Wokhad Blong Sevem Famle Blong Yu

‘Yufala i mas gohed blong stretem olgeta, mo blong trenem tingting blong olgeta olsem we Jeova i wantem.’​—⁠EFESAS 6:⁠4.

1, 2. ?Wanem ol problem we ol papa mama oli fesem tede?

WAN magasin we ol man oli savegud long hem, i talem se samting ya we hem i stap tokbaot, i olsem wan revolusen.a Hem i stap tokbaot ol jenis we i mekem man i fraet, we oli kamaot long famle long ol yia we oli jes pas. Ol jenis ya oli kamaot from we “divos, mared bakegen, divos bakegen, pikinini i bon long papa mama we tufala i no mared, mo ol nyufala wari insaed long ol famle we oli stap wanples, oli go antap bitim mak.” Yumi no sapraes se bambae i gat ol wari mo ol trabol olsem, from we Baebol i talem se ol man bambae oli fesem ‘ol hadtaem’ long ‘ol Lasdei ya.’​—⁠2 Timote 3:​1-5.

² Tede ol papa mama oli fesem ol hadtaem we ol man bifo oli no save. Nating se sam papa mama we oli stap long medel blong yumi oli stap tijimgud ol pikinini blong olgeta long ol rod blong God stat ‘taem oli pikinini yet,’ plante famle oli jes stat nomo blong “folem trutok.” (2 Timote 3:15; 3 Jon 4) Maet ol pikinini blong olgeta oli bigwan finis taem papa mama i stat blong tijim olgeta long ol rod blong God. Antap moa, namba blong ol famle we i gat papa no mama nomo i stap wetem olgeta mo ol famle we papa no mama i mared bakegen, i kam antap bigwan long medel blong yumi. Nating se yu yu kasem wanem kaen problem, aposol Pol i givim advaes ya se: “Yufala i mas gohed blong stretem olgeta, mo blong trenem tingting blong olgeta olsem we Jeova i wantem.”​—⁠Efesas 6:⁠4, NW.

Ol Kristin Papa Mama Mo Ol Wok Blong Olgeta

3, 4. (a) ?Wanem ol samting we i mekem se wok blong ol papa i no olsem bifo? (b) ?From wanem ol Kristin papa oli mas go moa bitim we oli givim kakae nomo long famle blong olgeta?

³ Tingbaot se ol tok blong Pol long Efesas 6:4 i go fastaem long “ol papa.” Wan man blong raetem ol buk i talem se long taem bifo, “wok blong ol papa i blong tijimgud ol pikinini long saed blong ol fasin blong laef mo long saed blong speret; i wok blong papa blong lukaotgud long pikinini long saed blong edukesen. . . . Be taem wok blong ol faktri i kam antap bigwan, samting ya i finisim gudfala fasin fren ya bitwin ol papa mo ol pikinini blong olgeta; ol papa oli livim ol plantesin mo ol stoa blong olgeta, oli livim ol famle blong olgeta blong go wok long ol faktri, mo biaen long ol ofis. Ol mama oli tekem plante wok we ol papa oli mekem bifo. Ale tok ya papa i kam olsem wan nem nomo be i no moa joen wetem wok we hem i mas mekem.”

⁴ Ol Kristin man: Yufala i no mas tingbaot yufala olsem man blong givim kakae nomo long famle blong yufala, ale yufala i lego ol waef blong yufala blong oli trenem mo tijim ol pikinini blong yufala. Proveb 24:27 i talem long ol papa long taem bifo, i se: “Mekemrere wok blong yu afsaed long haos, mo mekem i rere long yu wan long ples blong wokem garen. Biaen bambae yu mas bildimap famle blong yu tu.” Tede tu, yu olsem wan man blong wok, maet yu nidim blong wok plante haoa mo wokhad blong kasem ol samting blong laef. (1 Timote 5:⁠8) Be biaen, plis tekem taem blong “bildimap famle blong yu”​—⁠long saed blong filing mo long saed blong speret.

5. ?Olsem wanem ol Kristin waef oli save wok blong sevem ol famle blong olgeta?

