Ifyebo Ififumine mu Mpapulo Shili mu Akatabo ka Imikalile no Mulimo Tubomba
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
MAY 1-7
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | 2 IMILANDU 17-19
“Mulemona Abantu nge fyo Yehova Abamona”
Bushe Mwakulabika Amano ku Fyalembelwe Kale?
7 Natulande pa mwana wa kwa Asa Yehoshafati. Ali ne mibele iisuma sana. Yehoshafati alecita ifisuma pa mulandu wa kuti alishintilile pali Lesa. Lelo alelufyanya no kulufyanya. Ku ca kumwenako, alyufishe umwana wakwe umwaume ku mwana mwanakashi wa kwa Ahabu Imfumu iya Israele iyalecita ifyabipa. Na kabili ilyo kasesema Mikaya asokele Yehoshafati ukukanaya na Ahabu ku kulwisha abena Siria, taumfwile ifyo bamusokele. Ilyo baile ku kulwa, Yehoshafati apuswike fye kwempe nga alifwile. Lyena alibwelelemo ku Yerusalemu. (2 Imila. 18:1-32) E ico kasesema Yehu amwipwishe ati: “Bushe ababifi bafwile ukwafwilishiwa, kabili bushe abapata Yehova e bo ufwile ukutemwa?”—Belengeni 2 Imilandu 19:1-3.
w15 8/15 amabu. 11-12 amapara. 8-9
Muletontonkanya Sana pa Kutemwa kwa kwa Yehova
8 Yehova afwaya twaishiba ukuti alitutemwa no kuti tabika amano ku filubo fyesu. Lelo abika sana amano ku fisuma ifyo tucita. (2 Imila. 16:9) Ifi fine e fyo acitile na kuli Yehoshafati Imfumu ya mu Yuda. Pa nshita imo, Yehoshafati alisumine ukushindika Imfumu Ahabu iya mu Israele ku kuyalwisha abena Siria no kupokolola umusumba wa Ramote-gileadi. Nangu ca kuti bakasesema ba bufi 400 balyebele imfumu yabipa Ahabu ukuti ikacimfya, kasesema wa cine uwa kwa Yehova Mikaya ena ayebele ukuti bakaicimfya. Ahabu balimwipeye mu bulwi, lelo Yehoshafati ena apuswike fye kwempe. Ilyo Yehoshafati abwelelemo ku Yerusalemu, balimukalipiile pa kumana akapi na Ahabu. Nangu ca kuti Yehoshafati alilufyenye, Yehu mwana Hanani uwalemona ifimonwa amwebele ati: “Kuli ifisuma ifisangilwe muli iwe.”—2 Imila. 18:4, 5, 18-22, 33, 34; 19:1-3.
9 Ilyo Yehoshafati atendeke ukuteka, aebele bacilolo, abena Lebi, na bashimapepo ukuya mu misumba yonse iya mu Yuda ku kusambilisha abantu Amafunde ya kwa Yehova. Balibombele bwino uyu mulimo ica kuti ne nko ishali mupepi shalitendeke ukutiina Yehova. (2 Imila. 17:3-10) Nangu ca kuti Yehoshafati alilufyenye, Yehova talabile ifintu ifisuma ifyo acitile. Ili lyashi lya mu Baibolo lilenga twaishiba ukuti, nangu ca kuti tatwapwililika, Yehova akatwalilila ukututemwa nga tulecita ifyo afwaya no mutima onse.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
Mulebombela Yehova no Mutima Onse!
10 Yehoshafati mwana Asa “ale-enda mu nshila ya kwa Asa wishi.” (2 Imila. 20:31, 32) Ali shani nga wishi? Yehoshafati alekoselesha abantu ukufwaya Yehova. Atendeke ukusambilisha abantu ukubomfya “ibuuku lya mafunde ya kwa Yehova.” (2 Imila. 17:7-10) Aleya na ku bali mu bufumu bwa Israele ubwa ku kapinda ka kuso ku calo ca mpili ica kwa Efraimu “pa kuti ababweseshe kuli Yehova.” (2 Imila. 19:4) Yehoshafati ‘alifwaile Yehova no mutima wakwe onse.’—2 Imila. 22:9.
11 Bonse kuti twabombako umulimo wa kusambilisha uo Yehova atupeela. Bushe cila mweshi tulafwaisha ukulasambilisha abantu Icebo ca kwa Lesa no kulenga balafwaisha ukubombela Lesa no mutima wabo onse? Nga mulebombesha, Lesa akamwafwa ukutendeka isambililo lya Baibolo. Bushe mulapepa ukuti Lesa amwafwe ukukwata isambililo lya Baibolo? Bushe kuti mwatemwa ukulatungulula isambililo nangu ca kutila kuti calenga mwalaya kuli uyo muntu pa nshita mulefwaya ukucitako ifintu fimbi? Nga filya fine Yehoshafati aleya mu ncende ya kwa Efraimu ku kwafwa abantu ukubwelela ku kupepa kwa cine, na ifwe tulingile ukwafwa abaleka ukulongana no kushimikila. Na kabili baeluda balingile ukulatandalila abatamfiwa abaleka nalimo ukucita ifyabipa ifyo balecita kale, ababa mu cifulo icilonganino cabo cishimikilamo pa kuti babafwe ukubwelela kuli Yehova.
w21.05 amabu 17-18 amapara 11-15
Twalilileni Ukutemwa Umulimo wa Kubila Imbila Nsuma
11 Abantu bamo balakaana ukukutika ku mbila nsuma tubila. Bamona ukuti tabalingile ukusambilila pali Lesa nelyo pa fyaba mu Baibolo. Tabasumina muli Lesa pa mulandu wa mafya ubwingi ayaba muli lino isonde. Balakaana ukusambilila Baibolo pantu balamona ubumbimunda bwa ntungulushi sha mapepo, abaitunga ukuti balakonka ifyo Baibolo ilanda. Abantu bambi babika fye amano ku ncito babomba, ku ndupwa shabo, nelyo ku mafya bakwata, kabili tabatontonkanya no kuti Baibolo kuti yabafwa. Kuti twacita shani pa kuti tutwalilile ukulasekelela ilyo tulebila imbila nsuma nga ca kuti abo tulelanda nabo balemona kwati imbila nsuma tubila tayacindama?
12 Mulelanga ukuti mwalibika amano kubo mubilako imbila nsuma. Abengi abakeene ukukutika imbila nsuma pa kubala, balikutike ilyo bamwene ukuti kasabankanya alibabikileko amano. (Belengeni Abena Filipi 2:4.) Ku ca kumwenako, ba David abo tulandilepo kale batile: “Nga ca kuti umuntu atila talefwaya ukukutika imbila nsuma, tulabika Baibolo ne mpapulo shesu no kumweba ukutila, ‘Kuti natemwa ukwishiba ico mushifwaila ukukutika imbila nsuma.’” Abantu balamona nga natubabikako amano. Nalimo te kuti bebukishe ifyo twalandile, lelo kuti baibukisha ifyo twababikileko amano. Na lintu uo twasanga pa ng’anda ashilefwaya ukuti tulanshanye nankwe, kuti twalanga ukuti natumubikako amano mu fyo tulecita na mu fyo tulemoneka pa menso.
13 Tulalanga ukuti twalibika amano ku bantu nga ca kuti tulealula ifyo tulelandapo ukulingana na abantu twasanga. Ku ca kumwenako, bushe pali ifyo tumwene pa ng’anda ifilelanga ukuti paliba abana? Nalimo abafyashi kuti bafwaya ukwishiba ifyo Baibolo ilanda pa kukusha bwino abana, nelyo pa fyo bengacita pa kuti mu lupwa lwabo mube insansa. Bushe kuli amaloko ayengi ku ciibi? Nalimo kuti twalanshanya naba pali iyo ing’anda pa bunkalwe ubulecitika mwi sonde, na pa fyo bulenga abantu abengi balaikala mwenso mwenso. Abo tuleshimikilako kuti batemwa ukumfwa ukuti ubunkalwe bukapwa. Lyonse ilyo mwasanga abantu abalefwaya ukukutika mule-esha ukulanshanya nabo ifyo ifyebo fyaba mu Baibolo fingabafwa. Ba Katarína abo tulandilepo kale batile, “Ndatontonkanya pa fyo icine calenga ubumi bwandi ukuwaminako.” Ici cilalenga ba Katarína baleba abashininkisha ilyo balelanda, kabili abantu balelandako balamona ukuti nabashininkisha ifyo balelandapo.
