Darias Wan King We i Gat Tingting Blong Mekem i Stret
WAN dei, wan king we ol man oli savegud hem, i tok flas from bigfala wok blong bildim haos we hem i mekem. Hem i talem se: “Klosap long bigfala stonwol blong Babilon, mi wokem wan nara strongfala wol long saed i go long is. Mi digim wan bigfala hol i go raon long taon, mo mi mekem wota i kam fulap long hol ya . . . Wetem kolta mo brikis, mi bildim wan strongfala stonwol, we i olsem wan bigfala hil stret, i no gat wan samting i save muvum hem.” Yes, Nebukadnesa, king blong Babilon, i statem wan bigfala wok blong bildim haos, mo hem i wokhad blong mekem se bigfala taon blong kingdom blong hem, i kam strong moa. Be Taon ya blong Babilon i no rili strong olsem we king ya i stap tingbaot.
Pruf blong samting ya i kamaot long Oktoba 5, 539 B.K.T.a Long taem ya, ol ami blong Media oli joen wetem Sirus 2, king blong Pesia, ale oli winim Babilon mo oli kilim i ded rula blong hem, Belsasa, we i wan man Koldia. ?Hu bambae i kam niufala king blong taon ya we oli jes winim? Profet blong God, Daniel, we i stap long Babilon long taem ya, i raetem se: “Darias man Media i tekem ples blong hem [Belsasa,] i kam king. Long taem ya, Darias i gat sikisti tu yia blong hem.”—Daniel 5:30, 31.
?Hu ya Darias? ?Hem i rulum ol man long wanem fasin? ?Hem i soem wanem fasin long profet Daniel, we i bin kalabus long Babilon bitim 70 yia?
Wan King We Histri i No Talem Plante Samting Long Saed Blong Hem
Histri i no talem plante samting long saed blong man Media ya, Darias. Klosap se ol man Media oli no mekem wan hanraet nating long saed blong histri blong olgeta. Mo tu, long Medel Is, ol man oli digimaot plante taosen ston we i tokbaot histri blong ol Man Media. Be long olgeta ston ya, i no gat wan we i talem ful stori long saed blong Media. Ol nara olfala hanraet we oli stap yet kam kasem tede, oli no plante tumas. Mo tu, oli tokbaot ol samting we oli hapen moa long wan handred yia bifo no afta long taem blong Darias.
Nating se i olsem, i gat pruf i soem se Sirus 2, rula blong Pesia, i winim Ektabana, bigfala taon blong Media, nao hem i kam fren blong ol man Media. Afta long samting ya, ol man Media mo Pesia oli joengud tugeta, long wan bigfala ami we Sirus 2 i lidim. Robert Collins i tokbaot fasin fren bitwin ol man Pesia mo ol man Media, long buk blong hem, The Medes and Persians. Hem i talem se: “Ol man Pesia oli mekem pis wetem ol man Media, nao oli givim raet long ol man Media blong holem sam hae posisen.” Plante taem, ol man Media oli kasem hae posisen insaed long gavman, mo tu oli kasem wok ya blong lidim ami blong Pesia. Taem ol man blong ol narafala kantri oli tokbaot ol man Media mo ol man Pesia, oli neva talem se ol man Pesia oli hae moa long ol man Media.” Taswe, ol man Media oli joen wetem ol man Pesia blong stanemap niufala Kingdom ya Media-Pesia.—Daniel 5:28; 8:3, 4, 20.
I sua se ol man Media oli joen plante long faet ya blong kafsaedem Babilon. Baebol i soem se “Darias, man Media ya we papa blong hem Sekses,” hem i faswan rula blong Kingdom blong Media-Pesia, we long taem ya Babilon tu i haf blong hem. (Daniel 9:1) Olsem king, Darias i gat paoa blong putumap sam rul, folem ‘loa blong ol man Media mo ol man Pesia, loa ya we i no save jenis.’ (Daniel 6:8) Baebol i soem se Darias i wanem kaen man mo i givim risen from wanem histri i no talem plante samting long saed blong hem.
