-
Bushe Kuti Mwasumina Muli Lesa wa Cine Cine?Ulupungu—1997 | October 1
-
-
na kafundisha wabo, balipaiwe ku mfuti mu Dunblane, Scotland. Umwanakashi umo uwapelenganishiwa atile: “Ine nalifilwa ukusanga icaba ukufwaya kwa kwa Lesa.” Ubulanda bwafumine muli aka kayofi bwalilumbulwilwe muli kardi bashile pamo na maluba pa nse ye sukulu lyalesambililapo aba bana. Pali fye ishiwi limo ati, “CINSHI?” Ku kwasuka shimapepo we Calici lya mu Dunblane atile: “Tatwishibe ne fya kulondolola. Te kuti twasuke umulandu ici cacitikile.”
Ulya wine mwaka, shimapepo wacaice uwalumbuka uwa Church of England alipaiwe mu bukatu. Church Times yashimike ukuti ulukuta lwapelenganishiwa lwaumfwile uko dikone mukalamba uwa ku Liverpool alelanda ulwa “kukunkunsha pa ciibi ca kwa Lesa aleipusha ati cinshi? cinshi kanshi?” Uyu shimapepo na o takwete amashiwi ya kusansamusha ukufuma kuli Lesa wa cine cine.
Nani, kanshi, twingasuminamo? Calibamo kupelulula ukusumina muli Lesa wa cine cine. E nkama ku kwasuka ifipusho abantu bapatikishiwa ukwipusha ifili pa muulu. Twamulomba ukulanguluka ubushininkisho ubulondolwelwe mu cipande cikonkelepo.
-
-
Ishibeni Yehova—Lesa wa Cine CineUlupungu—1997 | October 1
-
-
Ishibeni Yehova—Lesa wa Cine Cine
ILYO alingenye ifyo abaHindu bamona Lesa ne fyo imipepele imbi imumona, Dokota S. Radhakrishnan uwa ku India atila: “Lesa wa baHebere alipusanako. Wa cine cine kabili alabombesha lyonse kabili alyangwako ku nshita na mankumanya ifya mu calo ca nomba. E ko Aaba kabili alalanshanya na ifwe.”
Ishina lya ciHebere ilya kwa Lesa wa mu Baibolo ni יהוה, ilingi ilipilibulwa ukuti “Yehova.” Alicila balesa bambi bonse. Finshi twaishibapo pa lwa wene? Ni shani fintu abombele na bantu abalembwa mu Baibolo?
Yehova na Mose “Baleloshanya Amenso”
Isenge lya kuti “baleloshanya amenso” e lyaliko pa kati ka kwa Yehova no mubomfi wakwe Mose, nangu cingati Mose talemona Lesa mu cine cine. (Amalango 34:10; Ukufuma 33:20) Mu bwaice, Mose aleumfwilako abena Israele ubulanda, abo pali ilya nshita baali abasha mu Egupti. Akeene imikalile yakwe pamo ngo wa mu ng’anda ya kwa Farao, “asalile ukucitwo bubi pamo na bantu ba kwa Lesa.” (AbaHebere 11:25) Pantu acitile fyo, Yehova amupeele amashuko yaibela ayengi.
Pamo ngo wa mu ng’anda ya kwa Farao, “Mose asambilishiwe amano yonse ya bena Egupti.” (Imilimo 7:22) Lelo pa kutungulula uluko lwa kwa Israele, aalekabila na kabili ukulundulula imibele ya kuicefya, ukutekanya, no bufuuke. Aalisambilile ci ilyo aali kacema pa myaka 40 mu Midiani. (Ukufuma 2:15-22; Impendwa 12:3) Yehova, nangu cingati talemoneka, aliilondolwele kuli Mose no kulondolola imifwaile yakwe, kabili ukubomfya bamalaika Lesa amupeele Amafunde 10. (Ukufuma 3:1-10; 19:3–20:20; Imilimo 7:53; AbaHebere 11:27) Baibolo itwebo kuti ‘Yehova alelanda na Mose baleloshanya na menso, nge fyo umuntu alanda no munankwe.’ (Ukufuma 33:11) Ee, Yehova umwine atile: “Nanda nankwe pa kanwa nkati.” Mwandi lyali lisenge, lyapalamisha Mose aipakishe na Lesa uushalemoneka lelo uwaliko mu cine cine!—Impendwa 12:8.