14 Muleleka abantu bambi balemwafwa. Mu nshiku sha batumwa, Paulo alisambilishe Timote ifya kubila imbila nsuma no kusambilisha, kabili alimukoseleshe ukuti na o alesambilishako bambi. (1 Kor. 4:17) Nga filya fine cali kuli Timote, na ifwe kuti twasambililako ku ba bwananyina mu cilonganino abaishiba sana ukubila imbila nsuma no kusambilisha. (Belengeni Amapinda 27:17.) Natulande pali munyinefwe Shawn. Pa nshita imo alibombeleko bupainiya mu ncende ya mu mushi, umo abantu abengi bacindika sana imipepele yabo. Cinshi camwafwile ukutwalilila ukulasekelela? Atile: “Lyonse nale-esha ukufwaya uwakubomba nankwe mu mulimo wa mwi bala. Ilyo tulefuma pa ng’anda imo ukuya pali imbi twalelanshanya ifyo twingawamyako imisambilishishe yesu. Ku ca kumwenako, twalelanda pa fyo umwine wa ng’anda acilanda e lyo ne fyo twacicita. Lyena twalelanshanya ifyo twingacita umuku ukonkelepo nga ca kuti umwine wa ng’anda alanda amashiwi ayo uo twacilabilako imbila nsuma acilanda.”
15 Mulepepa kuli Yehova ukuti alemwafwa. Mulelomba Yehova ukuti alemutungulula lyonse ilyo mwaya mu kubila imbila nsuma. Tulakabila ukuti umupashi wakwe uwa mushilo uletwafwa muli fyonse ifyo tucita. (Amalu. 127:1; Luka 11:13) Ilyo mulepepa kuli Yehova mulemweba mu kulungatika ifyo mulefwaya amwafwe. Ku ca kumwenako, kuti mwamulomba ukuti amutungulule ku muntu uulefwaya ukukutika imbila nsuma. Lyena mufwile ukwesha na maka ukubila imbila nsuma ku muntu onse uo mwasanga.
MAY 8-14
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | 2 IMILANDU 20-21
“Muletetekela Yehova Lesa Wenu”
Muleba Abaikatana Ilyo Impela ya Ici Calo Ilepalama
8 Ilyo Imfumu Yehoshafati yaleteka, kwali abalwani “ibumba ilikalamba,” ilya bantu aba mu nko shali mupepi abalefwaya ukusansa abantu ba kwa Lesa. (2 Imila. 20:1, 2) Icawemeko ca kuti abantu ba kwa Lesa tabaeseshe ukulwa na aba balwani ku maka yabo abene. Lelo bashintilile pali Yehova. (Belengeni 2 Imilandu 20:3, 4.) Bonse capamo bashintilile pali Yehova. Baibolo itweba ukuti: “Bonse aba mu Yuda baiminine pa ntanshi ya kwa Yehova, pamo na bana babo abanono, na bakashi babo na bana babo abaume.” (2 Imila. 20:13) Abanono na bakalamba, balikatene kabili baali ne citetekelo ica kuti balikonkele ubutungulushi bwa kwa Yehova, kabili alibacingilile ku balwani babo. (2 Imila. 20:20-27) Ala tufwile ukupashanya ifyacitile aba bantu ba kwa Lesa ilyo twaba na mafya!
Inga E lyo Mwaupene, Mulebika Sana Amano mu Kubombela Yehova
7 Yehova atumine Yahasiele umwina Lebi ukuyalanda na Yehoshafati. Yehova atile: “Tantameni, iminineni shilili no kumona ifyo Yehova akamupususha.” (2 Imila. 20:13-17) Ifi baebele Yehoshafati ukucita, te fyo ciba pa kulwa ubulwi. Nomba uwaebele Yehoshafati ukucita ifi te muntu, lelo ali ni Yehova. Yehoshafati alicetekele sana Lesa kabili alicitile ifyo amwebele. Ilyo Yehoshafati e lyo na bantu baile mu kukumanya abalwani babo, abikile bakemba abashakwete ifyanso kabili abashaishibe no kulwa pa ntanshi ya bashilika. Yehova alifikilishe ifyo alaile Yehoshafati, alicimfishe abalwani babo.—2 Imila. 20:18-23.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
it-1-E ibu. 1271 amapara. 1-2
Yehoramu
Pa mulandu wa kuti Yehoramu alekonkelela umukashi wakwe Atalia uwali umubi, alifililwe ukulacita ifisuma nga filya wishi Yehoshafati alecita. (2 Isha. 8:18) Yehoramu taipeye fye bandume nankwe 6 na bacilolo bamo aba mu Yuda, lelo alilengele na bantu aleteka basha Yehova no kutendeka ukupepa tulesa twabufi. (2 Imila. 21:1-6, 11-14) Imyaka yonse iyo atekele alekwata amafya. Ica kubalilapo, Edomu alipondweke; lyena Libna alitendeke ukupondokela Yuda. (2 Isha. 8:20-22) Muli kalata kasesema Eliya alembeele Yehoramu, alimusokele ukuti: “Mona! Yehova alekanda icabipisha abantu bobe na bana bobe na bakashi bobe kabili aleonaula ne fipe fyobe fyonse. Kabili ukalwala amalwele ayengi, no bulwele bwa mu mala, mpaka amala yobe yakafume pa mulandu wa kulwala kobe cila bushiku.”—2 Imila. 21:12-15.
Ifi fine e fyo caishileba. Yehova alilekele aba Arabu na baPelishiti ukubasansa no kusenda abakashi ba kwa Yehoramu na bana bakwe baume. Lesa alekele fye umwana umwaume uwa kwa Yehoramu uwali umunono pali bonse, Yehoahasi (uo beta no kuti Ahasia), ukufulumuka pa mulandu wa cipangano ca Bufumu ico apangene na Davidi. “Pa numa ya ifi fyonse Yehova alimulwalike [Yehoramu] ubulwele bwa mu mala ubwabula ukupola.” Pa numa ya myaka ibili “amala yakwe yalifumine ilyo alelwala” kabili alisukile afwa. Ifi e fyo umwaume uwali umubi afwile, uwaile “ukwabula no wa kumutemwa.” Bamushikile mu Musumba wa kwa Davidi, “lelo tabamushiikile mu nshiishi ya shamfumu.” Umwana wakwe umwaume Ahasia e wamupyene pa bufumu.—2 Imila. 21:7, 16-20; 22:1; 1 Imila. 3:10, 11.
MAY 15-21
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | 2 IMILANDU 22-24
“Yehova Akalatupaala Nga Tuli Abashipa”
Yoashi Alekele Ukupepa Yehova pa Mulandu wa Kwangala na Babipa
KWALI inshita ifintu fya-afishe sana mu musumba wa Yerusalemu umwali ne tempele lya kwa Lesa. Iyi nshita ninshi e lyo fye baipeye Imfumu Ahasia. Kuti wapapa nga waishiba ifyacitile Atalia nyina wa mfumu Ahasia pa numa ya kwipaya umwana wakwe. Atalia aipeye na beshikulu bakwe, e kutila abana ba kwa Ahasia! Bushe nawishiba icalengele ukuti epaye aba bantu bonse?—Pantu alefwaya ukuba imfumu, kabili talefwaya aba bambi ukulatekako.
