God Mo Sisa

“Samting we i blong Sisa, yufala i givimbak long Sisa. Mo samting we i blong God yufala i givimbak long God.”​—LUK 20:25.

1. (a) ?Wanem ya hae posisen blong Jeova? (b) ?Yumi mas givim wanem long Jeova, we yumi neva mas givim long Sisa?

TAEM Jisas Kraes i givim tijing ya, i klia long tingting blong hem, se ol samting we God i askem long ol man blong Hem oli moa impoten bitim ol samting we Sisa, no Gavman i askem long olgeta. Jisas i kasem save moa bitim ol narafala man, long mining blong trutok insaed long prea we man blong raetem Ol Sam i mekem i go long Jeova. Hem i se: ‘Yu nomo yu king, mo bambae yu yu stap rul oltaem, gogo i no save finis. Mo bambae yu king [yu rul antap]a long olgeta laen blong man we oli kam.’ (Ol Sam 145:​13, NW) Taem Setan i wantem givim olgeta gavman blong wol ya long Jisas, Jisas i ansa se: “Baebol i talem se ‘Bambae yu mekem wosip long Jeova we i God blong yu. Bambae yu mekem wok blong hem nomo.’ ” (Luk 4:⁠5-8) Wosip blong yumi i neva mas go long “Sisa,” nating sipos Sisa i minim hed gavman blong Rom, ol haeman, no Gavman.

2. (a) ?Wanem posisen blong Setan long wol ya? (b) ?Hu ya i letem Setan blong tekem posisen ya?

² Jisas i no agensem poen ya se ol gavman blong wol oli blong Setan, no gat. Samtaem biaen, hem i kolem Setan se “masta blong wol ya.” (Jon 12:31; 16:11) Kolosap long en blong faswan handred yia K.T.,b aposol Jon i raetem se: “Yumi save we yumi ya, yumi man blong God, be olgeta man blong wol oli stap long paoa blong Setan.” (1 Jon 5:​19) Samting ya i no minim se Jeova i lego rul blong hem antap long wol. Tingbaot se, taem Setan i wantem givim ol politik gavman long Jisas blong hem i rul long olgeta, hem i talem se: ‘Bambae mi mi putum olgeta paoa ya long han blong yu, from we mi mi kasem finis.’ (Luk 4:⁠6) Setan i stap rul antap long ol gavman blong wol, from we God i letem hem nomo.

3. (a) ?Ol gavman blong ol nesen oli stap long wanem ples long fored blong Jeova? (b) ?Olsem wanem yumi save talem se taem yumi stap obei long ol gavman blong wol, hemia i no minim se yumi obei long Setan, god blong wol ya?

³ I sem mak, Gavman i rul from we God, we i Hae Rula, i letem hem. (Jon 19:⁠11) Taswe, yumi save talem se ‘ol haeman ya oli stap long prapa ples blong olgeta from God.’ Taem yumi skelem rul blong olgeta wetem hae rul blong Jeova, rul blong olgeta i daon we i daon olgeta. Be, oli “man blong wok blong God,” “oli stap wok blong God.” Hemia from we, oli stap givim ol samting we ol man oli nidim blong stap laef, oli mekem se loa mo oda i stanap, mo oli panisim ol man we oli brekem loa. (Rom 13:​1, 4, 6) Taswe, nating we Setan i masta blong wol we ol man oli no save luk hem, ol Kristin oli mas kasem save se, oli no stap aninit long rul blong hem taem oli obei long Gavman go kasem mak we God i talem. Oli stap obei long God. Long yia ya 1996, politik Gavman i stap yet olsem “plan blong God,” wan plan we Hem i letem blong smoltaem nomo. Mo ol man blong Jeova long wol oli mas soem se oli luksave samting ya.​—Rom 13:⁠2, NW.

Ol Man Blong Jeova Bifo Mo Gavman

4. ?From wanem Jeova i letem Josef i kam wan haeman blong gavman long Ijip?

