Ifyebo Ififumine mu Mpapulo Shili mu Akatabo ka Imikalile no Mulimo Tubomba
JULY 4-10
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | 2 SAMWELE 18–19
“Ifyo Twingapashanya Barsilai Uwali Uwaicefya”
Barsilai—Umwaume Uwayishibe Bwino
Ukwabula no kutwishika, Davidi alitashishe sana pa fyo Barsilai amwafwile. Ici tacalepilibula ukuti imfumu yalefwaya fye ukumulambula pa fyo aicitile. Barsilai ali ne fyuma ica kuti talekabila ubwafwilisho bwa musango yo. Davidi afwile alefwaya ulya mukoloci aleikala kwi sano pa kuti alemupandako amano pantu ali ne mibele iisuma nga nshi. E lyo kuli Barsilai, ukulaikala kwi sano kwali no kuba lishuko ilikalamba sana pantu ali no kuba icibusa ca mfumu.
Barsilai—Umwaume Uwayishibe Bwino
Cimo icalengele Barsilai akaane ni co alikulile sana kabili umulandu no bukalamba takwete maka ya kubomba imilimo imo. Nalimo Barsilai aletontonkanya ukuti tali na kwikala inshiku ishingi ico alikulile. (Amalumbo 90:10) Alyafwile Davidi ukufika apapelele amaka yakwe, kabili alishibe bwino ukuti apo alikulile sana takwete maka ya kubomba imilimo iingi. Barsilai talekele ukufwaya ukulumbuka ukumulenga ukukanatontonkanya pa fyo ashingakwanisha ukucita. Ali uwafuuka, tali nga Abishalomu uwalefwaisha ukulumbuka.—Amapinda 11:2.
Barsilai—Umwaume Uwayishibe Bwino
Ilyashi lya kwa Barsilai likomaila pa kulinga. Lelo, tatufwile ukukaana imilimo nelyo ukusengauka ukulatinamina pa kuti tuleikala fye nelyo ukulamona kwati teti tukwanishe ukubomba imilimo ya mu cilonganino. Nga twashintilila pali Lesa kuti atupeela amano na maka ya kubomba imilimo ya mu cilonganino.—Abena Filipi 4: 13; Yakobo 4:17; 1 Petro 4:11.
Lelo, na kabili, tulingile ukumona nga kuti twakwanisha ukubomba imilimo. Ica kumwenako fye, tutile nalimo Umwina Kristu alikwata imilimo iingi mu cilonganino ca kwa Lesa. E lyo ailuka ukuti ukusumina imilimo na imbi kuti kwalenga alekelesha imilimo imo iya mu Malembo pamo ngo kulasakamana ulupwa lwakwe. Nga munyina wa musango yo akaana imilimo yalundwapo, kuti alanga ukuti alifuuka.—Abena Filipi 4:5; 1 Timote 5:8.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
‘Mulebutuka Ulubilo Ukufika na ku Mpela’
19 Nga ca kuti mulalwalilila nelyo nga mwalilemana kabili mumfwa kwati balamufyenga, ilyashi lya kwa Mefiboshete kuti lyamukoselesha. (2 Sam. 4:4) Alilemene kabili Imfumu Davidi yalimupingwile bubi bubi, nangu ca kuti tapali ifyo alufyenye. Na lyo line, Mefiboshete tafuupwike, lelo aletasha pa fisuma fyonse ifyalemucitikila. Alitashishe pa fyo Davidi amulangile icikuuku pa kubala. (2 Sam. 9:6-10) Kanshi ilyo bamufyengele, Mefiboshete atontonkenye pa fyalengele bamufyenge. Takalipe pa fyo Davidi acitile. Kabili tapeele Yehova umulandu pa fyacitike. Mefiboshete abikile amano ku fyo engacita pa kutungilila imfumu iyo Yehova asontele. (2 Sam. 16:1-4; 19:24-30) Yehova alilengele ilyashi lya kwa Mefiboshete lilembwe mu Cebo cakwe Baibolo pa kuti tulesambililako.—Rom. 15:4
