?Olsem Wanem Blong Kasem Longfala Laef?

SAM man oli hop bigwan se long wan taosen yia we bambae i kam, oli luk frut from traehad blong olgeta blong mekem se laef i longfala moa. Dokta Ronald Klatz wan tija we i wok long saed blong helt, long Yunivesiti long Oklahoma, i wan long olgeta. Hem i presiden blong wan Skul long Amerika we i stap lukaotem meresin blong blokem fasin blong kam olfala. Skul ya hem i wan ogenaesesen blong ol dokta mo man blong sayens, we oli givim ful laef blong olgeta, blong mekem se man i save laef longtaem moa. Hem wetem ol man we oli wok wetem hem oli gat plan blong laef longtaem. Dokta Klatz i talem se, “Mi hop se mi save laef bitim 130 yia. Mifala i bilif se yumi save winim fasin blong kam olfala. Naoia ol niufala save blong man i save daonem, blokem no maet jenisim tu ol samting insaed long bodi we i lidim man blong kam olfala.” Dokta Klatz hem wan i stap tekem klosap 60 tablet blong meresin evri dei, blong traem laef longtaem moa.

Homon Olsem Meresin Mo Genetics​—?Oli Risen Blong Hop?

Fasin blong yusum homona olsem meresin i wan rod we i givim hop. Stadi we oli mekem wetem wan homon we nem blong hem DHEA i daonem fasin blong kam olfala long ol anamol we oli testem.

Long saed blong homon ya kinetin, we oli kasem long wan lif, niuspepa ya blong Swiden Aftonbladet i yusum toktok blong Dokta Suresh Rattan, wan tija long Yunivesiti blong Ahus, Denmak, we hem i talem se: “Ol tes we mifala i mekem oli soem se ol sel blong skin blong man we oli gru long homon ya kinetin i no jenis i kam olfala olsem oltaem. Ol sel oli stap yang nomo tru long laef blong olgeta.” Taem oli yusum homon ya long ol bebet, oli talem se oli laef longfala moa 30 kasem 45 pesen.

Taem oli yusum homon ya melatonin long ol smol rat, laef blong ol rat ya oli kam longfala moa bitim 25 pesen. Antap long samting ya, ol smol rat oli luk moa yang, helti, mo oli gat moa paoa.

Ol man we oli sapotem blong yusum ol homon we oli mekem man i gru (hGH) oli talem se ol homon ya i mekem skin i saen, i mekem ol masel i bigwan moa, i mekem man i intres moa long seks, i glad moa, yusumgud moa tingting blong hem, mo mekem hem i gat wan metabolism olsem wan yangfala nomo.

Plante man oli lukluk i go long genetics.b Ol man blong sayens oli ting se sipos oli jenisim ol genes, oli mekem se ol wom oli save laef longtaem moa. Yes, oli mekem sam wom oli laef longfala, bitim yia blong olgeta sikis taem. Samting ya i givim hop long olgeta blong faenem mo jenisim sam genes blong man we oli sem mak. Time magasin i yusum tok blong Dokta Siegfried Hekimi blong McGill Yunivesiti, Montreol, we hem i talem: “Sipos yumi faenem olgeta genes we oli kontrolem sotfala laef blong man, maet yumi save daonem wok blong ol genes ya blong mekem se laef blong yumi i kam longfala moa.”

Ol man blong stadi long ol laef samting oli save longtaem finis se las haf blong sel ya DNA, we nem blong haf ya i telomere, i kam sotfala moa evri taem we sel ya i kam plante. Taem telomere i lusum 20 pesen long saes blong hem, hem i no moa save kam plante mo hem i ded. Wan spesel enzyme we nem blong hem telomerase i save mekem se telomere i kasem stret saes blong hem bakegen, mekem se sel ya i save gohed blong kam plante. Long klosap olgeta sel, enzyme ya i stap nomo, i no mekem wan wok, be taem hem i wok mo oli putum enzyme ya telomerase long sam spesel sel, ol sel ya oli gru mo kam plante bitim mak.

Olsem sam man blong stadi oli talem, hemia i openem ol nambawan rod blong oli save faetem ol sik we man i kasem from we hem i kam olfala. ?Olsem wanem blong jenisim ol sel blong bodi we oli kolem stem cells, (ol sel we oli mekem bodi i kam niuwan) wetem ol stem cells we oli no save ded from we oli wokem wetem telomerase? Dokta William A. Haseltine i talem se: “Klia tingting ya we ol man oli gat, blong man i no save ded, bambae oli wok long tingting ya sloslou long ol 50 yia we oli kam biaen.”​—The New York Times.

?Ansa i Stap Long Nanotechnology mo Cryonics?

