Faet Agens Long Sin We i Holemtaet Ol Man
‘Sipos tingting blong man i fas gud long ol rabis fasin we bodi nomo blong hem i wantem, bambae hem i ded from. Be sipos tingting blong man i fas gud long ol gudfala fasin we tabu speret i wantem, bambae hem i gat laef mo pis from.’—ROM 8:6.
1. ?Wanem nao tingting blong God taem hem i wokem ol man?
‘NAO God i mekem man, mo man ya i tekem fasin blong hem, i olsem pija blong hem stret. Fastaem, hem i mekem tu man nomo, wan we i man mo wan we i woman.’ (Jenesis 1:27) Wan pija i soem wan samting no plan blong wan samting. Olsem nao, God i mekem ol man blong oli soemaot ol gudgudfala fasin blong hem. Taem oli stap soemaot ol fasin blong God—olsem lav, gudfala fasin, stret fasin, mo fasin blong tingbaot ol samting long saed blong speret—long olgeta wok blong olgeta, oli presem mo givim ona long Man ya we i wokem olgeta samting, mo olgeta tu oli kasem fasin glad mo oli haremgud.—1 Korin 11:7; 1 Pita 2:12.
2. ?Olsem wanem faswan man mo woman tufala i mestem mak?
2 Tufala faswan man mo woman, we God i mekem tufala i stretgud olgeta, tufala i reregud long wok ya. Olsem ol glas blong lukluk fes, we oli saenemgud, tufala i naf blong soemaot ol gudfala fasin blong God long fasin we i bigwan mo wetem strong bilif. Be, tufala i mekem we pija ya i no moa saengud taem tufala i jusum blong no obei long God, Man ya we i wokem tufala. (Jenesis 3:6) Afta long taem ya, tufala i no moa save soemaot ol fasin blong God long fasin we i stretgud olgeta. Nao tufala i stap longwe long gudfala fasin blong God, tufala i mestem risen from wanem God i mekem tufala olsem pija blong hem. Samting ya i minim se, tufala i mekem sin.a
3. ?Wanem trufala fasin blong sin?
3 Samting ya i givhan long yumi blong kasem save long trufala mining blong sin, we i spolem man blong i no moa olsem wan pija blong God we i soemaot ol gudfala fasin blong hem. Sin i mekem we man i no tabu, hemia se, man i no klin mo i kam doti long saed blong speret mo fasin. Olgeta man, we oli kamaot long Adam mo Iv, oli bon long sin olsem we oli no klin, oli no kasem mak we God i wantem se oli kasem olsem ol pikinini blong hem. ?Wanem frut i kamaot biaen? Baebol i eksplenem se: “Bifo, fastaem olgeta, wan man nomo i statem fasin blong sin long wol ya. Mo from we hem i mekem sin, hem i ded. Be frut blong samting ya, hemia we ol man oli stap ded, from we olgeta oli mekem sin.”—Rom 5:12; skelem Aesea 64:6.
Sin i Holemtaet Ol Man
4-6. (a) ?Tede ol man oli tingbaot sin olsem wanem? (b) ?Wanem frut blong tingting long saed blong sin?
4 Plante man tede oli no tingbaot olgeta olsem we oli no klin, oli doti, no oli fulap long sin. Yes, tok ya sin, i olsem wan tok we kolosap ol man oli no moa talem. Maet oli talem tok ya mastik, ol fasin we oli no waes, mo fasin blong no skelemgud. ?Be oli save yusum tok ya sin? !Kolosap i no gat nating! Sem mak long olgeta we oli stap talem se oli bilif yet long God, oli ting se “ol tijing blong God oli olsem ol bilif long saed blong gudfala fasin bitim ol loa long saed blong gudfala fasin, ‘10 advaes’ bitim 10 komanmen,” olsem Alan Wolfe, wan tija long saed blong fasin joen blong ol man, i talem.