Nomba, kwali Yoashi umwishikulu umo uwa kwa Atalia, uwali fye akanya, uo bapuswishe kabili banakulu ba Atalia tabaishibe nakalya. Bushe kuti watemwa ukwishiba ifyo bamupuswishe?—Uyu mwana umunono alikwete banyinasenge abo baleita ati ba Yehosheba, kabili aba bene e bafishile Yoashi mwi tempele lya kwa Lesa. Bamufishile mwi tempele pantu abalume babo ba Yehoyada bali ni ba Shimapepo Mukalamba. Kanshi aba babili balecingilila Yoashi bwino bwino.
w09 4/1 amabu 24-25 amapara. 3-5
Yoashi Alekele Ukupepa Yehova pa Mulandu wa Kwangala na Babipa
Pa myaka 6, Yoashi balimufishile mwi tempele. Ilyo ali pe tempele, balemusambilisha pali Yehova Lesa na pa mafunde yakwe. E ico ilyo Yoashi afikile imyaka 7, Yehoyada alimusendele no kumubika pa bufumu. Bushe kuti watemwa ukwishiba icalengele ukuti Yehoyada acite ifi, ne fyacitikile Atalia nakulu wa kwa Yoashi, uwali Namfumu wabipa?—
Ifyo Yehoyada acitile ni fi. Mu bumfisolo aitile abacingilila imfumu abo ishamfumu sha mu Yerusalemu shalekwata ilya nshita. Abebele ifyo ena no mukashi wakwe bapuswishe umwana munono uwa Mfumu Ahasia. Lyena Yehoyada abalangile umwana wine, kabili na bo bailwike ukuti e walingile ukuba imfumu. Kabili bapangile ne fya kucita.
Yehoyada afumishe Yoashi no kumufwike icisote ca mfumu. Ilyo abantu bamwene, “batendeke no kutoota abati: ‘Kalebalika mwe mfumu!’” Bakacingilila bashingulwike Yoashi pa kuti bamucingilile. Nomba ilyo Atalia aumfwile abantu balesangalala, alibutukiileko no kubalesha ifyo balecita. E ico Yehoyada aebele abalecingilila imfumu ukuti bepaye Atalia, nabo balimwipeye.—2 Ishamfumu 11:1-16.
it-1-E ibu. 379 para. 5
Ukushiika, Ishiishi
Shimapepo Mukalamba Yehoyada uwali uwalungama bamushikile “mu Musumba wa kwa Davidi ukwashiikwa ishamfumu,” e muntu fye uushali wa ku bufumu uo bashikile muli iyi ncende.—2 Imila. 24:15, 16.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
it-2-E ibu. 1223 para. 13
Sekaria
12. Umwana umwaume uwa kwa Shimapepo Mukalamba Yehoyada. Pa numa ya mfwa ya kwa Yehoyada, Imfumu Yehoashi yalilekele ukupepa Lesa wa cine, yalikutike ku baleyipanda amano ayabi kabili tayakutike kuli bakasesema ba kwa Yehova. Sekaria, umufyala wa kwa Yehoyada, alisokele abantu pali ifi, lelo mu cifulo ca kulapiila, balimupolele amabwe mu lubansa lwe tempele. (2 Imila. 22:11) Amashiwi Sekaria alandile ilyo alefwa, atile: “Shi Yehova amone no kulandula.” Ubu ubusesemo bwalifikilishiwe, abena Siria balyonawile Yuda kabili na Yehoashi balimwipeye ku babomfi bakwe babili “pa mulandu wa mulopa wa bana ba kwa Yehoyada shimapepo.” Septuagint ya ciGriki na Latin Vulgate ilanda ukuti Yehoashi bamwipaile pa kuti balandule umulopa wa “mwana umwaume” wa kwa Yehoyada. Nomba amalembo ya baMasore na Syriac Peshitta, yena yalanda ukuti “abana abaume,” nalimo ico babomfeshe ishiwi lya kuti abana abaume ni pa kulanga ukuti Sekaria uwali shimapepo kabili kasesema, umwana mwaume wa kwa Yehoyada alicindeme sana.—2 Imila. 24:17-22, 25.
w10 2/15 amabu. 6-8 amapara. 6-10
‘Mulelanda Icebo ca kwa Lesa no Kushipa’
6 Nga tulefwaya Lesa atupeele umupashi wa mushilo, ica-anguka fye ico twingacita kumulomba. Yesu aebele abalekutika kuli ena ati: “Imwe nga mwalishiba ukupeela abana benu ifya bupe ifisuma nangu ca kutila muli babifi, ninshi Shinwe wa mu muulu ena akacishapo ukupeela umupashi wa mushilo ku bamulomba!” (Luka 11:13) E ico tufwile ukulalomba umupashi wa mushilo lyonse. Nga twamona ukuti tuleumfwa umwenso ukushimikila mu misebo, mu bunte wa mu lyashi, nelyo mu fifulo fya makwebo, tufwile ukulomba umupashi wa mushilo kuli Yehova no kumulomba ukutwafwa ukuba abashipa.—1 Tes. 5:17.
7 E fyacitile umwanakashi umo Umwina Kristu uwe shina lya Rosa. Bushiku bumo ninshi Rosa ali ku ncito, kafundisha umo uo abomba nankwe alebelenga lipoti iya kwi sukulu limbi iyalelanda pa fyo bacusha abana be sukulu. Ulya kafundisha alyumfwile ububi pa fyo abelengele muli ilya lipoti ica kuti ali-ilishenye ukutila, “Ni kwi icalo cilelola?” Rosa tasuulileko fye ku fyo umunankwe ailishenye lelo alimushimikile. Cinshi acitile pa kuti ashipe no kushimikila ulya muntu? Rosa atila, “Nalipepele kuli Yehova no kulomba umupashi wakwe ukuti ungafwe.” Alishimikile ulya mwanakashi bwino ica kuti balipangene ukutwalilila ukulanshanya pa nshita na imbi. Moneni ica kumwenako na cimbi ica kwa Milane, umukashana uuli ne myaka 5, uwikala mu musumba wa New York. Milane atila: “Ilyo nshilaya ku sukulu, ine na bamayo tulapepa kuli Yehova.” Cinshi ico bapepelapo? Bapepela ukuti Milane aleshipa no kulanda pali Lesa wakwe! Banyina wa kwa Milane batile: “Ukulapepa lyonse kwalenga Milane ukulaba uwashipa ukulondolwelako bambi pa fyo aishiba pa nshiku sha kufyalwa na pa maholide e lyo no mulandu ashisefeshako ilyo abanankwe balesefya.” Bushe ifi fya kumwenako tafilelanga ukuti nga tulefwaya ukuba abashipa tulingile ukupepa?
8 Tontonkanyeni na pa calengele kasesema Yeremia ukuba uwashipa. Ilyo Yehova amusalile ukuba kasesema ku nko, Yeremia atile: “Moneni ine nshaishiba ukulanda, pantu ndi mwaice.” (Yer. 1:4-6) Lelo mu kupita kwa nshita, Yeremia aishileba no mupampamina kabili alelanda na maka ilyo aleshimikila ica kuti abengi batendeke ukumumona ngo muntu uwalelanda fye pa fyabipa ifyali no kucitika. (Yer. 38:4) Abilile mu kushipa pa lwa bupingushi bwa kwa Yehova ukucila pa myaka 65. Alishibikwe mu Israele monse ukuti taali na mwenso lelo aali uwashipa pa kushimikila. E ico pa numa ya myaka ukucila pali 600, ilyo abantu bamwene ukushipa kwa kwa Yesu pa kulanda, bamo baleti ni Yeremia abuukile. (Mat. 16:13, 14) Cinshi calengele kasesema Yeremia ashipe, ilyo pa kubala alikeene ukubomba? Umwine atile: “Mu mutima wandi [icebo ca kwa Lesa cali] kwati mulilo uulepya, uwacilikilwa mu mafupa yandi; kabili nalinakile ukucisunga mu nda.” (Yer. 20:9) Icebo ca kwa Yehova e cakoseshe Yeremia no kulenga aleshimikila.
9 Muli kalata umutumwa Paulo alembeele abaHebere, atile: “Icebo ca kwa Lesa ca mweo kabili ca maka kabili calitwa ukucila ulupanga ulwatwila kubili kubili kabili cilapulinkanya ica kuti calekanya ifyo umuntu aba ne fyaba mu mutima wakwe, cilekanya na pasuntikanina amafupa no bufyompo, kabili cileshiba amatontonkanyo na mapange ya mutima.” (Heb. 4:12) Ubukombe, nelyo icebo ca kwa Lesa kuti catukosha nga filya fine cakoseshe Yeremia. Muleibukisha ukuti nangu ca kuti Lesa abomfeshe abantu ukulemba Baibolo, muli ici citabo tamwalembwa amano ya buntunse, pantu amashiwi yabamo yafuma kuli Lesa. Pali 2 Petro 1:21, tubelengapo ukuti: “Bakasesema tabaitendekele fye abene ukulanda amashiwi ya kusesema, lelo umupashi wa mushilo e walengele ukuti balande ayo mashiwi ayafumine kuli Lesa.” Nga ca kutila tulekwata inshita ya kuisambilisha Baibolo bwino bwino, tukalatontonkanya sana pa bukombe ubo Lesa atupeela ukupitila mu mupashi wa mushilo. (Belengeni 1 Abena Korinti 2:10.) Ubo bukombe kuti bwaba “kwati mulilo uulepya” mu mitima yesu ica kuti twalafwaya fye ukwebako bambi.