Ukulunda pa kulemba ifyalecitika mu luko lwa kwa Israele mu kubangilila, Mose alembele Amalango ne mbali sha yako shonse. Alipeelwe ishuko likalamba na limbi—ilya kulemba ibuuku lya Ukutendeka. Ifyaba ku kupwa kwa ili buuku fyaba fya kucitika ifyo ulupwa lwakwe lwaishibe bwino e ico kanshi tafyayafishe sana ukulemba. Lelo ni kwi kuntu Mose afumishe ifyebo fyonse pa lwa ntendekelo ya muntu? Cimoneke fyo Mose alikwete ifyalembwa fya kale, ifyo ifikolwe fyakwe fyasungile, ku kuloshako. Lubali lumbi, afwile apokelele ifyebo ukupitila ku kwebwa nelyo Yehova mu kulungatika alimusokolwelele fyene. Abantu ba bukapepa bonse abaikalako balisumina isenge lyapalamisha ilyali pa kati ka kwa Mose na Lesa wakwe.
Yehova—Lesa wa Cine Cine uwa kwa Eliya
Kasesema Eliya na o aishibe Yehova ukuti aali ni Lesa wa cine cine. Eliya alipimpiile ukupepa kwasanguluka kabili abombele Yehova te mulandu no kupatwa icabipisha no kupakaswa ku balepepa Baali, lesa mukalamba uwali mwi tempele lya bena Kanaani.—1 Ishamfumu 18:17-40.
Ahabu, Imfumu ya kwa Israele, no mukashi wakwe, Yesebele, baalefwaya ukwipaya Eliya. Pa kuti aipusushe, Eliya abutukile ku Beere-sheba, ku masamba ya Bemba Wafwa. Kulya alulumbile mu matololo no kuilombelo kufwa. (1 Ishamfumu 19:1-4) Bushe Yehova alishile Eliya? Bushe Alilekele ukwangwa umubomfi wakwe uwa busumino? Napamo e fyo Eliya atontonkenye, lelo fintu alubile! Pa numa, Yehova alandile kuli wene mu kutekanya, ukwipusho kuti: “Ni shani kuli iwe pa kuba pano, we Eliya?” Pa numa ya kulangisha amaka yakwe mu nshila yakulisha, “kuli wene kwaishile ishiwi [na kabili], no kutila, We Eliya, ni shani kuli iwe pa kuba pano.” Yehova alyangilweko nga nshi kuli Eliya pa kuti engakoselesha umubomfi wakwe uwacetekelwa. Lesa alimukwatile incito yalundwapo, kabili Eliya mu kucincila alyumfwilile! Eliya alifikilishe imilimo yakwe mu busumino, ukushishe shina lya kwa Yehova, Lesa wakwe uwa cine cine.—1 Ishamfumu 19:9-18.
Pa numa ya kukaana uluko lwa kwa Israele, Yehova talandile na babomfi bakwe aba pe sonde na kabili. Ici tacilepilibula ukuti ukwangwako kwakwe muli bene kwalipwile. Ukupitila mu mupashi wakwe uwa mushilo, atwalilile ukubatungulula no kubakosha mu mulimo wakwe. Ku ca kumwenako, langulukeni umutumwa Paulo, uwali kale Sauli.
Umupashi wa Mushilo Watungulula Paulo
Sauli afumine ku Tarsi, umusumba walumbuka ku Kilikia. Abafyashi bakwe baali baHebere, lelo afyalilwe mu Roma. Nangu cibe fyo, imikulile ya kwa Sauli yali umwabelele ifisumino fya baFarise. Pa numa, mu Yerusalemu, aali ne shuko lya kusambilishiwa “mu ceni ca kwa Gamaliele,” kafundisha wa Malango uwalumbuka.—Imilimo 22:3, 26-28.
Pa mulandu wa kupimpila ubuYuda ukushali umwabela ukwishiba ukwa kwa Sauli, aliibimbilemo muli lulu wabipisha uwa kulwisha abakonshi ba kwa Yesu Kristu. Alisuminishe fye no kuti bepaye Stefani, Umwina Kristu wa kubalilapo ukufwile cisumino. (Imilimo 7:58-60; 8:1, 3) Pa numa alisumine ukuti nangu cingati kale aali uwa miponto kabili kalamata kabili umukalushi, “[alibelelwe] uluse, pa kuti pa kukanaishiba [acitile] mu kubulo kutetekela.”—1 Timote 1:13.
Sauli aseshiwe no kufwaisha kwa cine cine ukwa kubombela Lesa. Pa numa ya kupilibulwa kwa kwa Sauli pa musebo wa kuya ku Damaseke, Yehova alimubomfeshe nga nshi. Anania, umusambi wa Bwina Kristu uwa mu kubangilila, alyebelwe kuli Kristu wabuushiwa ukuyaafwa Sauli. Pa numa Paulo (ishina lya ciRoma ilyo Sauli aishibikilweko ngo Mwina Kristu) alitungulwilwe no mupashi wa mushilo uwa kwa Yehova ukubomba ubutumikishi pa myaka iingi kabili mu busumino ku Bulaya bonse na Asia Minor.—Imilimo 13:2-5; 16:9, 10.
