Ifyebo Ififumine mu Mpapulo Shili mu Akatabo ka Imikalile no Mulimo Tubomba
MAY 3-9
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | IMPENDWA 27-29
“Tulepashanya Yehova Uushaba na Kapaatulula”
Ishibeni Imibele Yonse iya kwa Yehova
14 Abana abakashana basano aba kwa Selofehadi baile kuli Mose no kumwipusha ati: “Nga kanshi cinshi ico ishina lya kwa shifwe lyalalobela mu kati ka lupwa lwakwe pa mulandu fye wa kuti takwete umwana mwaume?” Bapapeete ati: “Mukwai tupeeni impanga pa kati ka bamunyina ba kwa shifwe.” Bushe Mose atile ‘te kuti twalule ifunde’? Awe, “Mose atuulile umulandu wabo kuli Yehova.” (Impe. 27:2-5) Bushe Yehova ayaswike shani? Yehova aebele Mose ukuti: “Ico abana banakashi ba kwa Selofehadi balelanda ca cine. Ubapeele impanga mu kati ka bamunyina ba kwa shibo, kabili ukabapeele impanga ya kwa shibo.” Yehova apangile ifunde ilipya ilya kuti: “Umuntu nga afwa ukwabula ukufyala umwana mwaume, abana bakwe abanakashi bakapyane impanga.” (Impe. 27:6-8; Yosh. 17:1-6) Ukufuma ilya nshita, abanakashi bonse abena Israele abalekwata ubu bwafya balebapeela impanga.
Ishibeni Imibele Yonse iya kwa Yehova
15 Ala muli ifi Yehova apingwile mwali umulinganya! Yehova alicindike aba banakashi abashakwete uwa kubafwa, nga filya fine acindike abena Israele bonse. (Amalu. 68:5) Ili lyashi fye limo pa malyashi ayengi ayalembwa mu Baibolo ayalanga ukuti Yehova taba na kapaatulula ku babomfi bakwe bonse.—1 Sam. 16:1-13; Imil. 10:30-35, 44-48.
Ishibeni Imibele Yonse iya kwa Yehova
16 Kuti twacita shani pa kuti tulepashanya Yehova uushaba na kapaatulula? Muleibukisha ukuti ukukanaba na kapaatulula kusanshamo ifintu fibili. Nga tatuli na kapaatulula e lyo twingaba no mulinganya. Ilingi line fwe bantu tuimona ukuti tatwaba na kapaatulula. Lelo nalimo mulesumina ukuti te lyonse canguka ukuishiba bwino mwe bene. Nomba kuti twacita shani pa kuti twishibe nga twaliba na kapaatulula? Ilyo Yesu alefwaya ukwishiba ifyo abantu baletontonkanya pali ena, aipwishe abanankwe abo acetekele ukuti: “Bushe abantu batila Umwana wa muntu nani?” (Mat. 16:13, 14) Na imwe kuti mwacita nga filya Yesu acitile. Kuti mwaipusha cibusa uo mwacetekela uwingamweba mu bufumacumi ifyo abantu bamumona, nampo nga mwaliba na kapaatulula nelyo iyo. Bushe mukacita shani nga ca kuti cibusa wenu amweba ukuti mulamoneka ukukwata akapaatulula ka mushobo, mwalitemwapo abakwata ifyuma ukucila abashakwata? Mufwile ukupepa kuli Yehova ukufuma pa nshi ya mutima no kupapaata ukuti amwafwe ukwaluka pa kuti mulemupashanya sana ukukanaba na kapaatulula.—Mat. 7:7; Kol. 3:10, 11.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
it-2-E ibu. 528 para. 5
Umutuulo
Umutuulo wa mwangashi. Umutuulo wa mwangashi baleupeelela pamo ne mituulo imbi, maka maka ilyo abena Israele baingile mu Calo ca Bulayo. (Impe. 15:2, 5, 8-10) Uyu mutuulo waleba mwangashi (“ifya kunwa ifikola”) kabili balewitulwila pa cipailo. (Impe. 28:7, 14; linganyeniko na Ukufu. 30:9; Impe. 15:10) Umutumwa Paulo alembeele Abena Kristu bali mu Filipi ati: “Ndetuulwa kwati mutuulo wa mwangashi uuleitululwa pe lambo no kubombela icintubwingi pa mulandu wa citetekelo, ndeanga.” Pali ili lembo umutumwa Paulo aipashenye ku mutuulo wa mwangashi ilyo alelondolola ifyo aipeeleshe ukubombela Abena Kristu banankwe. (Fil. 2:17) Ilyo ali mupepi no kufwa, alembeele Timote ati: “Ine nomba balenjitulula kwati mutuulo uwa mwangashi, kabili inshita yandi iya kulubuka naipalama.”—2 Tim. 4:6.
Ukupeela Amalambo Ayateemuna Lesa
KWABA icitabo cimo icilondolola imipepele imo iyaliko kale sana ku kapinda ka ku kulyo aka calo ca Amerika iya bena Aztec. Ici citabo (The MightyAztecs) cilanda ukuti aba bantu basumine ukuti: “Nga ca kuti umuntu afwa, ninshi e lyo abantu abengi balafyalilwako, e ico aba bantu balepeela abantu abengi nga nshi kuli tulesa twabo nga malambo. Kanshi ilyo ubuteko bwabo bwaile bulekula e lyo bacililemo ukwipaya abantu ukubatuula nga malambo pa kuti ubuteko bwabo bukose.” Icitabo na cimbi citila, abantu abo abena Aztec batuulile nga malambo bafikile 20,000 mu mwaka fye umo.
Ukumfwa umwenso e lyo no kukanaishiba ifili no kucitika ku ntanshi nelyo pa mulandu wa kumona kwati pali fimo ifyo balufyenye kabili baleumfwa ububi, kwalilenga abantu abengi ukufuma fye na kale ukulapeela amalambo mu nshila shalekanalekana kuli tulesa twabo. Lelo Baibolo yena ilanga ukuti Yehova, Lesa wa maka yonse, e watile abantu baletuula amalambo yamo yamo. Kanshi kuti cawama ukwipusha ukuti: Bushe malambo ya musango nshi ayateemuna Lesa? Kabili bushe bakapepa ba kwa Lesa muno nshiku bafwile ukutuula amalambo ne mituulo mu kupepa kwabo?
Imituulo na Malambo Ifyo Balepeela mu Kupepa kwa Cine
Ilyo uluko lwa bena Israele lwapangilwe, Yehova alilondolwele bwino bwino inshila iyo abena Israele balekabila ukukonka pa kumupepa, kabili mu fyo abebele mwali no kutuula imituulo no kupeela amalambo. (Impendwa, ifipandwa 28 na 29) Imituulo imo baletuula yali fintu ifyo balelima; imituulo imbi nayo yali malambo ya nama, pamo nga ing’ombe, impaanga, imbushi, e lyo ne fipeele ne nkunda. (Ubwina Lebi 1:3, 5, 10, 14; 23:10-18; Impendwa 15:1-7; 28:7) Kwali na malambo ayali no kocewa mu mulilo umupwilapo. (Ukufuma 29:38-42) Kabili kwali na malambo ya mutende, aya kuti umuntu uwaletuula alelyako inama iyo alepeela ilambo kuli Lesa.—Ubwina Lebi 19:5-8.
