!God i Gat Prapa Nem Blong Hem!

?Wanem ya nem blong God? Olgeta man oli gat prapa nem blong olgeta. !Samfala oli putum wan nem long dog no puskat blong olgeta! I stret nomo we God tu i mas gat prapa nem blong hem. Blong ol man oli frengud mo joengud, oli mas gat prapa nem blong olgeta wanwan, mo yusum ol nem ya. Sem mak sipos yumi wantem frengud wetem God, yumi mas save prapa nem blong hem mo yusum nem ya. Samting we yumi sapraes long hem, se plante milian man we oli talem se oli bilif long God mo long Baebol, oli no singaot God long prapa nem blong hem. Be, plante handred yia finis, ol man oli save nem blong God. Taem yu ridim ol stori we oli kam biaen, bambae yu luksave se long taem bifo, plante man oli yusum nem blong God. Antap moa, bambae yu faenemaot ol save blong Baebol we i soem se yumi mas singaot God long nem blong hem.

AFTA long yia 1600, plante kantri blong Yurop oli raetem nem blong God long mane blong olgeta. Long yia 1634, ol man Jemani oli wokem wan mane we oli makem nem blong Jeova long hem long lanwis blong Jemani. Biaen, ol man oli singaot mane ya se ‘Jeova taler,’ we i min se Jeova mane. Oli yusum mane ya blong plante yia.

Plante handred yia finis, ol man oli agri se nem blong God hem i Jeova.a Long lanwis Hibru, we oli ridim stat long raet saed blong pej i go long lefsaed, oli raetem fo leta blong alfabet blong soem nem blong God, hemia: יהוה. Fofala leta ya we yumi raetem olsem YHWH, oli kolem Tetragrammaton. Blong plante yia oli raetem fofala leta ya long sam narafala mane blong Yurop, blong makem nem blong God long hem.

Oli raetem nem blong God tu long sam impoten haos, mo long sam pija we oli katem no droem, mo oli yusum nem ya long plante singsing blong jos. Insaeklopedia blong Jemani, nem blong hem Brockhaus, i talem se long taem bifo, ol rula blong kantri ya we oli blong Protestan skul, oli werem wan baj we oli droem san wetem Tetragrammaton long hem. Pija ya we oli putum long plante flaeg mo mane tu, oli bin kolem Jeova-San pija. I klia se, long ol yia biaen long 1600 mo 1700, ol man Yurop we oli strong long skul blong olgeta oli savegud se Hae God i gat wan prapa nem blong hem. Antap moa, oli no fraet blong yusum nem ya.

Taem ol man Inglan oli kam stap long Amerika fastaem, nem blong God i no haed long ples ya tu. Tingbaot wan soldia blong Revolusen ami blong Amerika, nem blong hem Ethan Allen. Hem i raetem stori blong laef blong hem, mo hem i talem se long 1775, hem i givim oda long ol enemi blong hem se, “long nem blong Hae Jeova” oli mas putum olgeta oli go long han blong hem mo ol ami blong hem. Taem Abraham Lincoln i stap wok olsem presiden blong Amerika, ol advaesa oli raetem leta long hem, mo sam long olgeta oli yusum nem blong Jeova long ol leta blong olgeta. I gat plante narafala impoten pepa blong bifo long ol laebri long Amerika, we olgeta tu oli yusum nem blong God. Hemia sam samting nomo we oli soem se, long ol handred yia we oli pas, plante man oli no fraet blong talemaot nem blong God long klia ples.

?Olsem wanem tede? ?Ol man oli fogetem nem blong God finis? Nogat. Yumi save faenem nem blong God long plante Baebol. Sipos yu go lukluk long ol laebri no long wan diksonari long haos blong yu, ating bambae yu luk se bighaf blong ol man oli yusum nem ya Jeova blong tanem Tetragrammaton i kam long lanwis blong olgeta. Encyclopedia International i talem klia se nem ya Jeova “hem i fasin we ol man tede oli yusum blong talem tabu nem blong God we i kamaot long lanwis Hibru.” Mo tu, The New Encyclopædia Britannica i talem se Jeova, hemia “nem blong God olsem ol man Jiu mo ol Kristin bifo oli talem.”

Be maet yu askem se, ‘?Ol man tede oli stap tingbaot nem blong God?’ Yes. Long plante pablik ples, oli stap makem yet nem blong God long sam samting. Long New York, oli katem nem blong Jeova long wan ston long fandesen blong wan impoten haos. Mo tu, long stonwol blong wan bisi stesen blong tren aninit long graon long New York, oli makem nem blong Jeova long lanwis Hibru. Be ating plante taosen man we oli bin pas long ol ples ya, oli no tingbaot se raeting ya i impoten tumas.

?Long ples blong yu, ol man oli ting se nem blong God i impoten? ?Olgeta ya oli singaot long Man we i Wokem olgeta se “God” nomo, olsem se hemia nao prapa nem blong hem? Maet yu luk se plante man oli no tingbaot nating se God i gat wan prapa nem blong hem. ?Yu yu tingbaot samting ya? ?Yu yu haremgud blong singaot God long prapa nem blong hem, Jeova, no yu harem se i narakaen?

[Futnot]

[Bokis/Foto blong pija long pej 4]

Wan King We i Mekem Ol Man Oli Save Long Nem Blong Jeova

Long yia 1852, wan grup blong ol misinari i lego Hawai blong go long ol aelan blong Maekronesia. Oli karem wan leta we King Kamehameha 3 blong Hawai i raetem, blong talemaot olgeta long ol haeman long niufala kantri we oli go long hem. Hemia wan haf blong leta ya we hem i raetem long lanwis blong Hawai, mo i sanem i go long sam haeman long ol aelan blong Pasifik: “Ol man ya we oli rere blong lego ples ya long sip blong go long ol aelan blong yufala, oli stap tijim ol man long saed blong God ya we i Antap Olgeta, Jeova. Oli wantem talemaot long yufala ol Tok blong Hem we i save sevem yufala. . . . Mi putum ol gudfala tija ya long han blong yufala, mo mi wantem se yufala i tinghae long olgeta mo frengud wetem olgeta. Yufala i mas lesin long ol tijing blong olgeta. . . . Advaes we mi mi givim long yufala, se yufala i mas sakemaot ol aedol blong yufala, yufala i mas bilif long Masta Jeova olsem God blong yufala, mo yufala i mas wosipim Hem mo lavem Hem. Sipos yufala i mekem olsem, hem bambae i blesem mo sevem yufala.”

[Foto]

King Kamehameha 3

[Credit Line]

Hawaii State Archives

[Tok blong pija long pej 3]

‘Tetragrammaton’ we i min se “fo leta,” hemia prapa nem blong God long lanwis Hibru