Jeova i Mekem Rod i Rere

“Gud nius ya blong kingdom, bambae oli talemaot long olgeta ples long wol.”—MATIU 24:14, NW.

1. ?Wanem samting i kamaot from wok blong prij long faswan handred yia mo long taem blong yumi?

JEOVA i wan God we i gat lav. Taswe, hem i wantem “sevem olgeta man, mo i wantem we olgeta man bambae oli save trutok blong hem.” (1 Timoti 2:⁠4) Blong mekem olsem, wan bigfala wok blong prij mo tijim man i stap gohed long olgeta ples blong wol. Long faswan handred yia, wok ya blong prij i mekem Kristin kongregesen i stap olsem wan “bigfala pos blong mekem trutok i stap strong, mo i sapotem trutok.” (1 Timoti 3:​15, NW) Afta long taem ya, apostasia i stat, mo i haedem laet blong trutok. Be long ol yia we oli jes pas, hemia we Baebol i kolem “taem blong en,” “tru save” i stat kam antap bakegen. From save ya, plante milyan man oli gat hop blong kasem laef we i no save finis we Baebol i tokbaot.​—Daniel 12:⁠4, NW.

2. ?Jeova i mekem wanem tru long wok blong prij?

² Nating se Setan i traehad blong spolem stamba tingting blong God, wok blong prij i karem plante frut long faswan handred yia mo long taem blong yumi tu. Samting ya i mekem yumi tingbaot profet tok blong Aesea. Aesea i tokbaot taem ya we ol man Jiu oli gobak long Juda long yia seven handred B.K.T. Hem i se: “Yufala i mas berem ol krik, mo ol bigbigfala hil wetem ol smosmol hil, yufala i mas flatemdaon olgeta evriwan. Ol hil bambae oli kam bigfala levelples, mo ol raf ples bambae oli kam smut.” (Aesea 40:⁠4) Long faswan handred yia mo long taem blong yumi, Jeova i mekem rod i rere mo i smut gud blong wok ya blong prij i save gohed.

3. ?Long wanem rod Jeova i naf blong mekem ol stamba tingting blong hem oli kamtru?

³ Samting ya i no minim se Jeova i bin lidim evri samting we i hapen long wol blong mekem se wok blong talemaot gud nius i gohed. Mo i no minim tu se Jeova i lukluk i go long fiuja blong faenemaot olgeta samting we bambae oli hapen. Nogat. I tru se Jeova i naf blong lukluk i go long fiuja mo blong mekem rod blong ol samting we bambae oli hapen. (Aesea 46:​9-​11) Be hem i naf tu blong mekem ol plan blong hem folem eni samting we i stap hapen. Jeova i lidim ol man blong hem olsem wan man blong lukaot sipsip we i save gud olsem wanem blong lidim mo protektem ol sipsip blong hem. Jeova i soem rod blong kasem sef long ol man blong hem. Hem i protektem olgeta blong oli stap strong long saed blong spirit. Hem i lidim olgeta blong oli yusum eni jans we i kamaot blong mekem se wok blong talemaot gud nius i karem gudfala frut long olgeta ples blong wol.​—Ol Sam 23:​1-4.

Wan Wok We i Strong

4, 5. ?From wanem wok blong talemaot gud nius hem i no wan isi samting?

⁴ Wok blong talemaot Kingdom i wan bigfala wok​—long faswan handred yia mo tede tu. I sem mak olsem wok ya blong bildim sip long taem blong Noa. Eniman we i traem pasem wan mesej long plante man wantaem bambae hem i faenem se i no isi, be wok ya blong talemaot gud nius i hadwok moa. Long faswan handred yia, i no gat plante disaepol. Lida blong olgeta, Jisas, i ded mo ol man oli talem se hem i wan rebel. Skul blong ol man Jiu i stanap longtaem finis mo plante man oli joen long hem. Wan nambawan tempel i stap long Jerusalem. Mo tu, ol skul we oli no blong ol man Jiu, oli plante raonabaot long Mediterenian Si, mo olgeta tu oli gat ol tempel mo pris blong olgeta. Sem mak, long 1914 ‘taem blong en’ i stat, ol tabu Kristin oli no plante, mo ol memba blong ol narafala skul we oli talem se oli wosipim God, oli plante tumas raonabaot long olgeta.​—Daniel 12:9.