Imituulo yonse na malambo ifyo baletuula kuli Lesa ukulingana ne fyo Amafunde ya kwa Mose yalelanda, yali ni nshila ya kupepelamo Lesa kabili yalelenga baibukisha ukuti Lesa e Mulopwe wa bubumbo bonse. Ilyo abena Israele balepeela yalya malambo, balelanga ukuti baletasha Yehova pa fisuma ifyo alebacitila ne fyo alebacingilila, kabili yalelenga ne membu shabo ukulekelelwa. Yehova ali no kubapaala icine cine kulila fye batwalilila ukukonka amafunde yakwe pa kumupepa.—Amapinda 3:9, 10.
Icacindeme sana kuli Yehova, mitima ya baletuula amalambo. Ukupitila muli kasesema wakwe Hosea, Yehova atile: “Uluse e lo mbekelwamo, ilambo iyo, no kwishiba Lesa e ko mbekelwamo ukucile fya kuninika.” (Hosea 6:6) Kanshi, lintu abantu bafumine mu kupepa kwa cine, baishileba abakamuka no kulasuumya umulopa wa kaele, na malambo balepeela kuli Yehova yali fye ya cabe cabe. E mulandu wine Yehova aebele uluko lwa bena Israele ukupitila muli Esaya ukutila: “Bwa nshi kuli ine ubwingi bwa malambo yenu? . . . nintendwe fya kuninika fya basukusuku, no munofu wa bunone uwa tutekwa utwaina; umulopa wa tulume twa ng’ombe no wa bana ba mpaanga no wa basawe te ca kubekelwa kuli ine iyo.”—Esaya 1:11.
“Ico Nshasosele”
Abena Kanaani balipusene sana na bena Israele, pantu bena balepeela abana babo amalambo kuli tulesa twabo, ukusanshako na lesa wa bena Amone uo baleita ati Moleke, nangula Milkomu, nelyo Moloke. (1 Ishamfumu 11:5, 7, 33; Imilimo 7:43) Icitabo cimo (Halley’s Bible Handbook) icilanda pali Baibolo citila: “Abena Kanaani pa kupepa, balecita ubulalelale pa ntanshi ya tulesa twabo pantu baleti e lutambi lwa kupepa kwabo, kabili baleipaya na mabeli yabo pa kuyapeela nga malambo kuli tulya twine tulesa twabo.”
Bushe amalambo ya musango yo yalesekesha Yehova Lesa? Tayamusekeshe nangu panono. Ilyo abena Israele bali mupepi no kwingila mu calo ca Kanaani, Yehova alibapeele ifunde lyalembwa pa Ubwina Lebi 20:2, 3, apatila: “Na ku bena Israele utile: Umuntu onse uwa mu bena Israele, napamo uwa mu balebeshi abalebela muli Israele, uwapeelapo ubufyashi bwakwe kuli Moleke, ukwipaiwa akepaiwe; abantu ba mu calo bakamupoole amabwe. Ine nkaloshe cinso candi pali uyo muntu, no kumusukula afume mu kati ka bantu bakwe, pantu apeelapo ubufyashi bwakwe kuli Moleke, ku kulengo mwashila mwandi mukowele, no kupelule shina lyandi lya mushilo.”
Kwena ica musango yo kuti catuponya pa musao, lelo abena Israele bamo bamo abapondokele ukupepa kwa cine, batendeke ukucita iyi misango yakaluka icine cine iya kupeela abana babo nga malambo kuli tulesa twa bufi. Pali ili line lyashi, Amalumbo 106:35-38 yalandapo ukutila: “Lelo batobenkana ne nko, no kusambilile micitile ya shiko; babombela no tulubi twa shiko, na to twaisabe citeyo kuli bene; awe, abana babo abaume na bana babo abanakashi baipaile ngulu, no kupongololo mulopa wa kaele, umulopa wa bana babo abaume na bana babo abanakashi, abo baipailo tulubi twa mu Kanaani, casuke calo cakantanamo umulopa.”
E ico, ukupitila muli kasesema wakwe Yeremia, Yehova alandile ku bana ba kwa Yuda ifyo akalifiwe ku mutima pali ici cimusango cabipa balecita. Atile: “Nababike fya makankamike fyabo mu ng’anda iyainikwe shina lyandi, ku kuikowesha; nabakuulo musansama wa kwa Tofete uuli mu mupokapoka wa kwa Ben-hinomu, ku koca abana babo abaume na bana babo abanakashi mu mulilo, ico nshasosele, kabili tacaimine mu mutima wandi.”—Yeremia 7:30, 31.
MAY 10-16
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | IMPENDWA 30-31
“Mulefishapo Imilapo Yenu”
it-2-E ibu. 1162
Umulapo
Umulapo Waleba wa Kuitemenwa Lelo Uwalapa Alingile Uku-ufishapo. Imilapo baleilapa mu kuitemwenwa, nomba ukulingana ne funde onse fye umuntu uwalapa alingile ukufikilisha ico alapa. E mulandu wine Baibolo ilandila ukuti uwalapa umulapo “afwile ukucita ifyo alapile,” ici calolele mu kuti alepeela ubumi bwakwe nge cikatilo ca kuti akafishapo ifyo alapa. (Impe. 30:2; moneni na Rom. 1:31, 32.) Apo uwalapa umulapo alepeela ubumi bwakwe nge cikatilo, e co Amalembo yalandila ukuti ilyo umuntu ashilalapa umulapo alingile ukutontonkanyapo sana. Ifunde lyatile: “Nga walapa umulapo kuli Yehova Lesa . . . akafwaya ukuti ufishe, lelo nga wafilwa ninshi wabembuka. Lelo nga taulapile umulapo, ninshi taubembwike.”—Amala. 23:21, 22.
w17 04 ibu. 3 para. 2
“Ico Walaya, Fisha”
Ukulingana na Baibolo, umulapo kulaya Lesa fimo. Umuntu kuti alaya ukucita fimo, ukutuula ubupe, ukubomba umulimo umo, nelyo ukuleka ukucita ifintu fimo. Umuntu e uisalilapo umwine ukulapa umulapo, takuba uumupatikisha. Na lyo line imilapo ya mushilo kuli Lesa, kabili umuntu nga alaya ukucita fimo nelyo ukukanacita fimo alingile fye ukufikilisha. (Ukute. 14:22, 23; Heb. 6:16, 17) Finshi Amalembo yalanda pa fyo tulingile ukulamona imilapo tulapa kuli Lesa?
Ifyo Twingafwaisha Ukwishiba mwi Buuku lya Impendwa
30:6-8—Bushe Umwina Kristu kuti akaanya umukashi wakwe ukulaya amalayo? Kumfwa ku malayo, Yehova nomba abomba na kapepa wakwe umo umo. Tutile umo aipeela kuli Yehova, ninshi alaya ubulayo. (Abena Galatia 6:5) Umulume takwete maka ya kukaanya umukashi wakwe nga alaya. Na lyo line, umukashi tafwile ukulaya amalayo ayapinkana ne Cebo ca kwa Lesa nelyo imilimo afwile ukubombela umulume wakwe.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
it-2-E ibu. 28 para. 1
Yefta
Abantu balebapeela kuli Yehova ukuya mu kubombela pa cikuulwa cakwe ica mushilo. Abafyashi balikwete insambu sha kupeela abana babo kuli Yehova. Ilyo Samwele ashilafyalwa, nyina Hana alilapile umulapo ukuti ali no kumupeela kuli Yehova ukuti akalebombela pa cikuulwa ca mushilo. Umwina mwakwe Elkana na o alisumininsheko ku fyo alapile. Ilyo Samwele asumwike, Hana alimutwele ku cikuulwa ca mushilo kabili alitwele ne nama ya kutuula ilambo. (1 Sam. 1:11, 22-28; 2:11) Samsone na o balimupeele kuli Lesa ukuba umuNasiri.—Abapi. 13:2-5, 11-14; moneni ifyo wishi akwete amaka pa mwana umwanakashi nga mwabelenga ifyaba pa Impe. 30:3-5, 16.