⁵ Ol Kristin waef: Yufala tu i mas wokhad blong sevem famle blong yufala. Proveb 14:1 i talem se: “Woman we i waes i stap bildimap famle blong hem.” From we yu mo hasban blong yu yutufala i mared finis, yutufala i serem responsabiliti ya blong trenem ol pikinini blong yutufala. (Proveb 22:⁠6; Malakae 2:14) Samting ya i joen wetem fasin ya blong stretem ol pikinini blong yu, mekemrere olgeta blong go long ol Kristin miting mo long wok blong prij, no mekem famle stadi taem hasban blong yu i no save mekem. Mo tu, yu yu save mekem plante samting blong tijim ol pikinini blong yu long ol wok long haos, ol gud fasin, klin bodi, mo plante narafala samting we oli save givhan long olgeta. (Taetas 2:⁠5) Taem hasban mo waef tufala i wok wanples long rod ya, oli save kamgud moa long wok blong olgeta blong lukaotgud long ol nid blong ol pikinini blong olgeta. ?Wanem sam long ol nid ya?

Lukaotgud Long Ol Nid Blong Olgeta Long Saed Blong Filing

6. ?Wanem ol wok we ol mama mo papa oli mekem blong givhan long ol pikinini blong olgeta blong gruapgud long saed blong filing?

⁶ ‘Taem wan mama i laekem tumas ol pikinini blong hem,’ oli harem se oli sef, oli no fraet, oli kasem lav. (1 Tesalonaeka 2:7; Ol Sam 22:⁠9) Bighaf blong ol mama oli wantem tumas blong soemaot lav mo fasin kea long ol pikinini blong olgeta. Profet Aesea i askem se: “?Wan waef i save fogetem pikinini blong hem, blong i no moa sore long boe we i kamaot long bel blong hem?” (Aesea 49:15) Taswe ol mama oli gat wan impoten wok blong mekem blong halpem ol pikinini blong olgeta blong gruapgud long saed blong filing. Be, ol papa tu oli gat wan impoten wok long saed ya. Paul Lewis, wan tija long saed blong famle, i talem se: “Mi neva harem wan man we i wok blong givhan long ol famle we oli gat trabol, i talem se wan [stronghed] pikinini i gat gudfala fasin fren wetem papa blong hem. I no gat wan long plante handred pikinini.”

7, 8. (a) ?Wanem pruf i stap blong soem strong fasin joen blong Jeova God wetem Pikinini blong hem? (b) ?Olsem wanem ol papa oli save mekem fasin joen we i stanap long lav i kamaot wetem ol pikinini blong olgeta?

⁷ From samting ya, i impoten se sloslou ol Kristin papa oli wokem wan strong fasin joen we i stanap long lav wetem ol pikinini blong olgeta. Eksampel, tingbaot Jeova God mo Jisas Kraes. Long baptaes blong Jisas, Jeova i talemaot se: “Yu yu Pikinini blong mi we mi laekem yu tumas. Tingting blong mi i harem gud tumas long yu.” (Luk 3:22) !Smol tok ya i talemaot bigfala samting! Jeova (1) i toktok long Boe blong hem, (2) i talemaot klia we i laekem Jisas tumas, mo (3) i soemaot se hem i glad long Jisas. Be, i no taem ya nomo we Jeova i talemaot se hem i laekem Boe blong hem tumas. Biaen Jisas i talem long Papa blong hem se: “Yu laekem mi tumas, bifo olgeta, taem we wol ya i no stap yet.” (Jon 17:24) ?Oraet, be i rili tru se evri boe mo gel we oli obei oli nidim toktok, lav, mo fasin glad blong ol papa blong olgeta?

⁸ Sipos yu wan papa, maet i save givhan bigwan long yu blong mekem strong fasin joen we i stanap long lav wetem ol pikinini blong yu, sipos yu soemaot lav oltaem long olgeta long rod we i stret, tru long ol toktok mo fasin blong yu. I tru, i hadwok blong sam man blong soemaot filing blong olgeta, mo i hadwok moa sipos ol papa blong olgeta oli neva bin soemaot filing long olgeta taem oli pikinini. Be nating se i no isi, traehad blong yu blong soemaot lav long ol pikinini blong yu i save gat bigfala paoa long olgeta. Tingbaot, ‘fasin ya blong laekem ol man i stap leftemap tingting blong olgeta.’ (1 Korin 8:⁠1) Sipos ol pikinini blong yu oli harem se oli stap sef from we yu yu papa we yu soemaot lav, bambae oli wantem moa blong kam ‘ol trufala boe mo gel blong yu,’ mo bambae oli harem se i isi blong talemaot ol trabol blong olgeta long yu.​—⁠Proveb 4:⁠3.