Darias i Laekem Moa Daniel
Smoltaem afta we Darias i kasem paoa long Babilon, hem i “putumap wan handred twanti praeminista.” Baebol i talem se ol praeminista ya “oli lukaot long ol wok long olgeta kantri we hem i rul long hem. Mo antap bakegen, hem i jusumaot tri presiden we Daniel i wan long trifala, blong trifala i bos long ol praeminista ya.” (Daniel 6:1, 2) Be plante praeminista oli no glad nating, from hae posisen blong Daniel. I klia se Daniel i wantem mekem i stret oltaem, blong blokem kruked fasin. Samting ya i mekem se sam long ol haeman oli kros. I sua se ol narafala presiden oli jelas tumas long Daniel from we king i laekem hem moa, i bitim ol narafala haeman, mo king i wantem putumap Daniel olsem bos blong ol praeminista.
Blong mekem se Daniel i no kasem hae posisen ya, tu presiden wetem ol praeminista oli girap, oli mekem wan loa blong traem faenem poen long Daniel. Oli go luk king, mo oli askem hem blong i saenem wan loa we i talem se long 30 dei, i no gat man i save ‘askem samsamting long ol god no long ol man. Bambae olgeta man oli mas askem long Darias nomo.’ Oli talem se eni man we i brekem loa ya, oli mas sakem hem long hol we i fulap long laeon. Oli mekem Darias i bilif se bambae olgeta haeman blong kingdom oli glad long loa ya, mo se loa ya i wan saen blong soem se oli stap tru long king.—Daniel 6:1-3, 6-8.
Darias i saenem loa ya, mo smoltaem biaen, hem i fesem ol frut we oli kamaot from loa ya. Daniel i faswan man we i brekem loa ya, from we hem i gohed blong prea long Jeova God. (Skelem wetem Ol Wok 5:29.) Daniel we i stap tru long God, oli sakem hem long hol we i fulap long laeon, nating se king i traehad blong faenem wan rod blong sevem Daniel long loa ya we i no save jenis. Darias i soem se hem i trastem God blong Daniel, se Hem i gat paoa blong sevem profet blong hem.—Daniel 6:9-17.
Long naet ya, Darias i no slip nating mo hem i livim kakae. Ale, long moning, hem i hareap, i go long hol ya we i fulap long laeon. !Hem i glad tumas blong luk se Daniel i laef yet mo i no kasem kil! Ale, hem i givimbak long olgeta we oli bin mekem giaman tok agensem Daniel, nao i sakem ol man ya wetem famle blong olgeta long hol we i fulap long laeon. Hem i talemaot wan oda tu, se ‘long evri ples we hem i rul long hem, hem i wantem we olgeta man oli fraet long God ya blong Daniel, mo oli ona long hem.’—Daniel 6:18-27.
I klia se, Darias i gat respek long God mo skul blong Daniel, mo hem i gat strong tingting blong stretem kwiktaem ol samting we oli rong. Be, ol haeman we oli stap yet, oli mas kros tumas from we king i panisim ol man we oli tok agensem Daniel. Antap long samting ya, ol lida blong skul blong Babilon we oli gat bigfala paoa, oli mas harem nogud tumas from oda blong Darias we i talem se ‘olgeta man blong kingdom blong hem oli mas fraet long God blong Daniel.’ I sua se ol man we oli raetem stori ya, oli no glad long ol samting we king i mekem long Daniel. Taswe yumi no sapraes sipos oli jenisim sam haf blong stori ya mo oli tekemaot plante samting long saed blong Darias. Nating se i olsem, sotfala stori ya long buk blong Daniel i soem se Darias i wan rula we i gat tingting blong mekem i gud long man mo blong mekem i stret.
[Futnot]
a B.K.T. i minim Bifo Kristin Taem.