Fasin Blong Yusum Mo No Yusumgud Ol Pija Blong Skul
PIJA YA hem i long St. Pitasbeg, long Rasia. Hemia long Ogis 2, 1914. Ol man we oli stap holem ol pija oli hivap long haos blong king. Oli stanemap wan olta long medel blong wan bigfala rum. Antap long olta ya i gat wan pija blong wan woman we i holem wan pikinini. Nem we oli givim long pija ya hem i “Vladimir Mama blong God.” Ol hif man ya oli lukluk pija ya olsem wan sas samting we i tabu long Rasia.
Yes, oli bilif se pija ya i save wokem ol merikel. Long 1812, taem ol ami blong ol man Rasia i faet agens long Napoleon, Kapten blong ol ami, Kutuzov, i prea fored long pija ya. Nao long Ogis 2, 1914, afta we Czar Nicholas 2 i lidim kantri blong hem i go long faet, hem i stanap fored long hem. Hem i leftemap raet saed han blong hem, mo i mekem wan promes se: “Mi mi promes se bambae mi mi neva mekem pis sipos wan enemi i stap yet long kantri ya Rasia.”
Tu wik biaen empera ya i mekem wan trep i go long Mosko blong askem God i blesem ol ami blong hem. Insaed long Katedral blong Asamsen, hem i bodaon mo i prea fored long bigfala pija ya we oli wokem long sas ston—wan skrin we i gat pija blong Jisas, Meri, ol enjel, mo “ol tabu man” oli stap long hem.
Ol fasin ya blong wosip oli no blokem trabol. Long fo yia nomo, ol ami blong ol man Rasia oli kasem trabol, bitim sikis milyan man oli ded mo oli lusum plante teritori blong olgeta. Antap moa, ol man oli kilim nogud empera, woman blong hem, mo ol faef pikinini blong tufala, oli ded. Fasin blong king i stap rulum kantri ya plante handred yia finis i kam i finis, wan gavman blong ol rebol we i agensem ol skul i stat blong rulum kantri ya. Czar Nicholas i trastem ol pija ya blong nating nomo.
Be kam kasem tede, long Rasia mo ol narafala ples, plante milyan man oli stap gohed yet blong wosip long ol pija. Fasin ya i mekem ol impoten kwestin oli kamaot. ?Wanem tingting blong God long fasin blong bodaon long fored blong ol pija olsem? ?Mo olsem wanem long kastom blong hangem ol pija long wol blong haos?
?Baebol i Talem Wanem?
Taem Jisas i stap long wol, hem i obei long Loa ya we God i givim tru long Moses. Olsem namba tu loa we i stap long Ten Komanmen, hem i talem se: “Bambae yufala i no mekem pija blong ol samting long heven, mo long wol, mo long solwora we wol ya i stanap long hem, blong yufala i mekem wosip long hem. Bambae yufala i no bodaon long aedol olsem, blong mekem wosip long hem, from we mi mi Hae God, mi God blong yufala, mo yufala i man blong mi, nao mi no save letem yufala i mekem wosip long narafala God bakegen.”—Eksodas 20:4, 5.
Olsemia nao, Jisas i no yusum ol pija no ol aedol we man nomo i wokem blong oli givhan long hem blong wosip long God. No gat. Be, wosip blong hem i laenap wetem Tok blong Papa blong hem, se: “Mi mi Jeova. Hemia nao nem blong mi. Mo bambae mi mi no givim haenem blong mi long wan narafala, mo bambae mi mi no letem ol toktok blong presem mi oli go long ol imej we man i katem.”—Aesea 42:8.
Mo tu, Jisas i eksplenem from wanem man i no mas yusum ol samting we man nomo i wokem blong oli givhan long hem blong hem i wosip long God. Jisas i talem se, “I gat taem i stap kam, yes, taem ya i kam finis, we prapa man blong mekem wosip i save mekem wosip long Papa blong yumi long trutok we i kamaot long tingting blong hem. Hemia nao ol prapa man blong mekem wosip we Papa blong yumi i wantem blong oli stap mekem wosip long hem. God, hem i speret, mo olgeta we oli mekem wosip long hem oli mas mekem long trutok we i stap kamaot long tingting blong olgeta.”—Jon 4:23, 24.