Lukaotgud Long Nid Blong Olgeta Long Saed Blong Speret

9. (a) ?Olsem wanem ol papa mama long Isrel we oli fraetgud long God, oli lukaotgud long ol nid blong famle blong olgeta long saed blong speret? (b) ?Wanem ol jans we ol Kristin oli gat blong tijim ol pikinini blong olgeta long isi fasin?

⁹ Ol pikinini oli gat ol nid tu long saed blong speret. (Matyu 5:⁠3) Moses i givim advaes long ol papa mama long Isrel se: “Ol tok ya we mi mi stap talem long yu tede, bambae yu mas fasem olgeta long hat blong yu. Mo bambae yu mas tijim pikinini blong yu long hem, mo yu mas tokbaot olgeta taem yu stap sidaon long haos blong yu, taem yu wokbaot long rod, taem yu go slip, mo taem yu girap.” (Dutronome 6:​6, 7) Sipos yu yu wan Kristin papa mama, yu yu save tijim pikinini blong yu long plante samting, long isi fasin nomo, olsem, ‘taem yufala i wokbaot long rod.’ Taem yufala i pas long trak, pem ol samting long stoa, no wokbaot wetem ol pikinini blong yu long Kristin wok blong prij long olgeta haos wanwan, hemia i nambawan jans blong tijim olgeta long isi fasin. Ol taem blong kakae oli rili gudfala taem blong ol famle blong toktokgud tugeta. Wan mama i eksplenem se, “Mifala i yusum taem blong kakae blong tokbaot ol samting we oli kamaot long dei ya.”

10. ?From wanem samtaem famle stadi i wan problem, mo ol papa mama oli mas gat strong tingting long wanem samting?

¹⁰ Be, i nidim tu we yu putum wan stret taem blong tijim ol pikinini blong yu tru long Baebol stadi we yu mekem oltaem wetem olgeta. Yes, “krangke fasin i stap long hat” blong ol pikinini. (Proveb 22:15) Sam papa mama oli talem se ol pikinini blong olgeta oli save spolem famle stadi blong olgeta isi nomo. ?Olsem wanem? Oli save mekem olsem we oli taed mo oli no intres, no oli mekem ol samting blong pulum tingting i go long narafala samting (olsem ol rao wetem ol brata no sista blong olgeta), no oli mekem olsem we oli no save long ol stampa trutok blong Baebol. Sipos samting ya i gohed kasem wan mak we oli traem blong soemaot se tingting blong hu i strong moa, ale tingting blong papa mama nao bambae i mas strong moa. Ol Kristin papa mama oli no mas slakem tingting blong olgeta mo letem ol pikinini oli bos long famle.​—⁠Skelem wetem Galesia 6:⁠9.

11. ?Olsem wanem blong mekem se famle i haremgud moa long famle stadi?

¹¹ Sipos ol pikinini blong yu oli no glad long famle stadi, maet yu save jenisim sam samting. Eksampel, ?yu stap mekem stadi i kam olsem wan taem blong tokbaot bakegen ol rong we ol pikinini blong yu oli bin mekem long ol dei we oli jes pas? Maet i gud blong tokbaot ol problem olsem wetem ol pikinini wanwan long wan narafala taem. ?Yufala i stap mekem famle stadi oltaem? Sipos yu yu livim famle stadi blong luk wan samting we i kamaot long televisin no spot we yu laekem tumas, ating bambae ol pikinini blong yu oli no save tingting strong long stadi. ?Yu yu rili traehad mo yu smat long fasin blong yu blong stap lidim stadi? (Rom 12:⁠8) Yes, stadi i mas wan taem we evriwan oli glad long hem. Traem blong askem kwestin long evri pikinini blong mekem se olgeta evriwan oli joen long stadi. Toktok long gudfala saed blong ol samting mo leftemap tingting, talem sam gudfala toktok long ol pikinini blong yu blong soem se yu glad we oli joen long stadi. I impoten se yu no jes kavremap ol paragraf nomo, be traem blong kasem hat blong olgeta.​—⁠Proveb 23:⁠15.

Stretem Olgeta Long Stret Fasin

12. ?From wanem fasin stretem i no minim oltaem fasin blong kilim pikinini?

