Bushe Ifyo Amalembo Yamo mu Baibolo Yalanda Filapusana ne Filanda Yambi?

Icasuko ca mu Baibolo

Iyo, ifyo amalembo ya mu Baibolo yalanda tafipusana. Amalembo yamo kuti yamoneka kwati yalapusana ne fyo amalembo yambi yalanda, lelo nga twakonka ifyo twalalandapo kuti twaishiba umo ayo malembo yalola:

1. Tontonkanyeni pa cilelandwapo. Abantu nga tabakonkele ifyo kalemba alelandapo, kuti bamona kwati ifyo alembele fyapusana ne fyebo fimbi ifyo alandilepo.

2. Ishibeni umo kalemba alemwena ifintu. Abamweneko icintu cimo icacitike kuti balondolola icacitike bwino bwino, lelo te kuti babomfye amashiwi yamo yene pa kulondolola, kabili te tumo twine utwacitike uto bengabikamo.

3. Tontonkanyeni pa lyashi lya kale na pa ntambi sha bantu balelandwapo.

4. Moneni nga balelanda mu mampalanya nelyo iyo.

5. Muleibukisha ukutila limo kuti balanda pa cacitike kwati nalimo uo balandapo e wacicitile nangu ca kutila uyo muntu te wacitile ico.a

6. Bomfyeni Baibolo iyapilibulwa bwino.

7. Mwilafwaya ukuti ifyo mulebelenga mu Baibolo filelingana ne fisambilisho fya bufi ifyo aba mu mipepele imbi basumina.

Ifyo twalalandapo nomba fyalatulanga ifyo ifi fishinka 7 ifyo tulandilepo fingatwafwa ukumfwikisha amalembo ya mu Baibolo ayamoneka kwati yalanda ifyapusana.

1: Icilelandwapo

Nga ca kutila Lesa alituushishe pa bushiku bwalenga 7, atwalilila shani ukubomba? Amashiwi yaba mwi buuku lya Ukutendeka ayatila “mu bushiku bwalenga cinelubali e lyo [Lesa] atuushishe ku milimo yakwe yonse,” yalanda pa mulimo wakwe uwa kubumba ifintu pano isonde. (Ukutendeka 2:​2-4) Lelo amashiwi Yesu alandile aya kuti “Tata acili alebomba,” tayapusana na mashiwi yaba mwi buuku lya Ukutendeka pantu Yesu alelanda pa milimo imbi iya kwa Lesa. (Yohane 5:​17) Pali iyi imilimo paba ukutungulula abalembele Baibolo, ukwafwa e lyo no kusakamana abantu.​—Amalumbo 20:6; 105:5; 2 Petro 1:21.

2 na 3: Umo uulelemba alemwena ifintu ne lyashi lya kale

Ni kwi Yesu apooseshe impofu? Ibuuku lya kwa Luka litila Yesu aposeshe impofu “ilyo alepalamina ku Yeriko,” lelo ilyashi limo line ilyaba mwi buuku lya kwa Mateo ilyalanda pa baume babili impofu litila, Yesu aposeshe impofu ilyo “alefuma mu Yeriko.” (Luka 18:​35-​43; Mateo 20:​29-​34) Aya malyashi ayalembelwe na bantu babili na kuba yalanda pa cishinka cimo cine. Mateo ena alilumbwile impendwa ya mpofu ukuti shali shibili, lelo Luka alanda sana pa mwaume umo uo Yesu alandile nankwe. Pa lwa cifulo uko Yesu abaposeeshe, abashula ifya kale basanga ukuti imisumba ya Yeriko yali ibili. Umusumba wa kale wali wa baYuda, e lyo uupya wali wa bena Roma. Iyi misumba ibili yatalukene kilomita imo na hafu. Yesu afwile ali pa kati ka iyi misumba ibili ilyo acitile ici icipesha amano.