5 ?Wanem frut blong tingting olsem? Ol man oli no bilif no, oli no wantem save nating, se i rili gat fasin ya blong sin. Samting ya i mekem se ful sosaeti blong man oli no gat klia tingting nating long ol samting we oli stret mo ol samting we oli no stret, ale oli harem se oli fri blong mekem fasin we olgeta nomo oli wantem mo oli no nid blong talemaot long eni man from wanem oli mekem samting we oli jusum blong mekem. Ol man olsem, oli ting se sipos oli haremgud long samting we oli mekem, hemia nao rod blong luksave sipos samting ya i stret no i no stret.—Proveb 30:12, 13; skelem Dutronome 32:5, 20.
6 Eksampel, long wan program long televisin we oli askem kwestin long ol man, oli askem ol yangfala blong talemaot tingting blong olgeta long ol seven bigfala sin.b Wan yangfala we i joen long program ya i talem se, “Fasin flas i no wan sin. I stret blong tinghae long yu wan.” Long saed blong fasin les, narafala i talem se: “I gud blong les. . . . Samtaem i gud blong stap spel blong tekem taem blong haremgud.” Man ya we i stap toktok long televisin i mekem wan sot toktok se: ‘Seven bigfala sin ya oli no olsem ol rabis fasin be, defren nao, oli ol fasin we oli stap pusum olgeta man blong wol, we oli save mekem man i harem nogud mo man i save harem gud tumas long olgeta tu.’[3] Yes, ol man oli no moa tokbaot sin, sem mak nao, oli no moa harem nogud long ol rong we oli mekem tu, from we samting we i tru se, filing ya blong harem nogud long rong we oli mekem i narakaen long filing blong harem gud.—Efesas 4:17-19.
7. ?Baebol i talem se sin i mekem wanem long ol man?
7 Long klia fasin, Baebol i talem samting we i defren olgeta long tingting ya, i se: “Olgeta evriwan oli mekem nogud finis, mo oli stap longwe long ol gudgudfala fasin blong God.” (Rom 3:23) Aposol Pol tu i talemaot se: “Mi mi save finis we fasin blong mekem ol gudgudfala samting, hem i no stap long tingting blong mi nating. Mi mi min se i no fasin blong mi we mi man, blong mi mekem ol gudgudfala samting. From we i tru, mi gat tingting blong mi, se mi wantem mekem ol gudgudfala fasin, be mi no naf blong mekem. Nao oltaem mi no mekem ol gudgudfala fasin ya we mi wantem mekem, be mi stap mekem ol rabis fasin ya, we mi no wantem mekem nating.” (Rom 7:18, 19) Pol i no talem samting ya blong soem se hem i sore long hem wan bakegen. Be hem i talem, from we hem i luksave fulwan olsem wanem ol man oli sot long ol gudgudfala fasin blong God, ale hem i harem nogud tumas long sin we i holemtaet ol man. Hem i talem se, “Man, mi mi no save harem gud nating. ?Hu man we bambae i save pulumaot mi long laef ya we i stap holemtaet mi, we bambae mi ded from?”—Rom 7:24.
8. ?Yumi mas askem wanem kwestin long yumi wanwan? ?From wanem?
8 ?Wanem tingting blong yu long samting ya? Maet yu agri se from we yu tu yu kamaot long laen blong Adam, yu yu olsem ol narafala man we oli no stret gud olgeta. ?Be olsem wanem save ya i gat paoa long tingting blong yu mo fasin blong laef blong yu? ?Yu yu agri nomo se laef i olsem, ale yu gohed blong mekem wanem we yu wantem mekem? ?No yu yu stap traehad oltaem blong agensem strong, sin ya we i stap holemtaet ol man, yu stap traehad blong soem klia ol gudgudfala fasin blong God long olgeta samting we yu mekem? I impoten tumas we wanwan long yumi i tinghevi long samting ya from we Pol i talem se: ‘Olgeta we oli stap mekem ol rabis fasin we bodi nomo blong olgeta i wantem, tingting blong olgeta ya i fas gud long ol rabis fasin ya. Be olgeta we oli stap mekem ol gudfala fasin we tabu speret i wantem, tingting blong olgeta ya i fas gud long ol gudfala fasin. Sipos tingting blong man i fas gud long ol rabis fasin we bodi nomo blong hem i wantem, bambae hem i ded from. Be sipos tingting blong man i fas gud long ol gudfala fasin ya we tabu speret i wantem, bambae hem i gat laef mo pis from.’—Rom 8:5, 6.