¹² Wan bigfala nid blong ol pikinini, i blong papa mama oli stretem olgeta. Olsem wan papa mama, yu yu mas putum sam stret rul we olgeta oli mas folem. Proveb 13⁠:24 i talem se: “Man we i holembak stik blong panis blong hem, hem i no laekem boe blong hem. Be man we i laekem boe blong hem tumas, hem bambae i lukaot hem blong stretem hem.” Be, Baebol i no minim se papa mama i mas yusum strap oltaem blong stretem ol pikinini. Proveb 8⁠:33 i talem se: “Lesin long fasin stretem,” mo se, “wan strong tok i gat moa paoa long wan man we i kasem save, i winim we yu kilim wan krangke man wan handred taem.”​—⁠Proveb 17:⁠10.

13. ?Wanem stret rod blong stretem pikinini?

¹³ Samtaem, maet i stret blong kilim pikinini blong stretem hem. Be, sipos papa mama i kros tumas, oli save kilim pikinini bitim mak mo i no save mekem gudfala frut i kamaot. Baebol i talem se: ‘Yufala ol papa, bambae yufala i no agensem ol pikinini blong yufala oltaem. From we sipos yufala i stap mekem olsem, bambae tingting blong olgeta i foldaon.’ (Kolosi 3:21) Yes, “fasin blong daonem man oltaem i save mekem man we i waes i mekem ol krangke samting.” (Eklesiastis 7:⁠7) Wan yangfala we papa mama i agensem hem oltaem i save rebel agensem ol stret rul. Taswe ol papa mama oli mas yusum ol vas blong Baebol blong stretem ol pikinini blong olgeta long stret fasin, oli mas strong be oli no mas bitim mak. (2 Timote 3:16) Blong stretem ol pikinini long fasin we God i glad long hem, yufala i mas stretem olgeta long fasin lav mo long kwaet fasin.​—⁠Skelem wetem 2 Timote 2:​24, 25.b

14. ?Ol papa mama oli mas mekem wanem sipos oli harem se oli no save kontrolem kros blong olgeta?

¹⁴ Yes i tru se, “plante taem yumi evriwan i mekem i no stret.” (Jemes 3:⁠2) Wan papa no mama we i laekem tumas ol pikinini blong hem, hem tu i save letem trabol we i kamaot i winim hem blong smoltaem, mo i save talem samting we i spolem pikinini no i save kros tumas. (Kolosi 3:⁠8) Sipos samting ya i kamaot, yu no mas stap kros no letem pikinini blong yu blong harem nogud tumas kasem taem san i godaon. (Efesas 4:​26, 27) Stretem bisnes ya wetem pikinini blong yu, talem sore long hem sipos i stret blong mekem olsem. (Skelem wetem Matyu 5:​23, 24.) Taem yu soemaot fasin daon olsem, samting ya i save givhan long yu mo pikinini blong yu blong joengud moa. Sipos yu harem se yu no save kontrolem kros blong yu mo bambae yu bitim mak, lukaot help long ol elda blong kongregesen.

Ol Famle We i Gat Papa No Mama Nomo Mo Ol Stepfamle

15. ?Olsem wanem blong halpem ol pikinini we papa no mama nomo i stap lukaot long olgeta?

¹⁵ Be, i no evri pikinini we i gat papa mo mama tufala i stap blong givhan long olgeta. Long Yunaeted Stet, 25 pesen blong olgeta pikinini, i gat papa no mama nomo i lukaot long olgeta. I gat plante ‘boe we papa blong olgeta i no stap wetem olgeta’ long ol taem blong Baebol, mo plante taem Baebol i tokbaot nid blong lukaotgud long olgeta. (Eksodas 22:22) Sem mak tede, ol Kristin famle we oli gat papa no mama nomo blong lukaot long olgeta oli fesem ol trabol mo hadtaem, be oli haremgud blong save se Jeova i ‘stap lukaot long ol pikinini we papa blong olgeta i no stap, mo long ol wido.’ (Ol Sam 68:⁠5) Ol Kristin oli kasem advaes blong “goraon long ol pikinini we oli no gat papa blong olgeta, mo long ol wido woman, blong givhan long olgeta long ol trabol we i kasem olgeta.” (Jemes 1:27) Ol brata mo sista long saed blong bilif, oli save mekem plante samting blong halpem ol famle we i gat papa no mama nomo i stap long hem.c

16. (a) ?Ol papa no mama we olgeta nomo oli lukaot long ol pikinini blong olgeta, oli mas mekem wanem blong givhan long famle blong olgeta? (b) ?From wanem maet i had blong stretem ol pikinini, be from wanem i impoten blong stretem olgeta?

