Fastaem Mi Pua Bitim Mak, Naoia Mi Rij Tumas
MANUEL DE JESUS ALMEIDA I TALEM STORI YA
Mi mi bon long Oktoba 1916, mi lasbon blong 17 pikinini. Naen long ol brata mo sista blong mi, we oli fastaem long mi, oli ded from sik no hanggri, taswe mi neva save olgeta. Mifala eit pikinini nomo we mifala i laef i stap wetem papa mama blong mifala long wan smol vilej klosap long Poto, long Potugal.
SMOL haos blong mifala i gat wan rum blong slip mo wan smol rum blong kakae. Mifala i kasem wota blong dring long wan wel we i stap samwe haf kilometa longwe long haos blong mifala. Ples blong kuk blong mifala i olsem hemia we ol man blong bifo oli stap yusum.
Taem ol brata blong mi, we oli fastaem long mi, oli kam bigman lelebet, kwiktaem nomo oli stat blong wok long ol plantesin blong kon. Mane we oli winim i givhan blong pem sam kakae blong famle. From we olgeta oli givhan long famle, mi nomo mi gat jans blong skul smol. Nating se laef i had, mifala i go oltaem long Katolik Jos. Mifala i hop se sipos mifala i mekem olsem bambae laef blong mifala i kamgud moa.
Long manis Mei, Katolik jos i mekem lafet ya we oli kolem novena. Long naen dei, mifala i wokbaot i go long jos long eli moning taem ples i tudak yet. Long ples ya mifala i prea, from we mifala i bilif se bambae God i blesem mifala sipos mifala i mekem olsem. Mo tu, mifala i bilif se pris i wan tabu man, hem i man blong wok long nem blong God. Be, biaen, tingting blong mifala i jenis.
Lukaotem Samting We i Moagud
Taem mifala i no save pem takis blong jos, pris i no wantem save sipos mifala i pua bitim mak. Samting ya i mekem tingting blong mifala i foldaon. Tingting blong mi long saed blong jos i jenis bigwan. Taswe, taem mi gat 18 yia, mi mekemap tingting blong mi blong aot long famle blong mi. Mi wantem luk sipos i gat wan samting long laef we i moagud bitim ol wok ya long plantesin mo ol rao wetem jos. Long yia 1936, mi kamtru long Lisbon, bigfala taon blong Potugal.
Long ples ya mi faenem Edminia. Nating se mi harem we jos i giaman long mi, mitufala i folem kastom nao mitufala i mared long Katolik Jos. Ale, long yia 1939, Seken Bigfala Faet Blong Wol i stat, mo Potugal i joen wetem ol kantri we biaen oli winim faet ya. Long taem blong faet, mi lukaot long 18 dok we oli putum ol tul blong faet long olgeta. Long wan dei nomo, mifala i save sanem 125 trak we oli fulap long ol tul blong faet.
Mi harem nogud from ol rabis samting we mi luk long faet ya mo from fasin blong Katolik Jos blong joen long faet. Mi stap tingting se, ‘?God i rili kea long ol man? ?Yumi save wosipim hem olsem wanem?’ Plante yia biaen, long 1954, wan olfala man, we hem i wan Witnes blong Jeova, i ansarem ol kwestin blong mi. Storeyan blong mitufala i jenisim laef blong mi bigwan.
Glad Tumas Long Hop Blong Baebol
Olfala man ya we i kaen tumas, nem blong hem Josua, i talem long mi se Kingdom blong God nomo i save winim olgeta problem blong wol. Pis mo seftaem bambae i kamtru aninit long rul blong Kingdom ya nomo. (Matiu 6:9, 10; 24:14) Mi glad tumas blong harem ol tok ya, be from samting we i bin hapen long jos blong mi bifo, mi fraet blong bilif long ol samting we hem i talem. Taem hem i wantem mekem Baebol stadi wetem mi, mi talem se bambae mi agri sipos hem i promes se bambae hem i no askem mane long mi mo hem i no mas tokbaot politik. Hem i agri, mo hem i talem se Baebol stadi ya we bambae hem i givim, i fri nomo.—Revelesen 22:17.