⁴ Bifo long Kristin taem, Jeova i letem sam man blong hem oli tekem haeples long Gavman. Eksampel, long ol yia 1700 B.K.T.,c Josef i kam praem minista blong Ijip. Fero we i stap rul, hem nomo i hae moa long Josef. (Jenesis 41:​39-​43) Ol samting we oli hapen biaen, oli soem klia se Jeova nao i lidim bisnes ya. Hem i wantem se Josef i lukaotgud long ol smol bubu no ‘laen blong Ebraham,’ blong mekem se stampa tingting blong Hem i save kamtru. I tru, yumi no mas fogetem se oli salem Josef long ol man Ijip, blong wok olsem slef. Mo hem i laef long wan taem we ol man blong God oli no kasem yet Loa blong Moses mo “loa blong Kraes.”​—Jenesis 15:​5-7; 50:​19-​21; Galesia 6:2.

5. ?From wanem ol man Jyu we oli stap long kalabus oli kasem oda blong “lukaot pis” blong Babilon?

⁵ Sam handred yia biaen, Jeova i pusum gudfala profet blong hem, Jeremaea, blong talem long ol man Jyu we oli stap kalabus, se oli mas obei long ol rula long Babilon, mo oli mas prea tu se taon ya bambae i gat pis. Long leta we hem i sanem i go long olgeta, hem i raetem se: “Hemia nao tok we Jeova blong ol ami, God blong Isrel, i talem long ol man we oli stap kalabus, se . . . ‘Yufala i mas lukaot pis blong taon ya we mi mi mekem yufala i go kalabus long hem. Mo yufala i mas prea long Jeova from taon ya, from we sipos taon ya i gat pis, bambae yufala tu i gat pis.’ ” (Jeremaea 29:​4, 7) Oltaem, ol man blong Jeova oli mas ‘lukaot pis’ long laef blong olgeta mo pis long kantri blong olgeta, blong oli save fri blong mekem wosip long Jeova.​—1 Pita 3:​11.

6. ?Nating se Daniel mo trifala fren blong hem, oli kasem hae posisen long gavman, oli no brekem Loa blong Jeova long saed blong wanem samting?

⁶ Long taem we ol man Isrel oli stap kalabus long Babilon, Gavman i trenem Daniel mo tri narafala man Jyu we trifala i stap tru long God, blong oli kam haeman long Gavman blong Babilon. (Daniel 1:​3-7; 2:​48, 49) Be, long taem we oli stap tren, oli folem wan strong disisen long saed blong kakae. Oli no tekem kakae we i save mekem se oli brekem Loa we God blong olgeta, Jeova, i bin givim tru long Moses. Oli kasem blesing from samting ya. (Daniel 1:​8-​17) Taem King Nebukadnesa i wokem wan bigfala aedol long nem blong Gavman, i luk olsem we trifala Hibru fren blong Daniel oli mas go wetem ol narafala haeman blong Gavman, blong joen long seremoni. Be trifala i no wantem “foldaon mo wosip” long aedol ya blong Gavman. Bakegen, Jeova i givim pei long olgeta from we oli holemstrong long Hem. (Daniel 3:​1-6, 13-​28) I sem mak tede, ol Wetnes blong Jeova oli respektem flag blong nesen blong olgeta. Be oli no save mekem wan samting nating blong wosip long hem.​—Eksodas 20:​4, 5; 1 Jon 5:​21.

7. (a) ?Wanem nambawan fasin we Daniel i mekem blong holemstrong long God, nating se hem i gat hae posisen long gavman blong Babilon? (b) ?Wanem ol jenis we oli kamaot long Kristin taem?

⁷ Afta we ol king blong Babilon oli foldaon, Daniel i kasem wan haeples long gavman blong Mido-Pesia, we i tekem ples blong gavman blong Babilon. (Daniel 5:​30, 31; 6:​1-3) Be hem i no letem haenem ya i pulum hem blong no moa holemstrong long God. Taem wan loa blong Gavman i talem se hem i mas wosip long King Darius, i no Jeova, hem i no wantem. From samting ya, oli sakem hem i go long ol laeon. Be Jeova i sevem hem. (Daniel 6:​4-​24) Yes, samting ya i hapen bifo long Kristin taem. Taem Kristin kongregesend i stanap, ol man blong God oli kam “aninit long Loa blong Kraes.” Plante samting we loa blong ol man Jyu i letem, oli jenis, folem nyufala fasin we Jeova i mekem long ol man blong hem.​—1 Korin 9:​21; Matyu 5:​31, 32; 19:​3-9.

