?“Nyufala Fasin Long Wol” i Kolosap?
1. ?Long ol yia we oli pas olsem wanem ol man oli soemaot se oli wantem kam fri long saed blong politik?
TEDE, plante milyan man oli stap kalabus long gyaman skul, mo plante long olgeta oli wantem stap olsem ya. Semtaem, plante moa man oli stap wantem kam fri long saed blong politik. Ol narakaen samting we oli hapen long ol yia we i pas long Is Yurop, mo ol narafala ples bakegen oli soemaot se ol man oli wantem ol kaen gavman we i givim moa fasin fri long olgeta. From samting ya, plante man oli stap talem se nyu taem blong fasin fri i kolosap. Presiden blong Amerika i tokbaot samting ya se “nyufala fasin blong wol.” Tru ya, ol lida blong wol long evri ples oli stap talem se tingting blong faet (Kol Wo) mo fasin blong wokem tul blong faet oli finis mo wan nyu taem blong pis i stap kam long ol man.—Lukluk 1 Tesalonaeka 5:3.
2, 3. ?Wanem samting oli stap blokem trufala fasin fri?
2 Sipos ol man oli traehad blong daonem ol tul blong faet mo oli stanemap wan fasin blong rul we i mekem ol man oli moa fri, ?bambae trufala fasin fri i rili stap? No gat, from ol nogud trabol we oli stap long olgeta kantri, sem mak long ol demokratik kantri, namba blong ol puaman i stap go antap mo plante milyan man oli stap traehad long saed blong mane. Wan ripot blong Yunaeted Nesen i talem se, nating se ol man oli stap kamgud moa long saed blong sayens mo meresin, evri dei long olgeta ples long wol samwe 40,000 pikinini oli stap ded from oli no kasem inaf kakae no from ol sik we oli no strong tumas. Wan man we i save gud long ol bisnes olsem i se: “Fasin blong kam puaman i save spolem fyuja blong ol man.”
3 Mo tu, ol man oli harem nogud from fasin blong brekem loa we i stap kam antap. Fasin blong no laekem laen blong wan man no skul blong wan man i stap seraotem ol kantri. Long sam ples fasin i kolosap sem mak long tok blong Sekaraea 14:13, i se: “Tingting blong olgeta i fasfas mo oli fraet se olgeta man bambae oli holem man we i stap kolosap long olgeta mo bambae oli kilim hem.” (Today’s English Version) Fasin blong yusum drag mo ol rabis sik we ol man oli kasem from seks oli kam plante long olgeta ples long wol. Plante milyan man oli kasem sik ya AIDS. Long Amerika nomo bitim 120,000 man oli ded finis from sik ya.
Kalabus Long Sin Mo Ded
4, 5. ?Nating se i gat ol fasin fri we i stap tede, wanem kaen kalabus i holem ol man i stap long hem yet?
4 Mo tu, sipos ol nogud samting ya oli no stap, bambae stil ol man oli no save kasem trufala fasin fri. Evriwan i stap yet long kalabus. ?Olsem wanem? Eksampel: Tingbaot sipos sam man blong rul we oli stap fosem man oli mekem evri man long wol oli kalabus mo oli kilim ded olgeta. Sem mak, hemia samting we i stap hapen long olgeta man taem faswan papa mama blong yumi oli agensem God mo oli stap kalabus long rabis rul blong Devel Setan.—2 Korin 4:4.
5 Taem God i wokem ol man, plan blong hem se oli save laef blong olwe wetem stret fasin long Paradaes long wol, olsem Jenesis japta 1 mo japta 2 i stap tokbaot. Be from bubu blong yumi Adam i agensem God, yumi evriwan i stap aninit long panis blong ded, stat long taem ya we yumi stap yet long bel blong mama blong yumi: “Wan man nomo [Adam, we hem i papa blong olgeta man] i statem fasin blong sin long wol ya. Mo from we hem i mekem sin, hem i ded. Be frut blong samting ya, hemia we ol man oli stap ded, from we olgeta oli mekem sin.” Olsem Baebol i talem: “Ded i rul olsem king.” (NW) (Rom 5:12, 14) Nating se wanwan long yumi oli fri moa no no gat, yumi evriwan i stap kalabus long sin mo ded.