JULY 11-17
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | 2 SAMWELE 20–21
“Yehova ni Lesa wa Mulinganya”
it-1-E ibu. 932 para. 1
Gibeone
Pa myaka iingi nga nshi, abena Gibeone inkonko balitwalilile ukubako, nangu ca kuti Imfumu Shauli yalepanga ukubalofya. Lelo abena Gibeone balitwalilile ukulolela Yehova ukuti alange umulinganya nelyo ukubalandwilako. Kabili Yehova aliletele icipowe pa myaka itatu ilyo Davidi aleteka. Pa numa ya kwipusha Yehova no kwishiba ukuti mwalibimbilwe umulandu wa mulopa, Davidi aipwishe abena Gibeone ifyo bali no kucita pa kuti bapange icifuta mulandu. Abena Gibeone ba-aswike ukuti “ukutupeela silfere na golde” te kuti kupwishe uyu mulandu pantu Amafunde yalanda ukuti takuli icilubula icingafuta umulandu wa kwipaya. (Impe. 35:30, 31) Balishibe no kuti tabalingile ukwipaya umuntu ukwabula ukuti abalepingula imilandu babasuminishe ukumwipaya. Nomba pa numa ya kuti Davidi abepusha amepusho na yambi e lyo basumine ukuti babapeele “abana baume” 7 aba kwa Shauli. Apo umulandu wa mulopa wali pali Shauli na ba mu ng’anda yakwe cimoneka kwati, nangu ca kuti Shauli e wakwete uyu mulandu nalimo na “bana bakwe abaume” nabo balicitilepo fimo nelyo ukumutungilila. (2 Sam. 21:1-9) Kanshi ici tacalolele mu kuti abana bali no kufwila pa membu sha bashibo, lelo nalimo cali no kulangilila ifyo ifunde lyalandile ukuti “umweo pa mulandu wa mweo.”—Amala. 19:21; 24:16.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
Baeluda—‘Babomfi Banensu Abatuletela Insansa’
14 Abantu ba kwa Yehova mu calo fye conse balatwalilila ukubombela Lesa nangu ca kutila Satana na bantu bakwe balaleta amafya. Fwe bamo twalikwatapo amafya ayalemoneka kwati te kuti tuyacimfye, lelo pa mulandu wa kushintilila pali Yehova, twalicimfya aya amafya. Lelo limo amafya ya muli cino calo yalalenga twanaka no kufuupulwa. Nga ca kutila twanaka nelyo ukufuupulwa, kuti twafilwa ukushipikisha amafya ayo nalimo twali no kucimfya. Pali iyi nshita, e po tukabila sana baeluda ukutwafwa pa kuti tutwalilile ukuba ne nsansa no kuba na maka ya kushipikisha. Ifi e fyacitika kuli bamunyinefwe abengi. Nkashi umo painiya uuli ne myaka ukucila pali 60 atile: “Kwaliko inshita imo iyo nshaleumfwa bwino kabili nalenaka sana nga naya mu kushimikila. Eluda alimwene ukuti nshakwete amaka ya kubomba sana e ico alilandile na ine. Alanshenye na ine ilyashi lya mu Baibolo ilyankoseleshe sana. Nalicitile ifyo anjebele kabili fyalingafwile icine cine.” Kabili atile: “Kwena ulya eluda alilangile ukuti aliba no kutemwa pantu alimwene ukuti nali no bwafya kabili alingafwile!” Tulatemwa nga nshi ukwishiba ukuti twalikwata baeluda abatusakamana kabili ‘abatwafwa,’ nga filya fyacitile Abishai.
JULY 18-24
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | 2 SAMWELE 22
“Muleshintilila Pali Yehova pa Kuti Alemwafwa”
Bushe Cine Cine Kuti ‘Mwapalama Kuli Lesa’?
