kuko iya cishilano iya mulinganya wa mishobo.” Pa numa ya kucita ukusambilila kwataafuluka ukwa Nte sha kwa Yehova mu Africa, uwaishibe fya kwangalila pamo wa pa Oxford University Bryan Wilson alandile ukuti: “Inte nakalimo balicilapo kutunguluka pe bumba ilili lyonse limbi mu musenselo untu bafumishamo akapaatulula ka mitundu mu kati ka bapya babo.” Ukushimika pa lwa kulongana kwa pa kati ka nko ukwa Nte sha kwa Yehova ukufuma mu fyalo 123, The New York Times Magazine yatile: “Inte shapapwishe abena New York te ku bwingi fye bwabo iyo, lelo na ku kutobenkana kwabo (basanshishemo abantu ukufuma ku misango yonse iya bumi), ukukanayumfwapo cimo pa lwa mishobo yabo (Inte ishingi bantu bafita) ne myendele yabo iya mutalalila, iya muyano.”

Mu kwangufyanya Ubufumu bwa kwa Lesa bukonaula imicitile ya fintu iyabula bukapepa ilipo, ukusanshako bonse abo bashatemwa mu cituntulu Yehova Lesa no muntu munabo. (Dan. 2:44; Luka 10:25-28) Icebo ca kwa Lesa cilaya ukuti bakapusunsuka bakaba bantu “abafuma ku luko lonse ne mikowa ne misango ya bantu na bantu na ba ndimi.” (Ukus. 7:9) Ukukulilwa capamo no kupepa kwa kwa Lesa wa cine, ku citetekelo muli Yesu Kristu na ku kutemwa kwa kuli umo no munankwe, mu cituntulu bakapanga ulupwa lwaikatana ulwa buntunse.

Imiti Ikola

Ubulondoloshi: Kwaba ubulondoloshi ubwingi ubwa “miti.” Mu mano yalelandwapo pamo, imiti yaba fintu ifishaba fya kulya, ifyalule nkuntu ifishimonwa ifyafwaikwa mu fya cipatala lelo ifibomfiwa mu kwesha ukusengauka impika sha bumi, ukukwata ukuyumfwa kwa ciloto nelyo ukuyumfwa kwa kuba bwino nelyo ukusangalala.

Bushe Baibolo mu cishinka ilalesha ukubomfya imiti ikola ku musamwe?

Tailumbula mwi shina ifintu fyapala heroin, cocaine, LSD, PCP (angel dust), ibange na fwaka. Lelo ilapayanya ifya kutungulula fyakabilwa pa kuti twingeshiba ica kucita ne ca kusengauka pa kutemuna Lesa. Mu kupalako, Baibolo taisoso kuti calilubana ukubomfya imfuti ku kwipaya umo, lelo yalibinda ubukomi.

Luka 10:25-27: “Ncite shani ukuti mpyane umweo wa muyayaya? . . . Uletemwa [Yehova] Lesa obe ku mutima obe onse, no mweo obe onse, na maka yobe yonse, na mano yobe yonse; uletemwa no mubiyo nga we mwine.” (Bushe umuntu mu cituntulu aletemwa Lesa no mweo wakwe onse no muntontonkanya wakwe onse nga ca kuti abeleshe fintu ifyo mu kukanakabilwa fipifya ubumi bwakwe no kulenga umuntontonkanya kwakwe ukubo wafulunganishiwa? Bushe alelanga ukutemwa ku mwina mupalamano wakwe nga aleibila bambi pa kwafwilisha icibelesho cakwe ica miti ikola?)

2 Kor. 7:1: “E ico pa kuba ne filayo ifi [ifya kukwata Yehova pamo nga Lesa wesu kabili Shifwe], mwe batemwikwa, tuisangulule ku kukantana konse kwa mubili no mutima, tube abafishisho mushilo mu kutiina Lesa.” (Lelo bushe kuti twaenekela ukukwata ukusuminisha kwa kwa Lesa nga ca kuti ku mufulo twacite fintu ifikowesha imibili yesu?)

Tito 2:11, 12: “Ukusenamina kwa kwa Lesa kwamoneke ku kuletela abantu bonse ipusukilo, pa kutufunda ukuti tube abakaana ukubulapepa ne fya lunkumbwa fya pano isonde, kabili tube no mweo wa kutekanya [“ukuba abailama,” JB; ‘ukwikala ubumi bwailama,’ TEV] kabili uwa bulungami, kabili umwabela bukapepa mu bwikashi buno bwa nomba.” (Bushe ukubomfya imiti ikola ukulemanika ubupingushi bwa umo nelyo ukulenga umuntu ukulufya ukuilama kwaba mu kumfwana no ko kufunda?)

