Fasin Blong Man i Save Jenis

“WAN man we i gat bigfala save, Sir Isaiah Berlin i talem se: “Long laef blong yumi, yumi no mas agensem rabis fasin nomo. Yumi mas kasem sam gudfala mak tu long laef blong yumi, mo long laef blong ol narafala man.” Be plante man oli no kasem ol “gudfala mak” olsem. Oli letem stampa fasin blong ol i pulum ol long ol samting we i nogud mo i save spolem ol man.

Wan eksampel, long Engglan, namba blong ol man we oli ded from raf fasin i gru bigwan (long 11 %). Ale, praem minista i talem se: “Wok blong mifala, se traem faenem sam rod blong sevem sosaete blong yumi.” I tru we ol gavman oli wokem ol loa, mo plante taem oli wantem pusum ol man long stret rod. ?Be olsem wanem? ?Ol loa ya oli save tekemaot fasin blong mekem i nogud we i stap long man? No gat. Plante moa man oli no wantem folem ol loa, mo fasin ya i kam antap. Samting ya i pruvum wan samting: Ol loa nomo oli no naf. Yumi nidim moa. Wanem i mas jenis, se stampa fasin blong man.

Baebol i tok tru mo i talem stret ol rabis fasin blong man. Wan eksampel, long leta blong hem long ol Kristin blong Galesia, aposol Pol i talem se: “Olgeta oli stap mekem nogud wetem woman, oli stap mekem ol samting blong sem, oli stap mekem ol samting we oli nogud olgeta. . . . Oli stap rao oltaem, nao oli stap seraot from. Oli stap faet, oli stap jelas, oli stap kros, oli stap leftemap olgeta nomo, oli stap mekem enemi long olgeta oltaem, oli no save joen wanples. . . . Oli stap dring we oli lusum hed, oli stap mekem lafet blong mekem nogud nomo, mo oli stap mekem ol narafala samting olsem.” Baebol ya Today’s English Version i talem se olgeta rabis fasin we oli stap spolem nem blong man, “hemia nao stampa fasin blong man.”​—⁠Galesia 5:​19-21.

Stampa Blong Trabol Ya

Be Baebol ya Today’s English Version, i wan Baebol we oli tanem tok blong hem i fri nomo mo tok ya “hemia nao stampa fasin blong man” i no folem stret ol tok blong Pol. Grik tok we hem i yusum (sarx) i minim “bodi,” hem i no minim “stampa fasin blong man.” From samting ya nao, plante Baebol oli yusum tok ya “ol wok blong bodi” blong tanemgud tok ya we Pol i yusum.a

Baebol i talem klia olsem wanem sin i kam long wol. Ol tok blong hem oli isi nomo, be plante man oli no wantem bilif long olgeta. Hemia nao ol tok we Pol i talem: “Bifo, fastaem olgeta, wan man nomo i statem fasin blong sin long wol ya. Mo from we hem i mekem sin, hem i ded. Be frut blong samting ya, hemia we ol man oli stap ded, from we olgeta oli stap mekem sin.” (Rom 5:12) Long ples ya, Pol i stap talemaot bakegen ol tok blong faswan buk blong Baebol, Jenesis. Hem i storeyan long saed blong fasin we God i mekem Adam mo waef blong hem Iv. Ol man oli savegud se Adam mo Iv tufala i no obei long God. From samting ya nao, God i jajem tufala mo tufala i mas ded. Ol pikinini blong tufala oli kasem ol mastik we tufala i mekem, mo olgeta tu oli mas ded. Ale “olgeta evriwan oli mekem nogud finis, mo oli stap longwe long ol gudgudfala fasin blong God.” From stampa risen ya nao, stampa fasin blong ol man tede i olsem sado nomo blong gudgudfala fasin we God i givim fastaem taem ol man oli stretgud olgeta.​—⁠Rom 3:23; Jenesis, japta 2 mo 3.

!I Gat Rod Blong Jenisim Stampa Fasin Blong Man!

Be i gat rod blong jenisim ol nogud fasin we yumi kasem taem we yumi bon. Tru tumas, Baebol i agri se blong jenisim stampa fasin blong yumi, fastaem yumi mas jenisim laef blong yumi. ?Olsem wanem blong kasem mak ya? Tabu speret blong God i save givhan long yumi.​—⁠Rom 8:⁠9.

Long leta blong hem long ol Kristin blong Kolosi, Pol i talem se: “Bambae yufala i no gyaman long yufala. From we yufala i tekemaot olfala laef ya blong yufala finis, wetem ol fasin blong hem, mo yufala i putum nyufala laef ya blong yufala, olsem prapa klos blong yufala. Nyufala laef ya, God nomo i stampa blong hem. Mo oltaem, God i stap mekem laef ya i kam nyufala bakegen, blong mekem yufala i save hem tru, mo blong mekem yufala i kam moa olsem we yufala i pija blong hem.” Nao Pol i storebaot olfala laef, mo i talemaot sam fasin we i save pulum ol man blong mekem trabol: Olgeta oli stap wantem tumas ol sin, oli stap kros, oli man blong faerap, oli stap badfren long olgeta.​—⁠Kolosi 3:​5-10.