Olsem Jisas, ol trufala disaepol blong hem oli tijim prapa rod blong wosip long ol narafala man. Eksampel, long wan taem aposol Pol i stap toktok long wan hif blong ol man Gris we oli waes long fasin blong toktok, olgeta ya oli stap yusum ol aedol blong mekem wosip long ol god blong olgeta we oli no save luk. Pol i tokbaot Hemia we i Wokem olgeta man mo i se: “Yumi no save talem se [God] i olsem samting ya we ol man oli wokem long gol no long selva no long ston. !Hem i no wan samting we man i save wokem long gudhan blong hem, no long waes blong hem, no gat!” Biaen, sem aposol ya i eksplenem long ol Kristin se: “Mifala i no makem laef blong mifala from ol samting we mifala i luk. Mifala i makem long bilif blong mifala.” Mo se ol Kristin oli mas no “wosip long ol narafala god.”—Ol Wok 17:16-31; 2 Korin 5:7; 1 Korin 10:14.
Wan ekspiryens long laef blong aposol Pita i soemaot se hem i kwik blong stretem eni fasin we maet i save lidim man blong wosip long ol aedol. Taem Kapten blong ami blong Rom, Konilyas i bodaon long hem, Pita hem i blokem samting ya. Hem i leftemap Konilyas, mo i talem se: “No, yu stanap. Mi tu mi man nomo.”—Ol Wok 10:26.
Long saed blong aposol Jon, hem i sapraes tumas long ol vison we God i soem long hem, mekem se hem i bodaon fored long wan enjel. Enjel i tok long hem se, “No, yu no mekem olsem. Yumitufala i man blong wok nomo, wetem ol brata blong yu we oli stap talemaot tok we God i givim, wetem olgeta we oli obei long ol tok we i stap long buk ya. Yu mas presem God nomo.” (Revelesen 22:8, 9) Aposol ya i luksave advaes ya. Yumi glad we hem i raetemdaon samting ya blong givhan long yumi.
?Be olsem wanem ol ekspiryens ya antap oli joen wetem fasin blong yusum ol pija blong skul? ?Yes, sipos i rong blong Konilyas i bodaon long wan aposol blong Kraes, olsem wanem long fasin blong bodaon long ol pija nating nomo blong “ol tabu man”? ?Mo sipos i no stret long wan long ol aposol blong Kraes i bodaon long wan enjel we i laef, nao olsem wanem long fasin blong bodaon long pija nating nomo blong ol enjel? Yes, ol fasin ya oli no laenap wetem woning blong Jon se: “Ol pikinini blong mi, yufala i mas lukaot gud blong yufala i no go krangke long ol narafala god we i blong gyaman nomo.”—1 Jon 5:21.
Yusum Ol Pija Blong Tijim Man
Samting ya i no min se sipos man i gat wan pija blong sam samting insaed long Baebol hemia i fasin blong wosip long ol aedol, no gat. Magasin ya i stap yusumgud ol pija blong ol store long Baebol blong givhan blong tijim ol man. Mo tu, man i save yusum ol pija we oli soem sam samting long Baebol blong flasem ol wol blong haos. Be, wan trufala Kristin i no mas soem wan pija we ol narafala man oli stap bodaon long olgeta, no hem i save hangem wan pija we i no laenap wetem Baebol long wol blong haos blong hem.—Rom 14:13.
Plante long ol pija blong Krisendom oli soem wan laet we i goraon long hed blong Jisas, Meri, ol enjel, mo “ol tabu man.” Oli kolem samting ya ‘halo.’a ?Halo i stat olsem wanem? Buk ya The Catholic Encyclopedia (1987), i talem se, “Stampa blong hem i no Kristin, from we ol hiten man blong dro mo katem pija oli stap yusum samting ya blong soem bigfala ona mo paoa blong ol defren god blong olgeta.” Mo tu, long buk ya blong Bamber Gascoigne, The Christians, i gat wan foto blong wan god blong san wetem ‘halo.’ Foto ya oli tekem long ‘Capitoline Museum’ long Rom. Ol hiten man blong Rom oli stap wosip long god ya. Biaen, Gascoigne i eksplenem se, “Kristin i tekem fasin ya blong droem pija wetem ‘halo blong san.’ ” Yes, ‘halo’ i joen wetem fasin blong hiten wosip long san.
?I stret blong hangem ol pija blong Baebol we i gat ol saen blong ol hiten wosip long aedol insaed long haos blong wan Kristin? No gat. Baebol i givim advaes se: “?Olsem wanem haos blong God i gat ples blong ol narafala god oli save stap insaed? . . . Mo bakegen, Hae God i talem se ‘From samting ya, yufala i mas gowe long olgeta, yufala i mas stap yufala nomo, olgeta oli mas stap olgeta nomo. Yufala i no save go joen long ol samting ya we oli no klin, nao bambae mi mi glad blong tekem yufala.”—2 Korin 6:16, 17.