Kwiktaem nomo mi lan blong trastem Josua. Ale, mi askem wan samting long hem we mi bin wantem longtaem finis, stat long taem we mi yang yet. “?Mi save gat wan Baebol blong mi?” Afta we mi kasem Baebol ya, mi glad tumas blong ridim ol promes blong Man Ya We i Wokem yumi, long Tok blong hem se: “God bambae i kampani wetem [ol man], mo hem bambae i God blong olgeta. Hem bambae i ravemaot wota blong ae blong olgeta. Nao bambae i no moa gat man i ded, mo bambae man i no moa krae from man we i ded. Bambae i no moa gat man i krae, mo bambae man i no moa harem nogud long bodi blong hem. Ol samting ya blong bifo oli lus olgeta.”—Revelesen 21:3, 4.
I leftemap tingting blong mi taem mi ridim ol promes long Baebol se fasin pua mo ol sik bambae oli finis. Elaehu, wan man blong bilif, i tokbaot God i se: “Hem i stap givim kakae long olgeta we i plante we i plante.” (Job 36:31) Mo aninit long rul blong Kingdom blong God we i stretgud, Baebol i talem se, “bambae i no moa gat man olbaot long kantri ya we i save talem se hem i sik.” (Aesea 33:24) !Jeova God i lavem ol man mo hem i intres long olgeta! !Intres blong mi long ol promes ya i gru i kam bigwan!
Fastaem we mi go long wan miting blong ol Witnes blong Jeova hemia long Epril 17, 1954. Miting ya i spesel—hem i Memoriol blong ded blong Kraes. Stat long taem ya, mi stap go long olgeta miting. I no longtaem biaen mi stat serem ol gudfala samting we mi lanem, wetem ol narafala. Long Potugal long taem ya, mifala i mekem “piknik” long solwota wan taem evri manis, mo mifala i baptaesem ol man. Seven manis afta we Josua i stat blong storeyan wetem mi, mi givim laef blong mi i go long Jeova God mo mi soemaot samting ya taem mi baptaes long solwota.
Long stat blong yia 1954, i gat raonabaot wan handred Witnes nomo long Potugal. From samting ya, i rili nidim moa man blong lidim wok blong prij. Mi gru kwiktaem long saed blong spirit, mo i no longtaem oli givim sam wok long mi insaed long kongregesen. Long 1956, oli putum mi long wok blong lukaot long namba tu kongregesen blong ol Witnes blong Jeova long Lisbon (hemia wok blong presiden elda). Tede, i gat bitim wan handred kongregesen long taon ya mo ol ples raonabaot long hem.
Ol Blesing From Fasin Blong Welkamem Ol Strenja
Nating se mi mo Edminia mitufala i sot long mane, oltaem mitufala i rere blong tekem ol Kristin brata oli kam long haos blong mitufala. Long 1955, wan paenia, hemia nem blong ol Witnes blong Jeova we oli mekem wok blong prij fultaem, i pastru long Potugal. Hem i aot long ples blong hem long Brasil blong go long Jemani from Intenasnal Asembli ya “Kingdom We i Win.” Be paenia ya i kasem sam trabol wetem transpot, ale, hem i stap wan manis wetem mifala. !Mifala i kasem bigfala blesing long saed blong spirit from visit blong hem!
Sam narafala man we oli kam long haos blong mitufala long taem ya, hemia ol memba blong hed kampani blong ol Witnes blong Jeova long Bruklin, Niu Yok. Long olgeta ya i gat Hugo Riemer mo Charles Eicher we tufala i serem sem rum long Betel. Tufala brata ya oli kakae wetem mitufala mo oli givim sam tok long ol brata long Potugal. Olsem ol smol pijin we oli jes kamaot long eg blong olgeta, maot blong mifala i opengud blong kasem ol gudfala smol pis kakae long saed blong spirit, we olgeta ya i givim.