MAY 17-23
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | IMPENDWA 32-33
“Mukatamfye Abekashi ba mu Calo Cilya”
Bushe Kuti Mwa-asuka Ifi Fipusho?
Bushe “ififulo fya kupepelapo” ifyo balandapo sana mu Malembo ya ciHebere fyali ni finshi?
Ilyo abena Israele bali mupepi no kwingila mu Calo ca Bulayo, Yehova abebele ukonaula ififulo fyonse ifyo abena Kanaani abaleikalamo balepepelapo. Lesa abebele ukuti: “Mukonaule . . . fyonse ifya mabwe, mukonaule ne filubi fyabo fyonse ifyaengululwa ku cela, e lyo mukonaule ne fifulo fyabo ifya kupepelapo fyonse.” (Impendwa 33:52) Ifi fifulo balepepelapo balesa ba bufi, nalimo bafipangiile fye pa nse pa ncende iyasansama nangu bakuulile fye ifisebele mu ncende shimbi pamo nga mwi samba lya miti nelyo mu misumba. (1 Ishamfumu 14:23; 2 Ishamfumu 17:29; Esekiele 6:3) Pali ifi fifulo, pafwile paleba ifipailo, ifyaimikwa ifya fimuti nelyo ifya mabwe, ifilubi, apa kubika ifyanunkila, ne fintu fimbi ifyo balebomfya pa kupepa.
Sambilileniko ku Filubo Abena Israele Bacitile
Na pali nomba, tulapita mu mesho ayapalana sana nayo abena Israele bapitilemo. Muli shino nshiku kwaliba ifintu ifingi ifyaba kwati ni tulesa. Pa fintu ifyo abantu bapepa paba indalama, abantu abalumbuka sana mu mafilimu na mu fyangalo, utubungwe twa mapolitiki, bashimapepo, ukusanshako fye na balupwa. Icili conse pali ifi twalumbula kuti caba kwati ni kalesa nga ca kuti e co twabikako fye amano. Ukupanga icibusa na bantu abashipepa Yehova kuti kwaonaula bucibusa bwesu na Lesa.
Pa kupepa Baali abena Kanaani balecita ubulalelale, kabili ici calengele abena Israele abengi ukutampa ukulacita ubulalelale. Na bantu ba kwa Lesa abengi pali ino nshita balekatwa mu fiteyo ifyapalana ne fi. Ica kumwenako fye, ukwasha fye kompyuta no kutendeka ukutamba ifye shiku pa Intaneti kuti kwalenga uushicenjele ukukowesha kampingu yakwe. Ala kuti cabipa sana nga ca kuti Umwina Kristu atunkwa ukulatamba ifye shiku pa Intaneti!
it-1-E ibu. 404 para. 2
Kanaani
Yoshua “tafumishepo nangu cimo pali fyonse ifyo Yehova aebele Mose” pa fyo ali no kulofya abena Kanaani. (Yosh. 11:15) Abena Israele balifilwe ukucita ifyo Yehova abebele kabili tabafumishemo abena Kanaani mu calo. Ifi bafililwe ukwipaya abena Kanaani, calengele abena Israele balecita ubunkalwe, ubulalelale, no kupepa utulubi, icalengele abengi bafwe. Ifi nga tafyabacitike abakonka filya Yehova abebele ukuti bakatamfye abena Kanaani. (Impe. 33:55, 56; Abapi. 2:1-3, 11-23; Amalu. 106:34-43) Yehova alisokele abena Israele ukuti nga bapangana icipangano na bena Kanaani, baufya abana babo kuli bena, balapepa tulesa twabo no kulacita fimbi ifyabipa ifyo balecita, Yehova ali no kubalofya nga filya fine ali no kulofya abena Kanaani abalecita ifyabipa pantu ni Lesa wa mulinganya. Kanshi nabo bene ‘icalo cali no kubaluka.’—Ukufu. 23:32, 33; 34:12-17; Lebi 18:26-30; Amala. 7:2-5, 25, 26.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
it-1-E ibu. 359 para. 2
Umupaka
Pa numa ya kupendula no kwishiba uko cila mukowa walingile ukupokela impanga, icalekonkapo kwishiba ubukulu bwa mpanga bali no kubapeela. Pa kwishiba ubukulu bwa mpanga cila mukowa walingile ukupoka balelolesha pa bukulu bwa mukowa. Yehova atile: “Mukaakane ici calo umo mubelele ukulingana ne ndupwa shenu kabili ukulingana ne fyo mukapendula. Ulupwa ulukalamba e lo mukapeele impanga iikalamba, lelo ulunono mukalupeele impanga iinono. Uko icipendwilo cikaponena, e kukaba impanga ya ulo lupwa.” (Impe. 33:54) Nga bapendula, tabaleyalula uko balepeelela impanga lelo ubukulu bwa mpanga bwena baleyalula ukulingana no bukulu bwa mukowa. E calengele ukuti impanga iyo bapeele umukowa wa kwa Yuda bakanyeko umukowa wa kwa Simeone pantu yali iikalamba sana.—Yosh. 19:9.
Bushe Abena Kristu Balingile Ukulwa Inkondo?
Tatufwile ukupapa pali aya mashiwi Yesu alandile. Imyaka ibili ninshi ici tacilacitika, Yesu atile: “Mwalyumfwa ukuti batile, ‘Uletemwa umunobe no kupata umulwani obe.’ Lelo, ndemweba nati: Muletemwa abalwani benu kabili mulepepelako abamucusha; pa kuti mulange ukuti muli bana ba kwa Shinwe uwaba mu muulu, pantu alenga akasuba ukubalikila ababifi na basuma kabili alenga imfula ukulokela pa balungama na pa bashalungama.” (Mateo 5:43-45) Bushe Umwina Kristu kuti atemwa shani umulwani wakwe no kulamupepelako e lyo pa nshita imo ine alemulwisha mu nkondo?
Ilyashi lya kale lilanga ukutila Abena Kristu balikwete abalwani abengi. Ku ca kumwenako, abena Roma e bapingwile Yesu Kristu kabili balimwipeye. Tapakokwele ukutula apo Yesu bamwipaile, kwaishileba ifunde lya kuti onse uwatila Mwina Kristu alingile ukwipaiwa. Yesu alishibe ukuti nalimo Abena Kristu baali no kupatikishiwa ukubomfya ifyanso no kwimina abena Roma nga filya fine abaYuda bamo bacitile. E calengele alande pa balemukonka ukutila: “Te ba muli ici calo, ifyo na ine nshili wa muli ici calo.” (Yohane 17:16) Abena Kristu tabaipoosele mu fya calo. Tabalemona ukuti calilingile ukulwa inkondo pa mulandu fye wa kuti balebafyenga, ukubatiinya, nelyo ukulwila icalo cabo.
Abatungilila Ubufumu bwa kwa Lesa
Abena Kristu ba cine balikonkele ifyo Yesu alandile, balikeene ukuitumpa mu nkondo. Tontonkanyeni icacitike mu musumba wa kale uwa Ikonia, uwali mu Asia Minor. “Ilyo abena fyalo pamo na baYuda ne ntungulushi shabo basakatuka, bapene babasaalule no kubapoola amabwe, na bo [Paulo na Barnaba], ilyo baebelwe ici, bafulumukile ku misumba ya Lukaonia, Lustra na Derbe na ku calo ca mu mbali; kabili kulya e ko bakonkenyepo ukubila imbila nsuma.” (Imilimo 14:5-7) Twamona ukuti ilyo Abena Kristu babemine ku balwani, tababuulile ifyanso pa kuti baicingilile, nelyo ukufwaya ukulandula. Lelo batwalilile fye ukulabila “imbila nsuma.” Ni mbila nsuma ya musango nshi balebila?
