Mekem Bigfala Wok Ya Blong Lukaot Long Famle
“OL PAPA, yufala i no mas mekem ol pikinini blong yufala oli harem nogud gogo oli kam kros. Be yufala i mas gohed blong stretem olgeta, mo blong trenem tingting blong olgeta olsem we Jeova i wantem.” (Efesas 6:4, NW) Tok ya blong aposol Pol we i kamaot long God fastaem, i soemaot klia hu nao i mas mekem bigfala wok blong lukaot long famle—hemia papa.
Long bighaf blong ol famle, i no papa nomo we i lukaot long ol pikinini. Woman blong hem, mama blong ol pikinini blong hem, i glad blong serem wok ya. Taswe, King Solomon i talem se: “Pikinini blong mi, plis yu lesin long papa blong yu taem hem i stretem yu. Mo yu no mas lego loa blong mama blong yu.”—Proveb 1:8.
Givim Olting We Oli Nidim Mo Ol Tijing Blong Baebol Tu
Ol papa mama we oli laekem ol pikinini blong olgeta, oli no sakemaot wok ya blong lukaotgud long olgeta. Sipos wan Kristin i no wantem mekem wok ya, i olsem we hem i lego bilif finis. Yumi luk tingting ya long tok blong Pol taem hem i raet i go long Timote, se: “Man we i no wantem lukaot long olgeta famle blong hem, mo antap long hem, we i no save lukaot long olgeta we oli stap long haos blong hem, hem i soemaot we hem i no moa holem fasin blong bilif. Hem i stap longwe moa long God, i winim man we i no bilif nating.” (1 Timote 5:8) Ol Kristin oli save se, blong ‘stretem mo trenem tingting blong pikinini olsem we Jeova i wantem,’ oli mas mekem moa i bitim we oli givim olting nomo we pikinini i nidim.
Tingbaot advaes we Moses i givim long ol man Isrel, taem oli stap long flatples blong Moab, jes bifo we oli go insaed long Promes Lan. Hem i talem bakegen ol loa blong God long olgeta, nao i tijim olgeta se: “Yufala i mas makem ol tok blong mi long hat mo long sol blong yufala.” (Dutronome 11:18) Bifo finis, hem i mekem olgeta oli tingbaot se oli mas laekem Jeova wetem olgeta hat, olgeta sol, mo olgeta paoa blong olgeta, mo i gohed se: “Ol tok ya we mi mi stap talem long yufala tede, yufala i mas putum long hat blong yufala.” (Dutronome 6:5, 6) I impoten tumas we ol papa mama long Isrel oli letem ol tok long Loa blong God i go dip long hat blong olgeta. Sipos hat blong olgeta i fulapgud long tangkyu from ol tijing blong God, oli save obei gud long nekis tok blong Moses, se: “Yufala i mas tijim pikinini blong yufala long hem [ol tok long Loa blong God], mo yufala i mas tokbaot ol samting ya taem yufala i stap sidaon long haos, taem yufala i wokbaot long rod, taem yufala i go slip, mo taem yufala i girap.”—Dutronome 6:7; 11:19; skelem wetem Matyu 12:34, 35.
Makemgud se ol papa oli mas “tijim” ol pikinini blong olgeta long ol tok ya, mo “tokbaot ol samting ya.” Merriam-Webster’s Collegiate Dictionary i talem mining blong “tijim” se, “talem bakegen mo bakegen ol tok mo advaes, blong lanem narafala mo mekem hem i tingbaot.” Taem ol papa mama oli tokbaot Loa blong God evri dei—moning, medel dei, mo naet—ol pikinini blong olgeta oli lanem plante samting. Taem ol pikinini oli luk se papa mama blong olgeta oli laekem tumas Loa blong God, samting ya i save pulum olgeta tu blong traehad blong kam kolosap long Jeova. (Dutronome 6:24, 25) Yumi intres blong luk we, Moses i talem long ol papa se olgeta nao oli mas tijim ol pikinini blong olgeta ‘taem oli sidaon long haos.’ Tijing olsem, i wan haf blong wok blong lukaotgud long famle. ?Be olsem wanem tede?