11 Kuti twabelenga ukuti Lesa aba na “maka ayengi.” (Esaya 40:26) Lelo ico capusaninina no kubelenga pa fyo alubwile abena Israele ukwabuka Bemba Wakashika no kusakamana lulya luko mu matololo pa myaka 40. Kuti mwaelenganya no kumona amenshi yatumbana yaleakanika pa kati. Kuti mwamona uluko—napamo abantu ukufika kuli 3,000,000—baleabuka pa mulimba [pa mushili] wa bemba apauma, na menshi nayatumbana ku kulyo kwabo na ku kuso nge fibumba. (Ukufuma 14:21; 15:8) Mu matololo kuti mwamona ubushininkisho bwa kuti Lesa alacingilila. Amenshi yafumine mu cilibwe. Ifya kulya, ifyapala imbuto shabuuta, fyamoneke pa mushili. (Ukufuma 16:31; Impendwa 20:11) Pano Yehova asokolola ukuti wa maka kabili ayabomfya ku kucitila abantu bakwe ifisuma. Bushe te ca kusansamusha ukwishiba ukuti amapepo yesu yaya kuli Lesa wa maka yonse uyo “aba kuli ifwe icubo kabili ubukose, mu fya kumanama asangwa ukwafwa apakalamba”?—Amalumbo 46:1.
“Mukaba Aba Cishinka”
Natulande pali aya mashiwi Davidi alandile. Ishiwi lya ciHebere ilyo bapilibula ukuti “mukaba aba cishinka” kuti lyapilibula no kuti “ukuba ne cikuuku.” Umuntu wa cishinka aliba no kutemwa. Yehova apalama ku bantu ababa ne cishinka kuli ena.
Moneni no kuti ukuba uwa cishinka kusanshamo no kucitapo fimo, te kulamona fye ukuti uli wa cishinka. Davidi ali-imwenene ukuti Yehova wa cishinka muli fyonse ifyo acita. Ilyo ifintu fya-afishe sana kuli Davidi uwali uwa cishinka, Yehova alimwafwile, alimucingilile kabili alemutungulula. Davidi alishibe ukuti Yehova e wamupokolwele “mu minwe ya balwani bakwe bonse,” kabili alimutashishe.—2 Samwele 22:1.
Bushe aya mashiwi Davidi asosele yatukuma shani? Yehova aba fye cimo cine, taluka. (Yakobo 1:17) Lyonse fye acita ifintu ukulingana ne mibele yakwe kabili alafikilisha ifyo alaya. Mwi lumbo limbi, Davidi alembele ukuti: “Yehova . . . takashe aba cishinka bakwe.”—Amalumbo 37:28.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
w12 11/15 ibu. 17 para. ¶7
Muleba Abaicefya
7 Ukuicefya kwa kwa Lesa kwalikumine sana Davidi uwaimbile amalumbo. Aimbiile Yehova ati: “Mukampeela inkwela yenu iye pusukilo, kabili ukuicefya kwenu kulankusha.” (2 Sam. 22:36) Davidi alandile ukuti icalengele ukuti acite ifintu ifikalamba mu Israele mulandu wa kuti Yehova ali-icefya, pantu alekontamina pali ena no kumwafwa. (Amalu. 113:5-7) Na ifwe bene e fyo caba. Imibele yonse iisuma iyo twakwata, ukucenjela twacenjela, ne milimo tubomba mu cilonganino, fyonse ni kuli Yehova fyafuma. (1 Kor. 4:7) Umuntu uwaicefya e “mukalamba” pantu alaba uwacindama sana kuli Yehova. (Luka 9:48) Lekeni tumone ifyo umuntu uwaicefya aba umukalamba
JULY 25-31
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | 2 SAMWELE 23–24
“Bushe Ubupe Mupeela Bwaba nge Lambo?”
it-1-E ibu. 146
Arauna
Arauna ali-itemenwe ukusangwilako impanga, ing’ombe e lyo ne nkuni ifya kubomfya pa kutuula amalambo ukwabula ukumulipila. Lelo Davidi alikeene ukumupeela fye pantu alefwaisha ukushita. Ilyashi lyaba pali 2 Samwele 24:24 lilangilila ukuti Davidi ashitile apakupumina ingano e lyo ne ng’ombe pa mashekele ya silfere 50 (K1,838). Na lyo line, amashiwi yaba pali 1 Imilandu 21:25 yalanda ukuti Davidi ashitile cilya icifulo mu mashekele 600 aya golde (nalimo K1,286,670). Uwalembele ibuuku lya 2 Samwele ena, alanda fye pa fyo bashitile mpanga apo bakuuliile iciipailo, e lyo ne fya kubomfya pa kutuula amalambo ayo baletuula pali ilya nshita, kabili cimoneka kwati indalama alandapo muli ili ibuuku ni shilya shine fye bashitilemo impanga e lyo ne fya kubomfya pa ciipailo epela. Nomba uwalembele ibuuku lya 1 Imilandu ena alandile pali fyonse ifyali pali ilya ncende ukubikako fye ne fyo bashitile ifyo baishilebomfya pa kukuula itempele. (1 Imila. 22:1-6; 2 Imila. 3:1) Apo incende iyo bakuulilepo itempele yali iikalamba nga nshi, cimoneka kwati amashekele ya golde 600 tabashitilemo fye incende iinono iyo Davidi akuuliilepo iciipailo pa kubala, lelo iyi ine e ndalama bashitiilemo incende yonse apo bakuuliile itempele.