6. ?From wanem yia blong laef blong man i no kam gud moa stat long taem ya we oli raetemdaon Ol Sam 90:10?
6 Mo tu, laef blong yumi i sot nomo. Olgeta we oli naf oli save laef sam yia moa. Be olgeta we oli no gat gudfala jans olsem, oli laef long sam yia nomo, no oli no save kasem wan yia. Wan nyufala stadi i talem se: “Sayens mo meresin oli pusum laef blong man i kasem mak blong hem nomo.” Hemia from wok blong bodi blong yumi i no stret gud olgeta mo ded i kam insaed from sin blong Adam. I nogud we yumi save laef kasem 70 no 80 yia, nao bodi blong yumi i stat blong kam slak mo i no longtaem yumi ded. From we long taem ya yumi stap kam moa waes mo yumi stap kasem gudfala laef moa.—Ol Sam 90:10.
7. ?From wanem ol man oli no save stanemap trufala fasin fri we yumi wantem mo yumi nidim?
7 ?Wanem kaen gavman blong man i save stopem samting ya? I no gat. I no gat ol man blong gavman, ol sayentis, ol dokta long eniples i save mekem yumi fri long sik, fri blong no kam olfala, fri long ded. Oli no save mekem ol man oli harem se oli stap sef, oli no save finisim raf fasin, fasin blong brekem loa, hanggri, mo fiksimap laef blong ol puaman. (Ol Sam 89:48) Nating se ol man oli wantem mekem wol i kamgud moa, be i hadwok long olgeta blong oli putumap trufala fasin fri we yumi wantem mo yumi nidim.—Ol Sam 146:3.
No Yusum Gud Fasin Fri
8, 9. ?Wanem samting i mekem se ol man oli stap harem nogud long ol trabol tede?
8 Ol man oli stap harem nogud long ol trabol tede from we Adam mo Iv tufala i no yusum gud fasin fri blong tufala. Fas Pita 2:16 i talem se: “Wokbaot olsem ol friman mo yu neva mas yusum fasin fri blong yu olsem wan eskyus blong mekem rabis fasin.” (The Jerusalem Bible) Taswe i soemaot klia se God i no wantem se man i bitim mak long fasin fri blong hem. Oli mas yusum fasin fri blong olgeta insaed long ol mak blong ol loa blong God, we oli stret mo i save givhan long evriwan. Ol mak ya oli bigwan inaf blong letem ol man wanwan oli jusum ol samting we oli wantem mekem, blong mekem se ol rul blong God oli no hevi tumas long olgeta.—Dutronome 32:4.
9 Be faswan papa mama blong yumi, tufala i jusum blong folem prapa tingting blong tufala nomo long samting we i stret mo samting we i no stret. Taem tufala i brekem loa blong God, hem i no moa givhan long tufala. (Jenesis 3:17-19) Nao tufala i kam man we i no stret gud olgeta, tufala i gat sik mo tufala i ded from. I defren nao ol man oli no fri, be oli kam slef long sin mo ded. Mo tu oli kalabus long tingting blong ol man we oli no stret mo, plante taem, ol man blong rul olsem oli stap spolem olgeta.—Dutronome 32:5.
10. ?Olsem wanem Jeova i kea gud long ol bisnes ya?
10 God i letem ol man oli fri olgeta long sot taem nomo. Hem i save se frut we bambae i kamaot from ol man nomo oli stap rul long olgeta, oli lego rul blong God finis, bambae i nogud. Taem wan man i yusum gud fasin fri blong hem, fasin ya i olsem wan sas samting. Taswe, God i no mekem se ol man oli no moa fri blong jus, be hem i letem frut blong rul blong man i kamaot blong smoltaem.
‘Man i No Save Wokbaot Long Prapa Rod Blong Hem’
11. ?Olsem wanem histri i sapotem se Baebol i stret nomo?