“Taem Yufala i Sidaon Long Haos”
Janet i talem se: “Wok blong wan Kristin mama we i gat fo pikinini, i no isi.”a Hasban blong hem Paul, i agri, i se: “Mitufala i nidim longfala tingting.” Olsem plante narafala Wetnes papa mo mama, Paul mo Janet i traehad blong stadi Baebol wetem ol pikinini blong tufala wan taem evri wik. Paul i talem se: “Mifala i traem mekem famle stadi blong Baebol evri Mande naet long stret taem we mifala i makemaot finis. Be samtaem, plan ya i no wokgud.” Paul i wan elda long kongregesen,b taswe sam samtaem hem i mas goaot blong stretem wan impoten problem we i kamaot. Fasbon mo sekenbon pikinini blong hem, tufala i joen long wok blong prij fultaem. Tufala i luk se, naet i wan gudfala taem blong faenem ol man long haos blong olgeta. Taswe, famle ya i jenisim taem blong stadi blong olgeta. Paul i talem se: “Samtaem, mifala i mekem famle stadi stret afta we mifala i kakae.”
Nating se papa mo mama ya we oli waes oli rere blong jenisim taem blong famle stadi sipos i gat nid, be oli traehad blong mekem stadi ya evri wik. Gel blong tufala, Clare, i talem se: “Sipos mifala i mas jenisim taem blong stadi, ale Papa i raetem wan not wetem nyufala taem long hem, nao i fasem long doa blong aesbokis, blong mifala evriwan i savegud nyufala taem ya.”
Fasin ya blong hivap wanples blong mekem famle stadi blong Baebol evri wik, i givim jans long ol smol pikinini blong famle tu, blong talemaot ol wari mo problem blong olgeta long papa mama blong olgeta. I gat gudfala frut i kamaot long wan stadi olsem, sipos oli no mekem stadi long fasin we i strong tumas, olsem se, papa i askem ol kwestin we oli stap long buk nomo, mo ol pikinini oli jes ridimaot ol ansa. Martin, we i gat tu pikinini boe, i talem se: “Famle stadi blong mifala i olsem wan miting we evriwan i gat jans blong storeyan tugeta. Taem mifala i kam wanples evri wik blong storeyan long wan tijing blong Baebol, mitufala i faenemaot olsem wanem famle blong mitufala i stap gohed long saed blong speret. Plante defren samting oli kamaot long ol storeyan ya. Mitufala i faenemaot ol samting we oli stap hapen long skul. Samting we i moa impoten se, mitufala i faenemaot wanem tingting ol pikinini blong mitufala oli stap kasem.” Waef blong hem Sandra, i agri, mo i harem se hem tu i stap kasem plante gudfala samting from famle stadi blong olgeta. Hem i talem se: “Taem hasban blong mi i stap lidim stadi ya, mi lanem plante samting taem mi lesin long ol ansa we tufala boe blong mi oli givim long ol kwestin.” Nao Sandra i save jusum ol gudfala toktok we i stret blong givhan long tufala boe blong hem. Hem i laekem stadi ya from we hem tu i save joen long hem. Yes, famle stadi i givim jans long ol papa mama blong save wanem i stap long tingting blong ol pikinini blong olgeta.—Proveb 16:23; 20:5.
Rere Blong Jenisim Sam Samting Mo Gat Longfala Tingting
Long taem blong famle stadi blong yufala, maet yu luk se wan pikinini i wekapgud mo i soem intres, be narafala i nidim we yu pulum hem blong tingting dip mo kasem sam gudfala samting long stadi ya. Wan Kristin mama i talem se: “!Famle laef i olsem nao! Mitufala i save samting we mitufala i mas mekem olsem papa mo mama. Taswe, taem mitufala i traehad oltaem blong mekem famle stadi, Jeova i givhan mo i mekem gudfala frut i kamaot.”
