Ehudi—Umwaume wa Citetekelo no Bukose

IMYAKA iingi yalipitilepo ukutula apo abena Israele bafikile mu Calo Calaiwe. Mose ne mpyani yakwe Yoshua, ninshi balifwa kale. Ukwabula abantu ba citetekelo aba musango yu, ukutesekesha ukupepa kwasanguluka kwalibotelele. Abena Israele balitendeke fye no kubombela baBaali na baAstarte.a Pali uyu mulandu, Yehova apeele abantu bakwe mu maboko ya bena Syria pa myaka 8. Lyene abena Israele balikuutile kuli Lesa ku kwafwiwa. Mu nkumbu, alikutike. Yehova aimishe umupingushi, Oteniele, ku kupususha abantu Bakwe.—Abapingushi 3:7-11.

Ifi fya kucitika fyalingile ukusambilisha abena Israele icine cikalamba—icumfwila kuli Yehova cilaletako amapaalo, ilintu ukubulwe cumfwila kufumamo ifitiipu. (Amalango 11:26-28) Nangu cibe fyo, abena Israele balifililwe ukusambilila ili sambililo. Pa numa ya myaka 40 iya mutende, na kabili balishile ukupepa kwasanguluka.—Abapingushi 3:12.

Ukucimfiwa na Moabu

Iyi nshita Yehova alekele abantu bakwe ukuba mu maboko ya Mfumu Egelone iya Moabu. Baibolo imulondolola ukuti aali “muntu uwainisha.” Mu kuba no kwaafwa kwa kwa Amone na Amaleke, Egelone asanshile Israele no kwimika isano lyakwe mu Yeriko, “umushi wa tuncindu.” Fintu cali ica kupapusha ukuti umusumba wa bena Kanaani uwa kubalilapo ukupokwa ku bena Israele nomba e mwaishilebela amaofesi yakalamba aya muntu uwalepepa lesa wa bufi Kemoshe!b—Abapingushi 3:12, 13, 17.

Egelone alititikishe abena Israele pa myaka yakonkelepo 18, cimoneka ukuti alepinda umusonko wafinisha ukufuma kuli bene. Ukupitila mu kufwaisha umutuulo mu nshita mu nshita, Moabu akoseshe ifya bunonshi fyakwe ilintu alekufya ubukumu bwa kwa Israele. Nga fintu cingenekelwa, abantu ba kwa Lesa balombele ukwilulukwa, kabili Yehova alibomfwile na uno muku. Abemiishe umupusushi na umbi—uno muku umwina Benyamini uwe shina lya Ehudi. Pa kupwisha iculukusu ca kwa Egelone pali Israele, Ehudi apekenye ukubombelapo pa bushiku bwa kutuula umutuulo wakonkelepo.—Abapingushi 3:14, 15.

Pa kuipekanishisha imibombele yakwe iyabamo bukose, Ehudi acitile impoko iya tunwa tubili umukono umo e kulepa kwa iko. Nga ca kuti uyu wali mukono uunono, ici canso calepele mupepi na basentimita 38. Bamo kuti batila mwele. Cimoneka kwati takwaliko cimo icapindeme pa kati ka cilimi ne citubo. E ico, Ehudi afwile afishile impoko yakwe mwi laya lyakwe. Ukulundapo, apantu Ehudi aalebomfya ukuboko kwa ku kuso, afwile akakile impoko yakwe lwa ku kulyo—uko ilingi line kushikalila icanso.—Abapingushi 3:15, 16.

Ipange lya kwa Ehudi lyalimo ubusanso nga nshi. Ku ca kumwenako, cali no kuba shani bakapyunga ba mfumu abapampanta Ehudi ukumona nga ali ne fyanso? Nangu ca kuti tabacitile co, mu kushininkisha tabaali no kusha imfumu yabo yeka no mwina Israele! Lelo nga ca kuti baisha e lyo na Egelone aipaiwa, ni shani fintu Ehudi aali no kufulumuka? Aali no kubutuka ukufika kwi ilyo bakapyunga ba kwa Egelone bashilaishiba icicitike?

Ukwabulo kutwishika Ehudi alilangulwike pa fyebo fya musango yo, napamo ukwelenganya fye na pa busanso ubwingi ubwali no kufumamo. Nangu ni fyo, alitwalilile ne pange lyakwe, ukulangisha ubukose no kubika icitetekelo muli Yehova.