Sambilileniko Fimo pa Fyo ‘Mwaishiba pa Cine’
8 Nga ca kuti ilambo ilyo umwina Israele aletuula lyali lya kuitemenwa ukutasha Yehova pa fyo amucitile nelyo nga lyali lilambo lya koca pa kuti Yehova amupaale, cali no kumwansha ukusala inama iyo ali no kutuula. Kapepa wa kwa Lesa ali no kuitemenwa ukutuula Yehova ilambo ilisuma nga nshi. Abena Kristu ilelo tabatuula amalambo nge fyo Ifunde lya kwa Mose lyalandile, lelo balatuula amalambo ilyo babomfya inshita, amaka ne fyuma fyabo mu kubombela Yehova. Umutumwa Paulo alandile ukuti ‘ukuilumbulwila apabuuta’ pa fyo Lesa atulaya e lyo no “kupeelana ifintu,” e malambo ayo Lesa atemwa. (Heb. 13:15, 16) Ifyo abantu ba kwa Yehova babomba iyi milimo filanga fye ukuti balatasha pa fyo Yehova abapeela. Kanshi umutima uwakwete abena Israele pa kutuula amalambo ya kuitemenwa e mutima na Bena Kristu muno nshiku bakwata.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
Ifyaba mwi buuku lya 2 Samwele
23:15-17. Davidi alicindamike sana ifunde lya kwa Lesa pa bumi no mulopa ica kuti pali aka kashita atalwike ku kucita icalemoneka ngo kupula muli ili funde. Na ifwe bene tufwile ukucindamika amafunde ya kwa Lesa yonse.
AUGUST 1-7
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | 1 ISHAMFUMU 1–2
“Bushe Mulasambililako ku Filubo Fyenu?”
it-2-E ibu. 987 para. 4
Solomone
Apo ku Gihone takwali ukutali sana, kanshi ilyo baumfwile iciunda ca nyimbo na bantu balepunda baleti: “Kalebalika mwe Mfumu Solomone,” Adoniya na bonse abaitilwe abali nankwe balisalangene pantu bali no mwenso. Solomone alicitile ifyalangile ukuti mu bufumu bwakwe mukaba umutende pantu alikeene ukulandula. Nomba nga ca kuti Solomone te o bapeele amaka ya bufumu nga balimwipeye. Adoniya alifulumwike no kuyaikata ku nsengo sha ku ciipailo, e ico Solomone alitumine abakuyamwita no kumuleta kuli ena. Lyena Solomone ebele Adoniya ukuti ali no kutwalilila ukuba no mweo kano fye nga acita ifyabipa, kabili amwebele ukuya ku mwakwe.—1 Isha. 1:41-53.
