Cinshi Abantu Bafwaila Ukusefesha Krisimasi?

“Mu nshita ya Krisimasi, abantu balaba ne mitabotabo sana. Ilingi line abantu basefya amaholide pa mulandu wa kuti bafwile fye ukusefya ayo maholide. Imitabotabo ilalenga abantu ukukanapoosa inshita iikalamba ne ndupwa shabo ne fibusa. Mu nshita ya kuba ne nsansa, ilingi line balafunshika.”—E FYALANDILE BA BRAD HENRY ABAALI BACILOLO MU OKLAHOMA [U.S.A.], DECEMBER 23, 2008.

INSHITA ya Krisimasi nga yapalama, kulaba inyimbo, amafilimu na ma programu pa T.V ifilenga abantu ukusansamuka no kufwaisha ukulanga ukutemwa kuli bambi. Cinshi muletontonkanya ukuti e cintu cacindama ico abantu bafwaila ukusefesha Krisimasi? Bushe

● Kwibukisha Yesu Kristu?

● Kupeelana ifya bupe?

● Kwafwa abapiina?

● Kuba pamo no lupwa?

● Kuba uwa mutende?

Nga fintu ba Henry abo tulandilepo kale abaali bacilolo mu America balandile, abengi abasefya Krisimasi balafilwa ukucitapo fye nangu ni cimo pali ifi 5 ifili pa muulu. Iyi nshita abantu balakwata ifya kucita ifingi kabili balafunshika sana, na kuba iba ni nshita ya makwebo. Bushe abantu balaba ne nsansa nge fyo bafwaya ukuti babe mu nshita ya Krisimasi?

Baibolo ilatukoselesha bonse ukulaibukisha Yesu Kristu, ukulapeelako bambi ifya bupe, ukwafwa abapiina e lyo no kulaba na balupwa lwesu. Ilatusambilisha no kuba aba mutende. Kanshi mu nshita ya kuti tulande pa mulandu abantu bamo bashisefesha Krisimasi,a mu fipande fikonkelepo twalalanda pa mepusho yakonkapo:

● Milandu nshi imo abantu basefesha Krisimasi?

● Mulandu nshi abantu bafililwa ukucita ifyo bafwaya ukucita pa Krisimasi?

● Kufunda nshi ukwaba mu Baibolo ukwa-afwa abengi ukwishiba icacindama sana, icacila pa kusefya Krisimasi?

[Futunoti]

Ukwibukisha Yesu Kristu

“Mulecita ici ku kunjibukisha.”—LUKA 22:19.

Umulandu bamo basefesha Krisimasi.

Abantu bamo batila ico basefesha Krisimasi ni co “bafwaya ukwibukisha Yesu.” Balasefya Krisimasi pantu bafwaya ukulaibukisha ukufyalwa kwakwe.

Mulandu nshi ifyo balanda fishabela fya cine?

Inyimbo shaseeka isha Krisimasi e lyo ne fintu ifingi ifyo bacita pa Krisimasi tafilanga ukuti balatontonkanya pali Yesu Kristu. Abengi abasefya Krisimasi tabacetekela muli Yesu kabili bamo tabasumina no kuti e ko aali. Aba makwebo bamona kwati iyi inshita, e nshita ya kusabankanya amakwebo, ukucila ukulatontonkanya pali Yesu.

Kufunda nshi ukwaba mu Baibolo ukwingabafwa?

“Umwana wa muntu aishile . . . mu kupeela umweo wakwe icilubula pa kuti alubule abengi.” (Marko 10:45) Yesu alandile amashiwi ayo twambwile pa kutendeka kwa cino cipande, pa bushiku bulya bwine afwile. Pali bulya bwine bushiku alitendeke ukusefya, ukulanga abasambi ifyo bali no kulaibukisha imfwa yakwe. Lelo, mulandu nshi Yesu alefwaila abasambi ukulaibukisha imfwa yakwe ukucila ukulaibukisha ukufyalwa kwakwe? Ni co imfwa yakwe yalilenga abantu bacumfwila ukukwata ishuko lya kuba no mweo wa muyayaya. Baibolo itila, “Icilambu ca lubembu ni mfwa, lelo ubupe bwa kwa Lesa mweo wa muyayaya muli Kristu Yesu Shikulwifwe.” (Abena Roma 6:23) E mulandu wine cila mwaka abasambi ba kwa Yesu bebukishisha ubushiku afwililepo, tabamwibukisha nga kanya akashingacita nangu cimo, lelo bamwibukisha ngo “mupusushi wa calo.”—Yohane 4:42.

