Ol Man We Oli Talem Se Oli Kristin, ?Olgeta Evriwan Oli Tru Kristin?

?I GAT hamas Kristin evriwan? Buk ya Atlas of Global Christianity i talem se long yia 2010, i gat klosap 2.3 bilian Kristin long fulwol. Be buk ya i talem se ol Kristin ya oli seraot long bitim 41,000 defren jos. Mo ol jos ya wanwan, oli gat prapa tijing blong olgeta mo oli gat ol loa long saed blong ol fasin we oli mas folem. Tru ya, ol jos we oli talem se oli Kristin, oli plante tumas, mekem se tingting blong plante man i fasfas, mo tingting blong samfala i foldaon. Ating plante man oli stap tingbaot kwestin ya se, ‘?I tru se ol man we oli talem se oli Kristin, olgeta evriwan oli tru Kristin?’

Bambae yumi traem tingbaot samting ya long wan narafala fasin. Yu traem tingbaot wan man we i go long wan narafala kantri. Taem hem i kamaot long plen, hem i mas soem sam pepa long olgeta long epot. Hem i mas talem se hem i blong wanem kantri, mo hem i mas soem paspot blong hem blong pruvum samting ya. Long sem fasin, wan Kristin i mas pruvum se hem i wan tru Kristin, be i no blong talem nomo se hem i bilif long Kraes. Hem i mas soemaot sam samting. ?Hem i mas soemaot wanem? 

Samwe ten yia afta long ded blong Jisas, ol man oli stat blong yusum tok ya Kristin. Man ya blong raetem histri long Baebol, hemia Luk, i talem se: “Long taon ya [Antiok], ol narafala man oli givim wan nem long ol man blong Jisas, se ol Kristin man, mo hemia fastaem we nem ya i kamaot.” (Ol Wok 11:26) Yumi luk se ol man oli givim nem ya Kristin man long ol man blong Jisas. ?Ol man oli mas mekem wanem blong oli kam man blong Jisas? Wan diksonari (The New International Dictionary of New Testament Theology) i talem se: “Man we i lego olgeta samting we hem nomo i wantem blong i biaen long Jisas . . . long ful laef blong hem, hem i man blong Jisas.” Jisas nao i stanemap Kristin skul. Taswe, wan tru Kristin i wan man we i folem ol tijing blong Jisas, mo i mekem ol samting we Jisas i talem, long ful laef blong hem nomata wanem samting i hapen.

Long bigfala hip blong ol man we oli talem se oli Kristin, ?yumi save faenem samfala we oli mekem olsem? ?Jisas i talem se ol man blong hem oli mas gat wanem fasin? Plis yu gohed blong ridim ol haf biaen blong faenemaot ansa we Baebol i givim long ol kwestin ya. Bambae yumi tokbaot faef samting we Jisas i talem, taem hem i tokbaot ol man blong hem. Bambae ol tok blong Jisas oli givhan long yumi blong save fasin blong ol tru Kristin, mo blong save hu olgeta we oli ol tru Kristin. Bambae yumi tokbaot wanem samting we ol fas Kristin oli mekem blong folem ol tok blong Jisas. Mo bambae yumi luk se hu olgeta tede we oli stap soemaot fasin blong ol tru Kristin man.

“Yufala i Obei Long Ol Tok Ya Blong Mi”

“Sipos yufala i obei long ol tok ya blong mi, yufala i prapa man blong mi. Nao bambae yufala i save trutok, mo trutok ya bambae i mekem yufala i fri man.”—JON 8:31, 32.

?Hemia i Minim Wanem? “Ol tok” blong Jisas, hemia ol tijing blong hem. Oli kamaot long man we i hae moa long hem. Jisas i talem se: “Papa blong mi we i sanem mi mi kam, hem i talemaot long mi wanem fasin blong tok bambae mi folem, mo wanem tok bambae mi talem.” (Jon 12:49) Jisas i prea long Jehova God, we i Papa blong hem long heven, i talem se: “Tok blong yu, hemia trutok.” Plante taem hem i yusum Tok blong God blong pruvum se ol tijing blong hem oli tru. (Jon 17:17, Nyutesteman wetem Ol Sam long Bislama; Matiu 4:4, 7, 10) Taswe, ol tru Kristin we oli “obei long ol tok” blong Jisas, oli bilif se Baebol hem i “trutok.” Baebol nao i stamba blong ol tijing mo ol fasin blong ol tru Kristin.