10 Pa kuti ukusambilila Baibolo pa lwesu kutwafwe sana, tufwile ukuisambilila ica kuti ubukombe bwabamo bwafika pa mitima yesu, no kwalula ubuntu bwesu. Ku ca kumwenako fye, kasesema Esekiele bamupeele icimonwa umo bamwebele ukulya ibuuku ilyapombwa umwali ubukombe bwa maka ubo ali no kuyalanda ku bantu abashaleumfwa. Esekiele alingile ukumfwikisha bwino ubukombe pa kuti bwamufika pa mutima. Ici cali no kumwafwa ukutemwa umulimo wa kubila ubukombe, no kulenga ubukombe buleumfwika bwino kwati buci.—Belengeni Esekiele 2:8–3:4, 7-9.
MAY 22-28
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | 2 IMILANDU 25-27
“Yehova Nakwata Amaka ya Kumupeela Ishingi Ukucila Pali Ishi”
it-1-E ibu. 1266 para. 6
Yehoashi
Na kabili Yehoashi alembele abantu 100,000 abakuyalwa inkondo abo ayashimishe ku mfumu ya Yuda pa kuti bakalwe na bena Edomu. Na lyo line ilyo “umuntu wa kwa Lesa wa cine” apandileko amano Yehoashi balibebele ukubwelelamo, kabili nangu ca kuti balibalipile indalama sha silfere 100 ($660,600 nelyo K10,457,298), balifulilwe sana pantu balibebele ukubwelela ku mayanda. Icalengele nalimo bafulwe sana ni co balefwaya ukupokako ifintu pa numa ya kucimfya. Kanshi pa numa ya kubwelelamo balisanshile imisumba ya ba Yuda ukufuma ku Samaria ukufika ku Beth-horone.—2 Imila. 25:6-10, 13
Finshi Mufwile Ukucita pa Kuti ‘Musonde’ Ubusuma bwa kwa Yehova?
16 Muleipeelesha ukuleka ukucita fimo ifyo mwatemwa pa kuti mulebombela Yehova. Pa kuti tulenge Yehova alesekelela, tacipilibula ukuti tulingile ukuleka ukucita fyonse ifyo twatemwa. (Luk. Mil. 5:19, 20) Na lyo line nga twasalapo ukukanabombesha mu mulimo wa kwa Yehova pa mulandu wa kuti tatulefwaya ukuleka ukucita fimo ifyo twatemwa, kuti twaba ngo mwaume uo Yesu alandilepo mu cilangililo uwalefwaya ukulaikala bwino sana ukucila ukulabombela Yehova. (Belengeni Luka 12:16-21.) Munyinefwe Christian uwikala ku France atile: “Nshalebomfya inshita yandi na maka yandi ku kubombela Yehova, kabili nshaleba pamo no lupwa lwandi.” Ba Christian na bena mwabo basalilepo ukutendeka bupainiya. Nomba pa kuti babe bapainiya balingile ukuleka incito balebomba. Pa kuti balekwata ifyo balekabila, batendeke ukuwamya amayanda ya bantu na maofeshi, kabili balisambilile ukuteka umutima ku fyo bakwete. Bushe ifi bacitile fyalilenga baba ne nsansa? Ba Christian batile: “Tulatemwa ukubomba umulimo wa kubila imbila nsuma kabili tulaba ne nsansa nga twamona abasambi ba Baibolo na bo tulanshanya nabo ifya mu Baibolo balesambilila pali Yehova.”
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
w07 12/15 ibu. 10 amapara. 1-2
Bushe Kwaliba Uumukoselesha Ukulabombela Lesa?
USIA atendeke ukuteka ubufumu bwa ku kapinda ka ku kulyo ubwa Yuda ninshi acili fye umwaice. Ali fye ne myaka 16 kabili atekele pa myaka ukucila 50, e kutila ukufuma mu 829 B.C.E. ukufika mu 778 B.C.E. Ukutula fye ku bwaice, Usia “acitile icawama mu menso ya kwa Yehova.” Cinshi calengele ukuti Usia alecita icawama mu menso ya kwa Yehova? Baibolo itila: ‘[Usia] alebombela Lesa ne cishinka inshiku shonse isho Sekalia, uwalemupandako amano mu fyebo fya kwa Lesa, aikele pano isonde, na Lesa alimupaalile.’—2 Imilandu 26:1, 4, 5, Bible wa Mushilo.
Finono twaishiba pali Sekaria, uwalepanda imfumu Usia amano, ni pali ili line fye ilembo e po Baibolo yamulandapo. Na lyo line, apo e ‘walepanda Usia amano mu fyebo fya kwa Lesa,’ Sekaria alibombele umulimo uusuma nga nshi uwalengele imfumu yacaice ukulacita icawama mu menso ya kwa Yehova. Icitabo cimo icilanda pali Baibolo citila Sekaria afwile “alishibe sana Amalembo, alishibe ifingi pali Lesa, kabili alesambilishako na bambi.” (The Expositor’s Bible) Uwasoma Baibolo umo alandile pali Sekaria ukuti: “Alishibe sana amasesemo kabili . . . alikwete amano, aliipeeleshe kuli Lesa, ali umulungami; kabili cimoneka kwati e walengele Usia ukulacita ifisuma mu menso ya kwa Lesa.”
MAY 29–JUNE 4
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | 2 IMILANDU 28-29
“Kuti Mwabombela Yehova Nangu Abafyashi Benu Tabakonka Amafunde ya kwa Lesa”
w16.02 ibu. 14 para. 8
Mulepashanya Abali Ifibusa fya kwa Yehova
8 Hisekia tali nga Ruti, ena akuliile mu luko lwa bena Israele ulwaipeele kuli Lesa. Na lyo line te bena Israele bonse abatwalilile aba cishinka kuli Lesa. Wishi wa kwa Hisekia, Imfumu Ahasi alecita ifyabipa. Ifyo alecita fyalelanga ukuti tacindike itempele lya kwa Lesa kabili alengele abantu balapepa tulesa tumbi. Ahasi alyocele na bandume nankwe ba kwa Hisekia mu mulilo, abapeele ilambo kuli tulesa twa bufi. Kanshi Hisekia akuliile mu ng’anda umo balecita ifyabipa!—2 Ishamfumu 16:2-4, 10-17; 2 Imilandu 28:1-3.
w16.02 ibu. 11-12 amapara. 9-11
Mulepashanya Abali Ifibusa fya kwa Yehova
9 Ifyabipa ifyo Ahasi alecita nga fyalilengele umwana wakwe Hisekia ukufulilwa Yehova. Muno nshiku, abantu bamo abakwata amafya ayo tushingalinganya ku mafya ayakalamba ayo Hisekia apitilemo bamona kwati ca nsambu ‘ukufulilwa Yehova’ nelyo ukufulilwa icilonganino cakwe. (Amapinda 19:3) Bamo batontonkanya ukuti apo bakulila mu ndupwa umo bacita ifyabipa, ninshi nabo bene bakalacita ifyabipa nelyo bakalalufyanya nge fyo abafyashi babo balelufyanya. (Esekiele 18:2, 3) Bushe ifi batontonkanya e fyo caba?
10 Ifyo Hisekia acitile filanga ukuti te fyo caba! Takwaba umulandu uo twingatila e wingalenga twafulilwa Yehova, pantu Yehova te ulenga ifyabipa ukulacitikila abantu. (Yobo 34:10) Ca cine abafyashi kuti basambilisha abana babo ukucita ifisuma nelyo ifyabipa. (Amapinda 22:6; Abena Kolose 3:21) Lelo ici tacalola mu kuti inkulilo yesu kuti yalenga twaba abantu abasuma nelyo ababi. Mulandu nshi? Pantu Yehova alitupeela amaka ya kuisalila, icilepilibula ukutila kuti twasalapo fwe bene ukucita ifisuma nelyo ifibi. (Amalango 30:19) Bushe Hisekia abomfeshe shani amaka yakwe aya kuisalila?