Tingting Blong Jisas Long Gavman

8. ?Wanem i soem se Jisas i no wantem nating blong joen long politik?

⁸ Taem Jisas Kraes i stap long wol, hem i putum ol mak we oli hae moa, blong ol man blong hem oli folem. Hem i no joen nating long eni bisnes blong politik mo ami. Afta we Jisas i mekem wan merikel, i fidim sam taosen man wetem smol bred mo tu smol fis, ol man Jyu oli wantem tekem hem blong i kam king blong olgeta. Be Jisas i girap, i ronwe, i go antap long ol hil. (Jon 6:​5-​15) The New International Commentary on the New Testament i tokbaot samting ya, i talem se: “Ol man Jyu long taem ya, oli laekem nesen blong olgeta tumas. Mo i klia se plante man we oli luk merikel ya, oli ting se hemia nao prapa man ya we God i sanem i kam blong i lidim olgeta. Hem i stret man we bambae i lidim olgeta blong agensem ol man Rom. From samting ya, oli wantem tumas blong mekem hem i king.” Sem buk ya i gohed blong talem se, Jisas i “no wantem nating,” we oli putumap hem olsem wan politik lida. Kraes i no sapotem nating ol man Jyu we oli wantem rebel agensem rul blong Rom. Yes, hem i talemaot risal blong fasin rebel ya, we bambae i kamaot afta long ded blong hem. Hem i talem se bambae bigfala trabol i kasem ol man we oli stap long Jerusalem mo bambae taon ya i lus olgeta.​—Luk 21:​20-​24.

9. (a) ?Olsem wanem Jisas i tokbaot Kingdom blong hem mo wol ya? (b) ?Jisas i givim wanem advaes long ol man blong hem long saed blong fasin we oli mas mekem long ol gavman blong wol?

⁹ Smoltaem bifo we Jisas i ded, hem i talem long wan haeman blong hed gavman blong Rom long Judia, i se: “Mi mi no king olsem ol king blong wol ya. Sipos mi king olsem ol king blong wol ya, bambae ol man blong mi oli save faet blong blokem olgeta ya we oli wantem putum mi long han blong ol lida ya blong ol man Isrel, be mi mi no king olsem.” (Jon 18:36) Ol disaepol blong Kraes, bambae oli folem eksampel blong Hem go kasem taem we Kingdom blong Hem i finisim rul blong ol politik gavman. Oli obei long ol gavman we oli stap rul. Be oli no joen long ol politik blong olgeta. (Daniel 2:​44; Matyu 4:​8-​10) Jisas i soem rod long ol disaepol blong hem. Hem i talem se: “Oraet, samting we i blong Sisa, yufala i givimbak long Sisa. Samting we i blong God, yufala i givimbak long God.” (Matyu 22:21) Smoltaem bifo, long Bigfala Toktok antap long Hil, Jisas i talem se: “Sipos wan soldia blong ol man Rom i fosem yu blong yu karem basket blong hem wan kilomita, olsem we hem i gat raet blong mekem, be yu mas karem i go wan kilomita moa bakegen.” (Matyu 5:​41) Long ol vas raonabaot long hemia, Jisas i stap eksplenem rul ya se i stret blong mekem samting we narafala i askem yu blong mekem sipos i no bitim mak. Nating se wan man nomo i askem yu, no gavman i askem yu, be yu save mekem samting we i no agensem loa blong God.​—Luk 6:​27-​31; Jon 17:14, 15.

Ol Kristin Mo Sisa

10. ?Folem tok blong wan man blong raetem histri, ol faswan Kristin oli lukaotgud blong givim wanem samting long Sisa?

