Famle Laef—!Yumi Evriwan i Nidim!

SAMFALA we oli stadi long bisnes ya, oli talem se olgeta man long wol oli haremgud taem ol famle oli haremgud. Ol samting we oli hapen long ol yia we oli pas, oli soem se taem famle laef i kam nogud, ol velej mo kantri oli no moa gat paoa tu. Long Gris bifo, taem ol rabis fasin oli mekem ol famle oli seraot, ol man oli no moa joengud, mekem se i isi nomo blong ol man Rom oli winim kantri ya. Gavman blong Rom i stap strong taem ol famle oli strong. Be afta we plante handred yia i pas, ol famle oli no moa joengud, nao paoa blong gavman ya i stat lus. Charles W. Eliot we i presiden blong Harvard Yunivesiti bifo, i talem se: “Bigfala samting we olgeta man oli wantem, mo samting we olgeta bisnes oli wok from, hemia blong mekem famle mo famle laef i stap sef mo i stap olsem wan impoten samting.”

Yes, yumi evriwan i nidim famle laef. Hem i givhan bigwan long ol man blong gat strong tingting we i no olbaot, mo i givhan long ol pikinini mo ol pikinini blong olgeta bakegen, blong oli haremgud. I tru se, i gat plante, plante, mama we oli no gat hasban, we oli stap wok strong blong tijimgud ol pikinini blong olgeta, mo yumi talem ol gudfala toktok long olgeta from hadwok blong olgeta. Be, ol stadi oli soemaot se ol pikinini oli haremgud moa sipos oli stap long wan famle we i gat papa wetem mama tugeta.

Long Ostrelya, sam man oli mekem wan stadi long 2,100 yangfala, nao oli faenemaot se “ol yangfala long ol famle we oli seraot, oli kasem moa sik, oli trabol moa long filing blong olgeta, mo oli mekem moa rabis fasin long saed blong seks, i bitim ol famle we oli gat papa mo mama tugeta.” Yunaeted Stet Nasnal Institut blong Helt i mekem wan stadi long ol pikinini blong ol man mo woman we oli seraot no divos. Taem oli skelem olgeta wetem ol pikinini long ol narafala famle, “20 kasem 30 pesen moa long ol pikinini long ol famle we oli seraot oli save gat wan akseden, 40 kasem 75 pesen moa oli mas stap tu yia long semfala klas long skul, mo ol skul oli stap sakemaot 70 pesen moa long olgeta.” Wan man we i stadi long rod blong stretem ol problem olsem, i talem se, “ol pikinini long ol famle we mama nomo i lukaot long olgeta, oli joen moa long ol fasin blong brekem loa, i bitim ol pikinini we oli gruap long famle we i gat papa mo mama tugeta.”

Famle i Ples Blong Haremgud

Plan blong famle i mekem se evriwan long haos oli save hapi, haremgud, mo spel long tingting. Wan man Swiden we i gat bigfala save long bisnes ya, i talem se: “Impoten stampa blong fasin hapi mo fasin blong haremgud, i no wok blong yumi, olting, ol samting we yumi laekem blong mekem, mo ol fren blong yumi, be hem i famle blong yumi.”

Baebol i talem se olgeta famle long wol oli tekem nem blong olgeta long Bigfala Man we i Wokem ol famle, Jeova God. Hemia from we hem nao i stanemap plan blong famle. (Jenesis 1:​27, 28; 2:​23, 24; Efesas 3:​14, 15) Be, long Baebol we i kamaot long God, aposol Pol i talemaot se bambae famle laef i kasem bigfala trabol, mekem se fasin mo laef blong ol man afsaed long Kristin kongregesena bambae i kam nogud olgeta. Hem i talem se long ‘ol las dei,’ bambae ol man oli no moa stap tru long narafala, bambae “oli no man blong sore,” mo bambae ol pikinini oli no moa obei long papa mama blong olgeta. Ol samting ya bambae oli kamaot tu long ol man we ‘oli stap folem fasin blong Kristin man long fes blong ol narafala man.’ Hem i talem long ol Kristin blong no go kolosap nating long ol man olsem. Jisas i bin talemaot se fasin blong samfala blong agensem trutok blong God bambae i seraotem famle tu.​—2 Timote 3:​1-5; Matyu 10:32-​37.

Be, God i no livim yumi olsem nomo, we i no givhan long yumi. Long Tok blong hem, hem i givim plante advaes long saed blong fasin joengud long famle. Baebol i talem olsem wanem yumi save wokem wan gudfala famle mo mekem haos blong yumi i kam wan nambawan ples, we ol wanwan memba blong famle oli gat wok blong mekem, blong halpem ol narafala long famle blong haremgud.b​—Efesas 5:​33; 6:1-4.