“Ni mwe Kristu aculiile, kabili amushilile ne cilangililo pa kuti mulekonka sana mu ntampulo shakwe.” (1 Petro 2:21) Pa kuti mulange ukuti mwalicindika Yesu kabili mulamwibukisha, intanshi mufwile ukwishiba ukuti aali uwapwililika kabili alikwete amano ya kupingulapo bwino pa fintu. E co muletontonkanya pa fyo Yesu ali uwa luse, uwatekanya ne fyo ali uwashipa mu kucita icalungama kabili mulemupashanya.

“Ubufumu bwa calo nomba bwaba bufumu bwa kwa Shikulwifwe no bwa kwa Kristu wakwe, kabili akateka umuyayaya.” (Ukusokolola 11:15) Ilyo muleibukisha Yesu Kristu, muletontonkanya na pa fyo alecita ino nshita. Yesu ni Mfumu ku muulu. Icebo ca kwa Lesa casobele pali Yesu ukuti: “Akapingula abalanda mu bulungami, no kufunda abafuuka ba pe sonde mu bololoke.” (Esaya 11:4) Uwingaba ne yi mibele iisuma, ni Kateka uwakwata amaka te kanya iyo.

Insansa Ishaba mu Kupeela

“Mwaba insansa ishingi mu kupeela ukucila ishaba mu kupokelela.”—IMILIMO 20:35.

Umulandu bamo basefesha Krisimasi.

Nga fintu Yesu alandile, ukupeela kulalenga uulepeela e lyo no uulepokelela ukuba ne nsansa. Apo abantu balafwaya ukuba ne nsansa, abengi bamona kwati ukupeelana ifya bupe pa Krisimasi e cintu icacindama sana ico bafwaila ukusefesha Krisimasi. Nangu fye ni lintu kwali amafya ya fya ndalama mu calo conse uyu mwaka wapwile, abafwailisha basangile ukuti mu calo ca Ireland, cila ng’anda bale-enekela ukupoosa indalama ukucila pa madola ya ku America 660 (K3,300,000.00) ukushitamo ifya bupe fya pa Krisimasi.

Mulandu nshi ifyo bafwaya fishibombela?

Abengi basanga ukuti ukupeela ifya bupe pa Krisimasi takubalenga ukuba ne nsansa sana, lelo kubasakamika fye. Mulandu nshi twalandila ifi? Abengi abapeela ifya bupe pa Krisimasi balapatikishiwa ukushitila bambi ifya mutengo ifyo bashingakwanisha. Apo mu nshita ya Krisimasi abengi balashita sana ifintu, kanshi mu matuuka mulaba sana abantu ica kuti baleminina pa milongo pa nshita iitali, ne ci cilabakalifya.

Kufunda nshi ukwaba mu Baibolo ukwingabafwa?

Yesu atile, “mulepeela.” (Luka 6:38) Ilyo alandile aya mashiwi, tapilibwile ukuti abantu bafwile ukulapeelana fye ifya bupe pa nshita imo iya mwaka lintu abengi benekela ukulapeelana ifya bupe. Lelo, Yesu akoseleshe abasambi bakwe ukulapeelana ifya bupe pa nshita fye iili yonse kabili bafwile ukulacita ifyo lyonse.

“Onse acite umo apangile mu mutima wakwe, te kupeela na mutimako nangu mu kupatikishiwa, pantu Lesa atemwa uupeela ne nsansa.” (2 Abena Korinti 9:7) Icitabo cimo icilanda pali Baibolo calandile ukuti, icishinka cili muli uku kufunda ca kuti, ‘umuntu tafwile ukupeela mu “kupatikishiwa,” tafwile ukulayumfwa ukuti bamupatikishe fye ukupeela.’ Umuntu “uupeela ne nsansa” tayumfwa ukuti afwile fye ukupeela ica bupe ku muntu pa nshita imo ine iya mwaka nga filya bapeelana ifya bupe pa Krisimasi.

“Pantu nga cine cine mulefwaya ukusangula, Lesa akapokelela ubupe bwenu nga mwapeela ukulingana na po mukwatile te pa fintu mushikwete.” (2 Abena Korinti 8:12) Lesa tafwaya Abena Kristu ukuibika mu nkongole pa kuti fye bashite ifya bupe ifya mutengo. Lelo umuntu nga apeela ‘ukulingana napo akwatiile,’ ubupe bwakwe tabuba fye ubwafye lelo Lesa ‘alabupokelela.’ Kanshi ifyo Baibolo yalanda fyalipusana sana ne filanda abasabankanya amakwebo mu nshita ya Krisimasi abatila, “kongoleni e lyo mukalipile pa numa!”