MAY 24-30
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | IMPENDWA 34-36
“Muleuba Muli Yehova”
Bushe Mulooba Muli Yehova?
4 Nomba bushe abena Israele balecita shani nga ca kuti umo aipaya umubiye mu kukanaishiba? Nangu aipaya fye umuntu mu kukanaishiba, aleba no mulandu wa kusumya umulopa wa kaele. (Ukute. 9:5) Lelo ifunde lyalesuminisha uyu muntu ukufulumukila ku musumba umo pa misumba 6 iya kufulumukilako pa kuti uwa kulandula umulopa e mwipaya. Nga afika ku musumba alecingililwa. Umuntu uwaipaya umubiye mu kukanaishiba talingile ukufuma mu musumba wa kufulumukilako mpaka shimampepo mukalamba afwa.—Impe. 35:15, 28.
Bushe Mulooba Muli Yehova?
6 Umuntu nga ipaya umubiye mu kukanaishiba, ico alingile ukubalilapo ukucita “kulondolwela abakalamba” pa mwinshi wa mpongolo ya musumba uo afulumukileko. Abakalamba bali no kumupokelela bwino. (Yosh. 20:4) Nga papita inshita, balemubwesesha ku bakalamba ba mu musumba aipailemo umuntu, kabili e balemupingula. (Belengeni Impendwa 35:24, 25.) Uwaipeye umuntu balemubwesesha fye ku musumba wa kufulumukilako nga ca kuti basanga ukuti aipeye umuntu mu kukanaishiba.
Bushe Mulooba Muli Yehova?
13 Uwaipaya umuntu mu kukanaishiba nga afika mu musumba wa kufulumukilako alecingililwa. Yehova alandile pa misumba ya kufulumukilako ati: “Ikaba ya kubutukilako uwaipaya umuntu.” (Yosh. 20:2, 3) Yehova talandile ukuti uwaipaya umuntu balingile ukumulubulwisha na kabili pa mulandu umo wine; kabili uwa kulandula umulopa tabalemusuminisha ukwingila mu musumba pa kuti epaye uwipeye lupwa wakwe. Kanshi uwipeye umuntu taletiina ukuti na o balamwipaya. Nga ali mu musumba Yehova alemucingilila. Umusumba tawali cifungo ca wipeye umuntu. Na kuba uwalefulumukila muli uyu musumba, alebomba imilimo, aleyafwa abantu, kabili alebombela Yehova mu mutende. Kanshi uwipeye umuntu mu kukanaishiba aleikala fye bwino kabili aleba ne nsansa!
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
Icilubula Caumfwanako pa Mulandu wa Bonse
13 Adamu atemwa Efa, nangu cibe fyo, tabamwenamo ukufuma ku cilubula. Ifunde lya kwa Mose lyalimo ici cishinte: “Mwikabuula ica kukonsolwelo mweo wa wa misoka, apo wene ali no mulandu wa mfwa.” (Impendwa 35:31) Adamu tabepelwe, e co ulubembu lwakwe lwali lwa ku mumbo, lwa ku mufulo. (1 Timote 2:14) Lwalingene no kucito musoka ku bufyashi bwakwe, pantu nomba bapyene ukukanapwililika kwakwe, muli ifyo ukwisa pe samba lya bupingushi bwa mfwa. Mu kulengama, Adamu awaminwe ukufwa, pantu pamo ngo muntu wapwililika, asalile ku mumbo ukukanaumfwile funde lya kwa Lesa. Nga calipusene ne fishinte fyalungama ifya kwa Yehova kuli wene ukubomfya icilubula pa mulandu wa kwa Adamu. Ukulipila amalipilo ya lubembu lwa kwa Adamu, nangu cibe fyo, kulapayanya ukufuutwa kwa bupingushi bwa mfwa pa bufyashi bwa kwa Adamu! (Abena Roma 5:16) Mu mano ya mwi funde, amaka ya konaula aya lubembu yalaputulwako pa ntulo iine ya luko. Kalubula ‘asondele umuntu onse imfwa,’ ukusenda ifya kufumamo fya lubembu kuli bonse abana ba kwa Adamu.—AbaHebere 2:9; 2 Abena Korinti 5:21; 1 Petro 2:24.
MAY 31–JUNE 6
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | AMALANGO 1-2
“Ubupingushi, bwa kwa Lesa”
Yehova—Atemwa Ubulungami no Bupingushi
Baeluda basontwa aba mu filonganino balikakililwako ku kupingula imilandu ya kulufyanya kwabipisha. (1 Abena Korinti 5:12, 13) Lintu balecite fyo, balebukisha ukuti ubupingushi bwa kwa Lesa bufwaya ukutambulula inkumbu nga cingacitika. Nga ca kuti takuliko icishinte ca nkumbu—pamo nga mu mulandu wa babembu bashalapila—inkumbu te kuti shitambululwe. Lelo baeluda tabatamfya kacita wa fibi uwa musango yo ukufuma mu cilonganino pa mulandu wa cilandushi. Basubila ukuti ukutamfya mu kwine kweka kuli no kumulenga ukukutuluka. (Linganyako Esekiele 18:23.) Pe samba lya bumutwe bwa kwa Kristu, baeluda babomba ku kusumbula ubupingushi, kabili ici cisanshamo ukupala “umwa kufisama ku mwela.” (Esaya 32:1, 2) Muli fyo tabafwile ukuba na kapaatulula no kuumina fye kumo.—Amalango 1:16, 17.
Nakileni Muli Bucishinka ku Bantu Lesa Alaasa
4 Lelo, ifyalefwaikwa pa kuba umupingushi te kwishiba fye Amalango. Apo balya bakalamba bali abashapwililika, balekabila ukupempwila no kucincintila ukulemenena kwabo ku fintu fyalubana—pamo nga kaso, akapaatulula, no bufunushi—ifyo napamo ifingapondamika ubupingushi bwabo. Mose abebele ati: “Mwiba na kapaatulula mu kupingula: mukomfwe abantuuntu fye ifyo fine na bakalamba: te kuti mube na munsokwe ku cinso ca muntu: pantu ubupingushi bwena bwa kwa Lesa.” Kanshi abapingushi ba mu Israele balepingwila Lesa. Mwandi lyali lishuko lya kutiinya!—Amalango 1:16, 17.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
Ifyo Yehova Atwibukishako Fyalicetekelwa
9 Ilyo abena Israele batendeke ulwendo lwa mu matololo umo bali no kwenda imyaka 40, Yehova tabebele ifyo ali no kubatungulula, ukubacingilila no kubasakamana. Na lyo line, lyonse alecita ifyali no kulenga bamucetekele no kucetekela ifyo alebeba. Ifi alebatungulula ukubomfya intumba ye kumbi akasuba ne ntumba ya mulilo ubushiku, Yehova alecinkulako abena Israele ukuti alebatungilila muli lulya lwendo ulwali ulwayafya. (Amala. 1:19; Ukufu. 40:36-38) Na kabili, alebapeela fyonse ifyo balekabila. “Ifya kufwala fyabo tafyaonaike, na makasa yabo tayafimbile.” Cine cine, “tababulilwe akantu” nangu kamo.—Nehe. 9:19-21.