it-1-E ibu. 49
Adoniya
Ilyo Davidi afwile, Adoniya aishile kuli Bati-sheba pa kuti aye amulandileko kuli Solomone ukuti amupeele Abishagi uwalesakamana Davidi, pa kuti abe umukashi wakwe. Amashiwi Adoniya alandile aya kuti “ubufumu bwali no kuba bwandi, kabili ni kuli ine abena Israele bonse balelolesha amenso ukuti nkabe imfumu” yalepilibula ukuti alemona kwati balimupokele insambu sha kube mfumu nangu ca kuti na o wine alimwene ukuti ni Lesa e walebombela pali uyu mulandu. (1 Isha. 2:13-21) Apo Adoniya alemona kwati balimupokele ubufumu nalimo e calengele aletontonkanya ukuti cali fye bwino kuli ena ukuupa Abishagi, na lyo line ifyo acitile filangilila fye ukuti alefwaisha ukupoka ubufumu, pantu ukulingana ne funde lya bena kabanga ba ku kale, uwalingile fye ukupyana abakashi na bakanakashi ba mfumu muntu uwakwete insambu sha kupyana pa bufumu. (Linganyeniko 2 Sam. 3:7; 16:21.) Ilyo Solomone aumfwile ifyo banyina balombele, ilyo line fye aebele Benaya ukwipaya Adoniya.—1 Isha. 2:22-25.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa:
Ifyaba mwi buuku lya 1 Ishamfumu
2:37, 41-46. Calibipa sana ukutontonkanya ukuti umuntu kuti apula mu mafunde ya kwa Lesa ukwabulo kukandwa! Bonse abafuma mu‘musebo uwacepa uwaya ku bumi’ ku mufulo fye, bakakandwa pa kulufyanya kwabo.—Mateo 7:14.
AUGUST 8-14
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | 1 ISHAMFUMU 3–4
“Ubusuma Bwaba mu Kuba na Mano”
Bushe Aba ca Kumwenako Icisuma Nelyo Cilangililo ca Kutusoka?
4 Ilyo Solomone atendeke fye ukuteka, Lesa amoneke kuli ena mu ciloto kabili amwebele ukuti alombe ifyo alefwaya. Apo alishibe ukuti ali umwaice, Solomone alombele amano. (Belengeni 1 Ishamfumu 3:5-9.) Lesa alitemenwe pantu Solomone talombele ifyuma no bukata. Awe e fyo amupeele “umutima wa mano kabili uwa mucetekanya,” kabili amupeele ne fyuma. (1 Isha. 3:10-14) Nge fyo Yesu alandile, Solomone ali sana na mano ica kuti namfumu wa ku Sheba alyumfwile ululumbi kabili aimine ubulendo pa kuti aye aimwene umwine.—1 Isha. 10:1, 4-9.
5 Kwena tatwenekela ukunonka amano mu cipesha amano. Solomone atile “Yehova e upeela amano,” lelo alembele no kuti pa kunonka amano tulingile ukuibikilishako. Atile: ‘Peepeka ukutwi kobe ku mano, pa kuti walwile umutima obe ku kwiluka.’ Alandile na mashiwi yambi ayapalako aya kuti ‘lilila ku’ mano, ‘ulefwaya’ amano, na ‘ulefwayafwaya’ amano. (Amapi. 2:1-6) Kanshi kuti twanonka amano.
6 Kuti cawama ukutontonkanya pali ici cipusho ca kuti: ‘Bushe nalicindika amano yafuma kuli Lesa nge fyo Solomone acitile?’ Ukwafya kwa mikalile mu calo kwalilenga abengi ukubika amano ku ncito na ku kunonka ifyuma nelyo ku kusambilila sana. Inga imwe na ba mu ng’anda yenu? Bushe ifyo mupingulapo ukucita filanga ukuti mulafwaya ukunonka amano yafuma kuli Lesa kabili bushe mumona ukuti yalicindama? Bushe ukwalula ifyo mucita nelyo ifyo mufwaya ukucita kuti kwalenga mwanonka sana amano? Nga mwanonka amano mukanonkelamo ku ciyayaya. Solomone alembele ukuti: “E lyo ukomfwikisha ubulungami no bupingushi no bololoke, e kutila inshila yonse iisuma.”—Amapi. 2:9.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa:
Yehova ni Lesa wa Fipangano
15 Intuntuko sha kwa Abrahamu pa kuba nashiteyanishiwa ngo luko mwi Funde, Yehova alibapaalile ukulingana ne fyo alaile ici cikolwe. Mu 1473 B.C.E., uwapyene Mose, Yoshua, atungulwile Israele mu Kanaani. Ukwakanya icalo ukwakonkelepo pa mikowa kwafikilishe ubulayo bwa kwa Yehova ku kupeela icalo ku bufyashi bwa kwa Abrahamu. Lintu Israele aali uwa busumino, Yehova afikilishe ubulayo bwakwe ubwa kubalenga ukucimfya abalwani babo. Na kucilisha ici cacitike maka maka mu kuteka kwa Mfumu Davidi. Ukufika ku nshita ya mwana wa kwa Davidi, Solomone, ulubali lwa butatu ulwa cipingo ca kwa Abrahamu lwalifikilishiwe. “Abena Yuda na bena Israele bali abengi, kwati mucanga wa mu lulamba lwa bemba ku bwingi, kabili balelya no kunwa no kusekelela.”—1 Ishamfumu 4:20.
