-
Snonggaku Kristen Ḇekaku Sirya Ke?Baryas—2012 | 1 Maret
-
-
Snonggaku Kristen Ḇekaku Sirya Ke?
SNONGGAKU Kristen ro supswan ine ḇesiper barbor seja sefis? Syap Atlas of Global Christianity, ḇero taun 2010 doḇe barbor sena rya se milyar ri 2,3. Ḇape syap anya ikofen wer bo doḇe seḇerwas ḇe raryur gereja ḇeḇeso, ma gereja ansya oser-oser sna akurfasnai ro manggunsi. Snar agama ḇebor sya sap si ḇe ”Kristen” mura, nane nafnai fa kawasa ḇebor sya sikmom ma sfafko. Imbude skara radine, ’Snonggaku syakam ḇeyap si ḇe Kristen sima snonggaku Kristen ḇekaku sirya ke?’
Kokarapan wos sarḇer ine. Snonggaku ḇera ḇe sup bondi, na ikofenḇair sup ryama ro ya ḇe snonggaku ḇefararur ro perbatasan sya. Fandun kako fa fyasnaiḇair kartu tanda pengenal ḇyeja, rupa ra paspor. Rarirya kako, koḇe koma snonggaku Kristen monda namnis ḇaime. Snonggaku Kristen ḇekaku ima fandun fa nya kakop ani fa smambir i. Kakop sairiri?
Wos ”Kristen” sepake randak na ro taun 44 MḆ. Ḇefas Refo ro syap Lukas doḇe, ”Ro Antiokhia manfamyan ansi sap randak siḇe Kristen.” (Farfyar 11:26) Snonggaku ḇeyap si ḇe snonggaku Kristen sima Yesus manfamyan ḇyesiri. Moḇsa snonggaku oso na sap i ḇe Yesus manfamyan ḇyedi rai? Syap International Dictionary of New Testament Theology ikofen radine, ”Koso Manseren Yesus i ḇe manfamyan ḇyedi ido, kofamyun manggunko . . . ro kenem koḇena ḇesiper.” Iso eḇedari snonggaku Kristen ḇekaku sima snonggaku ḇeso kaku Manseren Yesus farkarkor ḇyena ma siso parenta ḇyena kam kuker sne ḇesiper. Kukro iso Ḇeḇawes Ḇepon Kakyar Kristen ine.
Bisa kosrow snonggaku ḇemnis rarirya ro fandu snonggaku ḇeyap si ḇe Kristen ro baboine ke? Manseren Yesus doḇe snonggaku Kristen ḇekaku sima sisnai rarso? Nggomarisen nggor Au fa mam moḇsa Refo ya ikofenḇair roi ine ḇe Au. Ro awawos ḇerama ine, na komam Manseren Yesus ikofen roi ri rim ḇefasnai roi ḇeḇair snonggaku Kristen ḇekaku. Rarirya, nari napyan fa komambir si. Nari kawos rariso snonggaku Kristen ḇero abad randak siwara sfasnaiḇair roi nane. Nari komam kako mansei ro fandu snonggaku ḇebor ḇeyap si ḇe Kristen, sakso nyan ḇemnis ine.
-
-
”Mkokin Nako Wos Ayena”Baryas—2012 | 1 Maret
-
-
”Mkokin Nako Wos Ayena”
”Kaku ḇeri rofyor mkokin nako wos ayena, rarirya mkoḇe manfamyan kaku ḇe aya, ma nari mkofawi [kakaku ya] ma [kakaku ya] nari ḇyuk ḇaḇemkei faro mko.”—YOHANES 8:31, 32.
Rosai Kofawi ya: Yesus ”wos” ḇyena iso farkarkor ḇyena, ḇeramuma ro manggun ḇekaki syadi. Yesus doḇe, ”Mami ḇewan ayanya, iso ḇeḇuk sasoser faro aya insa yakofen rosai nari yakofen na ma yaḇuk mufa.” (Yohanes 12:49) Yesus inadi faro Kmari ro nanggi, Yahwe I, bo ikofen radine, ”Wos bedi kada [kakaku] rirya.” Yesus dap ker Manseren Allah Wos Ḇyena fafisu byuk farkarkor ḇe kawasa sya ḇekur kakaku ya. (Yohanes 17:17; Matius 4:4, 7, 10) Iso ḇefnai fa snonggaku Kristen sima ’skin nako wos ḇyena’. Ine kyurfasnai sikyar Manseren Allah Wos Ḇyena ḇe kakaku ma papoik ḇekaki ḇeknam kaku ro kakyar sena ma rosai sifrur na.