Wan pikinini we i smol nomo, i no save stadi blong longtaem, olsem pikinini we i bigwan moa. Papa we i gat fasin luksave, i no fogetem samting ya. Wan papa, Michael, wetem woman blong hem, tufala i gat faef pikinini, faswan i bitim 20 yia finis mo laswan i gat 6 yia nomo. Michael i talem se: “I gud blong letem smolwan i ansarem ol kwestin fastaem. Nao ol pikinini we oli bigwan moa oli save ademap sam moa save biaen, mo talemaot ol poen we oli rerem finis.” Fasin blong papa mama ya blong luksave fasin we i stret blong mekem long ol pikinini blong tufala, i givhan long pikinini blong lanem fasin blong tingbaot narafala. Martin i talem se: “Maet wan boe blong mitufala i kasem ol poen kwiktaem nomo, be narafala boe i nidim we mitufala i givhan long hem plante. Mi luk se stadi i kam wan trening blong soemaot Kristin fasin ya longfala tingting, mo plante narafala frut blong speret tu.”—Galesia 5:22, 23; Filipae 2:4.
Yu mas rere blong jenisim sam samting blong mekem stadi i stret long save blong ol pikinini wanwan, mo long ol defren yia blong olgeta. Simon mo Mak we naoia tufala i bigwan finis, oli talem se taem tufala i smol, tufala i rili laekem blong stadi long buk ya Man We i Hae Moa Long Olgeta Man wetem papa mama blong tufala. Tufala i talem se: “Papa i stap askem long mitufala blong mekem pleplei blong soemaot ol defren haf blong stadi.” Papa ya blong tufala i tingtingbak long taem we hem i godaon long fo leg blong hem, blong mekem pleplei wetem tufala boe blong hem, blong soemaot kaengud fasin blong man Sameria long parabol blong Jisas. (Luk 10:30-35) Hem i talem se: “Samting ya i mekem store ya i laef, mo mifala i kasem bigfala glad long pleplei ya.”
Plante pikinini oli no laekem blong mekem famle stadi long wan stret taem evri wik. ?Samting ya i mas blokem papa mo mama blong no mekem stadi long taem we famle i makemaot? No gat. Proveb 22:15 i talem se: “Krangke fasin i stap long hat blong boe [mo gel tu].” Wan mama we hem wan nomo i stap lukaot long ol pikinini blong hem, i gat tingting se hem i no naf blong lidim famle stadi, from we plante taem, i gat sam samting oli kamaot blong mekem se stadi i no rongud. Be nating, hem i gohed nomo. Naoia, ol pikinini blong hem oli gat bigfala respek long hem, mo oli tinghae tumas long lav mo fasin kea we hem i bin soemaot, taem hem i gohed nomo blong mekem famle stadi wetem olgeta evri wik.
Givhan Long Ol Boe Mo Gel ‘We Oli No Gat Papa’
Ol Kristin elda oli mas ‘lukaotgud long ol man we God i givim long olgeta, olsem we man blong lukaot long sipsip i stap lukaotgud long ol sipsip blong hem.’ (1 Pita 5:2, 3) Sipos sam samtaem, oli traem visitim ol famle long kongregesen blong olgeta, samting ya i save givim jans long olgeta blong talem ol gudfala toktok blong leftemap tingting blong ol papa mama we oli stap mekemgud ol Kristin wok blong olgeta. ?Sipos wan mama no papa hem wan nomo i stap lukaot long famle, hu i gat wok blong tijim ol pikinini blong hem? Yumi no mas fogetem se hem i wok blong papa no mama nao blong tijim ol pikinini.
Sipos wan elda i tekem wok blong papa ya we i no stap wetem famle blong hem, waes Kristin fasin bambae i givhan long hem blong no mekem wan samting we i save putum hem long denja blong brekem ol Kristin loa. Nating se i oraet nomo blong tu brata oli go visitim wan Kristin sista we i no moa gat hasban, tufala i mas waes long plan we tufala i mekem blong sapotem famle stadi ya. Samting we i save leftemap tingting moa, mo wokgud tu, hemia sipos elda i singaot ol pikinini (wetem mama blong olgeta) blong kam joen sam samtaem wetem prapa famle blong hem long stadi blong olgeta. Be, yumi neva mas fogetem se Jeova nao i bigfala Papa blong yumi long heven. I sua se hem i stap blong lidim mo givhan long mama ya we hem i mekem stadi wetem ol pikinini blong hem, nating se hem i stap hem wan nomo.