Gal. 5:19-21: “Lelo imilimo ya bumubili ili pa mbilibili, ni yi, . . . [ukubelesho kupupe mipashi] . . . iciwowo, ne fyalingana ne fi . . . abalecite fyabe fi tabakapyane ubufumu bwa kwa Lesa.” (Ubupilibulo bwa kukonke shiwi lya ciGreek phar·ma·kiʹa ilyapilibulwa pano “ukubelesho kupupe mipashi,” ‘kulengo kukolwa.’ An Expository Dictionary of New Testament Words, kuli W. E. Vine, mu kulanda pali ili shiwi lya ciGreek, asoso kuti: “Mu buloshi, ukupeepa amabange, nampo nga yantu yanaka nelyo ayakali, mu cinkumbawile kwalecitwa ku kukumbamo no kwipusha ku maka ya malele, mu kuba no kupayanya kwa fipuuta fyalekanalekana, impinga, na fimbipo, mu kutunganishiwa ukupekanishiwa ku kusunga uuleipusha nelyo umulwele ukufuma ku kusakamana na maka ya fibanda, lelo mu cishinka ukwebekesha uuleipusha ku nshila sha nkama na maka ya ndoshi.” [London, 1940, Vol. IV, amabu. 51, 52] Mu kupalako ilelo, abengi ababomfya imiti ikola baba ababimbwamo mu fibelesho fya mipashi nelyo ukubishanya na abo ababa ifyo, pa mulandu wa kuti umuntontonkanya wabulwamo akantu nelyo uukumanya ifinjelengwe wabo wayanguka ukubo bubamfi ku fibanda. Linganyako Luka 11:24-26.)

Tito 3:1: “Ukwibukisho kunakila bamulopwe na bakateka.” (Mu fyalo ifingi, ukukwata nelyo ukubomfya imiti imo caba kutoba ifunde.)

Apantu imiti imo iikola kuti pambi yayafwa umuntu ukuyumfwa bwino, bushe mu cituntulu yabe fyo ya kucena?

2 Tim. 3:1-5: “Mu nshiku sha kulekelesha mukesaba inshita ishayafya. Pantu abantu bakaba . . . abatemwo kwangala ukucisho kutemwa Lesa; . . . Ku babe fi talukako.” (Mu kulengama Baibolo isoka ukufwaisho musamwe ukufika ku cipimo ca kubika kwene pa ntanshi ya kubomfya ifishinte fyalungama ifya Cebo ca kwa Lesa no kukwata ukusuminisha kwakwe.)

AMANARCOTIC yamo yaletako ukwilulukwa ukufuma ku kukalipwa kabili kuti yaletako ukuyumfwa kwa kwikushiwa, lelo na kabili yaba aya kukunkumya kabili kuti yafumamo imfwa ku kucishamo. IMITI ISUNGULUKA imo kuti yaletako ukuyumfwa ukucincimushiwa, lelo na kabili kuti yafumamo imilandile yanyongana, ukulufya ukulama kwa micincili, mu kulunda ku konaulwa kushingafumishiwapo ukwa bongobongo, ilibu, ne mfyo. ILETAKO IFINJELENGWE ilenga ukuyumfwa “kwasumbuka” kabili imoneka ukufumyapo ukupomponteka, lelo na kabili ilenga ukunyonganikwa kwa kwiluka kwa ntamfu, ukulemanika ukutontonkanya kwabamo kupelulula, kuti yalenga ukwaluka kwa buntu ukushingabwelelwe numa no kuletako ukukongamina ku kuipaya no kwipaya bambi.

Ni shani pa lwe bange—bushe talyakwato kucena? Badokota bamo basoso kuti lyalikwata

David Powelson, M.D., uwali kale Umukalamba wa Fya Mashilu, pa Cipatala ca Cowell, Universiti ya mu California, Berkeley, pa nshita imo ayafwilishe ukusuminisha mwi funde ukubomfiwa kwe bange. Pa numa, lintu kwali ubushinino bwafulilako, alemble ukuti: “Nomba ninsumina ukuti ibange muti wacilishapo kubamo ubusanso uo tufwile ukushomboka na o: 1. Ukubomfiwa kwa liko mu kubangilila kwaba ukwa kutumpika: Kabomfya apeelwa icimbepa ca kuyumfwa ubusuma; te kuti eluke ukubongoloka kwa mibombele yakwe iya muntontonkanya no mubili. 2. Ukubomfiwa kwa liko ukwatwalilila ku kutontonkanya kwa cimbepa. Pa numa ya mwaka umo ukufika kuli itatu iya kubomfiwa kwa lyonse, ukutontonkanya kushili kwa cifyalilwa kutendeka ukulama