Taem Pol i raet long ol Kristin blong Efesas, hem i talem bakegen long olgeta se oli “mas kasem nyufala laef we God i wokem blong [olgeta], we i stret wetem laef blong hem. Ol fasin blong nyufala laef ya oli stret, oli gud, oli tabu, from we oli kam long trutok nomo.” Afta, hem i talem se: “Yufala i mas lego olgeta fasin blong kros. Yufala i mas no holem kros, mo yufala i mas no kros kwik. Yufala i mas no sakem tok blong yufala i go antap, mo yufala i mas no tok nogud long yufala. Mo yufala i mas finis long fasin ya we yufala i stap badfren long yufala. Yufala i mas wokem i gud long yufala, yufala i mas gat gladhat long yufala.”​—⁠Efesas 4:​24, 31, 32.

?Ol tok we Pol i talem oli tru, no olsem wanem? ?Man i rili save jenisim laef blong hem? Yes, from we ol Kristin blong faswan handred yia oli mekem sam bigfala jenis long laef blong olgeta. Olgeta oli no joen nating wetem ol man blong wol. Justin Martyr, wan man blong raetem histri long taem blong ol faswan Kristin, i talem se: “Bifo, mifala i no laekem mifala nating, mifala i stap spolem mifala, mo mifala i no tekem strenja i kam long haos blong mifala, from we ol kastom blong mifala oli defren. Be tede, Kraes i soemaot hem finis long mifala. Ale, mifala i gat sem fasin blong laef, mifala i stap prea blong ol enemi blong mifala, mo mifala i traem pulum olgeta we oli stap mekem i nogud long mifala blong oli letem ol nambawan rul blong Kraes oli stretem laef blong ol.”

?Be olsem wanem tede? ?I gat rod yet blong jenisim fulwan fasin blong wan man? !Yes! Plante taosen eksampel oli save pruvum poen ya long yumi. Hemia wan long olgeta.

Steven i kam bigwan long wan ples blong Engglan we i gat ol bigfala faktri long hem. Papa blong hem i no bilif long God. Taem hem i kasem 12 yia, oli sanem Steven i go long wan skul blong stretem ol pikinini mo hem i stap tri yia long ples ya. Hem i talemaot se hem i brekem 64 haos finis blong stil long hem. Hem i yangfala yet, be kwiktaem nomo hem i no moa respek long olgeta we i rul. Mo taem we hem i stap kam bigwan, ol trabol we hem i mekem, olgeta tu oli stap kam bigwan moa. Hem i stap brekem ol loa blong gavman, hem i drong, i mekem nogud wetem woman mo hem i mekem faet agens long ol polisman we oli putum hem long presin. Fasin blong hem i kam raf tumas. Tingting blong hem i olsem: “Sipos wan nogud man i nidim wan samting, hem i mas mekem trabol. I no gat wan samting i save blokem hem.”

?Wanem samting i givhan long man ya we i strong blong mekem trabol, nao hem i jenisim tingting blong hem? Steven i letem brata blong hem we i kam Wetnes blong Jeova i halpem hem blong stadi long Baebol. Smoltaem biaen, hem i stat folem ol fasin blong “nyufala laef,” mo hem i mekem sam bigfala jenis long laef blong hem. Tede, faef yia afta, hem i mared mo hem i joen long wan kongregesen blong ol Wetnes blong Jeova, mo hem i mekem wok olsem wan man blong givhan long kongregesen.

Taswe, yumi wanwan i save jenisim ol fasin blong yumi. Be i no ol mastik blong ol man nomo we oli stap ‘spolem ol fandesen blong sosaete blong yumi man.’

“Devel Ya We Baebol i Tokbaot”

Aposol Pol i raetem wan gudfala profet tok long saed blong “ol las dei.” Ol tok we hem i raetem oli stap long bokis antap long pej ya. Hem i talem se raf fasin mo nogud fasin we i stap go antap i mekem se “laef i strong.” ?Be ol man nomo oli stampa blong ol trabol ya?​—⁠2 Timote 3:⁠1, NW.

No gat, i gat wan samting bakegen. Wan rabis paoa i stap yusum ol mastik blong man blong pulum olgeta blong mekem i nogud. Plante man oli no wantem bilif se man hem i gat sin from Adam. Mo tu, oli no wantem bilif se i gat wan paoa we i strong moa long paoa blong man, i traem kontrolem man. Be Baebol i talem se paoa ya hem i rili stap. Hemia Devel Setan.