¹⁰ Ol sotfala advaes ya, oli blong lidim ol Kristin long saed blong fasin we oli mas mekem long Gavman. Long buk ya, The Rise of Christianity, man ya blong raetem histri, E. W. Barnes i raetem se: “Long ol handred yia afta Kraes, sipos wan Kristin i no klia long saed blong fasin we hem i mas mekem long Gavman, hem i save lukluk long nambawan tijing blong Kraes. Ol Kristin oli pem ol takis: maet ol takis ya oli hae​—⁠oli kam hae tumas bifo we Gavman blong Wes i foldaon​—be oli pem. I sem mak, oli mekem ol narafala samting we Gavman i askem long olgeta blong mekem. Be oli no save givim long Sisa samting we i blong God.”

11. ?Pol i givim wanem advaes long ol Kristin long saed blong fasin we oli mas mekem long ol haeman blong wol?

¹¹ Bitim 20 yia afta we Kraes i ded, aposol Pol i talem sem tingting ya long ol Kristin long Rom, i se: ‘Olgeta man oli mas obei long ol haeman.’ (Rom 13:​1) Samwe long ten yia biaen, smoltaem bifo we Pol i kalabus namba tu taem mo oli kilim hem i ded long Rom, hem i raet long Taetas, i se: “Yu mas stap talemaotgud long ol man blong yu [ol Kristin long Krit] blong oli ona long ol haeman mo gavman blong olgeta. Oli mas obei long olgeta, mo oli mas stap rere oltaem blong mekem ol gudfala wok. Bambae oli no tok nogud long nem blong narafala man, mo oli no man blong rao. Oli mas man we oli save frengud long ol man, mo oltaem oli mas stap mekem i gud long ol man.”​—Taetas 3:​1, 2.

Save Long Saed Blong ‘Ol Haeman’ i Kam Antap Sloslou

12. (a) ?Wanem tingting blong Charles Taze Russell long ol samting we wan Kristin i mas givim long gavman? (b) Long saed blong joen long ami, ?wanem ol defren tingting we ol tabu Kristin oli gat long Faswan Bigfala Faet Blong Wol?

¹² Long 1886, Charles Taze Russell i raet long buk ya The Plan of the Ages, se: “Jisas mo ol Aposol oli no blokem nating wok blong ol man we oli stap rul long wol. . . . Oli tijim Jyos blong obei long loa, respektem ol haeman from wok we oli stap mekem, . . . mo pem ol takis. Mo oli no mas agensem eni loa we ol haeman ya oli stanemap (Ol Wok 4:​19; 5:​29) sipos loa ya i no agensem loa blong God. (Rom 13:​1-7; Mat. 22:21) Nating se Jisas, ol Aposol, mo faswan jyos, oli no joen nating mo oli seraot long ol gavman blong wol, be oli obeigud long loa.” Buk ya i soemaot stret se “ol paoa we oli hae moa,” no “ol haeman,” we aposol Pol i tokbaot, oli ol gavman blong wol. (Rom 13:​1, King James Version) Long 1904, buk ya, The New Creation i talem se, ol trufala Kristin “oli mas strong moa blong obei long loa bitim ol narafala man long taem blong olgeta. Oli no mas man blong mekem trabol, rao, mo faenem poen long narafala.” Samfala, oli ting se tok ya i minim we, oli mas obei long evri samting we gavman i askem olgeta blong mekem. From samting ya, samfala oli joen long ami long Faswan Bigfala Faet Blong Wol. Be long tingting blong sam narafala, wok blong ami i agensem tok ya blong Jisas, se: “Man we i stap tekem naef blong faet, hem bambae i ded long naef blong faet.” (Matyu 26:52) Yes, oli nidim save we i moa klia long saed blong Kristin fasin blong obei long gavman.

13. ?Wanem nyufala save we i kamaot long 1929 long saed blong ol paoa we oli hae moa? ?Olsem wanem save ya i givhan bigwan?