Ukwafwa Abapiina

“Uwa menso ya luse akapaalwa, pantu apeelako umupiina ifya kulya fyakwe.”—AMAPINDA 22:9.

Umulandu bamo basefesha Krisimasi.

Apo Yesu aleafwa abapiina, abalwele, e lyo na balanda, abantu bamo balafwaya ukumupashanya. Bamona kwati inshita iisuma iya kwafwa abantu, ni nshita ya Krisimasi ilyo utubungwe twafwilisha abapiina tubikako sana amano ku kulomba ubwafwilisho bwa kwafwa abapiina.

Mulandu nshi ifyo bafwaya ukucita fishibombela?

Mu nshita ya maholide, abengi bapoosa inshita iikalamba ku kushita ifyakushitashita, ukwisha no kutandalila ifibusa e lyo na balupwa. Fyonse ifi filabasendela sana inshita, filabanasha kabili limo tabakwata ne ndalama sha kwafwilishako abapiina. Ico bengacitako fye kusangwila ku tubungwe utwafwa abapiina.

Kufunda nshi ukwa mu Baibolo ukwingabafwa?

“Witana ifisuma ku balefikabila, ilyo uli na maka ya kubapeela.” (Amapinda 3:27) Abapiina, ababulisha ifya kulya, e lyo na balanda tabacula fye inshita ya Krisimasi. Nga ca kuti mwamona ukuti kuli abalekabila ubwafwilisho, bafweni ‘ilyo muli na maka’ ya kucita ico ukucila ukulalolela ukuti kukabe holide e lyo mukabafwe. Mukapaalwa nga ca kuti muleba no luse ne cikuuku kuli bambi.

“Pa bushiku bonse ubwa ntanshi ubwa mulungu, onse alepaatulapo fimo mu ng’anda mu mwakwe no kusunga ukulingana no mo akwatila.” (1 Abena Korinti 16:2) Ifi e fyo umutumwa Paulo afundile Abena Kristu ba kubalilapo abalefwaya ukula-afwa abapiina. Bushe kuti ‘mwapaatulako’ indalama shimo isho mwingalapeela abantu nelyo ku tubungwe tumo utubomfya bwino indalama? Nga mwacita ifi, mukala-afwa abapiina ukwabula ukwingila munkongole.

“Kabili, mwilaba ukucita icisuma no kupeelana ifintu, pantu amalambo ya musango yu e yasekesha Lesa.” (AbaHebere 13:16) Ili ilembo talilandile fye pa “kupeelana ifintu,” lelo lilandile no kuti mwilalaba “ukucita icisuma” nelyo ukwafwa bambi. Ku ca kumwenako, abafyashi ababika amano ku bana babo balafunda abana ukuti bafwile ukulaafwako abakalamba imilimo yacila bushiku; ukubatuminako kardi umuli amashiwi ya kukoselesha no kubatandalila nelyo ukubatuminako foni; no kubika amano ku baice banabo abapiina nelyo abalemana. Nga balecita ifi, abana bakaba aba cikuuku kabili bakalapeelako bambi inshita fye iili yonse.

[Amashiwi pe bula 6]

Abafyashi ababika amano ku bana babo balabasambilisha ukwafwa abakalamba, abalwala na baice banabo abapiina. Nga balecita ifi, abana bakaba aba cikuuku kabili bakalapeelako bambi inshita fye iili yonse

Ukuba Pamo No Lupwa

“Moneni! Ukwikala pamo mu cumfwano ukwa ba bwananyina kwaliwama kabili kulaleta insansa icine cine!”—AMALUMBO 133:1.

Umulandu bamo basefesha Krisimasi.

Apo abena Israele bonse batuntwike ku muntu umo uo baleita ati Yakobo, nelyo Israele, kanshi bali “ba bwananyina,” bali lupwa lumo. Ilyo balelongana pamo ku kusefya imitebeto mu Yerusalemu, yaleba ni nshita ya nsansa icine cine. Na muno nshiku mwine, pa nshita ya Krisimasi, indupwa ishingi balafwaya sana ukuba pamo kabili balafwaya ukuba ne nsansa icine cine.