¹⁶ Sipos yu yu wan papa no mama we yu nomo yu stap lukaot long ol pikinini blong yu, ?yu save mekem wanem blong givhan long famle blong yu? Yu yu nidim blong strong oltaem blong mekem famle Baebol stadi, go long ol miting, mo long wok blong prij. Be maet fasin blong stretem ol pikinini, i wan wok we i strong long yu. Maet yu yu stap harem nogud yet from hasban no waef blong yu we yu laekem hem tumas i ded. No maet yu save gat nogud filing no kros yet from we mared blong yu i brok. Sipos ol pikinini oli stap spenem sam taem wetem yu mo sam taem wetem hasban no waef blong yu, maet yu fraet se ol pikinini blong yu bambae oli laekem moa blong stap wetem hemia we i seraot no i divos long yu. Fasin olsem i mekem se i hadwok long saed blong filing blong yu blong stretem pikinini long gudfala fasin. Be Baebol i talem long yumi se “boe we oli letem hem i mekem ol samting we hem nomo i wantem, bambae i mekem mama blong hem i sem.” (Proveb 29:15) Taswe yu no mas letem tingting blong yu i foldaon from yu harem se trabol we i kamaot i fol blong yu nomo, yu kros long yu wan, no yu letem man no woman we yu mared wetem hem fastaem i spolem filing blong yu. Putum ol rul we oli no strong tumas mo oli no agensem olgeta bakegen. Yu mas strong blong folem ol rul blong Baebol.​—⁠Proveb 13:⁠24.

17. ?Olsem wanem wok blong ol memba blong famle wanwan i save kam we i no moa klia long famle we i gat papa no mama nomo i lukaot long hem, mo olsem wanem blong blokem samting ya?

¹⁷ Be ol trabol i save kamaot, sipos mama we hem nomo i stap lukaot long famle, i mekem boe blong hem i kam olsem papa we i tekem ples blong hasban blong hem​—⁠i kam masta blong haos⁠—​no sipos i mekem gel blong hem i kam olsem wan bigman we mama i stap talemaot olgeta problem blong hem long hem, i stap mekem i hevi tumas long gel ya from ol dip problem blong hem wan. I no stret blong mekem olsem mo i save mekem tingting blong pikinini i fasfas. Taem wok blong papa mama mo wok blong pikinini i no klia, fasin stretem i save brokdaon. Letem ol pikinini oli save se yu yu papa no mama. Sipos yu yu wan mama we yu nidim advaes blong Baebol, lukaotem advaes ya long ol elda no maet long wan olfala sista we hem i bigman long saed blong speret.​—⁠Skelem wetem Taetas 2:​3-5.

18, 19. (a) ?Wanem sam long ol problem we ol step famle oli fesem? (b) ?Olsem wanem ol papa mama mo ol pikinini long step famle oli save soemaot waes mo fasin luksave?

¹⁸ Ol step famled oli fesem ol trabol tu. Plante taem, ol step papa mama oli faenem se i had blong “laekem ol step pikinini kwiktaem.” Eksampel, ol step pikinini oli save harem nogud kwiktaem sipos i luk olsem we step papa no mama blong olgeta i mekem i moa gud long ol stret pikinini blong hem. (Skelem wetem Jenesis 37:​3, 4.) I tru, maet ol step pikinini oli stap harem nogud yet from we stret mama no papa blong olgeta i no moa stap wetem olgeta mo maet oli fraet se sipos oli laekem step papa no mama blong olgeta, i olsem we oli tanem baksaed long stret papa no mama blong olgeta. Taem step papa no mama i traem blong givim fasin stretem we pikinini i nidim, maet pikinini i agensem hem wetem kros tok ya se, ‘!Yu yu no stret papa no mama blong mi!’