11 Nangu ca kuti wishi wa kwa Hisekia ali pa shamfumu ishabipile nga nshi ishatekele Yuda, Hisekia ena ali pa mfumu ishisuma icine cine. (Belengeni 2 Ishamfumu 18:5, 6.) Asalilepo ukucita ifisuma, talecita ifyabipa ifyo wishi acitile, ena alekutika kuli bakasesema ba kwa Yehova pamo nga Esaya, Mika, na Hosea. Alekutika ku fyo balemupanda amano na ku fyo balemulungika. Ici calengele ukuti asangulule itempele, e lyo alilombele na Lesa ukuti eleele abantu bakwe pa membu bacitile, kabili alyonawile ne filubi fyonse mu Yuda. (2 Imilandu 29:1-11, 18-24; 31:1) Ilyo Sankeribu, imfumu ya Asiria yalefwaya ukusansa umusumba wa Yerusalemu, ifyo Hisekia acitile fyalangile ukuti ali uwashipa kabili ali ne citetekelo icakosa. Alicetekele ukuti Yehova ali no kubapususha, kabili alikoseleshe na bantu bakwe ukucetekela Yehova. (2 Imilandu 32:7, 8) Kwali inshita imo ilyo Hisekia ali ne cilumba, lelo ilyo Yehova amukalipiile aliicefeshe. (2 Imilandu 32:24-26) Nga fintu twamona, Hisekia muntu uo tulingile ukupashanya. Talekele inkulilo yakwe ukumulenga alacita ifyabipa. Lelo asalilepo ukuba cibusa wa kwa Yehova.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
Natani—Ali uwa Cishinka pa Kutungilila Ukupepa kwa Cine
Apo Natani ali ni kapepa wa cishinka uwa kwa Yehova, alisumine ifyo Davidi apangile ukukuulila Yehova icikuulwa ca kubalilapo ica kumupepelamo pano calo. Pali ilya nshita, Natani afwile alandile ifyo aletontonkanya umwine ukucila ifyo Yehova amwebele. Mu nshita ya bushiku bulya bwine ubushiku, Lesa aebele kasesema ukweba imfumu ubukombe ubwapuseneko ukuti: Davidi tali no kukuulila Yehova itempele. Umwana wa kwa Davidi e wali no kukuula itempele. Lelo Natani abilishe ukuti Lesa alepangana na Davidi icipangano ca kuti icipuna ca bufumu ica kwa Davidi “cikapampamikwa umuyayaya.”—2 Sam. 7:4-16.
Ifyo Natani alefwaya ukuti Davidi akuule itempele, te fyo Lesa alefwaya. Ukwabula no kuilishanya, kasesema ali-icefeshe kabili alisumine no kukonka ifyo Yehova alefwaya. Kanshi Lesa nga atulungika, tufwile ukulapashanya Davidi. Ifyo Natani kasesema acitile fyalangile ukuti Lesa alitwalilile ukumutemwa. Na kuba, cimoneka kwati Yehova alyebele Natani na Gadi uwalemona ifimonwa, ukweba Davidi ukufwaya aba kwimba 4,000 pe tempele.—1 Imila. 23:1-5; 2 Imila. 29:25.
JUNE 5-11
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | 2 IMILANDU 30-31
“Tulanonkelamo nga Tulelongana Pamo”
it-1-E ibu. 1103 para. 2
Hisekia
Ali Uwacincila mu Kupepa kwa Cine. Hisekia alecita ifyalelanga ukuti ali uwacincila mu kupepa Yehova ukutula fye ilyo atendeke ukuteka ninshi ali ne myaka 25. Abalilepo ukwisula itempele no kuwamya ifyaonaikeko. Lyena, alitiile bashimapepo na bena Lebi, kabili abebele ati: “Ndefwaisha ukupangana icipangano na Yehova Lesa wa bena Israele.” Ici cali cipangano ca bucishinka, cali kwati batendeka ukukonka cipya cipya cilya icipangano ca Mafunde ico aba Yuda balekeleshe. Alicincile ukuteyanya abena Lebi kabili alibikileko na kabili ifilimba na bakwimba inyimbo sha malumbo. Nangu ca kuti umweshi wa Nisani, umo balesefya Ica Kucilila walifikile, itempele, bashimapepo na bena Lebi tabali abasanguluka. Ilyo ubushiku bwalenga 16 mu mweshi wa Nisani bwafikile, balisangulwile itempele ne fipe fya pe tempele balifibikilemo cipya cipya. Lyena balituulile umutuulo waibela uwa kufiimba pa membu sha bena Israele bonse. Ica kubalilapo, bacilolo balitwele amalambo, umutuulo wa pa lubembu lwa luko, uwa mu ncende ya mushilo, na uwa bantu, lyena balyocele amalambo ayengi nga nshi ayo abantu batwele.—2 Imila. 29:1-36.
it-1-E ibu. 1103 para. 3
Hisekia
Apo abantu nga nabakowela tabalesefyako Ica Kucilila pa nshita balingile ukulasefeshapo, Hisekia alikonkele ifunde ilyasuminishe abali abakowela ukusefya Ica Kucilila nga papita umweshi umo ukutula apo balesefesha lyonse. E ico alitile aba Yuda na bena Israele, alitumine inkombe ukutwala amakalata mu ncende shonse ukufuma ku Beere-sheba ukufika ku Dani. Abantu abengi balepumya inkombe, lelo abantu bamo maka maka abali mu Ashere, Manase na Sebuluni, bali-icefeshe kabili balile ku kusefya pamo na bamo abafumine ku Efraimu na Isakari. E lyo na abantu abengi abashali bena Israele lelo abalepepa Yehova balile ku kusefya. Cifwile calikosele abena Israele abaletungilila ukupepa kwa cine ukusangwako. Aba nabo balebapumya no kubakaanya nga filya balepumya inkombe, pantu abali mu bufumu bwa ku kapinda ka kuso balepepa sana balesa ba bufi kabili balebacusha na ku bena Asiria.—2 Imila. 30:1-20; Impe. 9:10-13.
it-1-E ibu. 1103 amapara. 4-5
Hisekia
Pa numa ya Ca Kucilila, balisefeshe Umutebeto wa Mukate Ushatutumuka pa nshiku 7, kabili pa mulandu wa kuti abantu balisekelele nga nshi, balilundileko inshiku na shimbi 7. Pali iyi nshita ya kusekelela, Yehova alibapaalile ica kuti “kwali ukusekelela nga nshi mu Yerusalemu, pantu ukufuma mu nshiku sha kwa Solomone mwana Davidi imfumu ya Israele takwali ukusefya ngo ku mu Yerusalemu.”—2 Imila. 30:21-27.
Ifyacitike pa numa filangilila ukuti uku kwali kubwesha cipya cipya ukupepa kwa cine, takwali kusefya fye kwa musamwe. Ilyo abantu bashilabwelelamo ku mwabo, balitobawile ifimabwe ifyo baimike no kuputaula ifimuti ifyo baimike, no kubongolola ififulo fya kupepelapo ne fiipailo mu Yuda monse na muli Benjamini, na muli Efraimu na muli Manase. (2 Imila. 31:1) Hisekia alicitile ifyalengele bamupashanye, alishonawile insoka ya mukuba iyo Mose apangile, pantu abantu baleipepa kabili balefutumwina icushi ca malambo kuli iyi nsoka. (2 Isha. 18:4) Pa numa ya uku kusefya ukukalamba Hisekia alishininkishe ukuti ukupepa kwa cine kwatwalilila, aliteyenye amabumba ya bashimapepo na bakwafwilisha ukubomba imilimo ya pe tempele, alikoseleshe abalekonka Amafunde ukulatwala ica pe kumi ne fisabo fya ntanshi ku bena Lebi na bashimapepo. Abantu balisumine ukucita ifyo abebele.—2 Imila. 31:2-12.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
“Apo Mwaishiba ifi Fintu, Mukaba ne Nsansa nga Muleficita”
14 Inshila imbi iyo tulangilamo ukuti twaliicefya, kulakutika ilyo abantu balelanda. Baibolo pali Yakobo 1:19 itila tulingile ‘ukulayanguka ukumfwa.’ Yehova alitulanga ukuti takwaba uukutika nga ena. (Ukute. 18:32; Yosh. 10:14) Natulande pa fyo twingasambilila ku lyashi ilyaba mu Ukufuma 32:11-14. (Belengeni.) Nangu ca kuti Yehova talekabila ukuti Mose amupandeko amano, alimulekele alondolola ifyo aleumfwa. Bushe kuti mwakutika ku muntu uwa kuti alalufyanya kabili kuti mwacita ifyo uyo muntu amweba? Yehova ena alatekanya ilyo alekutika ku bantu abalilila kuli ena.