Samting We Ol Fas Kristin Oli Mekem: Aposol Pol i wan Kristin we i raetem moa buk blong Baebol i bitim ol narafala. Olsem Jisas, Pol i tinghae long Tok blong God. Hem i talem se: “Olgeta tok blong Baebol oli kamaot long God fastaem. Hem i putum long tingting blong ol man ya bifo, nao oli raetem long buk. Ol tok ya i stret gud blong tijim yumi.” (2 Timoti 3:16) Ol man we oli mekem wok blong tijim ol narafala Kristin, oli mas “holemstrong tok ya we yumi save putum tingting blong yumi i stap long hem.” (Taetas 1:7, 9) Ol fas Kristin oli kasem advaes se oli no mas bilif long ‘ol waes tok blong man, ol tok we i blong giaman nomo mo i folem ol kastom blong ol man, mo ol tok we i stret long ol stamba samting blong wol, be oli no laenap long Kraes.’—Kolosi 2:8, NW.

?Hu Tede i Stap Folem Fasin Blong Jisas? Dogmatic Constitution on Divine Revelation i wan buk blong loa blong Vatikan we oli raetem long 1965. Oli raetem sam haf blong buk ya long Catechism of the Catholic Church. Hem i talem se: “Ol samting we i kam klia long [Katolik] Jos, oli no kamaot long Tabu Tok blong God nomo. Taswe, ol man oli mas folem ol kastom we oli tabu mo Tabu Tok blong God. Oli mas leftemap tufala se tufala i sem mak. Oli mas stap tru long tufala mo oli mas ona long tufala.” Long wan haf we i kamaot long magasin ya Maclean’s, wan haeman blong jos long wan taon blong Kanada, i askem kwestin ya se: “?From wanem yumi mas lesin long tok blong wan man we i laef tu taosen yia bifo? Yumi gat plante gudfala tingting blong yumi. ?From wanem yumi mas mekem olgeta i laenap wetem ol tok blong Jisas mo Baebol? Hemia i spolem gudfala tingting blong yumi.”

Long saed blong ol Witnes blong Jehova, buk ya New Catholic Encyclopedia i talem se: “Baebol nomo i stamba blong ol tijing blong olgeta mo ol fasin we oli mas mekem.” I no longtaem i pas, wan man long Kanada i blokem toktok blong wan woman we i Witnes blong Jehova. Woman ya i stat blong talemaot nem blong hem, nao wantaem nomo man ya i talem se: “Mi mi save yu finis, from buk ya we yu holem.” Hem i tokbaot Baebol we woman ya i holem.

“Olgeta Oli No Man Blong Wol”

“Ol man blong wol ya oli no laekem olgeta, oli stap agens long olgeta, from we olgeta oli no man blong wol.”—JON 17:14.

?Hemia i Minim Wanem? From we Jisas i no man blong wol, hem i no joen long ol raorao blong ol defren grup blong man, mo ol raorao blong politik. Jisas i talem se: “Sipos mi king olsem ol king blong wol ya, bambae ol man blong mi oli save faet blong blokem olgeta ya we oli wantem putum mi long han blong ol lida ya blong ol laen blong Isrel, be mi mi no king olsem.” (Jon 18:36) Hem i talem tu se ol man blong hem oli no mas gat tingting mo fasin we Baebol i agensem, mo oli no mas talem ol nogud toktok.—Matiu 20:25-27.