Ol Rabis Fasin We Bodi Nomo i Wantem
9. ?From wanem i olsemia se ‘tingting we i fasgud long ol rabis fasin we bodi nomo i wantem bambae i givim ded’?
9 ?Pol i minim wanem taem i talem se ‘ol rabis fasin we bodi nomo blong man i wantem, bambae oli givim ded long hem’? Tok ya “bodi,” plante taem Baebol i yusum blong tokbaot man we i no stretgud olgeta, i ‘bon wetem sin’ olsem wan we i kamaot long laen blong Adam we i no bin obei long God. (Ol Sam 51:5; Job 14:4) Taswe, Pol i leftemap tingting blong ol Kristin blong no putum tingting blong olgeta long ol fasin we oli save pulum olgeta blong mekem sin, ol filing blong bodi we oli pusum olgeta, mo ol samting we ol sinman oli wantem, ol tingting long saed blong bodi. ?From wanem? Long narafala ples, Pol i talem long yumi ol rabis fasin we bodi nomo blong man i wantem mo biaen i givim woning ya se: “Ol man we oli stap mekem ol fasin ya, bambae oli no save go insaed long nyufala wol ya we God i king long hem.”—Galesia 5:19-21.
10. ?“Tingting” i minim wanem?
10 Be fasin blong tingting long samting i defren olgeta long fasin blong mekem samting ya, ?i tru? Yes, fasin blong tingbaot samting i no lidim yu oltaem blong mekem samting ya. Be, tingting we yumi stap tokbaot i minim moa bitim wan tingting we i jes pastru long maen blong yumi nomo. Pol i yusum Grik tok ya phroʹne·ma, mo i minim “fasin blong tingting, maen (we i fasgud long wan samting), . . . mak we man i wantem kasem, strong tingting blong kasem samting, traehad long wan rod.”[5] From samting ya, ‘rabis fasin we bodi nomo blong man i wantem’ i minim se ol samting we bodi blong man i wantem oli lidim hem, hem i tingbaot olgeta nomo, oli bos long hem mo oli pusum hem.—1 Jon 2:16.
11. ?Olsem wanem Ken i tingting long ol rabis fasin we bodi nomo i wantem, mo wanem frut i kamaot from?
11 Samting we i soemaotgud poen ya, hemia fasin we Ken i folem. Taem fasin jelas mo kros i kam antap long hat blong Ken, Jeova God i givim woning long hem se: “?From wanem yu yu kros olsem? ?Weswe fes blong yu i kam nogud olsem? Sipos fasin blong yu i stret, bambae mi mi glad long yu, be fasin blong yu i no stret. Mo from we fasin blong yu i no stret, fasin nogud ya blong yu i olsem wan wael anamol we i stap kolosap long doa, i rere blong kakae yu. Fasin nogud ya i wantem tumas blong winim yu, be yu yu mas winim hem.” (Jenesis 4:6, 7) Ken i gat wan disisen blong mekem. ?Bambae hem i ‘tanem tingting blong hem blong mekem i stret,’ hemia blong putum tingting, kasem mak, mo wantem blong mekem samting we i gud? ?No bambae hem i gohed blong tingbaot samting we bodi nomo i wantem mo letem tingting blong hem i stap long ol nogud fasin we oli stap haed long hat blong hem? Olsem we Jeova i eksplenem, sin i “stap kolosap long doa,” i stap wet blong kasem Ken mo spolem hem sipos bambae hem i letem. Ken i no agensem mo ‘winim’ ol samting we bodi nomo i wantem, be hem i letem ol samting ya oli bos long hem—gogo hem i kasem bigfala trabol.
12. ?Yumi mas mekem wanem blong no “folem rod blong Ken”?