Rariso Snonggaku Kristen ro Randak Siwara Sfasnai Roi Ine Rai: Manwawan Paulus, ḇefas Refo ine ḇyesyowi kaku Manseren Allah Wos Ḇyena raris Yesus i. Fyas bo doḇe, ”Fasfas ḇeḇor ḇeramuma ro Allah nbefainda kaku.” (2 Timotius 3:16) Bar snon skanow fa sbuk farkarkor faro min Kristen sedi fandun fa ’siserepen wos ḇenapes ḇemnis kuker farkarkor ḇeḇye’. (Titus 1:7, 9, The Amplified Bible) Snonggaku Kristen ro awar randak siwara sismai swarapepen fa spampum ”farkarkor ninyan ma rodur ḇero supswan ine, fama ḇyeknam ro Kristus ḇa”.—Kolose 2:8.
Mansei Ḇeso Nyan Sena ro Baboine?: Imnis ra Konstitusi Dogmatis ḇekur Syap Wahyu Ilahi ro Vatikan, sikarem na kwar ro taun 1965 ḇeḇefas kaḇer ro Katekismus Gereja Katolik, ”Gereja [Katolik] sismai fawawi ḇekur roi nakam ḇero Wahyu ndrama ro Syap Ḇesren monda ḇa. Inja sikyar roi ansuine [fawawi snonggaku ma Syap Besren ya] fandun fa snonggaku siso na, sesyowi na, ma smam na ḇe roi ḇefandun kaku.” Fasfas oso ro syap Maclean’s ikofen kaḇer roi pendeta oso ro Toronto ḇero sup Kanada, roi ikofen ya. Doḇe, ”Rosai ḇewar fa kofandun wos ’revolusioner’ ro fafisu ḇekwar ro randak naiwara ḇe farkankin? Kona kakara ḇepyum ro manggunko, imboi wos ro Yesus ma Refo nafnai fa kokyar manggun faro kakara koḇena ḇa.”
Syap New Catholic Encyclopedia ikofen ḇekur Saksi-Saksi Yahwe sya radine, ”Smam Refo ya ḇe roi oser monda sikyar fa ḇebuk sasoser faro roi sifrur ro kenem sena kam.” Fyoro ḇa ine, snon oso ro sup Kanada kyoryae Saksi Yahwe oso ḇekofenḇair manseiso i. Snon ani ikofen radine, ”Yafawi manseiso mgoine,” dawos bo kyur ḇe Saksi ani Refo dufepen anya bo ikofen wer radine, ”kukro mgo iso ḇeyuf ker roi ine.”
-
-
’Supswan Ine Nya Si Ḇa’Baryas—2012 | 1 Maret
-
-
’Supswan Ine Nya Si Ḇa’
”Supswan ine sayinsi, snar sikada supswan ine nyasiḇa.”—YOHANES 17:14.
Rosai Kofawi ya: Yesus fyasnai kaku snar supswan ine nya i ḇa kukro ro fafisu ikenem ro supswan ine, iwaira bar oso ḇa ro fandun sosial ma polotik na. Ikofenbos radine, ”Ḇaḇesasoser ayedi isya ro supswan ineḇa; rofyor Ḇaḇesasoser ayadi isya ro supswan inekada, nari manfamyan ayesi sisampum, ma siḇri warek aya insa ssḇuk aya faro Yahudisya ḇa, ḇape Ḇaḇesasoser ayedi ro dineḇa.” (Yohanes 18:36) Iwan kako faro ḇeso i sya fa sna rari ḇepyum, sawos pyum, ma smam kenem sena napyum raris Sinan moḇ imarisen raya.—Matius 20:25-27.