?Olsem wanem sipos wan yangfala i laekem ol save blong Baebol, be papa mama blong hem oli no kea nating long wok blong tijim ol pikinini blong olgeta long Baebol? Ol man we oli holemstrong long Jeova oli no nid blong harem nogud tumas. Man blong raetem Ol Sam i singsing se: “Man we i trabol mo boe we i no gat papa blong hem, oli stap putum laef blong olgeta long han blong yu [Jeova God]. Yu yu stap givhan long olgeta.” (Ol Sam 10:14, NW) Mo tu, ol elda blong kongregesen we oli gat lav, bambae oli mekem bes blong olgeta blong leftemap tingting blong ol papa mama blong traehad blong lukaotgud long ol pikinini blong olgeta. Maet oli mekem plan we famle ya i storeyan tugeta, nao ol elda oli joen long storeyan ya blong givim sam gudfala advaes olsem wanem blong mekem famle stadi. Be, ol elda ya oli no mas tekemaot wok ya long han blong ol papa mama, from we Baebol i putum wok ya long olgeta.
Ol pikinini we papa mama blong olgeta oli no bilif, oli nidim we ol narafala oli givhan plante long olgeta. Sipos papa mo mama blong olgeta i agri, yu save singaot olgeta blong joen long famle stadi blong yufala. Maet samting ya i givhan gud long olgeta. Robert, we naoia i gat ol prapa pikinini blong hem finis, i bin go long ol Kristin miting wetem papa mama blong hem, taem hem i gat tri yia nomo. Biaen, papa mama blong hem i no moa joen wetem Kristin kongregesen, be hem i tingtingbak oltaem long ol gudfala miting ya. Ale, taem hem i gat ten yia, hem i mitim wan Wetnes boe, nao boe ya i tekem hem i go long ol miting. Papa mama blong Wetnes boe ya oli glad blong lukaotgud long Robert, olsem wan pikinini we i no gat papa mama long trutok, mo biaen tufala i stadi wetem hem. From lav mo fasin kea we tufala i soem, Robert i gohed kwik, mo naoia hem i glad blong mekem wok blong elda long kongregesen.
Nating sipos wan papa mama i traem blokem ol pikinini blong tufala blong no gohed long trutok, be ol pikinini ya oli no stap olgeta nomo. Jeova i stap oltaem olsem Papa blong olgeta long heven, we i stap tru long olgeta. Ol Sam 68:5 i talem se: ‘God ya we i stap long tabu haos blong hem, hem i stap lukaot long ol pikinini we oli no gat papa.’ Ol boe mo gel we papa blong olgeta i no gat bilif, oli save prea long Jeova, mo oli save sua se hem bambae i givhan long olgeta. (Ol Sam 55:22; 146:9) Ogenaesesen blong Jeova we i olsem wan mama, i wok strong blong rerem ol gudfala kakae long saed blong speret, mo givimaot ol kakae ya long ol buk mo ol miting long bitim 85,000 Kristin kongregesen long fulwol. Taswe, taem Papa blong yumi, Jeova, mo ogenaesesen blong hem we i olsem wan mama, i givhan long saed blong speret, ale, ‘ol pikinini we oli no gat papa’ tu oli save haremgud long stadi blong Baebol we oli kasem.
I stret blong presem ol Kristin papa mama we oli mekem famle Baebol stadi evri wik wetem ol pikinini blong olgeta. I stret blong givim spesel kea mo talem tok blong presem ol papa no mama tu, we oli stap olgeta nomo mo oli stap hadwok oltaem blong trenem ol yangfala blong olgeta long ol rod blong Jeova. (Proveb 22:6) Ol narafala we oli tingbaot mo givhan long ol pikinini we oli no gat papa long trutok, oli save se wok ya i mekem Papa blong yumi long heven, Jeova, i glad. Yes, i wan bigfala wok blong lukaotgud long famle long saed blong speret. Be, ‘yu no mas kam slak, from we sipos yu no lego, bambae long stret taem blong hem, yu save kasem kakae from ol hadwok ya blong yu.’—Galesia 6:9.
[Ol futnot]
a Mifala i jenisim sam nem long store ya.
b Wan grup blong man we oli joen wanples blong wosip.
[Tok Blong Pija Long Pej 23]
Famle stadi i givim gudfala jans long ol yangfala long famle blong talemaot ol wari blong olgeta long papa mama blong olgeta
[Foto Credit Line Blong Pija Long Pej 20]
Harper’s