Ehudi Akumanya Egelone

Ubushiku bwa kupeela umutuulo wakonkelepo bwalifikile. Ehudi na baume bakwe baingile mwi sano lya mfumu. Bwangu bwangu, baiminine pa ntanshi ya Mfumu Egelone umwine. Lelo inshita yali tailafika ukuti Ehudi asanse. Pa numa ya kupalamiko mutuulo, Ehudi alekele baye abantu abasendele umutuulo.—Abapingushi 3:17, 18.

Mulandu nshi Ehudi ashingashingile ukupama Egelone? Bushe mwenso wamwikete? Napacepa! Pa kufikilisha ipange lyakwe, Ehudi aalekabila ukuba eka ne mfumu—icishacitike pali uku kukumana kwa kubalilapo. Ukulundapo, Ehudi aali no kufumapo bwangu. Ukufulumuka kwali no kucilapo kwanguka ku muntu umo ukucila ibumba lyonse ilya basendele umutuulo. Muli fyo, Ehudi alitekenye. Uku kutandalila Egelone ukwipi kwamulengele ukwishiba bwino imipangilwe ye sano no kupimununa ifyo imfumu baicingilila.

Pa numa ya kufika ku “mabwe ayabaswa ayali ku Gilgali,” Ehudi ashile abaume bakwe no kubwelela kwi sano lya kwa Egelone. Ulwendo lwalepele mupepi na bakilomita babili lwapeele Ehudi inshita yalinga ku kutontonkanya pa lwa mulimo wakwe no kupepele paalo kuli Yehova.—Abapingushi 3:19.

Ehudi Abwela

Cimoneka kwati Ehudi alisuminishiwe ukwingila na kabili mwi sano. Napamo umutuulo ushaifulila uo atuulile mu kubangilila walengele Egelone ukusekelela apakalamba. Nangu ca kuti ukutandala kwa kubalilapo kwali ukwipi, pambi kwapeele Ehudi inshita yakumanina ku kupanga bucibusa ne mfumu. Te mulandu na fintu cali, icishinka cili ca kuti Ehudi alibwelele no kwiminina pa ntanshi ya kwa Egelone.

“Ndi no mulandu wa nkama uwa kusosa kuli imwe, mwe mfumu,” e fyasosele Ehudi. Icishinka ca kuti alyendele ukufika na pali iyi nshita cali cilangililo ca kuti Yehova alemutungulula. Lelo, ubwafya e ko bwali. “Umulandu wa nkama” uyo Ehudi aali na o tawali na kulandwa ninshi bakapyunga wa mfumu baleumfwako. Nga ca kuti Yehova aali no kunyantukilamo, Ehudi aalekabila uko kwaafwa palya pene fye. “Talaleni”! e fyo imfumu yakambishe. Apantu Egelone taalefwaya ukuti bambi bomfweko uyu “mulandu wa nkama,” atamfishe bakapyunga bakwe. Elenganyeni fintu Ehudi ailulwikwe!—Abapingushi 3:19.

Egelone aikele mu ŋanda yakwe iya pa muulu lintu Ehudi aishile kuli wene no kutila: “Ndi ne cebo ca kwa Lesa ica kusosa kuli imwe.” Pa kulumbula “Lesa,” bushe Ehudi alelosha kuli Kemoshe? Limbi e fyo Egelone atontonkenye. Pa kucincimushiwa, alikakamwike pa cipuna cakwe ica bufumu no kwiminina ukufwaisha ukumfwa. Ehudi alipalamineko, cimoneka ifyo aaleya alepalamina panono panono pa kuti talengele imfumu ukutunganya ukuti yalaswa isanswe. Lyene, mu kwangufyanya, “Ehudi apishishe ukuboko kwakwe kwa kuso, abuulile ne mpoko pe tanta lyakwe lya kulyo, no kupusha mwi fumo lya [kwa Egelone]; ne citubo na co caliingile cakonke cilimi; no kwina kwa lukoma kwaisalile icilimi, pantu tasomwene impoko mwi fumo lya iko, kabili yapuliile pa numa.”—Abapingushi 3:20-22.