⁵ Jisas i bin givim woning long ol man blong hem se bambae oli fesem hadtaem. Hem i se: “Bambae sam man oli holem yufala, oli mekem i nogud long yufala, gogo oli kilim yufala i ded. Bambae olgeta man oli no laekem yufala nating, oli agens long yufala, from we yufala i holem nem blong mi.” (Matiu 24:⁠9) Antap long problem ya, i gat ol ‘las dei,’ we ol Kristin oli faenem se “laef long wol ya bambae i kam strong tumas.” (2 Timoti 3:⁠1) Taswe, from we wok ya i bigwan tumas, from we ol man bambae oli mekem trabol long ol Kristin, mo from we laef bambae i kam strong tumas, wok blong talemaot gud nius hem i no isi mo hem i wan traem long ol Kristin. Oli rili nidim strongfala bilif.

6. ?Olsem wanem Jeova i soemaot se ol man blong hem oli sua blong kasem gudfala blesing?

⁶ Jeova i save se bambae i gat hadtaem. Hem i save tu se, i no gat samting we bambae i save stopem wok ya. Wan profet tok we yumi savegud, i bin talemaot se bambae wok ya i win long faswan handred yia mo long taem blong yumi tu. Profet tok ya i talem se: “Gud nius ya blong kingdom, bambae oli talemaot long olgeta ples long wol.”​—Matiu 24:​14, NW.

7. ?Wok blong prij long faswan handred yia i bigwan olsem wanem?

⁷ Long faswan handred yia, ol man blong God, we oli gat strong bilif mo tabu spirit, oli gohed wetem wok ya we God i givim long olgeta. From we Jeova i stap wetem olgeta, oli kasem gudfala frut, moa bitim we oli tingbaot se bambae oli kasem. Taem Pol i raet i go long ol Kristin long Kolosi, raonabaot 27 yia afta long ded blong Jisas, hem i talem se gud nius ya, “ol man oli talemaot finis long olgeta man long wol.” (Kolosi 1:​23) Long sem fasin, naoia long en blong ol yia 19 handred, gud nius ya i kasem 233 kantri finis.

8. ?Plante man oli obei long gud nius, nomata long wanem samting? Givim sam eksampel.

⁸ Long ol yia we oli jes pas, plante milyan man oli obei long gud nius. Bighaf blong olgeta ya oli mekem olsem, nating se oli fesem hadtaem​—olsem long taem blong faet, long ol kantri we gavman i putum tabu long wok, mo taem man i kilim olgeta. Samting ya i tru tu long faswan handred yia. Wan taem, ol man oli bin wipim Pol mo Saelas mo sakem tufala i go long kalabus. !I sua se long ol taem olsem, i no isi blong mekem disaepol! Nating se i olsem, Jeova i yusum rod ya nao blong pulum moa man i kam. Pol mo Saelas oli gofri, mo man blong lukaot long kalabus wetem famle blong hem oli bilif. (Ol Wok 16:​19-​33) Ol ekspiryens olsem oli soemaot se ol man we oli wantem agensem mo stopem gud nius, bambae oli no naf blong mekem olsem. (Aesea 54:17) Be i no minim se i bin gat hadtaem mo trabol oltaem nomo long histri blong Kristin skul. Naoia bambae yumi lukluk long sam samting we oli bin hapen mo we oli givhan blong mekem se wok blong talemaot gud nius i karem gudfala frut long faswan handred yia mo long taem blong yumi.

Wok We Ol Jos Oli Mekem

9, 10. ?Olsem wanem Jeova i soemaot long ol man blong hem se bambae i gat bigfala wok blong mekem long faswan handred yia mo long taem blong yumi?

⁹ Tingbaot taem we God i bin jusum blong ol man oli mekem wok ya blong talemaot gud nius. Long faswan handred yia, profet tok blong ol 70 wik blong ol yia, we i stap long Daniel 9:​24-​27, i soemaot yia we Mesaea bambae i kam​—hemia 29 K.T. Nating se ol man Jiu long faswan handred yia oli no gat fulwan save yet long saed blong stret taem ya, be oli stap wet, oli save se Mesaea i mas kam. (Luk 3:​15) Franis buk ya Manuel Biblique, i talem se: “Ol man oli save se ol seventi wik blong ol yia, we Daniel i bin tokbaot, klosap oli kamtru. I no gat man i sapraes taem Jon Baptaes i talemaot se kingdom blong God i kam klosap.”