Mulandu nshi ukuba pamo no lupwa kushibaletela insansa?

Icitabo ca Encyclopedia of Christmas and New Year’s Celebrations citila: “Amafya ayanono ayo indupwa shikwata mu kati ka mwaka, yalesa mukuba ayakalamba ulupwa nga lwalongana capamo pa nshita ya maholide.”

Kufunda nshi ukwaba mu Baibolo ukwingabafwa?

Baibolo isambilisha abana ukuti “bafwile ukupeela abafyashi babo na bashikulwibo na banakulwibo.” (1 Timote 5: 4) Mulepempula balupwa lwenu lyonse, ukulingana ne nshita mukwete. Nangu ca kuti balupwa lwenu bekala ukutali, nalyo line kuti mulelanshanya nabo. Kuti cawama ukubalembela kalata nelyo ukubatumina foni nelyo ukubatumina kalata ya pa Intaneti nelyo ukulanshanya nabo pa Intaneti. Nga mulelanshanya nabo lyonse mwa kulacefyanyako amafya.

“Inkumbu shalicepa mu mitima yenu. . . . Kusheni ukutemwa kwenu.” (2 Abena Korinti 6:12, 13) Nga mulemonana fye na balupwa wenu umuku umo mu mwaka, takuba ukwishibana bwino bwino maka maka abana. Abana bamo tabomfwana sana na bashikulwibo na banakululwibo e lyo na balupwa bambi. Kanshi kuti cawama mwe bafyashi ukulaita abakalamba mu lupwa lwenu ukwisa mu kumutandalila pa kutila abana benu balebeshiba bwino. Abana abatemwa ukulaba sana na bakalamba, balasambilila ukuba no luse kabili balakwata umucinshi ku babacilile umushinku.

“Amashiwi ayalandwa pa nshita yalinga yalawama sana!” (Amapinda 15:23 ukulingana na Baibolo ya New Century Version) Kuti mwacita shani pa kutila ukukanaumfwana nelyo ukupusana takuletele amafya ayakalamba mu lupwa lwenu? Icintu cimo icingamwafwa, kulanshanya ifyacindama ifilemusakamika “pa nshita yalinga.” Ukulalanshanya na balupwa lwenu libili libili kukalenga ukuti mwilatiina ukulanshanya nabo ilyo kwaba amafya. Nga mwacita ifi mukalapwisha amafya mukwangufyanya e lyo cikalenga mukaleipakisha ukuba pamo kabili ‘mukalaba ne nsansa icine cine.’

“Umutende Pa Bantu abo Atemwa”

“Natulumbe Lesa mu muulu, na pe sonde pabe umutende pa bantu abo atemwa.”—LUKA 2:14.

Umulandu bamo basefesha Krisimasi.

Cila mwaka, papa ne ntungulushi shimbi ishamapepo, balabilisha ubukombe bwa mutende, bamona kwati inshita ya Krisimasi e lyo amashiwi yalandile malaika aya kuti: “Umutende pa bantu abo atemwa,” yafikilishiwa. Bamo balenda ne ntamfu ishitali ukuya fye mu kusefya Krisimasi.

Mulandu nshi bafililwa ukukwata umutende?

Umutende abantu bakwata pa Krisimasi ubafye uwapakashita akanono. Ku ca kumwenako, mu December 1914, ilyo ku bulaya kwali Inkondo ya Calo Iya Kubalilapo, abashilika abena Britain na bashilika abena German bafumine mu filindi abashilika bafisama nga kuli inkondo kabili basefeshe capamo Krisimasi. Baliliile capamo ifya kulya, banwina na pamo ifya kunwa e lyo bapeepela na pamo fwaka. Balite-ele no mupila capamo. Lelo ubu bucibusa tabwakokwele. Muli kalata iyafumine uko balelwila inkondo, umushilika umwina Britain ashimike ukuti umushilika umwina German amwebele ukuti: “Lelo tuli fibusa, lelo mailo tukalalwa, iwe ukalalwila icalo cobe; na ine nkalalwila icalo candi.”

Kufunda nshi ukwaba mu Baibolo ukwingabafwa?

“Pantu umwana natufyalilwa. . . Akenikwa ati Kabilo wa Cipesha amano. . . . Ukuteka kwakwe kukaba fye konse konse na ku mutende wakwe takwakabe impela.” (Esaya 9:6, 7) Ifyo ubu busesemo bwalanda pali Yesu Kristu, filatukoselesha. Yesu taishile pano calo pa kutila abantu baleba no mutende ubushiku bumo fye cila mwaka. Apo kale kale Aleteka ku muulu, kanshi akaleta umutende wine wine uushakapwe.