4: Imilandile ya mampalanya ne ishili ya mampalanya

Bushe icalo cikonaulwa? Pali Lukala Milandu 1:​4, Baibolo itila: “Isonde lyaikalilila fye umuyayaya,” lelo bamo batila aya mashiwi yalipusana na yalya yambi aya mu Baibolo ayatila “ifintu ilyo fikakaba se fikasunguluka, ne sonde” kumo. (2 Petro 3:​10, Beck) Mu Baibolo, ishiwi lya kuti icalo lilabomfiwa pa kulanda pa “calo” ico twikalamo e lyo limo lilabomfiwa na mu mampalanya nga balelanda pa bantu abekala muli ici calo. (Ukutendeka 11:1) Ukonaula icalo uko Baibolo ilandapo pali 2 Petro 3:​10, te koca isonde ilyo twikalamo, lelo “konaula abantu ababipa.”​—2 Petro 3:7.

5: Uwacitile ico balelandapo

Mu Kapenaumu, ni nani waile-eba Yesu ifyo umukalamba wa bashilika alefwaya? Pali Mateo 8:​5, 6 patila, umukalamba wa bashilika umwine e waile mu kwita Yesu, e lyo pali Luka 7:3 patila umukalamba wa bashilika atumine abakalamba ba baYuda ku kwita Yesu. Icishinka ca kuti umukalamba wa bashilika e walefwaya Yesu, lelo atumine abakalamba ba baYuda, abeminishi bakwe ku kumwita.

6: Ukupilibula bwino

Bushe bonse tulabembuka? Baibolo isambilisha ukuti bonse twalipyana ulubembu ukufuma kuli Adamu, umuntu wa kubalilapo. (Abena Roma 5:​12) AmaBaibolo yamo yalanda ifyapusanako pantu yatila umuntu umusuma “tabembuka.” (1 Yohane 3:​6, The Bible in Basic Englishi) Lelo mu lulimi ulo balembelemo Baibolo pa kubala, ishiwi lya ciGriki ilyo bapilibula ati “ulubembu” pali 1 Yohane 3:6 lilanda pa membu tucita cila nshita te pa lubembu lulya twafyalwa nalo. Paliba ubupusano pa lubembu tufyalwa nalo, e lyo na pa membu shimbi tucita pa mulandu wa kukakonka amafunde ya kwa Lesa. AmaBaibolo yamo yalilungika pantu yatila “tacita lubembu” nelyo ati “tabembuka lyonse.”​—New World Translation; Phillips.

7: Mulekonka Baibolo, mwilakonka ifisambilisho fya bufi

Bushe Yesu alilingana na Lesa nelyo alicepako? Yesu atile: “Ine na Tata tuli bamo.” Lelo cimoneka kwati aya mashiwi yalipusana na mashiwi yambi ayo asosele aya kuti: “Tata mukalamba pali ine.” (Yohane 10:30; 14:28) Pa kwishiba umo aya mashiwi yalola, tufwile ukumona ifyo Baibolo yalanda pali Yehova na Yesu, ukucila ukufwaya ukuti aya malembo yaleumfwana ne cisambilisho ca kuti muli lesa umo mwaba abene batatu, icishafuma mu Baibolo. Baibolo ilanda ukuti Yehova te Wishi fye wa kwa Yesu lelo ni Lesa Wakwe, uo apepa. (Mateo 4:​10; Mark0 15:34; Yahane17:3; 20:17; 2 Abena Korinti 1:3) Kanshi Yesu talingana na Lesa.

Ilyo Yesu alandile ukuti: “Ine na Tata tuli bamo,” aloseshe mu kuti ifyo Wishi, Yehova Lesa afwaya, e fyo na o alefwaya. Yesu asosele no kuti: “Tata aba muli ine, na ine naba muli Tata.” (Yohane 10:38) Ifyo Yesu alecita e fyo na basambi bakwe balecita, e calengele Yesu abapepeleko kuli Lesa ati: “Nimbapeela ubukata ubo mwampeela, pa kuti babe umo ifyo na ifwe twaba umo. Ine muli bena, na imwe muli ine.”​—Yohane 17:22.