¹⁰ ?Olsem wanem long taem blong yumi? Wan long ol bigfala samting we i hapen hemia taem we Jisas i kam king long heven. Hemia i makem taem we Jisas i kambak bakegen mo i stap long Kingdom wetem bigfala paoa blong hem. Ol profet tok blong Baebol oli soemaot se samting ya i hapen long 1914. (Daniel 4:​13-​17) Long taem blong yumi, plante man blong jos oli wet mo oli wantem tumas blong samting ya i hapen. Grup ya we oli kolem ol Baebol Studen, olgeta tu oli wet long samting ya. Long 1879, oli stat wokem wan magasin we oli kolem Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence. Taswe, long faswan handred yia mo long taem blong yumi tu, tingting ya we plante man blong jos oli gat blong wet long taem ya we Kraes i kambak, hem i openem rod blong wok ya blong talemaot gud nius i save gohed.b

11. ?Wanem samting we ol jos oli karem i go long ol man we i givhan long wok blong talemaot gud nius?

¹¹ Wan narafala samting we i givhan long wok ya blong ol Kristin, hemia se bifo mo tede tu, plante man oli gat save long Tabu Baebol. Long faswan handred yia, i gat plante grup blong man Jiu we oli laef olbaot long kantri blong ol Hiten man. Ol grup ya oli gat ol haos prea blong olgeta, mo long ol ples ya, evri dei, ol man oli hivap wanples blong harem ol tok blong Baebol. Taswe, taem ol faswan Kristin oli prij, oli yusum save ya we ol man oli gat finis long saed blong God. (Ol Wok 8:​28-​36; 17:​1, 2) Long taem blong yumi, ol man blong Jeova oli faenem sem kaen samting long plante kantri. Long olgeta ples we Kristin skul i stap long hem, ol man oli gat Baebol, antap moa long ol kantri we oli folem Protestan skul. Plante man oli harem ol tok blong Baebol taem oli go long ol jos, mo plante milyan man oli gat prapa Baebol blong olgeta. Baebol i stap finis long han blong plante man, be oli nidim man blong halpem olgeta blong kasem save long hem.

Gudfala Samting We i Kamaot From Loa

12. ?Olsem wanem loa blong ol man Rom i givhan long ol Kristin long faswan handred yia?

¹² Plante taem ol loa blong gavman long wanwan kantri oli givhan long wok blong prij we ol Kristin oli stap mekem. Gavman blong ol man Rom i rul antap long bighaf blong ol kantri long faswan handred yia. Ol loa blong hem oli gat bigfala paoa antap long laef blong ol man evri dei. Ol loa ya oli mekem i gud long ol man, mo ol Kristin oli kasem gudfala frut from. Eksampel, from we Pol i yusum loa blong ol man Rom, hem i gofri long kalabus mo oli no wipim hem. (Ol Wok 16:​37-​39; 22:​25, 29) Taem wan grup blong man long Efesas oli wantem kilim ol Kristin, toktok long saed blong ol loa blong Rom i givhan blong kwaetem ol man ya. (Ol Wok 19:​35-​41) Wan narafala taem bakegen, ol man oli no kilim Pol long Jerusalem from we hem i wan sitisen blong Rom. (Ol Wok 23:27) Biaen, loa blong Rom i letem Pol i pas long Sisa blong talemaot bisnes blong hem. (Ol Wok 25:⁠11) Nating se bighaf blong ol man we oli rul long nem blong Rom oli mekem i strong tumas long ol man, ol loa blong faswan handred yia oli “blokem ol enemi blong gud nius mo mekem [gud nius] i stanap strong long saed blong loa.”​—Filipae 1:⁠7, NW.

13. ?Olsem wanem ol loa long taem blong yumi oli givhan plante taem long wok blong prij?

¹³ Samting ya i tru long plante kantri tede tu. Nating se i gat sam man we oli traem ‘mekem ol loa blong stanemap ol fasin nogud,’ ol loa long plante kantri oli agri se man i gat raet blong stap fri long saed blong skul. (Ol Sam 94:20) Plante gavman oli luksave se ol Witnes blong Jeova oli no man blong mekem trabol mo blong spolem laef blong ol man. Taswe, long plante kantri, loa i agri long wok blong ol Witnes. Bighaf blong wok ya blong prentem buk i stap gohed long Yunaeted Stet. Long kantri ya i gat sam loa we oli mekem se wok blong prentem magasin ya Wajtaoa i gohed bitim 120 yia finis, mo i kasem olgeta man long wol.

Ol Taem Blong Pis Mo Fasin Fri

14, 15. ?Olsem wanem pis long wan kantri i givhan long wok blong prij long faswan handred yia?

