12. Ni lilali ukwishiba kwine kwine kwali no kufula?

¹² Ilyo Daniele alelanda pa “nshita ya ku mpela,” asobele ifintu ifisuma ifikalacitika muli iyi nshita. (Belengeni Daniele 12:3, 4, 9, 10.) Yesu atile: “Pa nshita ilya abalungama bakabalika kwati kasuba.” (Mat. 13:43) Bushe ukwishiba kwine kwine kwafulile shani mu nshita ya ku mpela? Tontonkanyeni pa fyalecitika ilyo umwaka wa 1914 ushilafika, umwaka uo inshita ya ku mpela yatendeke.

13. Finshi Charles Taze Russell alembele ilyo babebetele ilyashi lilanda pa fyo abantu bakaba abapwililika na kabili?

¹³ Mu myaka ya kulekelesha iya ba 1800, abantu abafumacumi balefwaya ukwishiba “icipasho ca mashiwi ayatuntulu.” (2 Tim. 1:13) Umo pali abo bantu ali ni Charles Taze Russell. Mu 1870, ena na bambi abanono abalefwaya ukwishiba icine bapangile ibumba lya kusambilila Baibolo. Mu 1872 babebetele ilyashi lilanda pa fyo abantu bakaba abapwililika na kabili nga filya Adamu ali. Pa numa, Russell alembele ukuti: “Ukufika na ilya nshita twalifililwe ukwishiba bwino ubupusano bwali pa cilambu icalici, ilile-eshiwa pali ino nshita, lyali no kupokelela na pa cilambu abantu bonse abali ne cishinka kuli Lesa bali no kupokelela.” Icilambu abantu bonse bali no kupokelela “kuba abapwililika na kabili nga filya umufyashi wabo Adamu ali ilyo ali mu Edeni.” Russell alisumine ukuti bambi balimwafwile ukwiluka ifyo alebelenga mu Baibolo. Ni bani abo bene?

14. (a) Ni mwi Henry Dunn aumfwilile Imilimo 3:21? (b) Ni bani Dunn atile e bakekala pa calo ku ciyayaya?

¹⁴ Umo pa bamwafwile, ali ni Henry Dunn. Alilembele ifyebo fyalelanda pa “nshita sha kubweseshamo ifintu fyonse ifyo Lesa alandiile muli bakasesema bakwe aba mushilo aba ku kale.” (Imil. 3:21) Dunn alishibe ukuti uku kubweseshamo kwasanshishemo ukulenga abantu abakaba pe sonde ukuba abapwililika ilyo Kristu akateka pa myaka 1,000. Dunn abebetele ne cipusho icafulungenye abengi ica kuti, Ni bani bakekala pa calo ku ciyayaya? Alondolwele ukuti abantu abengi nga nshi bakababuusha, bakasambilila icine, kabili bakakwata ishuko lya kulanga ukuti nabacetekela Kristu.

15. Finshi George Storrs ailwike pa bakabuushiwa?

¹⁵ Mu 1870, George Storrs na o ailwike ukuti abashalungama bakababuusha kabili bakapeelwa ishuko lya kuba no mweo wa muyayaya. Ailwike no kuti Amalembo yatila pa bakabuushiwa nga paba abakafilwa ukulaumfwila Lesa “bakafwa, nangu abo ‘babembu bakaba fye ne myaka 100.’” (Esa. 65:20) Storrs aleikala mu Brooklyn, ku New York, kabili e walelemba magazini yaleti Bible Examiner.

16. Cinshi calengele Abasambi ba Baibolo ukupusanako na ba mu macalici yambi abaita ukuti Bena Kristu?

¹⁶ Ilyo Russell alebelenga Baibolo ailwike ukuti inshita ya kutampa ukubilisha imbila nsuma yalifikile. E ico mu 1879, atampile ukulemba magazini yaleti Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence, iyaishibikwa nomba ukuti Ulupungu lwa kwa Kalinda Ulusabankanya Ubufumu bwa kwa Yehova. Pa kubala, bantu fye abanono e baishibe icine pe subilo lya kuba no mweo wa muyayaya pano calo. Nomba pali iyi nshita amabumba ya Basambi ba Baibolo mu fyalo ifingi yalepokelela no kusambilila Ulupungu lwa kwa Kalinda. Ukwishiba icine ca kuti bantu fye abanono e bakaya ku muulu, ilyo abengi nga nshi bakaba no mweo wa muyayaya pano calo, kwalengele Abasambi ba Baibolo ukupusanako na ba mu macalici yambi abaita ukuti Bena Kristu.