AUGUST 15-21
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | 1 ISHAMFUMU 5–6
“Balikuliile Yehova Itempele no Mweo Onse”
Bushe Kuti Mwa-asuka Ifi Fipusho?
Imikedari ya ku Lebanone yali iyakosa, iisuma, yalenunkila, kabili tayalepeswa. Kanshi Solomone abomfeshe imbao ishisuma nga nshi pa kukuula itempele. Pali ino nshita, mu Lebanone mwashala fye incende ishinono umusangwa imikedari iyakupile impili sha mu Lebanone kale.
it-1-E ibu. 424
Umukedari
Abalebomfya sana imiti ya mikedari balekabila ukukwata ababomfi abengi abakutema, e lyo no kutuma iyi miti ku Turi nelyo ku Sidone imisumba iyabelele mu lulamba lwa bemba wa Mediterranean. Balekabila ukubika iyi miti pamo no kuikaka, lyena baleibika pali bemba e lyo yaya ile-elela mpaka yafika ku Yopa. Lyena nga yafika baleisenda no kuitwala ku Yerusalemu. Apo Solomone na Hiramu balipangene ukubombela pamo, balibombele bwino uyu mulimo. (1 Isha. 5:6-18; 2 Imila. 2:3-10) Solomone alilengele ifimuti fya mukedari ukufula pa kuti abantu bakatile ilyo aleteka ‘alengele ifimuti fya mikedari ukufula kwati fimuti fya mukunyu.’—1 Isha. 10:27; Esa. 9:9, 10.
it-2-E ibu. 1077 para. 1
Itempele
Ilyo Solomone alepekanya umulimo wa kukuula itempele alembele abantu abakubomba umulimo wa kupatikishiwa abaume 30,000 ukufuma mu bena Israele, alebatuma ku Lebanone mu mabumba ya bantu 10,000 cila mweshi, kabili imyeshi ibili baleba ku mwabo. (1 Isha. 5:13, 14) Alembele abaume abakusenda ifipe 70,000 “abali balebeshi” na bakuputula amabwe 80,000. (1 Isha. 5:15; 9:20, 21; 2 Imila. 2:2) Na kabili asontele abaume 550 bakapitao ba bantu abalebomba umulimo, na baume 3,300 abaleangalila abantu abalebomba umulimo. (1 Isha. 5:16; 9:22, 23) Cimoneka kwati abaume 250 pali aba bali bena Israele kabili abaume 3,600 bali “balebeshi” abali mu calo ca Israele.—2 Imila. 2:17, 18.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa:
g 5/12 ibu. 17, akabokoshi
Baibolo Citabo Umwaba Amasesemo Ayafikilishiwa—Ulubali 1
CACITIKE PA NSHITA ILYA INE CASOBELWE UKUTI E LYO CIKACITIKA
Ilembo lya 1 Ishamfumu 6:1 lilanda pa busesemo ubulanga ukuti ifyo Baibolo isobela ficitika pa nshita ilya ine fye yalanda ukuti e lyo fikacitika. Ubu busesemo bulanda pa nshita Imfumu Solomone yatendeke ukukuula itempele mu Yerusalemu. Butila: “Mu mwaka walenga imyanda ine na makumi cinekonsekonse [imyaka 479 iituntulu] ukutula apo abana ba kwa Israele bafumiine mu calo ca Egupti, mu mwaka walenga bune, mu mweshi wa Sivu, e kutila, umweshi wa bubili, apo Solomone abelele imfumu pali Israele, e lyo atendeke ukukuula ing’anda ya kwa Yehova.”
