?From Wanem Yumi Save Trastem Baebol?
5. Ol Profet Tok We Oli Kamtru Finis
Tingbaot wan man blong talemaot weta we longtaem finis i kam hem i talemaot stret evri taem se weta bambae i olsem wanem. ?Nao, sipos man ya i talem se bambae i ren, bambae yu bilivim hem? ?Bambae yu karem wan ambrela wetem yu?
BAEBOL i fulap long ol profet tok no ol tok we oli talemaot samting we bambae i kamaot.a Histri i soemaot klia se yumi save trastem ol tok blong Baebol. Ol profet tok blong Baebol oli kamtru evri taem.
Sam samting long saed blong ol profet tok. Plante profet tok blong Baebol oli talemaot klia wanem bambae i hapen, mo evri smosmol haf blong olgeta oli kamtru. Oli tokbaot ol samting we oli impoten tumas, mo plante taem oli talemaot samting we i defren olgeta long samting we ol man we oli laef long taem ya oli bin ting se bambae i hapen.
Wan nambawan eksampol. Taon blong Babilon bifo, i stap long tufala saed blong Reva Yufretes, mo ol man oli talem se taon ya i bin stap olsem “stamba ples blong politik, jos, mo kalja, long ol kantri blong Is.” Be samwe long yia 732 B.K.T., profet Aesea i raetemdaon wan profet tok we i talemaot trabol long Babilon—yes, Babilon bambae i foldaon. Aesea i talemaot klia olsem wanem samting ya bambae i hapen: Wan lida we nem blong hem “Sirus” bambae i winim Babilon, Reva Yufretes we i protektem Babilon bambae i kam “drae,” mo ol doa blong bigfala stonwol blong taon ya bambae oli ‘open’ i stap. (Aesea 44:27–45:3) Klosap 200 yia afta, hemia long Oktoba 5, 539 B.K.T., evri haf blong profet tok ya oli kamtru. Wan man Gris we i raetem histri, nem blong hem Herodotus (bitim 400 yia bifo Kraes) hem i soemaot long ol tok we hem i raetem se ol profet tok ya oli kamtru olsem Baebol i talem.b
Wan haf blong profet tok we i mekem man i sapraes. Aesea i talem wan narafala samting long saed blong Babilon we ol man oli sapraes long hem, i se: “Bambae i no moa gat man i stap long ples ya bakegen samtaem.” (Aesea 13:19, 20) Tru ya, ol man oli mas sapraes long tok ya se bigfala taon ya we i stap long wan gudfala ples olsem, bambae i lus blong olwe. Oli mas ting se wan taon olsem ol man bambae oli bildim bakegen. Nating se Babilon i stap blong smoltaem afta we ol ami oli winim hem, be biaen ol tok blong Aesea oli kamtru. Wan buk (Smithsonian) i talem se, ples we Babilon i bin stap long hem bifo, tede i “wan flat ples nomo, i hot, i no gat man long hem, mo i fulap long smok blong rod.”
Yumi sapraes bigwan taem yumi tingbaot bigfala mining blong profet tok ya blong Aesea. I sem mak sipos wan man i talemaot se long 200 yia, wan bigfala taon, maet New York no London, bambae i lus, mo hem i talemaot ol wanwan samting we bambae i hapen long taon ya. Antap long hemia, hem i talem wetem strong tingting se neva bambae i gat man i stap bakegen long taon ya. !Samting we i mekem yumi sapraes moa, hemia se profet tok blong Aesea i kamtru evriwan!c
Long ol haf we yu ridim finis long Wekap! ya, yumi tokbaot sam samting we oli pruvum long plante milian man finis se oli save trastem Baebol. From samting ya, ol man ya oli bilif strong se Baebol i save lidimgud olgeta. I gud yu lanem moa long saed blong Baebol, nao bambae yu tu yu save jusum sipos yu wantem trastem no nogat.
[Ol futnot]
a Taem wan man i talemaot weta, maet ol tok blong hem oli kamtru. Be ol profet tok blong Baebol oli kamaot long God, mo hem i save jenisim sam samting sipos hem i wantem, blong mekem wanem we hem i talem i kamtru.
b Blong luk sam moa samting long saed blong profet tok blong Aesea, ridim pej 27-29 blong buk ya A Book for All People (Un livre pour tous), we ol Witnes blong Jeova oli wokem.
c Blong luk sam moa profet tok blong Baebol mo ol save blong histri we i soem se ol profet tok ya oli kamtru, lukluk pej 117-133 blong buk ya The Bible—God’s Word or Man’s? (La Bible : Parole de Dieu ou des hommes ?) we ol Witnes blong Jeova oli wokem.
[Tok blong pija long pej 9]
Baebol i talemaot se wan lida we nem blong hem Sirus bambae i winim strong taon ya Babilon, mo profet tok ya i kamtru