12 ?Olsem wanem long yumi tede? I tru yumi no wantem “folem rod blong Ken,” olsem we Jud i harem nogud blong talem long saed blong samfala Kristin blong faswan handred yia. (Jud 11) Yumi neva mas mekem eskyus mo ting se i oraet nomo sipos yumi haremgud smol long ol samting we bodi i wantem no sipos yumi brekem ol stret rul sam samtaem nomo. Yumi mas gat defren fasin, yumi mas kwik blong luksave eni samting we i no stret long ae blong God mo we i save spolem yumi, we maet i bin kam insaed long hat mo tingting blong yumi, mo karemaot kwiktaem bifo i go dip insaed long hat blong yumi. Fasin blong agensem strong sin we i stap holemtaet ol man i mas stat insaed long yumi.—Mak 7:21.
13. ?Olsem wanem ‘ol samting we ol man wanwan oli wantem’ oli save traem mo pulum olgeta?
13 Eksampel, maet yu lukluk smol long wan faet no wan nogud samting we i kamaot no luk wan samting we i pulum yu kwiktaem blong tingbaot wan samting we i no stret no we i pulum filing blong yu. Maet wan pija long wan buk no wan nyuspepa, wan pija long video no televisin, wan toktok long notis bod we i blong pulum man blong pem wan samting, no maet wan samting we i rili hapen long laef. Yu yu no nid blong fraet long samting ya nomo, from we i save kamaot—mo i tru, i stap kamaot. Be, pija ya no samting we yu luk, nating se yu luk smoltaem nomo, i save stap longtaem long tingting mo i save kamaot bakegen oltaem. ?Yu yu mekem wanem taem samting ya i kamaot? ?Yu yu kwik blong agensem tingting ya mo tekemaot long tingting blong yu? ?No yu letem blong i stap long tingting blong yu, maet yu gobak bakegen long samting we i bin kamaot, evritaem we tingting ya i kasem yu? Sipos yu mekem laswan samting ya, yu mekem wan denja i kamaot se bambae yu stat folem rod ya we Jemes i tokbaot: ‘Ol samting blong traem man oli save kam strong long hem taem hem i wantem ol samting nogud, nao fasin ya blong wantem ol samting nogud i kasem hem, i pulum hem i foldaon long sin. Be taem hem i wantem tumas ol samting nogud, fasin ya bambae i kam bigfala moa long hem, nao bambae man ya i stap mekem ol samting nogud from. Mo taem hem i stap mekem sin, fasin ya tu bambae i kam bigwan moa long hem, nao bambae man ya i ded from.’ Hemia from wanem Pol i talem se: ‘Sipos tingting blong man i fas gud long ol rabis fasin we bodi nomo blong hem i wantem, bambae hem i ded from.’—Jemes 1:14, 15; Rom 8:6.
14. ?Yumi stap fesem wanem evri dei, mo yumi mas mekem olsem wanem?
14 Yumi stap laef long wol we i stap leftemap nogud fasin long saed blong seks, raf fasin, mo fasin blong wantem tumas ol samting long saed blong bodi—ol fasin ya oli stap klia mo oli kamaot oltaem long ol buk, ol nyuspepa, ol video, ol program blong televisin, mo ol myusek we plante man oli laekem—taswe ol rong tingting mo advaes oli sutum yumi evri dei. ?Samting ya i gat wanem paoa long yu? ?Yu yu haremgud long samting ya mo yu harem se i fani? ?No yu yu filim olsem stret man ya Lot, “we i stap harem nogud tumas from ol fasin nogud we ol rabis man oli stap mekem . . . i stap harem nogud from ol samting blong brekem loa we olgeta oli stap mekem”? (2 Pita 2:7, 8) Blong winim faet ya blong agensem sin we i holemtaet ol man, yumi nidim blong mekem disisen olsem man blong raetem Ol Sam i mekem: ‘Neva bambae mi putum ol nogud fasin long fored blong ae blong mi. Mi mi no laekem nating wok blong olgeta ya we oli gowe long yu, bambae mi no save go joen wetem olgeta.’—Ol Sam 101:3.
Tingting Long Saed Blong Speret
15. ?Wanem help yumi gat blong agensem sin we i stap holemtaet yumi?