Samting We Ol Fas Kristin Oli Mekem: Wan man blong raetem ol buk long saed blong ol tijing blong jos, nem blong hem Jonathan Dymond, i tokbaot ol fas Kristin se “nomata wanem trabol i kasem olgeta, nomata ol man oli tok nogud long olgeta, oli putum olgeta long kalabus, mo oli kilim olgeta i ded, be oli no joen long [faet].” Oli jusum blong oli harem nogud i bitim we oli joen long faet. Mo gudfala fasin blong olgeta i mekem se oli defren long ol man raonabaot long olgeta. Aposol Pita i talem long ol Kristin se: “Olgeta ya oli sapraes tumas, from we yufala i no moa go joen wetem olgeta long ol fasin blong olgeta we oli no tingbaot wan samting, oli jes gohed nomo. Mo taem oli luk we yufala i no moa go joen wetem olgeta, oli tok nogud long yufala.” (1 Pita 4:4) Wan man blong raetem histri, nem blong hem Will Durant, i talem se “tingting blong ol hiten man i trabol from we [ol Kristin] oli ona long God mo oli mekem ol gudfala fasin. Ol hiten man oli laekem tumas ol rabis fasin.”

?Hu Tede i Stap Folem Fasin Blong Jisas? Buk ya New Catholic Encyclopedia i tokbaot fasin blong ol Kristin we oli no joen long faet se: “I no stret nating blong man i no joen long faet from we tingting blong hem i blokem hem.” Wan haf long Reformierte Presse i tokbaot wan ripot we wan ogenaesesen i mekem. Hemia wan ogenaesesen we i toktok from raet blong ol man Afrika. Ripot ya i tokbaot bigfala faet long Ruwanda long 1994, we wan laen blong man i traem kilim i ded ol man blong wan narafala laen. Ripot ya i talem se olgeta jos oli joen long faet ya, “ol Witnes blong Jehova nomo oli no joen long hem.”

Wan tija long sekendri skul i tokbaot taem we ol Nasi oli kilim i ded plante man i se, “i no gat wan grup mo wan ogenaesesen we i tok agensem ol giaman toktok, ol raf fasin, mo ol rabis samting we [ol Nasi] oli mekem.” Afta we tija ya i faenemaot moa save long United States Holocaust Memorial Museum, hem i talem se: “Naoia, mi faenemaot save we mi stap lukaotem.” Hem i faenemaot se ol Witnes blong Jehova oli holemstrong long bilif blong olgeta, nating se ol man oli mekem i nogud tumas long olgeta.

?Olsem wanem long fasin we i klin mo i stret? Magasin ya U.S. Catholic i talem se: “Tede bighaf blong ol yangfala long Katolik Jos, oli no agri long ol tijing blong jos long saed blong man mo woman we tufala i stap wanples [mo] man mo woman we tufala i slip tugeta bifo we tufala i mared.” Magasin ya i talem toktok blong wan dikon we i talem se: “Bighaf blong ol yangfala we mi mi luk, ating bitim 50 pesen, oli stap tugeta finis taem oli kam askem blong oli mared.” Buk ya The New Encyclopædia Britannica i tokbaot ol Witnes blong Jehova se “oli strong blong folem fasin we i klin mo i stret, long laef blong olgeta wanwan.”

“Yufala i Mas Lavlavem Yufala”

“Mi mi givim wan niufala loa long yufala se, ‘Yufala i mas lavlavem yufala.’ Olsem we mi mi lavem yufala, ale long sem fasin, yufala i mas lavlavem yufala. Nao from we yufala i stap lavlavem yufala, bambae olgeta man oli luksave se yufala i man blong mi.”—JON 13:34, 35.

?Hemia i Minim Wanem? Jisas i talem long ol man blong hem se oli mas lavlavem olgeta olsem we hem i lavem olgeta. ?Jisas i lavem olgeta olsem wanem? Jisas i soemaot se hem i lavem olgeta man nomata wanem kantri blong olgeta. Mo hem i mekem i gud long ol woman. Fasin blong hem i no olsem fasin blong ol man long taem ya. (Jon 4:7-10) From we Jisas i lavem ol man, hem i glad blong yusum taem mo paoa blong hem, blong givhan long ol narafala. Mo hem i glad blong lego ol samting we oli save mekem hem i harem gud. (Mak 6:30-34) Mo Jisas i soemaot se hem i lavem ol man long fasin we i nambawan olgeta. Hem i talem se: “Mi nao, mi olsem gudfala man ya blong lukaot long sipsip. Gudfala man ya blong lukaot long sipsip, hem i glad nomo blong i ded blong sevem ol sipsip blong hem.”—Jon 10:11.