Rariso Snonggaku Kristen ro Randak Siwara Sfasnai Roi Ine Rai: Manfasfas oso ḇenir ḇe Jonathan Dymond doḇe snonggaku Kristen ro randak siwara ”sismai roi ḇemun raris skoryae si, sisun si ḇe bui, ḇaido smam marmar, rariryano simewer [smamun]”. Skinfir fa sekandera ro siwaira bar oso. Sisnai ḇese kako kukro siso mnis kaku rosai Refo ikofen ya. Snonggaku Kristen sismai swarapepen ine, ”Rarirya si kandor snar mkoso si famkaksun ro aner raris kankenem sena ḇa, eḇedari sonef mko.” (1 Petrus 4:4) Manfawawi oso ḇenir ḇe Will Durant fyas bo doḇe, ”Snonggaku Kristen sifrur fa dunya ḇeḇarḇor ine skain nanan ḇa kukro sfasnai syowi ma soasuser sena. Dunya ine imarisen syadi faro roi ḇeḇye ḇa na.”
Mansei Ḇeso Nyan Sena ro Baboine? Syap New Catholic Encyclopedia ikofenbos roi ine radine, ”Roi simewer sifrur snar sneuser sena ine, rya imnis ḇa kero.” Fasfas oso ro surat kabar Reformierte Presse ikofenḇair bo doḇe ro laporan organisasi Hak Asasi ro Snonggaku Afrika sya, gereja nakam saksowarpu ro mamun keret ro taun 1994 ro sup Rwanda, fama ”Saksi-Saksi Yahwe sima sakso ḇa”.
Rofyor guru SMA oso dawos ḇekur Nazi sya moḇ smun snonggaku ḇebor (Holocaust) sya, doḇe fyafko kaku kukro ”raryur ḇaido kawasa oso ḇaḇeri ḇepampum anggarkar ḇeba kaku anya, wayam, ma roi ḇeḇye ḇa ḇeradirya na”. Imbape, fafisu ryama ḇe Museum Swarapepen Holocaust ḇero sup Amerika Serikat, fyas radine, ”Insape yafawi na.” Ras anya insape ifawi sifrur pyum Saksi Yahwe sya ḇaḇeri, mboi suf nako kakyar sena.
Kakara ḇekur farḇakḇuk na ido rarso? Syap U.S. Catholic ikofen radine, ”Bar ḇeba ro roma inai babo Katolik sya simarisen ḇa faro farkarkor ro gereja ḇekur snon ma bin ḇe imbeswa ḇaim bo suḇarek kayam kwar [ma] ḇefrur farḇuk kwar.” Syap ani kako dap kaḇer diaken gereja oso roi dakkofen na, ”Yamam snonggaku fanam persen ri 50 ḇeḇarek kayam fyoro kaku kwar insape srama sfasepen farḇakḇuk sena.” Syap The New Encyclopædia Britannica doḇe Saksi-Saksi Yahwe sima ”suf nako kaku sasoser Refo ḇekur kakara sena faro kenem sena oser-oser”.
-
-
’Mgoswaryae Mgo’Baryas—2012 | 1 Maret
-
-
’Mgoswaryae Mgo’
”Yaḇuk sasoser ḇaḇo faro mko, insa mko swar yae mko; imnis raris moḇ yaswar mko kwar raya, rarirya mko kako mko swar yae mko. Rofyor mko swar yae mko ido snonkakusya kam nari sifawi mboi manfamyan ayesi mko, rofyor mko swar yae mko kada.”—YOHANES 13:34, 35.
Rosai Kofawi ya: Kristus byuk parenta faro manfamyan ḇyesi fa siswaryae si raris moḇ iswar si raya. Moḇsa Yesus fyasnai roi ine rai? Iswar snonggaku syakam. Iswar syadi wer snonggaku smamkyof sya snar smam si ro moḇ srama ro ya ma er sena. Mamam ḇeradine naisya nabor kaku ro fafisu ani kwar. (Yohanes 4:7-10) Yesus saswar ḇeba ḇyena naiso eḇedari byuk oras, samambraḇ, ma swaf ḇyena fa imnaisu fa byukifnoḇek snonggaku ḇesesya. (Markus 6:30-34) Ḇarpur mura, Yesus fyasnai saswar kuker nyan ḇeba kaku. Ikofen radine, ”Aya ine manfarandows ḇeḇye, Manfarandows ḇeḇye ḇyuk kankenem ḇyedi faro domba-domba ḇyesi.”—Yohanes 10:11.