Taem we ol yia i pas, ol man we oli stap talem se oli Kristin oli no moa tingbaot advaes olsem. Fasin blong agensem trutok i stat, olsem we Jisas mo ol aposol blong hem oli bin talemaot finis. (Matyu 24:24; Ol Wok 20:29, 30; 2 Pita 2:1) I no longtaem afta long yia 300 K.T., Constantine, empera blong Rom i stanemap fasin blong gyaman Kristin, skul we i joen long Gavman. Nao fulap hiten man oli stap talem se oli kam “Kristin.” Wan samting we oltaem oli stap mekem hemia fasin blong wosip long ol pija blong ol empera. Oli stap hangem ol pija blong ol bubu blong olgeta mo ol haeman tu insaed long haos blong olgeta. Long buk blong John Taylor, (Icon Painting) hem i eksplenem se, “Long saed blong wosip long ol empera, ol man oli stap wosipim pija blong hem we oli pentem long kaliko mo we oli katem long wud, mo taem oli stat blong wosip long empera olsem i isi nomo blong oli go moa blong wosip long ol pija.” Olsemia nao, fasin blong wosip long ol pija blong Jisas, Meri, ol enjel, mo “ol tabu man” i tekem ples blong hiten wosip long ol pija.
?Olsem Wanem Ol Lida Blong Skul Oli Agri Long Samting Ya?
The Encyclopedia of Religion i talem se ol lida blong jyos oli yusum olfala fasin ya blong toktok olsem ol hiten man. Ol man olsem Plutarch Dio Chrysostom, Maxim we i man Taea, Celsus, Porphyry, mo Julian, olgeta oli talem stret se ol aedol oli no gat laef. Be ol hiten man ya oli talem se fasin ya blong yusum ol aedol i blong givhan long olgeta blong oli mekem wosip long ol god ya blong olgeta we man i no save luk. Wan man Rasia we i katem ol pija, Leonide Ouspensky i talemaot long buk blong hem, The Meaning of Icons, i se: “Ol Mama Jyos oli yusum waes toktok blong ol man Gris olsem wan tul, oli tekem save blong olgeta mo lanwis blong olgeta i go insaed long skul blong Kristin.”—Lukluk Kolosi 2:8.
Plante man oli faenem i had blong kasem save from wanem ol skul oli stap wosip long ol pija. John Taylor i talem long buk blong hem Icon Painting se “Fasin blong wosip long pija we i saen blong hem, no fasin blong wosip long pija hem wan . . . i sem mak nomo, ol man we oli gat gudfala edukesen nomo oli stap talem se tufala fasin ya i defren.”
Be long narasaed, i isi nomo blong kasem save long wanem Baebol i talem long saed blong ol pija we ol skul oli stap yusum. Traem tingbaot Emilia, we hem i stap laef long Joanesbeg, Saot Afrika. Hem i wan woman we i givim ful laef blong hem long skul Katolik mo hem i stap nildaon mo prea fored long ol pija. Nao, wan long ol Wetnes blong Jeova i kam kilkilim doa blong hem. Hem i glad blong luk se insaed long wan Baebol long lanwis blong Potugal, God i gat nem, hemia Jeova. (Ol Sam 83:18, Almeida) Taem hem i stap stadi Baebol, hem i askem se: “?Wanem samting mi mas mekem blong Jeova i glad long mi?” Wetnes i poenem ol pija we oli stap hang long wol mo i askem hem blong ridim Ol Sam 115:4-8. Long naet ya nomo taem hasban blong hem i kam long haos, Emilia i talem long hem se hem i wantem blong tekemaot olgeta pija blong hem. Man blong hem i agri. Long nekis dei, hem i talem long tufala pikinini blong hem, Tony mo Manuel blong tufala i brekem ol pija long ol smol pis mo bonem olgeta. Tede 25 yia biaen, ?Emilia i sore from samting ya we hem i mekem? No gat. Be, hem wetem famle blong hem, oli givhan long plante man we oli stap raonabaot long hem blong oli kam man blong wosip long Jeova.
Ol ekspiryens olsem oli stap kamaot oltaem. Olsem wan frut we i kamaot from wok blong mekem disaepol we ol Wetnes blong Jeova oli stap mekem long olgeta ples long wol, plante milyan man oli stap lanem olsem wanem blong mekem wosip long God “long speret mo long trutok.” Yu tu yu save kasem blesing long nambawan rod ya blong wosip, from we Jisas i talem se, “Papa i stap lukaot ol man olsemia, blong oli mekem wosip long hem.”—Jon 4:23, 24, NW.
[Futnot]
a Halo—wan pija blong laet we i goraon long hed blong wan man.
[Tok Blong Pija Long Pej 26]
Czar Nicholas 2 i blesem ol ami blong hem wetem wan pija
[Credit Line]
Photo by C.N.