¹³ Long 1929, sam gavman oli stat blong putum tabu long sam samting we God i askem long ol man blong hem blong mekem. Mo oli askem ol man blong God blong mekem sam samting we loa blong God i putum tabu long olgeta. Long taem ya, ol Kristin oli ting se ol paoa we oli hae moa, i minim Jeova God mo Jisas Kraes.e Hemia nao save we ol man blong Jeova oli gat long hadtaem ya bifo mo stret long Namba Tu Bigfala Faet Blong Wol. Mo oli gohed blong tingting olsemia, kam kasem Kol Wo,f wan taem we nesen i fraet long narafala nesen from ol tul blong faet we oli gat, mo wan taem we ol kantri oli hivimap plante tul blong faet. Taem yumi luklukbak long taem ya, yumi save talem se tingting blong ol man blong God we i leftemap Jeova mo Kraes olsem ol paoa we oli hae moa, i givhan long olgeta blong stanap strong, mo blong no joen long faet tru long hadtaem ya.

Obei Long Gavman Be No Brekem Loa Blong God

14. ?Olsem wanem Rom 13:​1, 2 mo ol narafala vas we oli tokbaot sem samting oli kam moa klia long 1962?

¹⁴ Long 1961, oli wokem New World Translation of the Holy Scriptures fulwan. Taem oli stap rere blong wokem Baebol ya, oli mekem dip stadi long mining blong olfala lanwis we oli raetem faswan Baebol long hem. Stret rod blong tanem ol tok ya long Rom japta 13, mo long ol vas olsem Taetas 3:​1, 2 mo 1 Pita 2:​13, 17 i soem klia se tok ya, “ol haeman” i no minim Rula we i Hae Olgeta, Jeova, mo Pikinini blong hem, Jisas, be i minim ol gavman blong man. Long en blong 1962, sam haf blong Wajtaoa oli givim stret mining blong Rom japta 13. Mo tu, ol haf ya oli givim tingting we i moa klia bitim long taem blong C. T. Russell. Ol Wajtaoa ya oli soem klia se ol Kristin oli no save obei long evri samting we gavman i askem long olgeta. Fasin obei ya i mas gat mak blong hem. Ol man blong God oli mas obei nomo long samting we i no agensem ol loa blong God. Biaen, i gat sam narafala haf blong Wajtaoa we oli makemgud impoten poen ya.g

15, 16. (a) ?Nyufala save long saed blong Rom japta 13 i mekem se wanem stret tingting i kamaot? (b) ?Wanem ol kwestin we yumi mas ansa long olgeta?

¹⁵ Stret save ya long saed blong Rom japta 13, i givhan long ol man blong Jeova blong respektem ol politik gavman, be long semtaem, oli no brekem ol impoten rul blong Baebol. (Ol Sam 97:11; Jeremaea 3:​15) Samting ya i mekem se oli gat stret tingting long fasin fren we oli gat wetem God, mo long samting we oli mas givim long Gavman. Stret save ya i mekem se, oli givimbak long Sisa ol samting we oli blong Sisa, be oli no fogetem blong givimbak long God, ol samting we oli blong God.

¹⁶ ?Be wanem ya ol samting we oli blong Sisa? ?Gavman i gat raet blong askem wanem samting long ol Kristin? Bambae yumi tokbaot ol kwestin ya long haf we i kam biaen.

[Ol futnot]

?Yu Yu Save Eksplenem?

◻ ?From wanem fasin blong obei long gavman i no minim se yumi stap obei long Setan?

◻ ?Wanem tingting blong Jisas long saed blong ol politik long taem blong hem?

◻ ?Jisas i givim wanem advaes long ol man blong hem long saed blong fasin we oli mas mekem long Sisa?

◻ ?Wanem advaes we Pol i givim long ol Kristin long saed blong fasin we oli mas mekem long ol haeman blong nesen?

◻ ?Olsem wanem save long saed blong ol haeman we oli stap rul i kam klia sloslou long ol yia we oli pas?

[Tok Blong Pija Long Pej 10]

Taem Setan i wantem givim politik paoa long Jisas, Jisas i no wantem

[Tok Blong Pija Long Pej 13]

Russell i raetem se ol trufala Kristin “oli mas strong moa blong obei long loa bitim ol narafala man long taem blong olgeta”