Ol elda we oli goraon blong visitim ol kongregesen blong ol Witnes blong Jeova, olgeta tu oli stap long haos blong mitufala long taem blong visit blong olgeta. Wan we i visitim mifala long 1957 mo we mifala i no save fogetem hem, hemia Álvaro Berecochea. Hem i lukaot long branj ofis blong ol Witnes blong Jeova long Moroko. Sosaeti i sanem hem i kam long Potugal blong leftemap tingting blong ol brata. Hem i kam long buk stadi long haos blong mifala, mo mifala i plis long hem blong hem i stap long haos blong mitufala go kasem en blong visit blong hem long Potugal. Long ful manis ya we hem i stap wetem mitufala, mitufala i kasem bigfala blesing mo mitufala i harem se mitufala i kam fatfatgud long saed blong spirit. Mo Alvaro i kam fatfat long saed blong bodi from ol gudfala kakae we waef blong mi Edminia, i rerem.
Fasin pua bitim mak, olsem we i kasem mi taem mi pikinini, i save makemgud laef blong wan man. Be nating se i olsem, mi luksave se moa yumi givim samting i go long Jeova mo ol man blong hem, moa Jeova i blesem yumi. Mi luksave samting ya evri taem we mifala i tekem ol man oli kam long haos blong mifala.
Long asembli blong mifala long Poto long 1955, oli talem se long 1958 bambae i gat wan intenasnal asembli blong ol Witnes blong Jeova long Yanki Stadium long Taon blong Niu Yok. Long evri Haos Kingdom long kantri—namba blong olgeta long taem ya i smol nomo—oli putum wan bokis blong putum presen mane long hem blong givhan long olgeta blong Potugal we bambae oli go long asembli ya. Mitufala i glad bigwan taem oli jusum mitufala blong go long asembli ya. !Taem mitufala i stap long Yunaeted Stet from asembli ya, mitufala i glad tumas blong visitim hedkwota blong ol Witnes blong Jeova long Bruklin!
Stanap Strong Long Taem Blong Trabol
Long 1962, gavman blong Potugal i putum tabu long wok blong prij blong ol Witnes blong Jeova. Ale, oli sanemaot ol misinari—Eric Britten, Domenick Piccone, Eric Beveridge, mo ol waef blong olgeta tu—long Potugal. Biaen, oli blokem mifala blong mekem ol miting blong mifala long ol Haos Kingdom. Taswe mifala i mas mekem olgeta miting blong mifala long fasin haed long haos blong ol brata nomo. Mo tu, mifala i no moa save mekem ol bigfala asembli long Potugal. From samting ya, wok blong mi nao i blong mekem plan blong ol brata mo sista blong oli save go long ol asembli long narafala kantri.
I no isi blong mekem plan blong plante Witnes oli go long ol narafala kantri. Nating se i olsem, taem mi tingbaot ol nambawan blesing we ol brata blong Potugal oli kasem, mi glad we mi bin mekem wok ya. !Taem ol brata oli luk ol asembli ya long ol ples olsem Swiselan, Engglan, Itali, mo Franis, samting ya i rili leftemap tingting blong olgeta! From we oli go long ol asembli ya, oli gat jans tu blong karem sam buk i kambak wetem olgeta. Long olgeta yia ya, mifala i askem gavman plante taem blong rejistarem mifala olsem wan skul long Potugal, be oli no mekem.
Afta we ol misinari oli lego kantri long 1962, polis we i wok long fasin haed i stat wok strong moa blong blokem wok blong mifala blong prij. Oli holem plante brata mo sista blong mifala mo putum olgeta long kot. Yumi save ridim sam long ol stori ya long ol Wajtaoa mo Wekap! tu.a
Wan long olgeta we i kalabus from wok blong prij i wan paenia we mi mi bin talemaot gud nius blong Kingdom blong God long hem fastaem. From we polis i faenem adres blong mi long olting blong paenia ya, oli singaot mi blong askem kwestin long mi.
Biaen, tu man blong polis oli visitim haos blong mi. Oli tekem ol 13 Baebol wetem sam buk long saed blong Baebol, we oli faenem long haos. Oli gohed blong mekem trabol long mi, mo oli kambak seven taem long haos blong mi blong traem faenem sam moa buk. Evri taem, oli askem plante kwestin long mifala.