15 Bonse tufwile ukuyipusha atuti; ‘Nga ca kuti Yehova alaicefya no kukutika ku bantu nga filya acitile kuli Abrahamu, Rakele, Mose, Yoshua, Manoa, Eliya, na Hisekia, bushe na ine nshifwile ukulacindika aba bwananyina, ukulababikako amano, ukulakutika kuli bena no kulacita ifyo banjeba? Bushe kuli uwa bwananyina nelyo lupwa wandi uo mfwile ukubikako amano? Finshi ningile ukucitapo? Finshi nkacita pa kumwafwa?’—Ukute. 30:6; Abapi. 13:9; 1 Isha. 17:22; 2 Imila. 30:20.
w19.01 amabu. 11-13 amapara. 13-18
Mulelumbanya Yehova mu Cilonganino
13 Finshi fingalenga mwalaasuka ifyasuko ifingakoselesha aba bwananyina ilyo mulelongana? Natusambilileko pali fimo.
14 Mulepekanya ifyo mukasambilila ilyo mukalalongana. Nga mwapangila libela ukuyaasukapo kabili nga mwapekanya bwino, tamwakaletiina ukwasukapo. (Amapi. 21:5) Kwena inshita tupekanya ilapusanapusana. Ba Eloise bamukamfwilwa abali ne myaka 80 batampa ukupekanya Isambililo lya Ulupungu lwa kwa Kalinda ilyo umulungu watendeka fye. Ba Eloise batile, “Ndaipakisha sana ilyo ndelongana nga ca kuti nalipekanishishe libela ifyo tulesambilila.” Ba Joy ababomba incito balandile ukuti bena bakwata inshita ya kupekanya Isambililo lya Ulupungu lwa kwa Kalinda pa Cibelushi. Batile, “Mfwaya ukusambilila ilyo nshilalaba ifyo nasambilile mwi sambililo ilyo nalepekanya.” Ba Ike baeluda abakwata ifya kucita ifingi kabili bapainiya batile, “Ine nasanga ukuti cilanyangukilapo ukulakwatako akashita ka kupekanya Isambililo lya Ulupungu lwa kwa Kalinda mu mulungu ukucila ukulipekanya fye pa muku umo.”
15 Finshi mufwile ukucita pa kuti mulepekanya bwino ifyo mukasambilila ilyo mukalalongana? Ilyo mushilatendeka ukupekanya, mulelomba Yehova ukuti alemupeela umupashi wa mushilo. (Luka 11:13; 1 Yoh. 5:14) Lyena mulepituluka mu mutwe we sambililo, mu tumitwe utunono, mu filangililo, na mu tubokoshi utulimo. Ilyo mwatampa ukubelenga amaparagrafu, mulebelenga amalembo ayalimo. Muletontonkanya sana pa fyebo mulebelenga kabili mulebika sana amano ku fishinka ifyo mwingafwaya ukuyaasukapo. Nga mwapekanya bwino, mukeshiba ifingi kabili tacakamukosele ukwasukapo ilyo mukalalongana—2 Kor. 9:6.
16 Nga kuti mwakwanisha, mulebomfya impapulo sha pa foni nelyo pa tabuleti na pa kompyuta isha mu lulimi mwaishiba. Yehova ukupitila mu cilonganino cakwe alitupeela ifyo twingabomfya pa kupekanya ukulongana. Tulabomfya JW Library® app pa kukopolola impapulo sha kusambililamo pa foni nelyo pa tabuleti. Lyena kuti twabelenga impapulo, kuti twakutika ifyebo ifyo bakopa pa nshita yonse iyo tulefwaya kabili konse uko twingaba. Bamo balabomfya JW Library® app pa kuisambilisha pa nshita ya kutuusha pa ncito, pa sukulu, nelyo ilyo bali pa bulendo. Watchtower Library iya pa kompyuta na Watchtower LAIBRARE YA PA INTANETI kuti yalenga catwangukila ukusanga ifyebo ifyo tulefwaya ukwishiba bwino.
17 Mulepekanya ifyasuko ifingi. Mulandu nshi? Pantu nalimo te kuti bamusonte ilyo mwaimya ukuboko pa muku wa kubalilapo. Nga ca kuti mwe baimya amaboko namufula, katungulula we sambililo kuti asontapo fye umo. Nga ca kuti ifishinka nafyumfwika, katungulula we sambililo takasonte abakwasukapo na bambi pa kuti ukulongana kupwe pa nshita kufwile ukupwilapo. E ico tamufwile ukufulwa atemwa ukufuupulwa nga ca kuti tabamusontele ilyo isambililo lyatendeka fye. Nga mulepekanya ifyasuko ifingi, te kuti isambililo lipwe fye ukwabula ukwasukapo. Cimo ico mwingacita pa kuti mukayeasukapo, kupekanya ukuyabelenga ilembo. Nga kuti mwakwanisha, kuti mwapekanya no kuyaasukapo mu mashiwi yenu.
18 Muleipifya pa kwasuka. Ilingi line ifyasuko ifipi kabili ifyayanguka e fikoselesha sana. E ico muleipifya pa kwasuka. Ilyo muleasuka tamufwile ukucila pa masekondi 30. (Amapi. 10:19; 15:23) Nga ca kuti ni kale mwatampa ukwasukapo, muleipifya pa kwasuka pa kuti aba bwananyina bambi balemupashanya. Nga muleasuka ifyasuko ifitali, aba bwananyina bambi kuti balatiina ukwasukapo pantu kuti balamona kwati te kuti basuke nge fyo mwasuka. Na kabili nga muleipifya pa kwasuka aba bwananyina abengi bakalaasukapo. Nga ca kuti ni mwe mwabalilapo ukwasuka, asukeni ukulingana ne cipusho bepwishe kabili icasuko cilingile ukuba icayanguka. Tamulingile ukulanda ifishinka fyonse ifili mu paragrafu. Ifishinka ifikalamba ifili mu paragrafu nga fyalandwapo, kuti mwalanda pa fishinka fimbi ifinono.—Moneni akabokoshi akaleti, “Finshi Ningalandapo Ilyo Ndeasuka?”
JUNE 12-18
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | 2 IMILANDU 32-33
“Mulekoselesha Aba Bwananyina mu Nshita sha Mafya”
it-1-E ibu. 204 para. 5
Asiria
Sankeribu. Sankeribu umwana wa kwa Sargon II, aile mu kusansa ubufumu bwa Yuda ilyo Hisekia aleteka mu 732 ninshi Yesu talaisa pano isonde. Ifi fyacitike mu mwaka walenga 14 ukutula apo Hisekia atendekele ukuteka. (2 Isha. 18:13; Esa. 36:1) Hisekia alipondokele imfumu ya Asiria iyabatekele ubusha pa mulandu ne fyo Ahasi wishi wa kwa Hisekia acitile. (2 Isha. 18:7) Ici calengele Sankeribu onaule imisumba ya Yuda, alicimfishe imisumba 46. (linganyeniko Esa. 36:1, 2.) Kabili ilyo ali mu nkambi mu Lakishi, aebele Hisekia ukutwala indalama sha mutuulo wa golde 30 (nalimo amadola ya ku America 11,560,000) ne ndelama sha silfere 300 (nalimo amadola ya ku America 1,982,000). (2 Isha. 18:14-16; 2 Imila. 32:1; linganyeniko Esa. 8:5-8.) Nangu ca kuti Hisekia alitumine ifi fyonse, Sankeribu atumine inkombe shakwe kukweba abali mu Yerusalemu ukuti bacimbe. (2 Isha. 18:17–19:34; 2 Imila. 32:2-20) Yehova asukile aipaya abashilika abena Asiria 185,000 mu nshita ya bushiku, kabili ici calengele Sankeribu abwelelemo ku Ninebe. (2 Isha. 19:35, 36) Pa numa abana bakwe abaume babili balimwipeye kabili Esari-hadone umwana wakwe umbi umwaume, e wamupyene pa bufumu. (2 Isha. 19:37; 2 Imila. 32:21, 22; Esa. 37:36-38) Ifi fyonse ifyacitike ukufumyako fye ifyo abashilika abena Asiria babepeye, balifilemba mu fyalembwa fya kwa Sankeribu ne fya kwa Esari-hadone.