Rariso Snonggaku Kristen ro Randak Siwara Sfasnai Roi Ine Rai: Ro abad randak naiwara, snonggaku Kristen sya sor min sesi ḇe ”naek” ḇaido ”srar”. (Filemon 1, 2) Snonggaku ḇeraker er syakam bisa sakḇe naek ma srar ro sidang jemaat Kristen kukro sikyar ’rarwas oso isya ḇa ro fandu kawasa Yahudi ma kawasa er ḇesesya ḇa. Allah oser ani irya Manseren faro kawasa kam’. (Roma 10:11, 12) Ras Pentakosta taun 33 M raposa, manfamyan sya sra ḇe Yerusalem fa ’sḇoḇ nana sena ma sirarwas na faro kawasa ansi imnis ananjar sena oser-oser’. Rosai ḇewar fa sifrur rarirya? Insama snonggaku ḇebaptis babo sya bisa sḇarek kawan ro Yerusalem ma ”si souser manwawan ansi farkarkor sena”. (Farfyar 2:41-45) Rosai ḇedif kaku si? Ro swaf taun ri 200 fyor manwawan sya simar mura, Tertulian dap kaḇer rosai ryower ḇekur snonggaku Kristen sya. Fyas bo doḇe, ”Komam moḇ siswaryae si raya . . . ma rariso simarisen fa simarwarek min sesya.”
Mansei Ḇeso Nyan Sena ro Baboine? Syap The History of the Decline and Fall of the Roman Empire (1837) doḇe ro swaf abad ḇe abad, snonggaku ḇeyap si ḇe Kristen ”sifrur roi ḇeḇye ḇa ḇe snonggaku ḇesesya, roi sifrur nane naḇye ḇa syadi ro rosai snonggaku kafir sifrur ḇe si na”. Penelitian oso ro Amerika Serikat doḇe snonggaku ḇeyap sna agama ma sima snonggaku Kristen, siso ḇemamfarfir kaku. Gereja oso na sifawi ḇa samswen rosai ḇekur min sesi ro sup ḇese, inja jadi fa sifnoḇek si ḇa rofyor sfandun fafnoḇek sena.
Ro taun 2004, fafisu wam doḇer ri fyak ifnak sup ani ro swaf paik ri suru, ḇebukor ro Panitia Operasi Darurat ro Florida myam fafnoḇek sbuk na namnis ke roḇa. Doḇe raryur oso ḇaḇeri ḇefasos mnis kaku raris Saksi-Saksi Yahwe sya, ma doḇe bisa sor fafnoḇek rosai monda sfandun na. Taun ḇepon ya, rupa ra ro taun 1997, tim bantuan kemanusiaan oso ro Saksi-Saksi Yahwe sra ḇe Republik Demokratik Kongo fa sun aryawin, roḇean, ma sansun fa sbukifnoḇek naek srar Kristen sesya ḇero diwa. Min Kristen ro sup Eropa sbuk pipi barbor ya dolar AS yuta ri oser.
-
-
’Yakofenbadir Snonsnon Bedi faro Si Kwar’Baryas—2012 | 1 Maret
-
-
’Yakofenbadir Snonsnon Bedi faro Si Kwar’
”Yafasna Mami kwar faro snonkaku ḇeḇor buk kwar maro aya ro supswan ine. . . . Yakofen ḇadir snonsnon bedi farosi kwar ma nari yakofen ḇadir wer.”—YOHANES 17:6, 26.
Rosai Kofawi ya: Yesus ikofenḇair Allah snonsnon Ḇyeja kuker ḇyepake na ro fararur ḇesren ḇyena. Rofyor iwasya Syap Ḇeniw Ḇesren, roi ifrur ker na iso dap Allah snonsnon Ḇyedi. (Lukas 4:16-21) Fyarkor manfamyan ḇyesi fa senadi radine, ”Mami, nko fasren snonsnon bedi kada.”—Lukas 11:2.