Oli singaot mi plante taem, blong talem sam tok blong sapotem ol Witnes long kot. Nating se mi no skulgud, Jeova i givim ‘waes blong bambae i no gat wan long ol enemi blong mifala we i save tok agens long mifala, blong brekemdaon tok blong mifala.’ (Luk 21:15) Wan taem, jaj i sapraes tumas long toktok blong mi, ale, hem i askem mi se mi bin skul wea. Ol man long kot haos oli laf taem mi mi ansa se mi go kasem klas fo nomo.
Taem trabol i kam strong moa, namba blong olgeta we oli lesin long mesej blong Kingdom tu i kam antap moa. !Taswe, olgeta 1,300 Witnes we oli kaontem long 1962 long Potugal, oli bitim 13,000 long 1974! Long semtaem, long manis Mei long 1967, oli singaot mi blong mekem wok blong seket elda. Long wok ya mi visitim ol kongregesen blong ol Witnes blong Jeova blong mekem olgeta oli strong moa long saed blong spirit.
Haremgud Long Ol Samting We i Sas Moa
Long Desemba 1974, mi gat jans blong joen long wok ya blong rejistarem ol Witnes blong Jeova long Potugal. Long nekis yia, mi mo waef blong mi, mitufala i kam memba blong famle blong Betel blong ol Witnes blong Jeova long taon ya Estoril. Oli putum mi blong wok wetem ol memba blong Branj Komiti long Betel blong Potugal.
!Mifala i glad tumas blong luk we wok blong prij i gru bigwan long Potugal mo long ol narafala ples we branj ofis blong mifala i lukaot long olgeta! Ol ples ya olsem Angola, Asores, Kep Ved, Madeira, Sao Tome mo Prinsip. Long ol yia we oli pas, mifala i glad tumas blong luk ol misinari blong Potugal oli go prij long ol kantri ya, we ol man oli intres tumas long mesej blong Kingdom. !Tingbaot bigfala glad blong mifala naoia, from we i gat bitim 88,000 man blong talemaot Kingdom long olgeta ples ya, we 47,000 blong olgeta oli blong Potugal! Namba we oli kam long Memoriol long olgeta ples ya long 1998 i bitim 245,000, hemia i bigwan tumas taem yumi skelem wetem namba blong 1954, yia ya we mi kam wan Witnes, we i no gat 200 man yet.
Mi mo Edminia mitufala i agri fulwan wetem man we i raetem Sam taem hem i talem se: “Sipos mi stap wan dei nomo long haos blong yu, be hemia i gud tumas, i winim we mi stap wan taosen dei long ol narafala ples.” (Ol Sam 84:10) Taem mi tingtingbak long laef blong mi taem mi pikinini we mi pua bitim mak, mo mi skelem wetem ol sas samting long saed blong spirit we mi kasem, mi harem olsem profet Aesea we i talem se: “Hae God. Yu yu God blong mi. Oltaem bambae mi presem yu, mi stap leftemap nem blong yu. Yu yu stap mekem ol samting, we taem man i luk, i sapraes tumas from. . . . Oltaem ol pua man wetem ol man we oli no gat paoa oli stap ronwe blong kam haed long yu.”—Aesea 25:1, 4.
[Futno]
a Lukluk Wekap! blong Mei 22, 1964, pej 8-16, mo Wajtaoa blong Oktoba 1, 1966, pej 581-592 (Engglis).
[Ol Tok Blong Pija Long Pej 24]
Antap: Brata Almeida long Lisbon i talemaot ol plan blong sanem sam man i go long asembli blong Niu Yok long 1958
Medel: Wan pleplei long Intenasnal Asembli ya “Pis Long Wol,” long Paris, we i soem wan miting wetem ol brata we oli wok insaed long kongregesen
Daon: Ol bas we ol brata oli rentem blong go long wan distrik asembli long Franis
[Tok Blong Pija Long Pej 25]
Moning wosip long branj ofis long Potugal
[Tok Blong Pija Long Pej 25]
Branj ofis blong Potugal, oli dediketem long 1988
[Tok Blong Pija Long Pej 26]
Ol tok blong brata Hugo Riemer, blong Bruklin Betel, oli leftemap tingting blong mifala taem hem i visitim mifala
[Tok Blong Pija Long Pej 26]
Wetem waef blong mi