¹⁴ Wok blong prij i gohed tu long ol taem we ples i stap long pis. Jisas i talem se bambae i gat taem we “ol kantri oli mekem faet long ol narafala kantri.” Nating se i olsem, bambae i gat sam taem we ol nesen oli stap long pis blong mekem se wok blong talemaot Kingdom i save gohed. (Matiu 24:⁠7) Ol Kristin long faswan handred yia oli laef aninit long wanem we oli kolem Pax Romana, no Pis blong Rom. Wan man we i stadi long histri i raetem se: “From we Rom i rul antap long olgeta man long Mediterenian haf blong wol, mekem se klosap olgeta faet we oli bin stap gohed longtaem finis bitwin long ol kantri ya, oli finis.” Samting ya i openem rod long ol faswan Kristin blong oli save wokbaot i go long olgeta kantri ya we Rom i rul antap long olgeta.

¹⁵ Gavman blong Rom i traehad blong mekem ol man oli joen tugeta aninit long rul blong hem. Samting ya i mekem i gud long ol Kristin we oli wantem wokbaot i go long narafala ples. Hem i mekem se ol Kristin oli fri moa blong mekem wok blong olgeta mo talemaot tingting blong olgeta, be tu, i givhan blong mekem ol brata we oli stap long evri ples oli joengud long wan kampani nomo. Buk ya On the Road to Civilization i talem se: “Fasin joen we Gavman [blong Rom] i mekem bitwin ol kantri, i givhan bigwan long [Kristin wok blong prij]. I no moa gat ol fenis we oli seraotem ol kantri. Wan sitisen blong Rom i olsem we hem i wan sitisen blong wol. . . . Mo tu, from we ol man oli laef long wan kantri we i sapotem tingting ya blong joen olsem sitisen blong wan gavman nomo, i isi long olgeta blong kasem save long wan skul we i tijim fasin joengud olsem wan brata.”​—Skelem wetem Ol Wok 10:34, 35; 1 Pita 2:​17.

16, 17. ?Wanem i pulum ol man long taem blong yumi blong wantem putum pis, mo wanem tingting we plante man oli kasem?

¹⁶ ?Olsem wanem long taem blong yumi? Ol yia 19 handred oli bitim ol narafala yia long saed blong faet, mo long sam kantri ol faet oli stap gohed yet. (Revelesen 6:4) Be, yumi save talem se wol i stap long taem we i kwaet lelebet. Blong bitim 50 yia nao, ol bigfala gavman blong wol oli no bin mekem bigfala faet bitwin long olgeta. Samting ya i givhan bigwan long wok blong talemaot gud nius blong i gohed moa long ol kantri ya.

¹⁷ Ol nogud samting we oli bin hapen long ol faet blong taem blong yumi oli pulum plante man blong luksave se yumi rili nidim wan gavman nomo blong fulwol. Ol bigfala faet blong wol oli mekem se ol man oli stanemap Ligofnesen mo biaen, Yunaeted Nesen. (Revelesen 13:14) Ol man oli talemaot se mak blong tufala ogenaesesen ya hemia blong putum pis mo fasin joengud long olgeta ples blong wol. Ol man we oli rili wantem se samting ya i hapen, oli rere blong lesin long gud nius we i tokbaot wan gavman​—hemia Kingdom blong God​—we bambae i karem trufala pis long ful wol, blong olwe.

18. ?Wanem tingting we ol man oli gat long saed blong skul i givhan long wok blong prij?

¹⁸ I tru se, samtaem ol Kristin oli bin kasem bigfala trabol, long faswan handred yia mo long taem blong yumi tu. Be, i bin gat ol taem we man i letem skul i fri blong wosip. (Jon 15:20; Ol Wok 9:​31) Taem ol man Rom oli winim ol wanwan nesen, oli akseptem mo oli folem kwiktaem nomo ol god blong ol nesen ya. Profesa Rodney Stark i talem se: “I gat plante samting we oli soemaot se, long taem blong gavman blong Rom ol man oli fri moa blong jus long saed blong skul i winim long taem afta we Amerika i kasem paoa long wol.” Tede, ol man long plante kantri oli stat openem tingting blong olgeta long ol niufala save, from samting ya, oli rere moa blong lesin long mesej blong Baebol we ol Witnes blong Jeova oli stap karem i kam long olgeta.

Wok Blong Teknoloji

19. ?Olsem wanem ol faswan Kristin oli yusum gud kodeks?