Ifyalembwa mu Baibolo filangilila ukuti, umwaka walenga 4 mu kuteka kwa kwa Solomone, mwaka wa 1034 B.C.E. Kanshi nga twapenda ukufuma mu mwaka wa 1034 B.C.E. ukuya ku numa, imyaka 479 iituntulu yakumene mu 1513 B.C.E., umwaka abena Israele bafumine mu calo ca Egupti.
AUGUST 22-28
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | 1 ISHAMFUMU 7
“Ifyo Twingasambilila ku Mashina ya Nceshi Shibili”
‘Mu Mpili Mukembamo Umukuba’
Imfumu Solomone yalibomfeshe umukuba uwingi pa kuyemfya itempele lya mu Yerusalemu. Umukuba uwingi uo Solomone abomfeshe, untu wishi Davidi apokele ilyo acimfishe abena Siria. (1 Imilandu 18:6-8) “Icishiba caengwa” ica mukuba ico bashimapepo balebomfya ukusambilamo no kuwashishamo cali icikulu sana ica kuti mwaleingila amalita ya menshi nalimo 66,000 kabili nalimo cafinine amakilogramu 30,000. (1 Ishamfumu 7:23-26, 44-46) Kabili pa mwinshi we tempele pali inceshi shibili ishikalamba sana isha mukuba. Ishi inceshi shatikeme amasentimita 7.5, e lyo mu bufumo shali amamita 1.7 kabili shalepele amamita 8 kabili pa muulu washiko pali ifitebo ifyalepele amamita 2.2. (1 Ishamfumu 7:15, 16; 2 Imilandu 4:17) Pa kupanga ifi fintu, balibomfeshe umukuba uwingi nga nshi.
it-1-E ibu. 348
Boasi, II
Uluceshi lumo ulwali ku kapinda ka ku kuso pa nceshi shibili ishikalamba sana isha mukuba ishali pa mwinshi wa kwingilila mwi tempele lya kwa Solomone balwinike ati Boasi, icalola mu kuti “Mu Maka.” Lyena uluceshi lwali ku kapinda ka ku kulyo balwinike ukuti Yakini, icalola mu kuti “Shi [Yehova] Nakoshe.” Eco nga babika aya mashiwi pamo, umuntu uuloleshe ku kabanga nga atendekela ukubelenga ku kulyo ukuya ku kuso alebelenga ati ‘Shi [Yehova] nakoshe [itempele] ku maka’—1 Isha. 7:15-21.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa:
it-1-E ibu. 263
Ukusamba
Bakapepa ba kwa Yehova balingile ukuba abasanguluka kabili ababusaka. Ifi fine e fyo caleba na ku balebombela pa cikuulwa ca mushilo na pe tempele. Pa bushiku basubile bashimapepo, Aarone Shimapepo Mukalamba na bana bakwe balisambile ilyo bashilafwala ifya kufwala fya bushimapepo. (Ukufu. 29:4-9; 40:12-15; Lebi 8:6, 7) Pa kusamba ku minwe na ku makasa, bashimapepo balebomfya amenshi ayaleba mu mbale ya mukuba iyaleba mu lubansa lwa cikuulwa ca mushilo kabili pa numa balesamba mu cishiba icaengwa icali pa kati ke tempele lya kwa Solomone (Ukufu. 30:18-21; 40:30-32; 2 Imila. 4:2-6) Pa bushiku bwa Cifuta Mulandu, Shimapepo Mukalamba alesamba imiku ibili. (Lebi 16:4, 23, 24) Uwatwala imbushi kuli Asasele, inama iyashele pa kutuula ilambo, e lyo ne ng’ombe iyakashika ku nse ya nkambi, alingile ukusamba no kuwasha ifya kufwala ilyo ashilabwelela mu nkambi.—Lebi 16:26-28; Impe. 19:2-10.
AUGUST 29–SEPTEMBER 4
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | 1 ISHAMFUMU 8
“Ipepo lya Kufuma Pa nshi ya Mutima Ilyo Solomone Apepele pa Cintubwingi”
w09 11/15 ibu. 9 amapara. 9-10
Muleisambilisha sana Baibolo pa kuti Mulepepa Amapepo Ayasuma
9 Pa kuti Lesa omfwe ipepo lyenu, lifwile ukufuma pa nshi ya mutima. Solomone apepele ipepo lya kufuma pa nshi ya mutima ilyalembwa pali 1 Ishamfumu icipandwa 8. Apepele ili pepo pa ntanshi ye bumba lyalongene mu Yerusalemu ilyo alepeela itempele kuli Yehova mu 1026 B.C.E. Solomone alumbenye Lesa ilyo icipao ca cipangano bacibikile mu muputule wa Mushilo Nga Nshi na lintu ikumbi lya kwa Yehova lyaiswile mwi tempele.