Bakapyunga ba mfumu, abaleshinguluka lwa mupepi tabapumfyenye. Lelo Ehudi aali acili mu busanso. Akashita akali konse ababomfi ba kwa Egelone kuti baingila no kusanga icitumbi ca mfumu yabo pa nshi. Ehudi aalekabila ukufuma mu kwangufyanya! Pa numa ya kukome fiibi, afumiine pa lukungu lwa ŋanda ya pa muulu.—Abapingushi 3:23, 24a.

Ukwishiba Icicitike no Kucimfiwa

Mu kwangufyanya ababomfi ba kwa Egelone batampile ukufwaya ukwishiba icalecitika. Lelo, baletiina ukuti imfumu yali no kubakalipila pa kupumfyanya ukukumana kwa iko ukwa pa mbali. Lyene bamwene ukuti ifiibi fya ŋanda ya pa muulu fyalikomenwe. Bapelulwile ukuti: “Cine cine ilepemwina mu nda mu muputule wa kupupwamo umwela.” Nangu cibe fyo, ilyo nshita yapitile mu cifulo ca kufwaisha ukwishiba icilecitika batendeke ukusakamikwa apakalamba. Bakapyunga ba kwa Egelone balifililwe ukupembelela. “E ico babuulile ulufungulo, no kwisulako [ku fiibi fya ŋanda ya pa muulu]: kabili, moneni, shikulwibo nawa pa nshi, nafwa.”—Abapingushi 3:24b, 25.

Pali iyi nshita, Ehudi aali nafulumuka. Apitile pa mabwe ayabaswa pa Gilgali na mu kupelako afikile ku Seira, icifulo cabelele mu calo ca mpili ica kwa Efraimu. Ehudi aitile abena Israele no kubatungulula bonse ku kusansa abena Moabu. Ubulondoloshi bwalembwa bushimiko kuti “baipeyepo abena Moabu mu nshita ilya nalimo amakana ikumi, umuntu onse uwaluma kabili umuntu onse uwa bulamba; tapapuswike muntu.” Pa numa ya kucimfya Moabu, icalo ca Israele caikele mu mutende pa myaka 80.—Abapingushi 3:26-30.

Ukusambilila ku ca Kumwenako ca kwa Ehudi

Icitetekelo muli Lesa e cakuntile Ehudi. AbaHebere icipandwa 11 tabamulumbula mu kulungatika ukuti aali ni umo pali abo ‘ku citetekelo bacimfishe amabufumu, . . . abali abakosa mu bulwi, abatentwile imilalo ya bambi bambi.’ (AbaHebere 11:33, 34) Nangu ni fyo, Yehova alitungilile Ehudi ilyo abombele mu citetekelo no kupususha Israele ukufuma ku mitekele ya culukusu iya Mfumu Egelone.

Ubukose bwali ni imo iya mibele ya kwa Ehudi. Aakabile ukuba uwakosa pa kusunsha bwino ulupanga lwa cine cine. Pamo nga ababomfi ba kwa Lesa aba pali lelo, tatusumbula ulupanga lwa musango yo. (Esaya 2:4; Mateo 26:52) Lelo, tubomfya “ulupanga lwa Mupashi,” Icebo ca kwa Lesa. (Abena Efese 6:17) Ehudi aali uwalamuka mu kubomfya icanso cakwe. Na ifwe bene tukabila ukuba abalamuka mu kubomfya Icebo ca kwa Lesa ilyo tuleshimikila imbila nsuma iya Bufumu. (Mateo 24:14) Ukusambilila Baibolo pa lwesu, ukusangwa lyonse ku kulongana kwa Bwina Kristu, ukubomba ubutumikishi mu kupimpa, kabili mu kubamo ipepo ukushintilila pali Shifwe wa ku muulu kuli no kutwaafwa ukupashanya imibele iyo Ehudi alangishe, mu cine cine umwaume wa citetekelo no bukose.

[Amafutunoti]

[Icikope pe bula 31]

Ehudi na baume bakwe baletele umutuulo ku Mfumu Egelone

[Abatusuminishe]

Ukufumishiwa muli Illustrirte Pracht - Bibel/Heilige Schrift des Alten und Neuen Testaments, nach der deutschen Uebersetzung D. Martin Luther’s