alemba ati “bena Israele abapusuka.” Kanshi bamo bakapusuka uboni bwa museebanya ubwasobelwe. (Esaya 3:25, 26) Abakashalako ku bapusuka bakabwelela ku Yuda no kuyakuulako cipya cipya. Kuli aba bali no kubwela—“abapusuka”—ifisabo fyapaka ifya calo cabo icabweshiwa fikabe “fyapulama kabili ifyayemba.” (Esaya 4:2) Ukuseebana baseebene ilyo umusumba wapomwenwe kwali no kufumapo, kabili bali no kuba ne cilumba na kabili.

9. (a) Cinshi cacitike mu 537 B.C.E. ku kufikilisha ifyo Esaya asosele? (b) Mulandu nshi cingasoselwe fyo abafyalilwe muli bunkole na bo bali pa “bapusuka”? (Moneni utulembo twa pe samba.)

⁹ Inkuuka ya bupingushi yalifikile mu 607 B.C.E. lintu abena Babele baonawile Yerusalemu na bena Israele abengi ukufwa, nga fintu Esaya asobele. Bamo balipuswike no kusendwa bunkole ku Babele, lelo akubulaba inkumbu sha kwa Lesa, nga takwapuswike nangu umo. (Nehemia 9:31) Kuli pele pele, Yuda ashele amapopa nakalya nakalya. (2 Imilandu 36:17-21) Lyene, mu 537 B.C.E., inkumbu sha kwa Lesa shalengele “abapusuka” ukubwelela ku Yuda ku kubukulula ukupepa kwa cine.b (Esra 1:1-4; 2:1) Ukulapila kwa kufuma ku mutima ukwa aba bankole babwelele kwalondololwa bwino mu Amalumbo 137, ayo cimoneke fyo yalembelwe ilyo bali muli bunkole nelyo lintu fye balubwilwe. Ilyo babwelele ku Yuda balilimine no kubyala. Tontonkanyeni fintu baumfwile pa kumone fyo Lesa alepaala umulimo wabo, ukulenge calo ukupuuka nge “bala lya Edene” ilyafunda!—Esekiele 36:34-36.

10, 11. (a) Mulandu nshi cingasoselwo kuti Abasambi ba Baibolo bali muli bunkole kuli “Babele Mukalamba” ku kutendeka kwa myaka ya ba 1900? (b) Ni shani ifyo Yehova apaalile abashalapo ba Israele wa ku mupashi?

¹⁰ Na mu nshiku shesu kwaliba ukubweshiwa kwapalako. Ku kutendeka fye kwa myaka ya ba 1900, Abasambi ba Baibolo, nga fintu Inte sha kwa Yehova shaleitwa lilya, baile muli bunkole bwa ku mupashi kuli “Babele Mukalamba,” ubuteko bwa calo ubwa kupepa kwa bufi. (Ukusokolola 17:5) Nangu ca kuti balikeene ifisambilisho fya kupepa kwa bufi ifingi, Abasambi ba Baibolo bali bacili ne mfundo shimo shimo isha cina Babele ne fibelesho. Bamo bapooselwe mu fifungo fya cine cine, ku mulandu wa kusongelekanya kwa bashimapepo. Icalo cabo ica ku mupashi—e kuti impanga yabo iya mipepele, nelyo iya ku mupashi—yashele icibolya.

¹¹ Lelo muli shinde wa 1919, Yehova aikatilwe aba bashalapo ba kwa Israele wa ku mupashi inkumbu. (Abena Galatia 6:16) Alimwene ifyo balapile na fintu balefwaya ukumupepela mu cine, e co alengele balubulwe ukufuma mu cifungo ca cine cine, kabili icacindamisha ca kuti alibalubwile kuli bunkole bwa ku mupashi. Aba “bapusuka” balibweshiwe ku mpanga yabo iya ku mupashi iyapeelwa na Lesa, iyo alengele ukufunda icine cine. Iyi mpanga ya ku mupashi yaliyemba, ica kuti yalileta imintapendwa abatiina Lesa ukwisailunda ku bashalapo mu kupepa kwa cine.

12. Ni shani ifyo ifyebo fya kwa Esaya filondolola ubukulu bwa nkumbu sha kwa Yehova ku bantu bakwe?

¹² Pano ifyebo fya kwa Esaya filelondolola ubukulu bwa nkumbu Lesa akwatila abantu bakwe. Nangu ca kuti uluko lwa Israele lwapondokele Yehova, abashelepo abalapila alibabelele inkumbu. Na ifwe kuti twasansamushiwa ukwishiba ukuti nangu ni balya babembuka icabipisha kuti babwelela kuli Yehova ne subilo. Abalapila tabalekabila ukutontonkanya ukuti Yehova tengababelela inkumbu, pantu tasuula umutima wa bulanda. (Amalumbo 51:17) Baibolo yatulaya aiti: “Yehova wa nkumbu, kabili wa kusenamina, akokolo kukalipa, kabili afulo luse; ifyo shibo acite nkumbu ku bana bakwe, e fyo Yehova acite nkumbu ku bamutiina.” (Amalumbo 103:8, 13) Cine cine, Lesa wa nkumbu sha ifyo awaminwa ukulumbanya!