¹⁹ Laswan samting, tingbaot olsem wanem Jeova i mekem rod long ol man blong hem blong oli yusum ol teknoloji. I tru se, ol faswan Kristin oli no laef long wan taem we ol man oli gat plante save yet long saed blong teknoloji. Be, wan samting we man i wokem finis long taem blong ol faswan Kristin, mo we i bin givhan bigwan long ol Kristin ya, hemia kodeks (fasin blong raetem ol toktok long pepa mo joenem long buk). Kodeks i moagud i bitim ol skrol. Buk ya The Birth of the Codex i talem se: “Fasin ya blong yusum buk bitim skrol i no wan fasin we plante man oli stat yusum kwiktaem. Be, i luk olsem se olgeta Kristin, long evri ples, oli stat yusum rod ya kwiktaem nomo.” Buk ya i gohed blong talem tu se: “From we ol Kristin oli stat yusum kodeks long plante ples kwiktaem nomo, yumi ting se maet ol man oli stat yusum rod ya bifo long yia 100 K.T.” Ol man oli faenem se i isi mo blong yusum kodeks i bitim skrol. Oli save faenem ol vas blong Baebol kwiktaem nomo. Samting ya i givhan bigwan long ol faswan Kristin, olsem Pol, we oli no jes eksplenem Baebol, be oli stap ‘yusum buk blong pruvum’ ol tok we oli tijim.​—Ol Wok 17:⁠2, 3, NW.

20. ?Olsem wanem ol man blong God oli yusum teknoloji blong mekem wok blong prij long olgeta ples blong wol, mo from wanem?

²⁰ Long taem blong yumi, save we ol man oli gat long saed blong teknoloji i mekem se oli wokem plante niufala samting. Ol bigfala mesin we oli wok spid blong prentem buk, oli halpem ol Kristin blong wokem plante buk long saed blong Baebol long plante lanwis wantaem. Teknoloji blong tede i mekem wok blong tanem Baebol i go long ol narafala lanwis, i spid moa. Ol trak, tren, sip, mo plen oli mekem i isi moa blong karem ol buk long saed blong Baebol oli go long olgeta ples blong wol. Ol telefon mo faks mesin oli mekem se yumi save toktok wetem ol man long eniples, kwiktaem nomo. Jeova i yusum tabu spirit blong hem blong pulum ol man blong hem blong yusum ol teknoloji ya blong mekem gud nius i kasem olgeta ples blong wol. Oli no yusum teknoloji ya jes from we oli wantem gat moa save mo from we oli wantem folem ol laswan niufala rod we oli kamaot long wol. Nogat. Faswan samting we i impoten long tingting blong olgeta hemia se, teknoloji bambae i halpem olgeta blong mekem gud wok ya blong prij we God i givim long olgeta.

21. ?Yumi save sua long wanem samting?

²¹ Jisas i bin talem se: “Gud nius ya blong kingdom, bambae oli talemaot long olgeta ples long wol.” (Matiu 24:14) Ol faswan Kristin oli luk profet tok ya i kamtru long taem blong olgeta. Tede tu, yumi luk se profet tok ya i kamtru long fasin we i bigwan moa. Nomata se wok ya i bigwan mo i strong, nomata se taem i gud no i nogud, nomata se ol loa mo fasin blong man oli jenis, long taem blong faet mo long taem blong pis, nomata se plante jenis oli kamaot long saed blong teknoloji, be gud nius i bin kasem plante man mo i stap gohed yet. ?Samting ya i no mekem se yu yu sapraes long waes blong Jeova mo gudfala save we hem i gat blong luksave samting? Yumi save sua se wok ya blong talemaot gud nius bambae i finis long stret taem we Jeova i makem mo bambae stamba tingting blong hem i kamtru blong blesem olgeta stret man. Bambae ol stret man ya oli tekem graon ya i blong olgeta mo bambae oli laef long hem gogo i no save finis. (Ol Sam 37:29; Habakuk 2:3) Sipos yumi mekem laef blong yumi i laenap wetem stamba tingting blong Jeova, bambae yumi save stap wetem ol man ya.​—1 Timoti 4:​16.

[Ol futnot]

Ol Poen Blong Tingtingbak

◻ ?From wanem wok blong talemaot gud nius hem i wan strongfala wok?

◻ ?Long wanem rod, ol loa blong gavman mo pis we i stap long ol wanwan kantri, i bin givhan long wok we ol Kristin oli stap mekem?

◻ ?From we Jeova i blesem wok blong prij, yumi save sua long wanem samting we bambae i hapen long fiuja?