Long Baebol, yumi luk 33 taem tok ya “Devel ya” we i minim “man blong spolem nem blong narafala man” mo 52 taem tok ya “Setan” we i minim “man we i agensem man.” Tufala tok ya oli stret nomo long wan man we i speret man. Be samfala oli no wantem bilif se i gat wan man we nem blong hem Setan, mo oli laekem moa blong talem se “stampa fasin blong man mo fasin blong mekem sin, hemia nao Devel ya we Baebol i tokbaot.”b Be long store blong Job, wan man we i fasgud long Jeova, Hibru lanwis i yusum wan tok (has·Sa·tanʹ) we i min se Setan ya, mo long Luk 4:​2, yumi ridim se Devel ya (long Grik lanwis, ho di·aʹbo·los) i traem Jisas. (Job 1:⁠6) Long tufala ples ya, ol tok we ol man blong raetem Baebol oli yusum oli soemaotgud se Setan i wan speret man. Oli no talem se Setan i stampa fasin blong man.

Aposol Pol i givhan long yumi blong yumi kasem save long bigfala paoa we Setan i gat mo taem hem i raetem leta blong hem long ol Kristin blong Efesas hem i storebaot ‘ol rula blong wol ya we i tudak, . . . ol rabis speret we oli stap long ol ples long heven.’ (Efesas 6:​12, NW) Ol “rula blong wol ya” we oli mekem kampani wetem Devel Setan, oli ol devel, ol rabis enjel we oli nogud mo man i no save luk olgeta. Olgeta oli ‘lidim olgeta man long wol oli go krangke,’ oli yusum sin we i stap long ol man blong mekem olgeta oli foldaon. (Revelesen 12:⁠9) Taswe Pol i leftemap tingting blong ol Kristin blong ‘oli kasem paoa blong God, we i olsem olgeta klos blong faet we i blong blokem ara. Nao taem Setan i stap wokem ol gyaman trik blong hem, be bambae oli save stanap.’ Tede yumi luk we fasin blong ol man i kam nogud moa oltaem.Setan nao i stampa blong bisnes ya. —⁠Efesas 6:⁠11.

God i Stretem Ol Samting Bakegen

Aposol Pita i laef long taem blong Pol. Hem i mekem promes se Devel Setan mo ol enjel blong hem bambae oli no save stap oltaem blong mekem ol trabol long ol man. Hem i talem se: “Be God i promes finis blong putum nyufala skae mo nyufala wol, we stret fasin nomo bambae i stap long hem. Mo yumi stap wet blong ol nyufala samting ya.” (2 Pita 3:13) Yes, i no longtaem, olgeta rabis fasin bambae oli no moa stap long wol. Setan mo ol enjel blong hem bambae oli lus. (Rom 16:20; Revelesen 20:​1-3) Nao stampa fasin blong ol man bambae i kam olsem pija blong “ol gudgudfala fasin blong God” mo ol man ya bambae oli kasem laef blong olwe.​—⁠Rom 3:23.

Wan presiden blong Amerika, Thomas Jefferson, i bin talem se: “Mi mi talem oltaem mo bambae mi gohed blong talem se fasin blong ridimgud Baebol i mekem se ol man oli gudfala man blong kantri. . . . Baebol i mekem ol man oli kam moa gud, i bitim ol narafala man long wol.” Yes, i gat rod blong jenisim ol stampa fasin blong yumi. Yumi mas letem strong mesej blong Baebol i gat paoa long laef blong yumi. (Rom 12:⁠2) Yumi save jusum blong mekem ol samting we oli gud mo oli naes long lukluk blong God. Mo tu, yumi mas joen wetem olgeta we oli stap traehad blong kam gud moa. Bambae oli leftemap tingting blong yumi, ale yumi tu yumi kam gud moa. (Hibrus 10:​24, 25) Ol Wetnes blong Jeova oli rere nomo blong mekem bigfala wok blong givhan long yu. I gud sipos yu yu mekem plan blong gat toktok wetem olgeta.

[Ol futnot]

[Bokis blong pija long pej 6]

“OL LAS DEI”—Ol Tok We Baebol i Givim

“Yu mas save samting ya tu. Long taem blong [ol las dei blong wol, NW], laef long wol ya bambae i kam strong tumas. Bambae ol man oli save tingbaot olgeta nomo, mo bambae oli wantem mane tumas. Bambae oli man blong tok flas, we tingting blong olgeta i go antap tumas, mo oli save tok nogud long ol man. Bambae oli no save ona long papa mo mama blong olgeta, oli no man blong talem tangkyu, mo oli no save tingbaot God. Bambae oli no man blong sore, oli man blong mekem i strong tumas oltaem long ol narafala man. Bambae oli man blong spolem nem blong narafala man, mo oli man blong lusum hed, mo oli wael olgeta. Bambae oli no wantem ol fasin ya we i gud nomo, oli agens long hem. Bambae oli man blong spolem ol fren blong olgeta, oli man we oli no kea, we flas i mekem tingting blong olgeta i lus. Bambae oli man we oli wantem tumas ol samting we oli stap harem gud long hem, i winim we oli stap laekem God. Long fes blong ol man, bambae olgeta oli stap folem fasin blong Kristin man, be oli no wantem paoa blong God nating long laef blong olgeta. Bambae yu no go kolosap nating long ol man olsem.” ​—⁠2 Timote 3:​1-5.

[Tok Blong Pija Long Pej 7]

I no longtaem, bambae stampa fasin blong ol man i olsem pija blong ol gudgudfala fasin blong God