Wan Kwestin

◼ ?Taem wan man i ded, i stret blong ol Kristin i givim flaoa long famle no sanem flaoa i go long olgeta?

Long sam kantri hem i wan kastom blong mekem olsem. Be long sam taem bifo, taem oli berem wan man, ol man oli yusum flaoa blong mekem wosip. Mo i gat sam narafala kastom tu we ating oli kamaot long gyaman wosip. Taswe yumi mas jekemap gud bisnes ya. Makem ol tok blong wan bigfala buk (The Encyclopedia of Religion, 1987):

“Fasin blong yusum flaoa i joen wetem wosip blong ol god mo ol woman god. Flora, wan woman god blong ol man Rom, i lukaot long springtaema mo ol flaoa. Hem i mekem ol flaoa i luk naes mo oli gat gudfala smel . . . Ol man oli givim flaoa no kakae long ol god blong mekem kros blong olgeta i godaon, no blong mekem wosip long olgeta.

“Fasin blong yusum ol flaoa taem man i ded i stap long olgeta ples long wol. Ol man Grik mo ol man Rom oli kavremap ol dedbodi mo ol gref wetem ol flaoa. Long Japan, ol man oli ting se wan flaoa blong lotis i tekem devel blong man i go antap long heven. Taswe samtaem oli droem flaoa blong lotis long gref. . . . Ol man Tahiti oli putum ol flaoa insaed long lif kolosap long dedbodi, mo oli kafsaedem senta we oli wokem long flaoa i go long dedbodi ya, blong hem i save go long ples blong ol speret. Long ol tabu lafet, ol man oli yusum senta no bonem insens we oli wokem long ol flaoa nomo.”

Sam Kristin oli ting se i no stret blong givim ol flaoa taem wan man i ded from we ol flaoa oli joen wetem fasin blong gyaman wosip. Mo tu ating oli mekem olsem blong no joen long ol kastom blong wol, from Jisas i talem se ol man blong hem oli “no man blong wol ya.” (Jon 15:19) Be sam narafala vas blong Baebol mo ol tingting blong ol man ples long bisnes ya i save givhan long yumi blong skelem.

Ol flaoa hemia ol gudfala presen we God i givim long ol man we oli laef blong oli stap harem gud long hem. (Ol Wok 14:​15-17; Jemes 1:17) Bifo, ol man oli stap yusum ol naesfala flaoa we God i wokem long trufala wosip. Ol ples blong laet long haos tapolen, oli flasem olgeta wetem “pija blong flaoa blong tri ya amon” mo sam narafala flaoa bakegen. (Eksodas 25:​31-34) Insaed long ol stonwol blong haos blong God, oli katem pija blong flaoa mo pamtri blong flasem. (1 King 6:​18, 29, 32) From we ol hiten man oli stap yusum ol flaoa no oli somap flaoa blong putum raon long hed, i no min se ol man blong tru wosip oli no mas yusum nating ol samting ya.​—⁠Ol Wok 14:⁠13.

?Olsem wanem long fasin blong folem kastom, olsem kastom blong berem ol dedman? Baebol i tokbaot plante kastom. Sam oli nogud blong ol man blong tru wosip oli folem, be sam kastom ol man blong God oli folem. Long 1 King 18:28 Baebol i tokbaot “kastom” blong ol man blong wosipim god ya Bel. Olgeta oli stap “singaot long bigfala voes blong olgeta mo oli stap katem bodi blong olgeta.” Hemia kastom we ol trufala man blong wosip oli no save folem. Be long Rut 4:​7, Baebol i no tok nogud long wan “kastom blong olgeta [long Isrel bifo] blong stretem bisnes taem man i pemaot graon long narafala man.”

Long saed blong wosip tu, ol man oli save folem sam kastom we God i agri long olgeta. Taem God i tokbaot lafet blong Pasova, hem i no tokbaot fasin blong yusum waen, be long faswan handred yia, i kam wan kastom blong yusum ol kap blong waen. Jisas mo ol aposol blong hem oli yusum kastom ya. Oli ting se i gud nomo, ale oli folem.​—⁠Eksodas 12:​6-18; Luk 22:​15-18; 1 Korin 11:⁠25.

I sem mak wetem sam kastom blong berem man. Ol man Ijip oli gat kastom blong putum ol pomad long dedbodi, blong hem i no save rotin kwik. Josef i man blong bilif, be i no stopem ol man se, ‘Hemia i hiten kastom, so mifala ol man Hibru mifala i no save mekem olsem.’ No gat, hem i “singaot ol man Ijip we oli stap wok blong hem we oli waesgud long fasin blong blokem dedbodi blong i no save rotin, blong oli kam long hem, nao i talem long olgeta blong oli wokem bodi blong papa ya blong hem olsem.” Afta, hem i tekem Jekob i go long Promes Lan blong berem hem. (Jenesis 49:29 kasem 50:⁠3) Biaen, ol man Jyu oli statem ol defren kaen kastom blong berem man. Oli stap wasem dedbodi long wora mo berem hem long sem dei ya nomo. Ol Kristin blong bifo oli folem kastom ya blong ol man Jyu.​—⁠Ol Wok 9:⁠37.