15 Samting we i save halpem yumi blong faetem sin we i stap holemtaet ol man, hemia nao samting we Pol i gohed blong talem: ‘Be sipos tingting blong man i fas gud long ol gudfala fasin ya we tabu speret i wantem, bambae hem i gat laef mo pis from.’ (Rom 8:6) Taswe, yumi no mas letem ol samting long saed blong bodi oli bos long yumi, be yumi mas letem tabu speret i gat paoa long tingting blong yumi mo haremgud long ol samting long saed blong speret. ?Wanem ol samting ya? Long Filipae 4:8, Pol i mekem lis blong olgeta: “Ol brata mo sista. Hemia las tok blong mi. I gat ol fasin i stap we oli stret gud, mo we i stret nomo blong yumi presem olgeta. Mo yufala i mas putum tingting blong yufala i stap strong long ol fasin we oli tru, mo ol fasin we oli hae, mo ol fasin we oli stret, mo ol fasin we oli klin gud, mo ol fasin we oli mekem yumi harem gud mo ol fasin we ol man oli stap ona long olgeta.” Nao yumi luklukgud long ol samting ya mo kasem save moa long wanem we yumi mas gohed blong tingting long hem.
16. ?Pol i leftemap tingting blong yumi blong ‘putum tingting blong yumi i stap strong’ long ol wanem fasin, mo wanem mining blong olgeta wanwan?
16 Fastaem, Pol i raetemdaon eit gudfala fasin. I tru, yumi save se ol Kristin oli no tingting oltaem long ol samting long Baebol mo ol tijing nomo. I gat plante defren gudfala samting no ol stampa kwestin we yumi save putum tingting blong yumi long olgeta. Be bigfala samting se oli mas laenap wetem ol gudfala fasin we Pol i tokbaot. I stret we yumi tingtinggud long wanwan long “ol fasin ya” we Pol i tokbaot. Naoia yumi traem lukluk long olgeta wanwan.
◻ “Tru” i minim moa bitim we wan samting i tru no i gyaman. I minim tru fulwan, strong blong mekem ol samting we oli stret, mo man i save trastem, samting we i rili tru, i no jes luk olsem we i tru.—1 Timote 6:20.
◻ “Hae” i go long ol fasin we oli soemaot ona mo ful respek. I pulum man blong tinghevi long wan samting, fasin we i hae, i nambawan, mo i gat ona bitim we i doti mo i nogud.
◻ “Stret” i minim kasem mak we God i putum, i no mak we man i putum. Ol man blong wol oli fulumap tingting blong olgeta wetem ol plan we oli no stret, be yumi mas tingbaot mo haremgud tumas long ol samting we oli stret long ae blong God.—Skelem Ol Sam 26:4; Emos 8:4-6.
◻ “Klin” i minim klin mo tabu i no long saed blong fasin nomo (seks mo ol narafala fasin) be tu long tingting mo long ol filing we oli pusum yumi. Jemes i talem se, “Fasin blong man we i kasem waes long heven, hem i narafala. Nambawan samting blong hem, laef blong hem i klin gud.” Jisas, we fasin blong hem i “klin,” hemia nao eksampel we i stret gud olgeta blong yumi folem.—Jemes 3:17; 1 Jon 3:3.
◻ “Mekem yumi haremgud” i minim fasin we i pusum mo i mekem se yumi wantem blong soem lav. Yumi mas “givgivhan long yumi blong mekem yumi strong blong laekem ol man, mo blong mekem ol gudfala fasin,” bitim we yumi putum tingting blong yumi long ol samting we oli leftemap fasin ya blong no laekem narafala man, tingting nogud long narafala, mo fasin blong rao.—Hibrus 10:24.
◻ “Ol man oli stap ona long olgeta” i no minim ol fasin we oli givim “gudnem” no “mekem gudfala ripot” nomo, be tu, ol samting we oli leftemap tingting mo mekem man i strong. Yumi putum tingting blong yumi long ol samting we oli gud mo oli leftemap tingting, bitim ol samting we oli daonem man mo mekem hem i harem nogud.—Efesas 4:29.