¹⁹ Proveb 24:3 i talem se: “From fasin waes, wan famle i save kam strong moa, mo from fasin luksave hem i save stanap strong.” Yes, olgeta evriwan long step famle i nidim waes mo fasin luksave blong mekem se famle ya i stanap strong. Afta we sam taem i pas, ol pikinini oli mas akseptem trutok ya we plante taem i mekem olgeta oli harem nogud, se ol samting oli no moa sem mak olsem bifo. Maet ol step papa no mama tu oli mas lanem blong gat longfala tingting mo fasin sore, oli no mas kwik blong harem nogud taem i luk olsem we ol step pikinini oli no wantem olgeta. (Proveb 19:11; Eklesiastis 7:9) Bifo we yu stat blong mekem wok ya blong stretem wan step pikinini, wokem fasin fren wetem hem. Gogo kasem we fasin fren ya i kamaot, maet sam oli luk se i moa gud blong letem stret papa no mama blong pikinini i stretem hem. Taem fasin agens i kam antap, oli mas traehad blong toktokgud tugeta. Proveb 13⁠:10 i talem se, “Olgeta we oli toktokgud tugeta fastaem oli waes.”e

!Gohed Blong Wok Blong Sevem Famle Blong Yu!

20. ?Ol hed blong ol Kristin famle oli mas gohed blong mekem wanem?

²⁰ Ol strong Kristin famle oli no kamaot olsem nomo. Yufala ol hed blong famle yufala i mas gohed blong wok strong blong sevem famle blong yufala. Stap wekapgud, makem ol fasin nogud no ol fasin blong wol taem oli stat blong kamaot. Soem gudfala eksampel long toktok, fasin, lav, bilif, mo laef we i klin. (1 Timote 4:12) Soemaot ol frut blong speret blong God. (Galesia 5:​22, 23) Fasin blong gat longfala tingting, fasin blong tingbaot narafala, fasin fogif, mo kaen fasin bambae oli mekem se ol traehad blong yu blong tijim ol pikinini blong yu long ol rod blong God, bambae oli gat paoa long olgeta.​—⁠Kolosi 3:​12-14.

21. ?Olsem wanem blong mekem fasin glad mo lav i stap oltaem long haos?

²¹ Wetem help blong God, traem blong mekem glad mo lav i stap oltaem long haos blong yu. Spenem taem wanples olsem wan famle, traem blong mekem se yufala evriwan i mas kakae wanples wan taem no moa evri dei. Ol Kristin miting, wok blong prij, mo famle stadi oli impoten tumas. Be tu, i gat “wan taem blong laf mo . . . wan taem blong resis olbaot from glad.” (Eklesiastis 3:​1, 4) Yes, mekem program blong ol taem blong pleplei. Visitim ol musium, ol ples blong kipim ol anamol, mo ol ples olsem we oli save mekem ful famle oli glad. No maet yu aotem televisin mo spenem taem blong singsing, lesin long myusek, mekem samkaen pleplei, mo toktok. Samting ya i save halpem olgeta long famle blong kam kolosap moa.

22. ?From wanem yu mas wok strong blong sevem famle blong yu?

²² I gud yufala ol Kristin papa mama, yufala evriwan i stap gohed blong wokhad blong mekem Jeova i glad fulwan, “nao bambae yufala i gat frut long laef blong yufala, we yufala i stap mekem ol gudgudfala wok, mo bambae yufala i save kam we yufala i save God moa.” (Kolosi 1:10) Bildimap famle blong yu long wan strong fandesen, hemia fasin blong obei long Tok blong God. (Matyu 7:​24-27) Mo yu save gat strong tingting se fasin traehad blong yufala blong ‘stretem ol pikinini blong yufala, mo blong trenem tingting blong olgeta olsem we Jeova i wantem,’ bambae i mekem Jeova i glad.​—⁠Efesas 6:⁠4.

[Ol futnot]

?Bambae Yu Yu Ansa Olsem Wanem?

◻ ?Olsem wanem hasban mo waef tufala i save wokgud tugeta blong bildimap famle blong tufala?

◻ ?Wanem sam nid blong ol pikinini long saed blong filing, mo olsem wanem oli save kasem?

◻ ?Olsem wanem ol hed blong ol famle oli save tijim ol pikinini blong olgeta long fasin we i isi mo long ol stret taem we oli makemaot finis?

◻ ?Olsem wanem ol papa mama oli save stretem pikinini long stret fasin?

◻ ?Wanem i save givhan long ol famle we i gat papa no mama nomo i lukaot long olgeta mo long ol stepfamle?

[Tok blong pija long pej 16]

Lav blong Papa mo fasin we hem i glad long pikinini blong hem oli impoten long filing blong pikinini