Rariso Snonggaku Kristen ro Randak Siwara Sfasnai Roi Ine Rai: Manwawan Petrus ikofenḇair faro ḇebarara ro Yerusalem bo doḇe Manseren Allah kyinfir ”er oso ro fandu si faro snonsnon ḇyedi” kwar. (Farfyar 15:14) Manwawan ma manfamyan ḇesesya sikofenḇair snar, ”ḇeyor Manseren snonsnon ḇyedi, nari sisma [ḇaḇye]”. (Farfyar 2:21; Roma 10:13) Si kako srir snonsnon Allah ro syap-syap Yunani Kristen. Raryur syap ro sasoser Yahudi siryur kwar ro taun 300 M sifawi ḇe The Tosefta, ikofen radine ḇekur syap Kristen snonggaku ḇepampum manfamyan sya srap kwar anya, ”Syap-syap Evangelis ma syap snonggaku minim [rya sima snonggaku Kristen Yahudi] smam monda na bo for ya ikunpres i. Ḇape, sismai ijin kwar fa srap syap-syap ḇeradirya fyor sisrow na, . . . syap-syap ma fasfas ḇewarpu ḇekur Snonsnon Allah naisya ro dori.”
Mansei Ḇeso Nyan Sena ro Baboine? Refo Revised Standard Version, sisasyar kwar ro Dewan Nasional Gereja-Gereja Kristus ro sup Amerika Serikat, ikofen ro wos ḇerandak ḇyeja radine, ”Snonsnon manggun rosairirya kam sbukidap Allah oser monda, imnis ra allah-allah ḇesena, naisya. Inja fandun fa smambabir I, ine naisya ḇa ro Yudaisme fafisu snonggaku Kristen sya sisya ḇaime ma ine naḇye ḇa kaku faro kakyar ro Gereja Kristen syakam.” Inja, Refo ya fyadwer snonsnon allah kuker nasan raris, ”MANSEREN”. Ḇarpur ine, Vatikan byuk parenta faro uskup sya, ”Ro dow ma nadi, Allah snonsnon Ḇyedi ro fasfas tetragramaton YHWHa sepake awer na ḇaido sap awer na.”
Manseiso ro baboine ḇepake ma ḇekofenḇair Allah snonsnon Ḇyedine? Rofyor Sergey byabo kaker fafisu ḇyarek ro sup Kirgistan, myam felem oso ḇeyap Yahwe I ḇe Manseren Allah snonsnon Ḇyediri. Ro swaf taun ri samfur, dakrower snonsnon ani ro ras oso ḇaim. Ḇarpur mura, rofyor Sergey rya fa ḇyarek ro sup Amerika Serikat, Saksi ri suru surama yoḇ i ma sufasnaiḇair Manseren Allah snonsnon Ḇyedine ro Refo ya. Sergey imarisen fafaya ḇa kukro isrow raryur snonggaku ḇeyap snonsnon Yahwe. Roi oso wer ido, ro wos ”Allah Yahwe” sop ya, kamus Webster’s Third New International Dictionary ikofen na ḇe ”ilah ḇekaki syadi ma ilah oser monda Saksi-Saksi Yahwe sisyom ma sap ker na”.
[Fasfas Kasun]
a Ro Wos Biak, sfarwei snonsnon Allah ine ḇe ”Yahwe”.
-
-
Angginem Ḇepyum Karajan Ine Nari Sbaryas NaBaryas—2012 | 1 Maret
-
-
Angginem Ḇepyum Karajan Ine Nari Sbaryas Na
”Ankankinem Ḇeḇye ro [Karajan] ine nari ḇye ḇeḇaryas ro supswan ḇesiper fa ḇyesaksi faro er sya kam, raimnai insape awar papupes ya.”—MATIUS 24:14.
Rosai Kofawi ya: Manfasfas Injil Lukas doḇe Yesus imbran yar ro mnu ḇe mnu ma byaryas angginem ḇepyum ro Karajan Allah. (Lukas 8:1) Yesus manggundi ikofen bo doḇe, ”Ro mnu-mnu ḇese kako yamarisen yaḇaryas Ankankinem Ḇeḇye ro Ḇaḇesasoser Allah snar i ḇeḇedari yaḇeḇewan muma.” (Lukas 4:43) Iwan manfamyan ḇyesya fa sbaryas angginem ḇepyum ani ro kota ma mnu-mnu. Ḇarpur ya iwan si bo doḇe, ”Nari mkoḇesaksi ḇe aya . . . isof supswan pember ya.”—Farfyar 1:8; Lukas 10:1.