‘Mwilafulilwa Yehova’
Ifyabipa ifyo bambi balanda. (Belengeni Amalango 1:26-28.) Abena Israele e lyo fye babalubwile mu busha mu Egupti. Yehova aletele ifinkunka 10 pa bena Egupti kabili aonawile Farao na bashilika bakwe pali Bemba Wakashika. (Ukufu. 12:29-32, 51; 14:29-31; Amalu. 136:15) Abena Israele baali fye mupepi no kwingila mu Calo ca Bulayo. Lelo batendeke ukuilishanya pali Yehova. Cinshi calengele ukuti icitetekelo cabo cinenuke apo bali fye mupepi no kwingila mu Calo ca Bulayo? Imitima yabo yalisungulwike pa lyashi ilyabipa ilyo inengu shimo ishaile mu kulengula icalo shaletele. (Impe. 14:1-4) Finshi fyafuminemo? Yehova tasuminishe ilya nkulo yonse ukwingila muli cilya “calo icisuma.” (Amala. 1:34, 35) Bushe limo tulaleka ifyabipa ifyo bambi balanda ukunenuna icitetekelo cesu no kutendeka ukuilishanya pa fyo Yehova aletungulula abantu bakwe?
nwtsty ifingamwafwa ukusambilila pali Mat. 24:8
Ukucula kwa pa kupaapa: Ishiwi lya ciGriki lilosha ku bukali ubo nacifyashi akwata pa kupaapa. Pali ici cikomo lilosha ku bukali e lyo no kucula uko abantu bonse baculako, kanshi nga filya fine nacifyashi acula pa kupaapa, no bucushi ubukacitika ku nshita ya ku ntanshi bukafula no kukula sana ilyo ubucushi bukalamba ubo balandapo pali Mat. 24:21 bushilatendeka.
Twalilileni Ukuba mu Cilonganino ca kwa Yehova
15 Amesho ayabako nga kwaba inkondo, bacipondoka nga baimina ubuteko, ubuteko nga bwabinda umulimo wesu, nelyo nga batendeka ukutucusha, kuti yalenga ca-afya ukulapepa bwino Yehova. Limo te kuti tulelongana pamo nge cilonganino. E lyo limo te kuti kube ne nshila ya kulanshanishishamo ne ofeshi lya musambo. Kabili inshita shimo bakangalila ba muputule kuti balefilwa ukutandalila ifilonganino. E lyo limbi kuti twaleka no kupokelela impapulo. Kuti mwacita shani nga ca kuti cimo pali ifi twalandapo cacitika?
16 Icasuko ca kuti, mulingile ukwesha na maka yenu yonse ukulacita ifingalenga mwatwalilila ukuba cibusa wa kwa Lesa. Te kwesha ukuleka ukuisambilisha ifya kwa Lesa. Kabili kuti mulelongana mu mabumba ayanono mu mayanda. Kuti mulebomfya impapulo sha kale e lyo na Baibolo pali uku kulongana. Tamulingile ukusakamikwa sana ifintu nga fya-afya. Ilingi line, Ibumba Litungulula lilapekanya bwangu bwangu inshila ya kulanshanishishamo na bamunyinefwe abatungulula.
17 Nangu tamuli na bamunyinenwe, mufwile ukulaibukisha ukuti Yehova no Mwana wakwe Yesu Kristu bali nenu, kabili kuti mwatwalilila ukuba abakosa. Yehova kuti akutika ku mapepo yenu, kabili kuti amukosha ukubomfya umupashi wa mushilo. Lyonse mufwile ukulomba ukuti alemutungulula. Tamufwile ukulaba ukuti muli babomfi ba kwa Yehova kabili muli basambi ba kwa Yesu Kristu. Kanshi ishuko nga lyamoneka, mufwile ukushimikilako abantu pali Lesa. Yehova kuti amupaala ica kuti abo muleshimikilako pali ena nabo kuti batendeka ukupepa Lesa wa cine.—Imil. 4:13-31; 5:27-42; Fil. 1:27-30; 4:6, 7; 2 Tim. 4:16-18.
g17.5 amabu. 4 na 6
Ifyo Mwingaicingilila no Kucingilila Bambi Nga Kwacitika amasanso
UBUSANSO kuti bwacitikila fye umuntu uuli onse. Pa kupusuka mufwile ukuipekanya bwino. Nomba finshi mufwile ukucita pa kuipekanya?
• Mufwile ukwishiba ukutila na imwe kuti mwaponenwa no busanso. Mufwile ukwishiba ukutila imwe na balupwa wenu kuti mwaponenwa no busanso. Tamufwile ukutendeka ukuipekanya ilyo ubusanso bwacitika.
• Mufwile ukwishiba amasanso ayengacitika uko mwikala. Ishibeni uko mwingabutukila nga kwaba ubusanso. Mulingile ukwishiba nga ca kuti ing’anda yenu baliikuula bwino kabili uko baikuulila te kuti kube amasanso. Mufwile ukufumya mu ng’anda fyonse ifingalenga yapya. Mulingile ukubika mu ng’anda utuliila nga kwaba umulilo, kabili mufwile ukulabikamo amabwe yambi libili libili.
• Mufwile ukupekanya ifya kubomfya ilyo kwaba ubusanso. Amalaiti na menshi kuti fyaya, amafoni kuti yaleka ukubomba, kabili amamotoka ayasenda abantu kuti yaleka ukwenda. Nga mwalikwata motoka, lyonse mwi tanki mufwile ukulaba amafuta ukucila pa kati, kabili mufwile ukulakwata ifya kulya, amenshi, e lyo ne fintu fimbi ifyo mwingabomfya ilyo kwaba ubusanso. Belengeni akabokoshi akaleti: “Bushe Mwalikwata Ifyo Mwingabomfya Ilyo Kwacitika Ubusanso?”
• Mufwile ukukwata amanambala ya mafoni aya fibusa fyenu abekala ukutali na mupepi.
• Mulingile ukulaesha ifyo mwingacita pa kupusuka. Mufwile ukwishiba apo mwingafumina bwangu mu cikuulwa muli nga mwaba ubusanso kabili mufwile ukwishiba ifyo abana benu bengapusuka ilyo bali ku sukulu. Mufwile ukulanshanya icifulo ca mupepi ne ca kutali apo mwingakumanina na balupwa wenu nga kwaba ubusanso. Aba buteko balanda ukutila cilawama ukwesha ukwenda na balupwa wenu ukuya uko mwapangana ukukumanina.
• Mulepekanya ifyo mwingafwa bambi, ukubikako fye na bakoloci e lyo na bashingaibutukila abene.
BUSHE MWALIKWATA IFYO MWINGABOMFYA ILYO KWACITIKA UBUSANSO?
Ababa mu tubungwe tulolekesha pa masanso baleba indupwa ukulasunga ifyo bengabomfya ilyo kwacitika ubusanso e lyo no kulashininkisha ukuti cila mwaka ifyo fintu fili fye bwino. Ifyo mwingabomfya ilyo kwacitika ubusanso filapusana ukulingana ne cifulo mwikalako e lyo ne fyo ifintu fili, kanshi mulingile ukufwailikisha ku tubungwe utulolekesha pa masanso pa kuti mwishibe ifingabomba bwino ku cifulo mwikala.
Na kuba batila kuti cawama ukulasunga nalimo amalita 11 aya menshi ayo cila muntu engabomfya e lyo ne fya kulya ifishingabola ifyo umuntu engalya pa nshiku shitatu.