◻ “Stretgud” i minim “fasin we i gud” no “nambawan fasin,” be i save minim eni samting we i nambawan. Taswe, yumi save luksave ol nambawan fasin, ol samting we i stret blong presem, mo ol wok we ol narafala oli mekem we oli laenap wetem mak we God i putum.
◻ “Yumi presem olgeta” i minim ol fasin we yumi presem olgeta sipos God i presem olgeta no sipos wan man no wan samting we God i agri long hem i presem olgeta.—1 Korin 4:5; 1 Pita 2:14.
Promes Blong Laef Mo Pis
17. ?Wanem ol blesing oli kamaot from ‘tingting we i fasgud long ol gudfala fasin we tabu speret i wantem’?
17 Taem yumi folem advaes blong Pol mo yumi ‘putum tingting blong yumi i stap strong long ol fasin ya,’ bambae yumi mekem tingting blong yumi i fasgud long ol gudfala ‘fasin we tabu speret i wantem.’ Blesing blong laef i no frut ya nomo we i kamaot, hemia laef blong olwe long nyufala wol we God i promes long hem, be tu blesing blong pis. (Rom 8:6) ?From wanem? From we samting ya bambae i blokem tingting blong yumi long ol rabis paoa blong ol samting long saed blong bodi we i save pulum yumi, mo yumi no moa harem nogud bitim mak long bigfala faet ya we i stap gohed bitwin ol samting long saed blong bodi mo ol samting long saed blong speret, olsem we Pol i talem. Taem yumi agensem ol samting blong bodi we oli save pulum yumi, yumi kasem pis wetem God tu from we ‘sipos tingting blong man i fas gud long ol rabis fasin we bodi nomo blong hem i wantem, bambae hem i kam olsem enemi blong God nao.’—Rom 7:21-24; 8:7.
18. ?Setan i stap mekem wanem faet, mo olsem wanem yumi save winim faet ya?
18 Setan mo ol man blong hem oli stap mekem evri samting we oli save mekem blong mekem se yumi kam doti, nao yumi no moa soemaot ol gudfala fasin blong God. Oli traem blong kam bos long tingting blong yumi taem oli fulumap tingting blong yumi wetem ol samting we bodi nomo i wantem, from oli save se samting ya bambae i lidim man blong kam olsem enemi blong God mo blong ded. Be yumi save winim faet ya. Olsem Pol, yumi tu i save talem strong: ‘Tangkyu tumas long God, tru long Jisas Kraes Masta blong yumi,’ from we hem i givim ol samting we yumi nidim blong faet agens long sin we i holemtaet ol man.—Rom 7:25.
[Ol futnot]
a Kolosap oltaem Baebol i yusum Hibru veb ya cha·taʼʹ mo Grik veb ya ha·mar·taʹno blong talem “sin.” Tufala tok ya i minim “mestem,” we i karem tingting ya blong mestem no blong no kasem mak.
b Longtaem finis i kam, tingting i stap se seven bigfala sin ya oli fasin flas, fasin blong wantem kasem samting we i blong narafala man, fasin blong wantem haremgud oltaem long saed blong bodi, fasin jelas, fasin blong kakae tumas, kros, mo fasin les.
?Yu Yu Save Eksplenem?
◻ ?Wanem ya sin, mo olsem wanem sin i save holemtaet wan man?
◻ ?Olsem wanem yumi save faet agensem ‘tingting we i fasgud long ol rabis fasin we bodi nomo i wantem’?
◻ ?Yumi save mekem wanem blong gat ‘tingting we i fasgud long ol gudfala fasin we tabu speret i wantem’?
◻ ?Olsem wanem nao ‘tingting we i fasgud long ol gudfala fasin we tabu speret i wantem’ i givim laef mo pis?
[Tok blong pija long pej 15]
Ken i letem ol samting we bodi i wantem oli lidim hem gogo oli spolem hem
[Tok blong pija long pej 16]
Putum tingting long ol gudfala fasin we tabu speret i wantem bambae i givim laef mo pis