Rariso Snonggaku Kristen ro Randak Siwara Sfasnai Roi Ine Rai: Yesus manfamyan ḇyesi sifrur ḇeri rosai Yesus iwan yoḇ si na. Refo ya doḇe, ”Rarirya ras-ras kam ssḇuk farkarkor pdef ro Rum Allah ma ro kawasa rum sena ma sḇaryas Ankankinem Ḇeḇye ḇekur [Kristus].” (Farfyar 5:42) Na snonggaku ḇeḇeso monda ḇefrur fararur ine ḇa, mboi ḇero sidang syakam. Manfawawi sejarah ḇenir ḇe Neander doḇe ”Selsus, manfasfas ḇerandak ḇepampum snonggaku Kristen sya, kyoryae si fyor ifawi ḇefrur wol, sepato, ḇeyak aiwan kif, kawasa ḇefawi ḇewasya ḇa ma ḇeyakfarkor ḇa sya, siso ḇeḇe manbaryas injil ḇeryaḇ kaku”. Jean Bernardi fyas ro syap The Early Centuries of the Church [Gereja ḇero Abad-Abad Randak], radine, ”[Kawasa Kristen] na sra fa sawos yoḇ mansei monda ro moḇ sairirya kam. Ro sampak farsam ma ro kota-kota, ro taman ma ro rum-rum na. Simarisen ke roḇa. . . . Isof ro supswan pember ya.”
Mansei Ḇeso Nyan Sena ro Baboine? Pendeta Anglikan David Watson doḇe, ”Gereja ḇebor sakfandun ḇa faro ḇaḇebaryas angginem ḇepyum ma sakfarkor na ḇe kawasa sya ḇa, naiso ḇefrur fa kawasa sya sna raryaḇ faro fararur ḇesren ya ḇa.” José Luis Pérez Guadalupe fyasḇair ro syap Why Are the Catholics Leaving? [Rosai Ḇefnai fa Ḇeso Katolik Sya Sibur Gereja ya?], ḇekur fararur ro gereja Evangelis, Adven, ma gereja ḇesena. Doḇe ”sima sra ro rum ḇe rum ḇa”. Mboi fyas ḇekur Saksi-Saksi Yahwe sya radine, ”Sima sfasos pyum si fa sra ro rum ḇe rum.”
Jonathan Turley fyas ro Cato Supreme Court Review, 2001-2002, bo ikofen roi ḇepyum ma ḇesnaibos radine, ”Sap snonsnon Saksi-Saksi Yahwe ido, snonggaku ḇebor sya na skara ḇeri ḇe manbaryas ḇerama ro rum koḇena ro fafisu ḇesrow ḇa. Ḇape Saksi-Saksi Yahwe sima sbaryas ro rum ḇe rum snar imbe sisewar snonggaku sibor syadi fa sisun ro agama sena monda ḇa, imboi inema roi ḇefandun kaku ro kakyar sena.”
[Kotak]
Manseiso Ḇefasnai Sima Snonggaku Kristen Ḇekaku Sirya?
Raris roi Wos Refo ikofenḇair ḇekur snonggaku Kristen ḇekaku ya, mam ro baboine ido manseisirya? Baboine agama ma raryur sibor kaku ḇeyap si ḇe Kristen. Fama, waswarepen Manseren Yesus ikofen ḇe manfamyan ḇyesi, ”Snonkaku ḇeyor Ayaḇe: Manseren, Manseren! siso nari ḇesun ro Ḇaḇesasoser Boiyaswa, roḇa kaku, mḇoi ḇeḇeuser Kma Yedi marisen ḇyena ro boiyaswa sikada.” (Matius 7:21) Inja snonggaku Kristen ḇekaku siso snonggaku ḇefrur Mami ro nanggi marisen Ḇyena. Mambir si ma waksowarpu si kada, na waksmai roi ḇepyum ḇerama ro Allah Karajan Ḇyedi kako. Nggor Au fa wor Saksi Yahwe ḇebuk syap ine ḇe Au, fa sikofenḇair ḇe Au nabor syadi ḇekur Karajan Allah ma barakas nari dun ḇe snonggaku koine.—Lukas 4:43.
-