Na kabili aba mu ndupwa shimo balipekanya ifyola umo baabika fyonse ifyo bengabomfya. Ne fi, fintu pamo nga ifi:
• Amalangeti, ifya kufwala mu mpepo, na insapato ishakosa
• Tochi, akalimba akabomfya amabwe, na mabwe ya mu cilimba ayo mwingabomfya pa nshita imbi
• Ifya kubomfya nga ca kuti umo aicena nelyo alwala, e lyo na pintu ya kubomfya pa kwishibisha abengamwafwa
• Ifya kubomfya pa kulya, akakwiswilako utukopo, akasolobelo ka kubika mwi tumba akakwata utwa kubomfya utwingi, na macisa
• Akakucingilila akanwa no mona ku lukungu, silotepu, na cipulastiki ca kubomfya ukupangilako umwa kwikala
• Umuswaki, sopo, ifya kupukutilako, na amapepala ya mu cimbusu
• Mufwile no kusenda ifintu fimbi ifyo mwingakabila pa kusakamana abana, abakoloci nelyo abalemana.
• Ibotolo, imiti, ifipepala apo badokota baleembele umuntu umuti, e lyo ne fipepala fimbi ifyacindama
• Amanambala ya bantu mwingatumina nga kwaba ubusanso, ififulo fya kukumaninapo e lyo na mapu
• Amakardi ya ku banki ne ndalama
• Amakii yambi ayo mwasunga aya ku ng’anda na ya motoka
• Amapepala, amapensulo, amabuuku ne fya kwangasha abaice
• Baibolo
JUNE 7-13
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | AMALANGO 3-4
“Amafunde ya kwa Yehova Yalalenga Twaba na Mano no Mulinganya”
it-2-E ibu. 1140 para. 5
Ukwiluka
Ukubelenga no kukonka ifyaba mu Cebo ca kwa Lesa kulalenga umuntu aba na mano ukucila bakasambilisha bakwe kabili aleluka ukucila na bakalamba. (Amalu. 119:99, 100, 130; linganyeniko na Luka 2:46, 47.) Icilenga umuntu aba na mano no kwiluka, ni co ifi fyaba mu mafunde ne fipope fya kwa Lesa. E mulandu wine lintu abena Israele balekonka amafunde ne fipope fya kwa Lesa, inko shabashingulwike shalebamwena ukuti bali “bantu ba mano kabili abeluka.” (Amala. 4:5-8; Amalu. 111:7, 8, 10; linganyeniko na 1 Isha. 2:3.) Umuntu uwiluka alishiba ukuti Icebo ca kwa Lesa ca mushilo, alafwaya ukukonka ifyabamo, kabili alapapaata Lesa ukuti alemwafwa ukukonka ifyabamo. (Amalu. 119:169) Alaleka Icebo ca kwa Lesa calimba imishila mu mutima wakwe. (Mat. 13:19-23) Alaleka ifyaba mu Cebo ca kwa Lesa fyalembwa pa mutima wakwe kabili alipata “inshila ya bufi yonse.” (Amalu. 119:104; Amapi. 3:3-6; 7:1-4) No Mwana wa kwa Lesa na o ilyo ali pano isonde aleiluka, aliitemenwe no kufwila pa cimuti pa mulandu wa kuti e fyo Amalembo yalandile ukuti e fyo ali no kufwa.—Mat. 26:51-54.
Lintu Bukapekape Bwayanana
Pa kusunguka pa fyo aumfwile no kumona, namfumu mu kuicefya aaswike ati: “Balishuka ababomfi bobe abeminina pe ku cinso cobe, abomfwa amano yobe!” (1 Ishamfumu 10:4-8) Namfumu taloseshe mu kuti ababomfi ba kwa Solomone balishukile pa mulandu fye wa fyuma baleipakisha. Lelo, ababomfi ba kwa Solomone balipaalilwe pa mulandu wa kuti lyonse baleumfwa amano ayo Lesa apeele Solomone. Mwandi namfumu wa ku Sheba aba ca kumwenako cisuma ku bantu ba kwa Yehova ilelo, abaipakisha amano ya kwa Kabumba umwine na ya Mwana wakwe, Yesu Kristu!
Na fimbi ifyacindama fyali fyebo ifyo namfumu aishilelanda kuli Solomone ati: “Abe uwacindikwa Yehova Lesa obe.” (1 Ishamfumu 10:9) Afwile alimwene ukuti Yehova e wapeele Solomone amano no lubanda. Ici cileumfwana ne fyo Yehova mu kubangilila alaile Israele ati: ‘Ukubake fipope fyandi e mano yenu kabili e mucetekanya wenu ku menso ya bantu na bantu, abakomfwe fipope ifi fyonse, bakatila, Cine cine uluko ulu ulukalamba bantu ba mano kabili ba mucetekanya.’—Amalango 4:5-7.
Bushe ‘Mwalicindama Kuli Lesa’?
13 Yehova nga apaala abantu bakwe, lyonse fye abapeela ifyawamisha. (Yakobo 1:17) Ica kumwenako fye, ilyo Yehova apeele abena Israele icalo ca kwikalamo, abapeele icalo “icifumfumune shiba no buci.” Nangu ca kuti Baibolo itila mu calo ca Egupti na mo mwali ishiba no buci, kwali icacindama cimo icalengele icalo Yehova apeele abena Israele ukuwama sana ukucila icalo ca Egupti. Mose aebele abena Israele ukuti “calo ico Yehova Lesa wenu ayangwa.” Kanshi icali no kulenga abena Israele ukwikala bwino, mulandu wa kuti Yehova e walebasakamana. Yehova aali no kupaala sana abena Israele kulila fye batwalilila aba cishinka kuli wena. Abena Israele bali no kulaikala bwino ica kuti na bantu ba mu fyalo fimbi ifya mupepi bali no kumona ukuti bantu baibela. Ca cine, ipaalo lya kwa Yehova “lilacindamika”!—Impendwa 16:13; Amalango 4:5-8; 11:8-15.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
Ifyo Twingafwaisha Ukwishiba mwi Buuku lya Amalango
4:15-20, 23, 24—Bushe ukubinda ukupange fipasho kwalola mu kuti calilubana ukupanga ifipasho fya kuyemfya? Iyo. Icabindilwe kupanga ifipasho fya kupepa—‘ukufishinshimuna no kufibombela.’ Amalembo tayabinda ukubasa nelyo ukulenga ifintu ifya kuyemfya fye.—1 Ishamfumu 7:18, 25.
JUNE 14-20
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | AMALANGO 5-6
“Mulesambilisha Abana Benu Ukutemwa Yehova”
Mwe Bafyashi, Pekanishisheni aba mu Ng’anda Yenu Ifyo Bakabila
11 Nga tulelanda pali ili lyashi, takwaba Ilembo ilyambulwa sana nga Amalango 6:5-7. Mukwai kupukuleni Baibolo wenu no kubelenga ifi fikomo. Moneni ukuti pa kubala, abafyashi e baebwa ukuba aba bumupashi, ukutemwa sana Yehova no kubaka ifyebo fyakwe. Na kabushe, mwe bafyashi mulingile ukubika amano ku kusambilila Baibolo, ukulaibelenga cila bushiku no kwetetulapo pa kuti mwishibe no kutemwa inshila sha kwa Yehova, ifishinte fyakwe, na mafunde yakwe. Icikafumamo ca kuti icine ca mu Baibolo cikamufika pa mutima ukumulenga ukusekelela, ukulatiina Yehova, no kumutemwa. Mukaba ne fisuma ifingi ifya kusambilisha abana benu.—Luka 6:45.
Bushe Kuti Nayafwa Shani Abana Bandi Ukusambilila Sana?