11 Histri i soemaot se Jeremaea japta 10, vas 23 mo 24 i stret nomo taem hem i se: “Man i no naf blong jusum wanem rod hem i mas wokbaot long hem. Plis Jeova, yu stretem mi.” Mo histri tu i soemaot se tok blong Eklesiastis 8:9 i stret nomo taem hem i se: “Man i rulum ol man blong spolem olgeta nomo.” !I tru tumas! Ol man oli stap kasem ol trabol nomo, kam kasem taem oli ded ale trabol i finis. Tok blong aposol Pol long Rom 8:22 i stret nomo, taem hem i se: “Yumi save finis, we i kam kasem naoia, olgeta samting ya we God i mekem i stap krae, from we olgeta i stap harem nogud.” Yes fasin blong no dipen long loa blong God i minim trabol nomo long ol man.
12. ?Wanem ol narafala samting we i tokbaot fasin fri blong man?
12 Buk ya Inquisition and Liberty i tokbaot fasin fri olsem ya se: “Fasin blong independen hem wan, i no wan gudfala fasin: hem i no wan samting blong mekem flas from, sipos i no gat narafala mak blong kasem. Maet fasin blong independen i haf long fasin ya we man i tingbaot hem wan nomo . . . Man hem wan i no independen, hem i no save talem se hem i stap olsem nomo, i no gat samting i lukaot long hem.” Mo Prins Filip blong Engglan hem i talem wan taem se: “Fasin fri blong mekem enikaen tingting no fasin, maet i luk olsem se i gud, be ekspiryens i tijim yumi bakegen mo bakegen, se fasin fri we i no gat ol rul . . . mo ol fasin blong no tingbaot ol narafala man hem i wan rod blong spolem gudfala laef blong ol man, nating se hem i rij.”
?Hu i Save Moa?
13, 14. ?Hu nomo i save givim trufala fasin fri long ol man?
13 ?Hu i save mekemrere mo wok gud moa long haos? ?Papa mama we oli gat fasin lav, oli naf, mo oli gat ekspiryens no ol yangfala pikinini? Ansa i klia nomo. Taswe i sem mak, Man ya we i Wokem olgeta man, hemia Papa blong yumi long heven, hem i save wanem samting i stret long yumi. Hem i save olsem wanem blong mekemrere ol man mo rulum olgeta. Hem i save olsem wanem ol man oli mas yusum fasin fri blong mekem trufala fasin fri i kamaot long olgeta man. Hae God, Jeova nomo, i save olsem wanem blong mekem ol man oli kamaot long kalabus mo givim trufala fasin fri long olgeta man.—Aesea 48:17-19.
14 Long Tok blong hem, long Rom 8:21 Jeova God i givim promes ya se: “Naoia i olsem we olgeta samting ya we God i mekem oli stap panis, from we oli stap rotin nomo. Be long dei ya we God bambae i mekem ol pikinini blong hem oli fri olgeta long sin, panis ya bambae i finis, nao olgeta samting ya we God i mekem bambae oli fri olgeta, olsem ol pikinini blong hem.” Yes, promes blong God i blong mekem ol man oli fri olgeta long ol nogud trabol we oli stap kasem. Long nekis haf bambae i save tokbaot olsem wanem samting ya bambae i kamaot.
?Yu Yu Save Ansa?
(Lukluk bakegen pej 3 kasem pej 8)
◻ ?From wanem ol man oli wantem tumas fasin fri?
◻ ?Folem histri, wanem defren rod ol man oli stap kalabus long hem?
◻ ?From wanem Jeova i letem ol man we oli no yusum gud fasin fri blong olgeta oli stap?
◻ ?Hu nomo i save givim trufala fasin fri long ol man, mo from wanem?
[Tok Blong Pija Long Pej 7]
Yia blong laef blong man i stap sem mak nomo olsem we oli bin talem long 3,500 yia bifo long Ol Sam 90:10.
[Credit line]
Courtesy of The British Museum