Long taem blong yumi we famle i stap long bigfala denja blong lus, ?i gat rod blong mekem wan hapi famle? !Yes i gat! Yu save mekem haos blong yu i kam olsem wan ples we yu haremgud long hem mo i leftemap tingting blong yu, long medel blong wol ya we i had olsem wan draeples. Be blong mekem olsem, evriwan long famle i mas givhan. Hemia sam advaes we yu save folem.

Givhan Long Famle Blong Yu Blong Stanap Strong

Wan nambawan rod blong mekem famle i joengud oltaem, i blong spenem taem tugeta. Olgeta memba blong famle oli mas rere blong yusum fri taem blong olgeta blong joen wetem ol narafala long famle. Maet oli mas lego sam samting we oli laekem, blong mekem olsem. Eksampel, ol yangfala, maet yufala i mas lego wan gudfala store long televisin, wan spot we yu laekem blong plei long hem, no wan wokbaot wetem ol fren blong yu. Ol papa we kolosap oltaem oli stap winim ol mane blong famle, yufala i no mas yusum fri taem blong yufala jes blong mekem samting we yufala i intres no haremgud long hem. Mekem plan wetem famle, maet long saed blong wanem samting we yufala i save mekem long wiken no blong spel tugeta. I tru se, yufala i mas plan blong mekem samting we olgeta evriwan long famle oli laekem mo oli glad blong joen long hem.

Ol pikinini oli nidim moa i bitim we yu jes spenem smoltaem wetem olgeta, olsem we yu makemaot 30 menet sam samtaem nomo blong haremgud tugeta. Oli nidim blong spenem plante taem wetem yu. Wan man blong raetem ol store long wan nyuspepa we i stap kamaot evri dei long Swiden, i talem se: “Long ol 15 yia we mi bin raetem ol store long nyuspepa, mi bin mitim plante stronghed yangfala . . . Wan samting we i sem mak long saed blong olgeta evriwan, hemia se oli bin spenem smoltaem nomo blong joengud wetem papa mama blong olgeta. Oli talem se: ‘Papa mama blong mi i no gat taem blong spenem wetem mi.’ ‘Tufala i neva lesin long mi.’ ‘Papa blong mi i stap wokbaot i go long ol trep oltaem.’ . . . Papa mama, yutufala i save jusum hamas taem yutufala i wantem spenem wetem pikinini blong yutufala. Be sipos disisen blong yutufala i nogud, bambae yutufala i jes luk 15 yia biaen, taem pikinini blong yutufala i kam stronghed.”

Stret Tingting Long Saed Blong Mane

Ol memba blong famle oli mas gat stret tingting long saed blong mane tu. Oli mas rere blong givim prapa mane blong olgeta blong givhan blong pem ol samting blong famle. Plante woman oli mas wok blong kasem naf mane blong pem ol samting blong famle. Be ol waef, yufala i mas tingbaot ol denja mo traem we oli save kasem yufala. Wol ya i save pulum yufala blong “yusum ol save” blong yufala, mo “mekem ol samting we yufala nomo i wantem.” Maet hem i pulum yufala blong wantem seraot long famle, mo blong no moa haremgud long wok we God i givim long yufala olsem mama, mo wok blong lukaotgud long haos.​—Taetas 2:​4, 5.

Ol mama, sipos yufala i save stap long haos mo lidim mo frengud wetem ol pikinini blong yufala, samting ya bambae i givhan bigwan blong mekem famle i joengud, mo blong mekem i stanap strong tru long ol trabol. Woman i save givhan bigwan blong mekem famle i hapi, i stap sefgud, mo i wokgud tugeta. Wan man blong politik afta long yia 1800, i talem se: “I nidim wan handred man blong mekem wan velej, be wan woman nomo i save mekem wan hom.”

Sipos evriwan long famle oli wok tugeta blong no spenem tumas mane, fasin ya i save blokem plante problem long famle. Ol hasban mo waef oli mas agri blong folem wan fasin blong laef we i no flas mo sas tumas, mo blong putum ol samting long saed blong speret long fasples. Ol pikinini oli mas lanem blong glad long samting we oli gat, mo no askem ol samting we famle i no naf blong pem. !Lukaot se ae blong yu i no wantem plante tumas samting! Tingting blong wantem pem ol samting we oli sas tumas, mo fasin blong gat ol bigfala kaon, oli bin mekem plante famle oli seraot. Samting we i save givhan long famle blong joengud, hemia sipos evriwan oli joenem mane blong olgeta blong mekem wan samting​—wan gudfala trep, pem wan gudfala samting we oli save yusum mo haremgud long hem long haos, no givim sam presen mane blong sapotem Kristin kongregesen.