Bushe Bakacema 7 na Bacilolo 8 ni Bani?
12 Yehova alafwaya sana ukutwafwa nga twakwata ubwafya. Lelo alafwaya na ifwe twacitapo fimo pa bwafya tukwete. Hisekia alanshenye na “bacilolo na baume bakwe impalume” kabili baumfwene ukuti bali “no kucilika amenshi yalefuma mu tumfukumfuku ayali ku nse ya musumba . . . Kabili [Hisekia] alishipile no kukuula icibumba cabongolweke conse no kukuulapo impungu, kabili ku nse akuulileko icibumba na cimbi, . . . no kupanga ifyanso ifingi ne nkwela.” (2 Imila. 32:3-5) Pa kuti Yehova acingilile no kucema abantu bakwe, abomfeshe abaume ba maka, e kutila Hisekia, bacilolo bakwe, na bakasesema abakosele mu kupepa Lesa.
Bushe Bakacema 7 na Bacilolo 8 ni Bani?
13 Lyena, Hisekia acitile icintu icacindama sana ukucila pa kucilika amenshi yalefuma mu tumfukumfuku no kukosha ifibumba fya musumba. Apo Hisekia aali ni kacema uwabikile amano ku bantu, alonganike abantu no kubakoselesha, abebele ati: “Mwitiina nelyo ukututuma pa mulandu wa mfumu ya ku Asiria . . . , pantu ifwe tuli na bengi ukucila abo ikwete. Yena ili no kuboko kwa buntunse, lelo ifwe tuli na Yehova Lesa wesu uwa kutwafwa no kutulwila inkondo.” Amashiwi ya kuti Yehova ali no kulwilako abantu bakwe yafwile yalibakoseshe icine cine! AbaYuda “balikoseleshiwe ku mashiwi ya kwa Hisekia imfumu ya Yuda.” “Amashiwi ya kwa Hisekia” e yalengele abantu ukuti bakose. Hisekia, bacilolo bakwe, ne mpalume, e lyo na kasesema Mika na Esaya, bali ni bakacema abasuma nga filya fine Yehova asobele muli kasesema wakwe.—2 Imila. 32:7, 8; belengeni Mika 5:5, 6.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
Bushe Ukulapila kwa Cine Cine Kwalola Mwi?
11 Yehova alyaswike amapepo ya kwa Manase. Ifyo Manase alepepelapo fyalengele Yehova amone ukuti ca cine Manase alilapiile. E ico ilyo Manase alombele Yehova ukuti amubelele uluse, Yehova alimwelele kabili alimubweseshe na pa bufumu ku Yerusalemu. Manase alicitile ifintu ifingi ifyalelanga ukuti alilapiile icine cine. Acitile ifyo Ahabu afililwe ukucita. Manase alilekele ifyabipa ifyo alecita. Alileseshe abantu ukulapepa tulesa twa bufi, kabili alebakoselesha ukulapepa Lesa wa cine. (Belengeni 2 Imilandu 33:15, 16.) Manase alekabila ukuba ne citetekelo e lyo no kuba uwashipa, pantu pa myaka iingi alilengele ulupwa lwakwe, bashimucindikwa, e lyo na bantu bambi ukulacita ifyabipa. Nomba ilyo akotele, alyeseshe apo engapesha ukulungika ifyo alufyenye. Ifi acitile nalimo e fyalengele umwishikulu wakwe Yoshia aisaba imfumu iisuma.—2 Isha. 22:1, 2.
12 Finshi twingasambilila ku fyo Manase acitile? Ali-icefeshe, kabili alicitile na fimbi ifyalelanga ukuti alilapiile ukufuma pa nshi ya mutima. Alipepele no kulomba ukuti Yehova amubelele uluse. Alilekele imibele yakwe iyabipa. Alibombeshe ukulungika fyonse ifyo alufyenye, alitendeke ukupepa Yehova, kabili alekoselesha na bantu bambi ukulacita cimo cine. Ifyacitikiile Manase filalenga na bantu abacita imembu ishabipisha baba ne subilo. Filatusambilisha no kuti Yehova Lesa ‘musuma kabili ali-iteyanya ukwelela.’ (Amalu. 86:5) Tatutwishika ukuti Yehova aleleela bonse abalapila ukufuma pa nshi ya mutima.
JUNE 19-25
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | 2 IMILANDU 34-36
“Bushe Mulanonkelamo Sana mu Cebo ca kwa Lesa?”
it-1-E ibu. 1157 para. 4
Hulda
Ilyo Yoshia aumfwile ifyali mwi “buuku lya mafunde,” ilyo Hilkia shimapepo mukalamba asangile lintu balewamya ifyaonaike kwi tempele, alitumine aba kuyaipusha kuli Yehova. Abo atumine baile kuli Hulda, uwabebele amashiwi ayafumine kuli Yehova. Abebele ukuti amacushi yonse ayali no kwishila abashaba na cumfwila ayalembelwe mwi “buuku” yali no kwisa pa luko ulwapondweke. Na kabili Hulda alandile no kuti Yoshia ena apo ali-icefeshe pa ntanshi ya kwa Yehova, tali na kumonako amacushi ayali no kwisa, kabili ali no kulaala ukwalele ifikolwe fyakwe mu mutende.—2 Isha. 22:8-20; 2 Imila. 34:14-28.
Temwisheni Ing’anda ya Kwa Yehova!
20 Muli ilya nshita balebomba umulimo wa kuwamya uo Imfumu Yoshia yateyenye, Shimapepo Mukalamba Hilkia “asangile ibuuku lya mafunde ya kwa Yehova ilyalembelwe na Mose.” Alipeele kuli Shafani kalemba wa kwi sano kabili na o atendeke ukubelengela Yoshia ifyali muli ilyo buuku. (Belengeni 2 Imilandu 34:14-18.) Cinshi cacitike pa numa ya kuumfwa ifyalembelwemo? Apo pene fye imfumu yalepwile ifya kufwala fya iko pa mulandu wa bulanda no kweba aba baume ukuti bepushe kuli Yehova. Ukupitila muli kasesema mwanakashi Hulda, Lesa alandile amashiwi ya kusuusha ifyo abaYuda balecita mu mipepele yabo. Lelo, ukubombesha kwa kwa Yoshia ukwa kufumya imipepele ya tulubi kwalimwenwe, kabili atwalilile ukutemwikwa kuli Yehova te mulandu ne fintu ifyabipa ifyasobelwe ukuti fikaponena uluko lonse. (2 Imila. 34:19-28) Cinshi tulesambililako? Kwena na ifwe tufwaya ukucita nga filya Yoshia acitile. Tufwaya ukwangufyanya ukukonka ubutungulushi bwa kwa Yehova e lyo no kutontonkanyapo sana pa fingacitika nga twaleka ubusangu no kubulwa icishinka fyapumfyanya ukupepa kwesu. Kabili tatuletwishika ukuti Yehova alasekelela ukumona ifyo twatemwisha ukupepa kwa cine, nga filya fine fye asekelele mu fyacitile Yoshia.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
Bushe Mwakulabika Amano ku Fyalembelwe Kale?
15 Twalalekelesha ukulanda pa Mfumu Yoshia. Moneni icalengele ukuti bacimfye Yoshia no kumwipaya. (Belengeni 2 Imilandu 35:20-22.) Yoshia “alifumine ku kulwa” na Neko Imfumu ya Egupti, nangu ca kuti Neko alyebele Yoshia ukuti talefwaya ukulwa nankwe. Baibolo itila amashiwi Neko alandile “yafumine kuli Lesa.” Mulandu nshi Yoshia ailile ku kulwisha Neko? Baibolo tayalanda icalengele.