17. Bushe ukwishiba kwine kwine kwaishilefula shani?

¹⁷ “Inshita ya ku mpela” iyasobelwe yatendeke mu 1914. Bushe ukwishiba kwine kwine pe subilo lya bantu kwalifulile? (Dan. 12:4) Ilyo calefika mu 1913, amalyashi yalelemba Russell baleyalemba mu nyushipepala 2,000 kabili abalebelenga ishi nyushipepala bonse pamo bali 15,000,000. Ilyo umwaka wa 1914 walepwa, ninshi abantu ukucila pali 9,000,000 mu fyalo ifingi balikutika no kutamba ilyashi lya fikope ilyalelondolola ukuteka kwa kwa Kristu ukwa myaka 1,000 ilyaleti “Photo-Drama of Creation.” Ukutula mu 1918 ukufika mu 1925, ababomfi ba kwa Yehova balilandile ilyashi mu ndimi 30 mu fyalo ifingi ilyalelanda pe subilo lya kuba no mweo wa muyayaya pano calo, ilyaleti “Millions Now Living Will Never Die” (Abengi Abali no Mweo Pali Ino Nshita Tabakatale Abafwa). Ilyo calefika mu 1934, Inte sha kwa Yehova shailwike ukuti abakwata isubilo lya kuba no mweo wa muyayaya pano calo balingile ukulabatishiwa. Ukwishiba ifi kwalengele ukuti babe abacincila mu mulimo wa kushimikila imbila nsuma ya Bufumu. Pali ino nshita, isubilo lya kuba no mweo wa muyayaya pano calo lilalenga abantu abengi nga nshi ukulatasha sana Yehova.

‘Ukulubuka’ Ukuli ku Ntanshi!

18, 19. Mikalile ya musango nshi iyasobelwa pali Esaya 65:21-25?

¹⁸ Umupashi wa kwa Lesa walengele kasesema Esaya ukulemba ifyo abantu ba kwa Lesa bakekala pano calo. (Belengeni Esaya 65:21-25.) Ifimuti fimo ifyaliko imyaka nalimo 2,700 iyapita ilyo Esaya alembele aya mashiwi fifwile eko fyaba na pali ino nshita. Elenganyeni ukuti ni mwe mwikele imyaka yafula umusango yu ninshi muli abakosa kabili no bumi ubusuma!

¹⁹ Mu nshita ya kwikala fye imyaka iinono pano calo, tukalaikala imyaka iingi kabili tukakwata inshita iikalamba iya kukuula, ukulima amabala, no kusambilila. Tontonkanyeni pa fibusa ubwingi mukakwata. Mukatwalilila ukutemwana ne fyo fibusa ku ciyayaya. Ala mwandini “abana ba kwa Lesa” abakaba pano calo ‘bakalubuka’!—Rom. 8:21.

Basanga Icuma Cafiswa

BUSHE mwalibala amusangapo icuma ico bafisa apo mushile-enekela ukucisanga? Ici e cacitike pa March 27 mu 2005, kuli ba Ivo Laud ababa mu lukuta lwa Nte sha kwa Yehova mu calo ca Estonia. Ba Ivo baleafwa ba Nte banabo abakote ba Alma Vardja, ukubongolola akayanda ka kale umo balesungila ifintu. Ilyo babongolwele icibumba ca ku nse, bamwene ipulanga ilyo bafimbile ku lubali lumo ulwa luceshi. Ilyo bafumisheko ili ipulanga, bamwene icipunda mu luceshi icali amasentimita 10 mu bwipi, amamita 1.2 mu butali e lyo ukwingila mu kati amasentimita 10, e lyo pali ne pulanga bakupikepo ilyalingene fye ne cipunda. (1) Muli ici cipunda balifishilemo icuma! Cuma nshi? Nani afishilemo?

Muli ici cipunda mwali utufulukutu utwingi uto bapombele bwino bwino mu cipepala catikama. (2) Muli utu