Nanotechnology, hem i sayens blong wok long wan nanometer (wan bilyan blong wan mita), i givim hop tu. Ol man we oli gat strong tingting long saed blong fiuja, we oli wok wetem nanotechnology, oli bilif se bambae oli wokem ol mesin ya long fiuja, we oli wok wetem kompyuta, mo oli smol moa bitim ol sel. Mo maet bambae oli save yusum olgeta blong riperem haf blong ol sel mo haf blong bodi we oli smol olsem wan molecule, we i smol we i smol. Long wan konfrens blong daonem fasin blong kam olfala, wan man blong stadi i talem tingting blong hem se maet ol dokta blong ol yia tu taosen oli yusum nanotechnology blong mekem se bodi blong man i no save ded.

Cryonics, hem i fasin blong mekem ded bodi blong man i kam strong, i kam aes. Oli hop se bambae ol man blong sayens oli save mekem ol ded sel oli laef bakegen. Oli save mekem se fulwan bodi, no bren nomo, i kam aes. Wan man i mekem wan sitbed i kam aes. ?From wanem wan sitbed? From we hem i sitbed blong fren blong hem we i lus, mo sam sel blong skin mo sam hea blong hem i stap long sitbed ya. Hem i wantem oli kam aes blong givim jans long fren blong hem blong kambak long laef, sipos long fiuja sayens i save bildim man bakegen from sam sel, no maet jes from wan sel blong olgeta.

?Yumi Putum Tras Blong Yumi i Go Wea?

I stret nomo we man i wantem laef, i no wantem ded. Taswe, ol man oli presem sayens from ol samting we oli faenemaot mo we i givim hop long olgeta blong laef longfala moa. Be, kasem naoia i no rili gat strongfala pruf se DHEA, kinetin, melatonin, hGH, no wan narafala samting i save daonem fasin blong man i kam olfala. Ol man we oli agensem ol sayens ya, oli fraet se taem oli jenisim ol sel, maet samting ya i mekem se sel ya i kam wan kansa sel. Mo blong yusum nanotechnology mo cryonics i stap yet long tingting blong ol man blong sayens, i no wan trufala samting.

I tru se sayens i givhan finis, mo maet i gohed blong givhan blong sam man oli laef longfala moa mo helt i gud moa. Be, neva bambae sayens i save givim laef blong olwe long wan man. ?From wanem? Blong talem long isi fasin, stamba blong kam olfala mo ded, i no kamaot long wol, we ol man blong sayens i stap.

Stamba Blong Kam Olfala Mo Ded

Bighaf blong ol man blong sayens oli agri se plan blong kam olfala mo ded i stap finis long ol genes blong yumi, taem yumi bon. Be, yumi save askem: ?Wetaem, olsem wanem, mo from wanem plan ya i kam stap long genes blong ol man?

Baebol i givim klia ansa long yumi​—nating se Baebol i no tokbaot ol samting olsem genes no DNA. Rom 5:​12 i talem: “Bifo olgeta, wan man nomo i statem fasin blong sin long wol ya. Mo from we hem i mekem sin, hem i ded. Be frut blong samting ya, hemia we ol man oli stap ded, from we olgeta oli mekem sin.

Fasfala man, Adam, i gat hop blong laef foreva. God i wokem bodi blong hem wetem ol samting we hem i nidim blong laef mo haremgud blong olwe. Be, blong laef olwe, Adam i mas wok wetem mo obei long Stamba blong laef, Man We i Wokem hem, blong stap laef oltaem nomo.​—Jenesis 1:​31; 2:​15-​17.

Adam i jus blong no obei long Man We i Wokem heven mo wol. Long tingting blong Adam, i moa gud blong man i rul hem wan, i seraot long God. Taswe, hem i mekem sin. I stat long taem ya, ol genes long bodi blong hem oli stat jenis. Defren nao, Adam i no moa pasem laef blong olwe long ol pikinini blong hem, hem i pasem sin mo ded long olgeta.​—Jenesis 3:​6, 19; Rom 6:​23.

Trufala Hop

Be samting ya, i no blong olwe. Rom 8:​20 i talem: “God i jajem finis olgeta samting ya we hem i mekem, se oli mas kam nating. Mo hemia i no from we olgeta samting ya oli wantem olsem, i from we God i wantem olsem, be tingting blong God i stap yet.” Man we i wokem yumi, Jeova God, i jajem ol man blong oli ded from we oli sin agensem hem, be long sem taem ya, hem i givim wan risen blong gat hop.

Risen ya, i kam klia taem Jisas Kraes i kam long wol. Jon 3:​16 i talem: “God i lavem tumas ol man long wol, nao hem i givim mi, mi stret Pikinini blong hem, mi wan nomo we hem i gat, blong olgeta man we oli bilif long mi bambae oli no save lus, oli gat laef we i no save finis.” Be, ?olsem wanem bilif long Jisas Kraes i sevem yumi long ded?

Sipos stamba blong ded i sin, i minim se wan i mas tekemaot sin blong ded i finis blong olwe. Taem Jon Baptaes i luk Jisas i statem minista wok blong hem olsem Kraes, hem i se: “!Olgeta! Man ya, hem i smol sipsip blong God, we hem bambae i tekemaot sin blong olgeta man long wol.” (Jon 1:​29) Jisas Kraes i no gat sin nating. Taswe, hem i no kasem jajmen blong ded, we hem i panis blong sin. Nating se i olsem, hem i rere blong ded. ?From wanem? From we fasin ya, i pem praes blong tekemaot sin blong yumi.​—Matiu 20:28; 1 Pita 3:​18.