16 Bushe Yoshia ali no kwishiba shani ukuti amashiwi Neko alandile yafumine kuli Yehova? Afwaya nga alipwishe kasesema Yeremia. (2 Imila. 35:23, 25) Lelo Baibolo tayalanda ukuti ifi e fyo acitile. E lyo kabili Neko aleya ku Karikemishi ku kulwisha “ing’anda imbi,” taile ku kulwisha Yerusalemu. Na kuba, Neko talesaalula ishina lya kwa Lesa na bantu bakwe. Kanshi Yoshia alilufyenye ukuya mu kulwa na Neko. Finshi tulesambililako kuli ili lyashi? Nga twakwata ubwafya, tulingile ukutontonkanya pa fyo Yehova alefwaya tucite pali ubo bwafya.
17 Nga twakwata ubwafya tulingile ukutontonkanya pa mashiwi ya kwa Lesa ayatutungulula na pa fyo twingayabomfya. Limo kuti twaipushako na baeluda. Nalimo twalitontonkanyapo kale pa fya kucita pali ubo bwafya, kabili twalifwailapo ifyebo na fimbi mu mpapulo shesu. Kuti nalimo kuli ifyebo na fimbi ifya mu Baibolo ifyo tulingile ukutontonkanyapo ifyo baeluda bengatwafwa ukumfwikisha. Ku ca kumwenako, nkashi alishiba ukuti alingile ukulabila imbila nsuma. (Imil. 4:20) Nomba bushe kuti acita shani nga alefwaya ukuya mu kubila imbila nsuma e lyo umwina mwakwe uushili Nte amweba ukwikala pa ng’anda pa kuti bakwateko inshita ya kuba pamo? Nalimo kuti atontonkanya pa Malembo yamo, pamo nga amalembo ayalanda pa kumfwila Lesa na pa mulimo wa kupanga abantu ukuba abasambi. (Mat. 28:19, 20; Imil. 5:29) Lelo alingile no kutontonkanya pa fyo umukashi alingile ukulanakila umwina mwakwe, no kukanapampamina fye pa cintu cimo. (Efes. 5:22-24; Fil. 4:5) Bushe umulume wakwe alamukaanya ukuya mu kubila imbila nsuma nelyo bushe pali ubo bushiku alefwaya fye ukuti amucitileko fimo? Tulingile ukulapingula bwino pa fintu pa kuti tulecita ifyo Lesa afwaya kabili tuleba na kampingu umusuma.
w17.09 amabu. 25-26 amapara. 7-10
“Icebo ca kwa Lesa. . . ca Maka”
7 Finshi fingatwafwa ukulabomfya bwino Icebo ca kwa Lesa ilyo tulebila imbila nsuma? Ica kubalilapo tulingile ukulabomfya Icebo ca kwa Lesa ilyo tulebila imbila nsuma na lintu tulesambilisha. Munyinefwe umo atile, “Bushe nga mwaile ku kubila imbila nsuma na Yehova ku ng’anda ne ng’anda, kuti mulelanda fye mweka ukwabula ukuti na o alelandapo?” Ico uyu munyinefwe alelandapo ca kuti: Nga tulebelenga Icebo ca kwa Lesa ilyo tulebila imbila nsuma, ninshi tuleleka Yehova alelanda ku muntu uo tulelandako. Nga mwasala ilembo ililingile, umuntu mulelandako kuti lyamufika sana pa mutima ukucila amashiwi mwingamweba. (1 Tes. 2:13) Muleyipusha amuti, ‘Bushe ndabomfya Icebo ca kwa Lesa lyonse ilyo ndebila imbila nsuma?’
8 Kwena tatulingile ukupelela fye pa kubelengela umuntu ilembo. Mulandu nshi? Pantu abengi baishiba fye ifinono pa fyo Baibolo isambilisha e lyo bambi tabaishiba nangu fimo. Ifi fine e fyo cali na mu nshita ya batumwa. (Rom. 10:2) Kanshi tatulingile ukutontonkanya ukuti umuntu tulebelengela alaishiba icishinka tulebelenga mu cikomo nga twamubelengela fye. Tufwile ukusobolapo amashiwi yamo pa cikomo twabelenga, nalimo kuti twabwekeshapo ukubelenga amashiwi ayo tulefwaya uyo muntu omfwe no kulondolola umo yalolele. Nga tulecita ifi, tukalenga Icebo ca kwa Lesa cikalefika abo tulelanshanya nabo pa mutima.—Belengeni Luka 24:32.
9 Na kabili amashiwi tulanda ilyo tushilabelenga ilembo yalingile ukulenga abantu tulelandako bacindika Baibolo. Ku ca kumwenako, nalimo kuti twatila, “Natumone ifyo Kabumba wesu alandapo pali ili lyashi.” Nga mulelanshanya no uushili Mwina Kristu, nalimo kuti mwatila, “Moneni ifyo Amalembo ya Mushilo yatweba.” E lyo nga tulebila imbila nsuma ku muntu uushabika amano ku fya kwa Lesa, kuti twamwipusha atuti, “Bushe mwalibala amumfwapo ili pinda lya kale?” Kanshi, tulingile ukumona ifyo umuntu tulelandako ali, no kwalula ifyo twalalanda nankwe.—1 Kor. 9:22, 23.
10 Abengi basanga ukuti nga balebomfya Icebo ca kwa Lesa ilyo balebila imbila nsuma balafika abantu pa mutima. Natulande pa cacitike. Munyinefwe aile ku kumona umwaume umukalamba. Uyu mwaume alibelengele magazini yesu pa myaka iingi. Mu cifulo ca kumupeela fye Ulupungu lwa kwa Kalinda ulupya, munyinefwe amubelengele ilembo ilyali muli ulu Ulupungu. Amubelengele 2 Abena Korinti 1:3, 4 apaba amashiwi ayatila: ‘Shifwe wa nkumbu kabili Lesa wa cisansamushi conse, alatusansamusha mu macushi yesu yonse.’ Uyu mwaume alyumfwile bwino pa mashiwi bamubelengele, ica kuti aebele munyinefwe ukuti abelenge ilembo na kabili. Lyena alandile ukuti ena no mwina mwakwe balefwaya sana ukusansamushiwa, kabili pali ino nshita alitemwa ubukombe bwa mu Baibolo. Bushe tamulesumina ukuti Icebo ca kwa Lesa calikwata amaka?—Imil. 19:20.
JUNE 26–JULY 2
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | ESRA 1-3
“Muleleka Yehova Alemubomfya”
Bushe Mulamona Ifyo Sekaria Amwene?
ABAYUDA balisansamwike sana. Yehova Lesa “acincishe umutima wa kwa Sailasi imfumu ya ku Persia” ukuleka abena Israele abaikele mu Babiloni pa myaka iingi ukubwelelamo ku calo ca ku mwabo. Imfumu yabilishe ukuti abaYuda babwelelemo ku calo ca ku mwabo ‘no kuyakuula cipya cipya ing’anda ya kwa Yehova Lesa wa kwa Israele.’ (Esra 1:1, 3) Ili lyali lyashi ilisuma sana ku baYuda! Ici calolele mu kuti abaYuda bali no kutendeka ukulapepa Lesa wa cine na kabili mu calo ico abapeele.
Amaceleta ne Cisote ca Bufumu Filamucingilila
2 Sekaria alishibe ukuti abaYuda ababweleele ku Yerusalemu bali ne citetekelo. Aba ebo “umupashi wa kwa Lesa wa cine wacincishe” ukusha amayanda yabo na makwebo yabo. (Esra 1:2, 3, 5) Balishile icalo ico baishibe bwino no kuya ku calo ico abengi bashabalile abamonapo. Na kuba, nga tabacindamike umulimo wa kukuula cipya cipya itempele lya kwa Yehova, nga tabaipeeleshe ukwenda ubulendo ubwayafya ubwalepele amakilomita nalimo 1,600.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
Ifyo Twingafwaisha Ukwishiba mwi Buuku lya kwa Esra
1:3-6. Ukupala ku fyo cali ku bena Israele bashele mu Babiloni, Inte sha kwa Yehova abengi teti babombe umulimo wa nshita yonse nangu ukubombela ukuli ukukabila. Lelo, balafwilisha no kukoselesha abengabomba kabili balasangwilako mu kuitemenwa mu kwafwilisha umulimo wa kushimikila pa Bufumu no kupanga abasambi.