Ifyo mwe bafyashi mufwaisha, ifyo mutontonkanyapo, ifyo mwacindamika, ne fyo mwabikako amano, tafimonekela fye mu fyo mulanda lelo fimonekela na mu fyo mucita. (Abena Roma 2:21, 22) Ukutula fye ku bunya, abana basambilila ku fyo abafyashi babo bacita. Balamona ifyo abafyashi bacindamika, kabili ilingi line e fyo nabo bacindamika. Nga mwalitemwa Yehova, abana benu bakamona ukuti mwalimutemwa. Ica kumwenako fye, bakamona ukuti mwalicindamika ukubelenga Baibolo ne sambililo lya pa lwenu. Kabili bakeshiba ukuti mwabika pa ntanshi ifya Bufumu. (Mateo 6:33) Nga mulesangwa lyonse ku kulongana no kulabombako umulimo wa kushimikila, abana bakeluka ukuti mwalicindamika nga nshi umulimo wa mushilo uwa kwa Yehova.—Mateo 28:19, 20; AbaHebere 10:24, 25.
Mwe Bafyashi, Pekanishisheni aba mu Ng’anda Yenu Ifyo Bakabila
14 Nge fyo Amalango 6:7 yalangilila, kwaba utushita utwingi ilyo mwe bafyashi mwingalanshanya na bana benu ifya ku mupashi. Kuti mwacite fyo ilyo muli pa lwendo, ilyo mulebombela pamo, nangu lintu muletuusha. Nomba te kutila ponse apo muli kano fye mulesambilisha abana benu icine ca mu Baibolo iyo. Lelo, ilyo mulelanshanya mule-esha no ukulandako pa fya ku mupashi. Ku ca kumwenako, muli Loleni! mulaba amalyashi ayengi ayalanda pa fintu fyalekanalekana. Ayo malyashi e yo mwingabomfya pa kulanda pa bubumbo bwa kwa Yehova pamo nga pa nama, incende shayemba ishaba mwi sonde, na pa ntambi shisuma isha bantu ne fikulilo. Ukulanshanya kwa musango yo kuti kwalenga abaice ukulabelenga sana impapulo shasabankanishiwa no musha wa cishinka kabili uwashilimuka.—Mateo 24:45-47.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
Ifyo Yehova Alangile Abena Israele Ukuti Aliba no Kutemwa no Mulinganya
11 Ifyo tulesambililako: Yehova tamona fye ifyo umuntu aba ku nse. Alamona ne fyaba mu mitima yesu. (1 Sam. 16:7) Tapali ifyo tutontonkanya, ifyo tumfwa nelyo ifyo tucita ifyo ashingeshiba. Yehova afwaya ifisuma muli ifwe kabili e fyo atukoselesha ukulacita. Lelo afwaya twaishiba ifyabipa ifyo tushifwile ukulatontonkanyapo pantu kuti fyalenga twacita ifyabipa.—2 Imila. 16:9; Mat. 5:27-30.
JUNE 21-27
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | AMALANGO 7-8
“Mwikofishanya Nabo”
Mulandu nshi Lesa alefwaila ukuti abantu bakwe baleupana fye na bo balepepa nabo?
Umulandu wa kubalilapo wa kuti, Yehova alishibe ukuti Satana alefwaya ukonaula abantu bakwe pa kubalenga ukulapepa balesa ba bufi. Lesa asokele abena Israele ukuti abantu aba mu nko shimbi baali no ‘kulenga abana babo abaume ukuleka ukumukonka, kabili baali no kulabombela balesa bambi.’ Nga ca kuti abena Israele batendeke ukupepa balesa bambi, ifintu fyali no kubipa. Lesa taali no kutwalilila ukubapaala no kubacingilila, kabili abalwani babo bali no kubasansa. Nomba ifi aficitika, bushe Mesia uwalailwe nga afyalilwe shani muli ulu luko? Ukwabula no kutwishika, uyu e mulandu wine Satana alefwaila ukubelelekela abena Israele ukulaupana na ba mu nko shimbi.
Bushe Ifunde lya Kuupa Nelyo Ukuupilwa “Muli Shikulu Epela” Licili Lyalicindama?
Nangu cibe ifyo, Yehova alitupeela mu Cebo cakwe ifunde ilya kuupa nelyo ukuupilwa muli Shikulu epela. Mulandu nshi atupeelela ili funde? Pantu alishiba icingawamina abantu bakwe. Tafwaya fye ukucingilila ababomfi bakwe kufingabakalifya nga bakonka ifyo imitima yabo ilefwaya lelo afwaya no kuti baleba ne nsansa. Mu nshiku sha kwa Nehemia ilyo abaYuda abengi baleupa abena fyalo abashalepepa Yehova, Nehemia alandile pa fyabipa ifyacitikile Solomone. Nangu ca kuti Solomone “ali uwatemwikwa kuli Lesa, . . . abanakashi bambi bambi bamulengele ukubembuka.” (Nehe. 13:23-26) Kanshi pa kuti ifintu filetuwamina, Lesa aeba fwe babomfi bakwe ukuti tuleupa nelyo ukuupwa kuli bakapepa ba cine epela. (Amalu. 19:7-10; Esa. 48:17, 18) Abena Kristu ba cine balatasha pa fyo Lesa abasakamana kabili balicetekela sana ukufunda kwakwe. Kanshi ifi bamunakila ukuti ni Kateka, balanga ukuti Yehova e walinga ukuteka.—Amapi. 1:5.
Mulesala Bwino Ifibusa Muli Shino Nshiku sha Kulekelesha
12 Ukusala bwino aba kwampana nabo kwalicindama sana maka maka ku Bena Kristu abashimbe abalefwaya ukuupa nelyo ukuupwa. Icebo ca kwa Lesa calilanda ukubwabula no kupita mu mbali ukuti: “Mwiba kwi koli limo line na bashatetekela pantu tamwaba cimo cine. Bushe ubulungami na bumpulamafunde kuti fyaumfwana shani? Napamo ulubuuto ne mfifi kuti fyaikala shani pamo?” (2 Kor. 6:14) Baibolo ifunda babomfi ba kwa Lesa abalefwaya uwa kuupana nankwe ukuti bafwile fye ukuupa nelyo ukuupilwa “muli Shikulu epela,” e kutila, ukuupa nelyo ukupwa fye ku muntu uuwaipeela kuli Yehova, uwabatishiwa kabili uukonka ifyo Amalembo yalanda. (1 Kor. 7:39) Nga ca kuti mwaupana na Nte munenu, ninshi mwasanga umunenu uwaipeela kuli Yehova, ne ci cikamwafwa ukutwalilila ukuba aba cishinka kuli Yehova.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
Yehova Alatupeela Ifyo Tukabila Cila Bushiku
4 Ukupepela ifya kulya fya cila bushiku kulingile ukutucinkulako no kuti tulakabila ifya kulya fya ku mupashi cila bushiku. Nangula Yesu aali ne nsala sana pa numa ya kuleko kulya pa nshita yalepa, alikeene ukutunka kwa kwa Satana ukwa kwalula amabwe ukuti yabe umukate. Atile: “Calembwa aciti, ‘Te ku cilyo ceka, umuntu engabela umumi, lelo ku cebo conse icifuma mu kanwa ka kwa Yehova.’” (Mateo 4:4) Pano Yesu ayambwile kasesema Mose, uwaebele abena Israele ati: “[Yehova] alimucushishe, amulekele mube ne nsala, no kumulisha mana, uo mushaishibe kabili bashinwe tabaishibe, ku kuleka amulenge mwishibe ukuti te ku cilyo ceka umuntu ekalila no mweo, lelo kuli conse icifuma mu kanwa ka kwa Yehova e ko umuntu ekalila no mweo.” (Amalango 8:3) Inshila Yehova apeelelemo abena Israele mana yabapeele ifilyo e lyo no kubasambilisha ifya ku mupashi. Cimo abasambilishe ca kuti, bali no “kutoole cilyo ca bushiku mu bushiku bwa ciko.” Nga batoola ifingi ifyo bashingapwa mu bushiku bumo, ifyashala fyalepimpinuka no kuwamo imitiiti. (Ukufuma 16:4, 20) Lelo, te fyo caleba pa bushiku bwalenga 6 ilyo baletoola ifingi sana pa kuti bakalye na pe Sabata. (Ukufuma 16:5, 23, 24) E ico mana yalebacinkulako ukuti balingile ukuba ne cumfwila no kuti imyeo yabo tayashintilile fye pa fya kulya lelo na pali “conse icifuma mu kanwa ka kwa Yehova.”