10 Belengeni bwino ipepo lya kwa Solomone no kumona imiku alanda pa mutima. Solomone alisumine ukuti Yehova eka fye e waishiba umutima wa muntu. (1 Isha. 8:38, 39) Ipepo limo line lilanga no kuti umubembu nga ‘abwelela kuli Lesa no mutima wakwe onse’ kuti bamwelela. Nga ca kuti abalwani basenda abantu ba kwa Lesa bunkole, kuti aumfwa ukupapaata kwabo nga ca kuti imitima yabo ili iya cishinka kuli Yehova. (1 Isha. 8:48, 58, 61) Kanshi, amapepo yenu yafwile ukufuma pa nshi ya mutima.
Imyeni Amaboko ya Mushilo mu Kupepa
7 Nampo nga tulepepa pa cintubwingi nelyo pa lwesu, icishinte ca mu Malembo icacindama ukwibukisha ca kuti tufwile twaicefya ilyo tulepepa. (2 Imilandu 7:13, 14) Imfumu Solomone yaliicefeshe pa kupepa pa cintubwingi ilyo itempele lya kwa Yehova mu Yerusalemu lyalepeelwa. E lyo fye Solomone apwile ukukuula cimo pa fikuulwa fya lulumbi ifyabala afikuulwapo pe sonde. Lelo, apepele mu kuicefya ati: “Bushe cine cine Lesa kuti aikala pano isonde? Moneni, umuulu, nangu umuulu wa muulu te kuti imukumane; pali bufi ing’anda ino iyo imukuulile!”—1 Ishamfumu 8:27.
8 Tufwile ukuicefya ilyo tuleimininako bambi mwi pepo lya pa cintubwingi, nga fintu Solomone aicefeshe. Nangu ca kuti tulingile ukusengauka umucinshi wa bumbimunda, kuti twalanga ukuicefya mu myumfwikile ye shiwi. Amapepo yapepwa mu kuicefya teyakuilanga nelyo aya bumbimunda. Tayakatamika uulepepa, lelo yakatamika Lesa. (Mateo 6:5) Ukuicefya kumonekela na mu fyo tulandapo mwi pepo. Nga tulaicefya pa kupepa, tatwakalelanda kwati tulepinda Lesa ukucite fintu fimo mu nshila tulefwailamo. Lelo, tukalapaapaatila Yehova ukutwasuka ukulingana no kufwaya kwakwe ukwashila. Kemba wa malumbo alangilile imibele yalinga ilyo apaapeete ati: “Shi, mwe Yehova, shi pususheni! Shi, mwe Yehova, shi tulengeni ukushuka.”—Ilumbo 118:25; Luka 18:9-14.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa:
it-1-E ibu. 1060 para. 4
Umuulu
Solomone uwakuulile itempele ilyali mu Yerusalemu alandile pali Lesa ukuti “Umuulu, nangu fye muulu wa myulu” te kuti umukumane. (1 Isha. 8:27) Apo Yehova e wabumbile imyulu te kuti alingane nayo kabili “ishina lyakwe lyeka lyalisansukisha. Ubukata bwakwe bwacila isonde no muulu.” (Amalu. 148:13) Yehova alapima imyulu ku minwe yakwe nga filya fine umuntu engekata icintu mu minwe no ku cipima. (Esa. 40:12) Amashiwi ya kwa Solomone tayapilibula ukuti Lesa takwata uko ekela, nelyo ukuti aba fye mpanga yonse nelyo ekala fye mu fintu ifili fyonse. Kuti twashininkisha ici cishinka pantu Solomone alandile pali Yehova ukuti “uko mwaikala, ku muulu,” e kutila mu muulu umwaba ifibumbwa fya mupashi.—1 Isha. 8:30, 39.