Wan narafala “presen” we ol memba blong famle oli save givim blong mekem famle i haremgud, hemia se oli save joen long wok blong klinim mo fiksimap ol samting​—⁠lukaot long haos, garen, trak, mo ol narafala samting. Ol wanwan memba, wetem ol smol pikinini tu, oli save gat prapa wok blong olgeta. Ol pikinini, traem blong no westem taem. I gud we yufala i wokem fasin blong wantem givhan mo wokgud wetem ol narafala long famle. Samting ya bambae i mekem se evriwan long famle oli frengud mo oli glad blong joen wanples, ale fasin joengud bambae i kam strong moa.

Tijing Long Saed Blong Baebol i Impoten

Kristin famle we i joengud, i luksave se i impoten blong stadi Baebol tugeta oltaem. Oli tokbaot ol vas blong Baebol evri dei mo oli mekem famle stadi blong Tabu Baebol evri wik. Samting ya i putum faondesen blong fasin joengud long famle. Oli mas tokbaot ol stampa trutok blong Baebol long fasin we i gat paoa long hat blong evriwan long famle.

Ol storeyan olsem oli mas tijim famle, be tu, oli mas mekem famle i haremgud mo leftemap tingting blong olgeta. Wan papa mama long not blong Swiden, i askem ol pikinini blong tufala blong raetemdaon ol kwestin we oli kamaot long wik. Nao oli tokbaot ol kwestin ya long famle stadi blong Baebol evri wik. Plante kwestin oli dip mo oli pulum tingting blong evriwan. Samting ya i soemaot se ol pikinini ya oli stap tingting dip mo oli laekem tumas ol tijing blong Baebol. Hemia sam long ol kwestin ya: “?Jeova i stap mekem yumi evriwan i gru oltaem, no hem i mekem samting ya wan taem nomo?” “God i no olsem ol man, taswe, ?from wanem Baebol i talem se God i wokem man ‘i olsem pija blong hem’?” “?Long koltaem, Adam mo Iv i no harem i kolkol tumas long Paradaes, taem tufala i no putum sus mo klos?” “?From wanem yumi nidim mun, from we i stret nomo se ples i tudak long naet?” Ol pikinini ya oli bigwan finis naoia mo oli stap mekem wok blong God fultaem.

Ol papa mama, taem yufala i stretem ol problem long famle, i gud yufala i traehad blong gat gudfala tingting mo soem glad. Soem kaen fasin mo stap rere blong jenisim tingting blong yufala lelebet. Be holem strong tingting oltaem long saed blong ol impoten rul. Letem ol pikinini oli luk se yu yu laekem God tumas, mo se yu tekem ol disisen folem ol stret loa blong hem. Plante taem, ol samting we oli kamaot long skul oli mekem ol pikinini oli harem nogud mo oli wari, taswe oli nidim ol tok blong leftemap tingting blong olgeta taem oli stap long haos. Olsem nao, ol samting we oli hapen long skul bambae oli no spolem tingting blong olgeta tumas.

Ol papa mama, yufala i no mas mekem olsem we yufala i stretgud olgeta. Talemaot ol mastik blong yufala mo talem sore long ol pikinini blong yufala taem yufala i nidim blong mekem olsem. Ol yangfala, taem mama papa i talemaot wan mastik blong tufala, samting ya i mas pulum yufala blong laekem tufala moa.​—Eklesiastis 7:​16.

Yes, wan famle we i joengud i mekem se haos i gat pis, i wan sefples, mo i gat glad insaed long hem. Wan man Jemani we i raetem ol naesfala vas, nem blong hem, Goethe, i talem se: “Man we i hapi moa, nating se hem i king no wan man nating, hemia man we i faenem glad long haos blong hem.” Ol papa mama mo ol pikinini we oli laekem famle blong olgeta, oli mas harem se i no gat wan narafala ples we i olsem haos blong olgeta.

I tru se, famle laef i stap long bigfala denja tede, from ol trabol blong wol ya we yumi laef long hem. Be God nao i stampa blong famle, taswe famle laef i no save lus. Famle blong yu bambae i stanap strong, mo yu tu bambae yu stanap strong, sipos yufala i folem ol gudfala advaes blong God blong mekem famle i hapi.

[Ol futnot]