w06 1/1 ibu. 28 amapara. 14-15
Ukufwaya Ubulungami Kukatucingilila
14 Ilyo abena Israele bali mupepi no kwingila mu Calo ca Bulayo, Yehova abasokele ukuti tabafwile kumulaba. Atile: “Muleibaka, epali mwalaba Yehova Lesa wenu mu kukanabaka amafunde yakwe ne fipope fyakwe ifyo ndemufunda lelo; epali mwalya no kwikuta, mwakuula na mayanda yasuma no kwikalamo, na maombe yenu ne mikuni yenu fyasanda, na silfere na golde wenu asanda, na conse ico mwakwata casanda; kabili imitima yenu yatuuma, na imwe mwalaba Yehova Lesa wenu.”—Amalango 8:11-14.
15 Bushe icapalako kuti cacitika na muno nshiku? Ee kuti cacitika, nga twalaba ku fyacindama ifyo tufwile ukubikako sana amano. Nomba, nga tulefwaya intanshi ubulungami bwa kwa Lesa, ukupepa kwasanguluka e cacindama ico tukabikako sana amano mu mikalile yesu. Nge fyo Paulo atukoseleshe, ‘tukalubule nshita fwe bene,’ iya kuti tulebombesha umulimo wa kushimikila, pantu natwishiba ukuti inshita ya kubomba uyu mulimo naicepa. (Abena Kolose 4:5; 2 Timote 4:2) Lelo nga twacindika sana ukwangala no kutuusha ukucila ukusangwa ku kulongana no kuya mu mulimo wa mwi bala, kuti twalaba Yehova, pantu ninshi twatendeka ukucindika sana ifyesu ukucila umulimo wa kwa Yehova. Paulo atile mu nshiku sha kulekelesha, abantu ‘bakatemwa ukwangala ukucisho kutemwa Lesa.’ (2 Timote 3:4) Abena Kristu ba cine balaiceeceeta lyonse pa kuti amano ya musango yo aya kulaba Yehova tayatendeke ukubengilila.—2 Abena Korinti 13:5.
JUNE 28–JULY 4
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | AMALANGO 9-10
“Cinshi Yehova Lesa Wenu Alefwaya Kuli Imwe?”
Cinshi Yehova Afwaya Ukuti Tulecita?
Cinshi cingalenga ukuti tuleumfwila Lesa ukufuma pa nshi ya mutima? Cimo icingalenga ni cilya Mose alandile ilyo atile: ‘Muletiina Yehova Lesa wenu.’ (Icikomo 12) Uku te kutiina ukukandwa nga twakaana ukumumfwila, lelo kutiina pa mulandu wa kuti twalimucindika kabili tulafwaya ukucita ifyo atweba. Nga cine cine tulatiina Lesa ukufuma pa nshi ya mutima, tatwakulacita ifingamukalifya.
Nomba mulandu nshi uukalamba uo tulingile ukubela ne cumfwila kuli Lesa? Mose atile: ‘Muletemwa Yehova Lesa wenu kabili mulemubombela no mutima wenu onse no mweo wenu onse.’ (Icikomo 12) Ukutemwa Lesa te kulanda fye ukuti nalimutemwa. Icitabo cimo cilondolola ukuti: “Ishiwi lya ciHebere ilya kutemwa inshita shimo lipilibula ukutemwa kwa kuti wacitapo na fimo.” Ici cine citabo citila ukutemwa Lesa kwalola mu kuti “twacitapo na fimo ifya kulanga ukuti twalimutemwa.” Aya mashiwi yalolele mu kuti, nga twalitemwa Lesa icine cine tukalacita ifintu ifyo twaishiba ukuti e fyo afwaya.—Amapinda 27:11.
Cinshi Yehova Afwaya Ukuti Tulecita?
Nga tuleumfwila Lesa no mutima onse, tukapaalwa nga nshi. Mose alembele ati: ‘Mulekonka amafunde ya kwa Yehova . . . ayo ndemweba lelo, pa kuti ifintu filemuwamina.’ (Icikomo 13) Cine cine, amafunde ya kwa Yehova yonse, na fyonse ifyo atweba ukucita, fyabelako ukuti ifintu filetuwamina. Ifyo Lesa atweba ukucita te kuti filenge ifintu ukutubipila nakalya! Baibolo itila “Lesa kutemwa.” (1 Yohane 4:8) E ico kanshi amafunde Lesa atupeela yalenga ukuti tulemwenamo ino nshita na ku ciyayaya. (Esaya 48:17) Ukucita fyonse ifyo Yehova atweba, kuti kwatucingilila ku mafya ayengi pali ino nshita kabili kuti kwalenga twaisakwata amapaalo ya muyayaya ilyo Ubufumu bwakwe bukalateka.
Bushe Cine Cine Kuti ‘Mwapalama Kuli Lesa’?
2 Abrahamu wa ku kale ni umo uwapaleme kuli Lesa muli yo nshila. Yehova alandile ulwa cilya cikolwe ati “uwatemwikwa wandi.” (Esaya 41:8) Cine cine, Yehova amwene Abrahamu ukuti munankwe. Abrahamu asuminishiwe ukuba cibusa wa musango yo pantu “atetekele Lesa.” (Yakobo 2:23) Na lelo line, Yehova alafwayafwaya apa ‘kukondela’ abamubombela ku mulandu wa kumutemwa. (Amalango 10:15) Icebo cakwe cicincisha ati: “Palameni kuli Lesa, na o alapalama kuli imwe.” (Yakobo 4:8) Muli aya mashiwi mwaba ukulaalika no bulayo.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
it-1-E ibu. 103
Anaki
Ulu lwali luko lwa bantu abali amapaka abaleikala mu citungu ca mpili ica Kanaani kabili ku kapinda ka ku kulyo kwali ululamba lwa bemba. Abaume balulumbi abafyelwe kuli Anaki e kutila, Ahimani, Sheshai na Talmai, baleikala mu musumba wa Hebrone. (Impe. 13:22) Kulya e ko inengu 12 isha bena Israele shamwene bamwana Anaki. Ifyo inengu 10 shashimiike fyalengele abantu baba no mwenso kabili shatile shamwene abana ba baNefili ica kuti nga shailinganyako shalemoneka fye kwati “fipaso.” (Impe. 13:28-33; Amala. 1:28) Filya abana ba kwa Anaki bali amapaka, fyalengele balebalinganya ku bantu abatali kabili aba maka pamo nga abaEmi na abena Refa. Ici e calengele na bantu bapange insoselo ya kuti: “Nani engeminina ku bana ba kwa Anaki?”—Amala. 2:10, 11, 20, 21; 9:1-3.