Bushe umupashi wa mushilo kuti watungulula mu nshila imo ine na pali lelo? Ee, kuti watungulula.
Bumukanalesa Tabucilikila Yehova ku Kwangwa Abantu
Joseph F. Rutherford aali e presidenti wa cibili uwa Watch Tower Society. Abatishiwe mu 1906 ukuba Umusambi wa Baibolo—ishina ilyo Inte sha kwa Yehova baishibikilweko—alisontelwe ku kuba ndubulwila wa Sosaite umwaka wakonkelepo, kabili abele presidenti wa Sosaite mu January 1917. Lelo, pa nshita imo uyu ndubulwila wacaice aali mukanalesa. Ni shani fintu aishileba umubomfi wa kwa Yehova uwa Bwina Kristu uwaipeelesha nga nshi?
Mu July 1913, Rutherford abombele nga ceyamani pe bungano lya ba International Bible Students Association ilyabelele mu Springfield, Massachusetts, U.S.A. Kalemba wa lyashi ukufuma ku nyunshipepala ya kuli ici cifulo iya The Homestead, alipwishe Rutherford ifipusho fimo fimo, kabili ubulondoloshi bonse bwalilembelwe na muli lipoti wa kupituluka muli lilye bungano.
Rutherford alondolwele ukuti pa nshita aletontonkanya ukuupa, aalepepa ku Baptist, lelo uwali no kuba umukashi wakwe aalepepa ku Presbyterian. Lintu pasta wa kwa Rutherford atile “umukashi wakwe aali no kuya ku helo ku kupya pantu tabatishiwe kabili ukuti wene aali no kuya ku muulu pantu alibatishiwe, umutima wakwe walikalipe e co abele mukanalesa.”
Calisendele Rutherford imyaka iingi iya kusapika kwasakamanishisha ku kukuula cipya cipya icitetekelo muli Lesa wa cine cine. Ukulingana ne fyo asosele, alepelulula ukuti “umuntu talingile ukulabako fye ku cintu ico ashumfwikishe bwino.” Rutherford alondolwele ukuti Abena Kristu “bafwile ukushininkisha ukuti Amalembo ayo basuminamo ya cine,” kabili alundileko kuti: “Bafwile ukwishiba apo yashimpwa.”—Moneni 2 Timote 3:16, 17.
Ee, kuti cacitika na lelo line kuli mukanalesa nelyo uwasumina ukuti Lesa ni nkama ukusapika mu Malembo, ukukuula icitetekelo, no kulundulula isenge lyapalamisha na Yehova Lesa. Pa numa ya kusambilila mu kusakamanishisha Baibolo ukubomfya ulupapulo lwa Watch Tower Ukwishiba Uko Kutungulula ku Mweo wa Muyayaya, umulumendo umo atile: “Nshasumine muli Lesa lintu natampile ukusambilila, lelo pali nomba ninsango kuti ukwishiba Baibolo nakwalula ukutontonkanya kwandi konse. Nintendeka ukwishiba Yehova no kumucetekela.”
“Umuwelewele” na Lesa
Dokota James Hastings muli A Dictionary of the Bible asosele ukuti: “Tacabalile acicitika kuli kalemba uuli onse uwa OT [Amalembo ya ciHebere] ukufwaya ukushininkisha ukuti Lesa e ko aba. Te fyo cali kale mu cinkumbawile ukukaana ukuti Lesa e ko aaba, nelyo ukulapaashanya pa kushininkisha cene. Cali fye ca cifyalilwa ku bantu bonse ukucisumina.” Ici tacilepilibula, kwena, ukuti abantu bonse pali ilya nshita baletiina Lesa. Awe iyo. Ilumbo 14:1 na 53:1 lilumbula “umupumbu,” nelyo nga fintu King James Version isosa, “umuwelewele,” uutila mu mutima wakwe, “Takuli Lesa.”
Muntu wa musango nshi uyu muwelewele, uutila takwaba Lesa? Te kutila taishiba iyo. Mu cifulo ca ico, ishiwi lya ciHebere na·valʹ lilosha ku mibele yabipa. Profesa S. R. Driver, mu mashiwi yakwe muli The Parallel Psalter, atila ubwafya “tabuli kukanapelulula bwino, lelo kubipa kwa mibele isuma no kukanafwaya ukupepa, ukukanatontonkanya bwino, nelyo ukwiluka.”