“Pa kuti mube no mutende muli ine [Yesu]. Pano calo mulacula, lelo shipeni! Ine nincimfya icalo.” (Yohane 16:33) Na muno nshiku, Yesu alafwa abasambi bakwe ukuba no mutende kuli umo no munankwe. Ca cine, Abena Kristu balacula. Lelo caliwama pantu Baibolo yalilanda umulandu kwabela ukucula kabili yalilanda ne fyo Yesu akaleta umutende uushakapwe. E calenga ukuti belasakamikwa sana.

Apo Inte sha kwa Yehova balakonka amashiwi ya kwa Yesu, te mulandu ne calo bafumako, inkanda, umutundu nelyo ululimi balanda, balaipakisha umutende wine wine. Nga mulefwaya ukumona ifyo baipakisha umutende, mukalongane nabo pa Ng’anda ya Bufumu. Nalimo na imwe bene mukasumina nge fyo bambi basumina abamona ukuti uyu mutende uo Inte sha kwa Yehova bakwata, walicila pa mutende abantu bakwata mu nshita ya Krisimasi.

[Amashiwi pe bula 8]

Inte sha kwa Yehova balikatana, balaipakisha umutende te mulandu ne nkanda nelyo ululimi balanda. Nga mulefwaya ukuimwena, mukalongane nabo pa Ng’anda ya Bufumu

Balisanga Icacila Pali Krisimasi

ABENA KRISTU abengi tabasefyako Krisimasi. Bushe bomfwa shani ifi tabasefyako? Bushe bamona kwati balaipusula? Inga abana babo, bushe bomfwa kwati balaipusula? Umfweni ifyo ba Nte mu calo conse balandapo pali ili lyashi.

● Ukwibukisha Yesu Kristu: “Ilyo nshilaba Nte, nshaleya sana ku calici. Naleya fye pa Krisimasi nangu pa Isita. Na lyo line nshaletontonkanya pali Yesu Kristu. Pali nomba nshisefyako Krisimasi, lelo ndaya ku kulongana kwa Nte sha kwa Yehova imiku ibili mu mulungu, kabili ndasambilisha bambi ifyo Baibolo yalanda pali Yesu!”—E FYALANDILE BA EVE, AUSTRALIA.

● Insansa ishaba mu kupeela: “Ndomfwa bwino sana abantu nga bampeela ubupe ilyo nshile-enekela. Ala nalitemwa ubupe bwa musango uyu! Nalitemwa ukupangila abantu bambi amakardi no kubalengela ifikope pantu filabalenga ukusansamuka kabili na ine wine ndomfwa bwino.”—E FYALANDILE REUBEN, NORTHERN IRELAND.

● Ukwafwa abapiina: “Tulomfwa bwino ukwipikila abalwele ifya kulya. Limo tulabatwalila amaluba, keke, nelyo utuntu tumbi utwa kubasansamushako. Tulomfwa bwino ukucita ifi pantu tulatandalila abantu pa nshita ili yonse mu mwaka.”—E FYALANDILE EMILY, AUSTRALIA.

● Ukuba pamo no lupwa: “Nga twakumana pamo na balupwa mu mutekatima, abana besu baleshiba banalume, banasenge, banakulu na bawishikulu e lyo nabafyala babo. Apo tulamonana lyonse na balupwa, tacitumpamfya ukuti mpaka fye tukamonane nabo pa maholide, kabili balupwa lwesu balishiba ukuti ico twila mu kubatandalila ni co twalibatemwa.”—E FYALANDILE BA WENDY, CAYMAN ISLANDS.

● Umutende: “Mu nshita ya Krisimasi cimoneka kwati abantu balakwata ifingi ifyakucita ica kuti banono abatontonkanya pa mutende. Apo nomba nalisambilila ifyo Baibolo yalaya ku bantunse, nshisakamikwa. Nalishiba ukuti abana bandi ku ntanshi bakaba ne nsansa mu calo umukaba umutende.”—E FYALANDILE BA SANDRA, SPAIN.

[Icikope pe bula 9]

Ba Eve

[Icikope pe bula 9]

Reuben

[Icikope pe bula 9]

Emily

[Icikope pe bula 9]

Ba Wendy

[Icikope pe bula 9]

Ba Sandra