?Be olsem wanem sipos kastom blong berem dedman i joen no i sapotem gyaman bilif ya se man i gat wan sol we i no save ded? Tingbaot wan kastom we buk ya i talem. Hem i talem se sam man “oli putum ol flaoa insaed long lif kolosap long dedbodi, mo oli kafsaedem senta we oli wokem long flaoa i go long dedbodi ya, blong hem i save go long ples blong ol speret.” I tru, oli stap folem kastom ya. Be samting ya i no minim se ol kastom we oli kolosap sem mak, ol man blong God oli no mas mekem nating. Ol man Jyu oli no bilif se ol dedman oli go long wan “ples blong ol speret.” Be Baebol i talem se: “Nao tufala ya i tekem bodi blong Jisas, tufala i kavremap long wan gudfala kaliko we i waet. Mo tufala i putum ol samting ya we i gat gudfala smel i go insaed long kaliko ya, stret long fasin blong ol man Isrel blong berem man.”​—⁠Jon 12:​2-8; 19:⁠40.

Ol Kristin oli no mas mekem ol samting we i agensem ol trutok blong Baebol. (2 Korin 6:​14-18) Be long ol taem bifo kam kasem naoia, mo long olgeta ples, ol man oli yusum olkaen wei mo fasin, mo olkaen samting, blong berem man long hem. Maet fasin olsem i joen wetem ol tijing we oli agensem Baebol. Olsem nao, bifo oli stap wosipim ol tri, saen blong hat i olsem wan tabu samting, mo ol man oli stap bonem insens long ol hiten lafet blong olgeta. ?Olsem wanem? ?Ol Kristin oli no mas bonem insens, oli no mas flasem haos blong olgeta wetem ol tri, no oli no mas werem samting olsem saen blong hat blong flasem bodi blong olgeta?b I no stret blong ting olsem.

Taem wan trufala Kristin i wantem save sipos i stret blong folem wan kastom, hem i mas tingbaot kwestin ya: ?Sipos mi stap folem kastom ya, bambae ol narafala man oli save ting se mi stap folem gyaman bilif no fasin we i no laenap wetem Baebol? Blong faenem ansa, yu mas tingbaot, wanem taem mo weples nao ol man i stap holemstrong long kastom ya. Wan kastom no wan saen, maet long plante taosen yia bifo finis i joen long gyaman wosip. No maet tede nomo, be long sam narafala kantri. Be i no nid blong spenem plante taem blong faenemaot. I gud blong askem long yu wan: ‘?Wanem tingting blong ol man ples?’​—⁠Lukluk 1 Korin 10:​25-29.

I tru tumas, sipos wan kastom (no wan saen olsem kros) i gat hiten mining long ol gyaman skul, yu no traem blong tekem. Ol Kristin oli no save sanem flaoa we oli mekem olsem wan kros no olsem wan red hat, sipos samting ya i joen wetem ol gyaman bilif blong ol skul. Oli no mas sanem ol flaoa long wei we i joen long ol gyaman bilif blong ol skul no long fasin we ol skul oli stap mekem. Hemia i no minim se fasin blong givim ol flaoa blong berem man no blong givim flaoa long wan fren we hem i stap long haospetal i gat wan hiten mining we Kristin i no mas mekem.c

Long plante ples, kastom blong givim flaoa i soemaot kaen fasin nomo. Ol flaoa i mekem ol samting i luk naes, mo tu i save mekem man we i harem nogud long taem blong ded i filim gud. Hem i soemaot tu se man i gat sore long ol narafala man mo i tingbaot olgeta. Long sam ples, ol man oli soemaot ol gudfala fasin ya taem oli givim kakae long sikman no long famle blong dedman. (Bifo, Dokas i mekem sam gudfala fasin olsem, taswe ol man oli laekem hem tumas. [Ol Wok 9:​36-39]) Sipos i klia se fasin olsem i no joen nating long ol gyaman bilif, sam Wetnes blong Jeova oli save givim flaoa long ol fren we oli stap slip long haospetal, no taem wan man i ded. Mo oli save mekem sam moa wok blong soemaot intres mo filing blong olgeta long ol man.​—⁠Jemes 1:27; 2:​14-17.

[Ol futnot]