Kemba wa malumbo akonkanyapo ukulondolola imibele yabipa iyafuma mu kutontonkanya kwa musango yo ati: “Baonaika, bacite milimo iya kuselausha; takuli uucite cisuma.” (Ilumbo 14:1) Dokota Hastings asupawila ati: “Ukushukila uku kukanabako kwa kwa Lesa mu calo no kukanakandwa, abantu balabotelela no kucite fya makankamike.” Tabafisa ukulangisha ifishinte fishili fya bukapepa no kusuula Lesa wa cine cine uo bashifwaya ukulubululako. Lelo ukutontonkanya kwa musango yo kwa buwelewele kabili kwa bupumbu ilelo nga fintu fye kwali lintu kemba wa malumbo alembele amashiwi yakwe imyaka ukucila 3,000 iyapitapo.
Ukusoka Ukufuma Kuli Lesa Wesu uwa Cine Cine
Nomba natubwelele ku fipusho fyacipushiwa mu cipande cibalilepo. Mulandu nshi abengi bafililwa ukumfwikisha ukuti Lesa wa cine cine e ko aaba pa mulandu wa kucula ukwayanana mwi sonde ilelo?
Mu Baibolo mwaba ifyebo fyalembwa na bantu ‘abalandile pa kobelwa ku Mupashi wa mushilo.’ (2 Petro 1:21) Ni Baibolo fye e itulondolwela bwino Lesa wa cine cine, Yehova. Na kabili ilatusoka pa lwa muntu wabipa, uushimoneka ku benda mushiki, uwa maka mu kutungulula no kulama ukutontonkanya kwa bantunse—Satana Kaseebanya. Na kaendi, nga ca kuti tatwasumina muli Lesa wa cine cine, ni shani fintu twingasumina ukuti kwalibako na Kaseebanya nelyo Satana wa cine cine?
Ilyo apuutilwemo, umutumwa Yohane alembele ukuti: ‘uwitwa Kaseebanya kabili Satana . . . alufya bonse abaikala mu calo conse.’ (Ukusokolola 12:9) Pa numa Yohane atile: “Twaishibo kuti tuli ba kwa Lesa, na pano isonde ponse palaala mu maka ya Mubifi.” (1 Yohane 5:19) Aya mashiwi yaleumfwana na mashiwi ya kwa Yesu, ayo Yohane umwine alembele mwi Landwe lyakwe ati: “Aleisa kateka wa pano isonde. Muli ine takwete kantu nangu kamo.”—Yohane 14:30.
Fintu uku kusambilisha kwa mu Malembo kwapusana sana na cintu abantu basuminamo! “Ilelo abengi tabafwaya ukulanda pa lwa kwa Kaseebanya. Inkulo yesu iitwishika kabili iya fya sayansi, yalifumya Satana incito,” e fyasosa Catholic Herald. Lelo, Yesu ukwabula ukulamba aebele abalefwaya ukumwipaya ati: “Imwe muli ba kwa shinwe Kaseebanya, ne fya lunkumbwa fya kwa shinwe e fyo mufwayo kucita.”—Yohane 8:44.
Inshila Baibolo yalondolwelamo amaka ya kwa Satana ilomfwika. Ilalengamika umulandu mwi sonde mwafulila ulupato, inkondo, no lukaakala lwakulisha, ukupala ifyacitike ku Dunblane (ifilandilwepo pa mabula 3 na 4) te mulandu abantu abengi balafwaisha ukwikala mu mutende na mu kumfwana. Ukulundapo, Satana tali e mulwani fye eka uo tufwile ukulwisha. Baibolo ilasoka mu kulundapo pa lwa fiwa nelyo ifibanda—ifimipashi fya bubifi ifyo kale fyailundile kuli Satana ku kulufya no kucululusha abantu. (Yuda 6) Inshita ishingi Yesu Kristu alolenkene ne fi fimipashi fya maka, kabili alificimfishe.—Mateo 12:22-24; Luka 9:37-43.
Lesa wa cine, Yehova, afwaya ukusangulula lino isonde ukufumyamo ububifi na kwi pelepele ukufumyamo Satana ne fibanda fyakwe. Ukushimpwa pa kwishiba Yehova, kuti twaba ne citetekelo cakosa mu malayo yakwe. Atila: “Pa kuntangilila takwabumbilwe mulungu, kabili pa kunkonkapo takwakabe. Ine, ine ndi Yehova, kabili tapali mupusushi umbi kano ine.” Ukwabulo kutwishika Yehova ni Lesa wa cine cine kuli bonse abamwishiba, abamupepa, no kumubombela. E o fye twingashintililapo ku kutupususha.—Esaya 43:10, 11.
[Icikope pe bula 7]
Ifilembo fya mu mwanda wa myaka uwalenga 18 ifilangililo kuti Mose aalipuutilwemo pa kulemba Ukutendeka 1:1
[Abatusuminishe]
Ukufuma muli The Holy Bible kuli J. Baskett, Oxford
[Icikope pe bula 8]
Yesu Kristu alicimfishe ifibanda inshite shingi
-