Afta we hem i pem praes ya, olgeta we oli bilif long Jisas oli gat jans blong no save ded samtaem. I tru se, maet sayens i givhan smol blong yumi laef longfala moa, be bilif long Jisas i trufala rod blong kasem laef foreva. Jisas i kasem laef ya long heven, mo ol aposol blong hem we oli stap tru mo sam narafala tu bambae oli kasem laef ya. Be, bighaf blong yumi we yumi bilif long Jisas, bambae yumi kasem laef foreva long wol, taem Jeova i mekem wol i kam wan paradaes.​—Aesea 25:8; 1 Korin 15:48, 49; 2 Korin 5:1.

Laef Foreva Long Wan Paradaes Wol

Elias Canetti we hem i winim Nobel praes i askem: “?Hamas man bambae oli gat tingting ya se laef i blong nating nomo, sipos oli neva ded?” ?Bambae yumi les long laef, sipos yumi neva ded? Baebol i talem klia se bambae i no olsem. “Hem nao i putum stret taem blong ol samting ya oli kamtru. Mo hem i mekem yumi, we long tingting blong yumi, oltaem yumi wantem tumas blong save ol samting we bambae i kamtru long fiuja. Yumi wantem tumas blong savegud ol samting we hem i stap mekem, be neva hem i letem blong yumi blong save.” (Prija 3:​11) Ol samting we Jeova God i wokem oli plante mo i hadwok blong kasem save long olgeta, mo bambae oli gohed blong pulum intres blong yumi, pusum yumi, blong mekem se yumi glad long olgeta blong longtaem​—yes foreva.

Wan man blong stadi long wan kaen pijin we nem blong hem Siberian Jay, i kolem pijin ya “wan spesel, naesfala fren” mo hem i talem se blong wajem pijin ya i wan samting we i givim moa glad long hem i bitim ol narafala samting long laef blong hem. Moa we hem i stadi long pijin ya, moa hem i faenemaot long ol samting we hem i intres long hem. Hem i talem se, afta 18 yia, stadi blong hem i no finis yet. Sipos dip stadi long wan kaen pijin nomo, i save mekem wan man we i gat gud hed i intres mo i glad blong 18 yia, tingbaot glad we yumi save kasem blong stadi long olgeta samting we God i wokem long wol.

Tingbaot ol defren sayens we man i save stadi long hem, mo bambae taem i no blokem hem. Traem tingbaot ol naesfala ples we yumi save wokbaot long hem mo ol man we yumi save faenem long ol ples ya. Ol samting we yumi save mekem, mo bildim, bambae i no gat en long ol samting ya. Bambae i gat fulap jans blong yusum save blong yumi blong mekem ol gudfala samting mo blong kam gud moa long ol samting ya. Taem yumi tingbaot olgeta samting we God i wokem, i klia nomo se yumi nidim blong laef foreva, blong gat naf taem blong yusum olgeta jans we yumi gat long laef blong yumi.

Baebol i soemaot se tru long laef bakegen long ded, olgeta we oli ded tu oli save gat jans blong laef foreva. (Jon 5:​28, 29) Plante samting we oli kamaot long histri we oli no klia, bambae olgeta oli kam klia, taem ol man we oli laef long taem ya oli laef bakegen mo oli givim ansa long ol kwestin blong yumi. Tingbaot bigfala save long saed blong ol defren taem long histri we olgeta we oli laef bakegen oli save givim long yumi.​—Ol Wok 24:15.

Taem yumi tingbaot taem ya, yu kasem save se taem Job i laef bakegen, maet hem i wantem jenisim tok we yumi faenem long Job 14:1. Blong tekem ples blong hem, maet hem i wantem talem se: ‘Mifala man we i bon long wol ya, i laef blong olwe mo i fulap long fasin blong haremgud.’

Olgeta we oli trastem Jeova mo bilif long Jisas, oli save se laef we i no save finis i no jes wan drim. I no long taem, bambae samting ya i kamtru. Fasin blong kam olfala mo ded bambae i finis blong olwe. Hemia i laenap wetem tok long Ol Sam 68:20, we i se: “God ya blong yumi, hem i God blong sevem man. Hem i Hae God mo i Masta blong yumi, mo hem i stap holem yumi, yumi stap laef.”—Revelesen 21:​3, 4.

[Ol futnot]

[Tok Blong Pija Long Pej 4, 5]

From we ol man blong sayens i kasem plante moa save, samting ya i givim hop long ol man blong save laef longtaem moa

[Tok Blong Pija Long Pej 7]

Yumi nidim laef foreva, blong gat naf taem blong yusum olgeta jans we yumi gat long laef blong yumi