Samting We Ol Fas Kristin Oli Mekem: Ol fas Kristin oli stap singaotem olgeta se “brata” mo “sista.” (Filimon 1, 2) Ol Kristin oli glad we ol man blong ol narafala kantri oli joen long kongregesen, from we oli bilif se ‘Hae God i Masta blong olgeta man evriwan, i nating we sam oli laen blong Isrel, mo sam oli no laen blong Isrel.’ (Rom 10:11, 12) Afta long lafet blong Pentekos long yia 33 K.T.,a ol man blong Jisas long Jerusalem oli “salem ol graon mo ol samting blong olgeta, blong oli seraot ol mane we oli kasem, i go long ol puaman, stret olsem we ol puaman oli sot long hem.” ?From wanem oli mekem olsem? Hemia blong mekem se olgeta we oli jes baptaes oli save stap long Jerusalem, mo oli gohed blong “lesin long ol tok ya we ol aposol oli stap tijim olgeta long hem.” (Ol Wok 2:41-45) ?Wanem i pulum ol man blong Jisas blong mekem olsem? Klosap 200 yia afta we ol aposol oli ded, man ya Tertullian i talem ol tok we ol narafala oli talem long saed blong ol Kristin, i se: “Olgeta oli lavlavem olgeta tumas . . . mo oli rere blong ded blong sevem laef blong [ol Kristin brata blong olgeta].”

?Hu Tede i Stap Folem Fasin Blong Jisas? Buk ya (The History of the Decline and Fall of the Roman Empire, 1837) i tokbaot olgeta we oli talem se oli Kristin long ol yia we i pas i se: “Fasin we oli mekem long olgeta bakegen i moa nogud i bitim fasin we ol hiten man oli mekem long ol Kristin.” Sam man long Yunaeted Stet oli mekem wan stadi we i soemaot se ol man we oli talem se oli go long jos, we bighaf blong olgeta oli talem se oli Kristin, oli no laekem narafala from kala blong skin blong hem no laen blong hem. Plante taem ol man we oli go long jos long wan kantri oli no save ol memba blong jos blong olgeta long narafala kantri. Taswe, oli no save givhan mo maet oli no wantem givhan long ol memba blong jos blong olgeta long narafala kantri.

Long 2004, i gat fo hariken i kilim Florida long 2 manis nomo. Biaen, jeaman blong Komiti blong Givhan long Taem blong Trabol, i jekem se ol man oli stap seremaot ol kakae mo olting long fasin we i stret. Hem i talem se i no gat wan narafala grup we i wok gud olsem ol Witnes blong Jehova. Mo hem i talem se hem i glad blong givim eni samting we ol Witnes oli nidim. Long 1997, wan grup blong ol Witnes blong Jehova i go long Demokratik Ripablik blong Kongo blong givhan long ol Kristin brata mo sista blong olgeta, mo long ol narafala we oli sot long ol samting. Oli karem ol meresin, kakae mo ol klos i go wetem olgeta. Ol Witnes we oli stap long Yurop oli givim ol kakae mo ol narafala samting we mane blong hem i kasem wan milian dola (long mane blong Amerika).

[Futnot]

‘Bambae Ol Man Oli Stap Talemaot Gud Nius Blong Kingdom’

“Bambae ol man oli stap talemaot gud nius ya, se God i King blong olgeta man. Bambae oli talemaot long olgeta ples long wol, blong oli witnes blong hem long fes blong olgeta man. Nao biaen, bambae Lasdei i save kam.”—MATIU 24:14.

?Hemia i Minim Wanem? Man ya Luk, we i raetem buk blong Baebol we i tokbaot laef blong Jisas, i talem se Jisas “i stap wokbaot, i stap pas long ol taon mo long ol vilej. Hem i stap prij, mo i stap talemaot gud nius ya we God i stap kam King blong ol man blong hem.” (Luk 8:1) Jisas hem wan i talem se: “Mi mas talemaot gud nius ya long olgeta, se God i stap kam King blong olgeta man long wol, from we God i sanem mi blong mi mekem olsem.” (Luk 4:43) Hem i sanem ol man blong hem oli go talemaot gud nius long ol taon mo ol vilej, mo biaen i talem long olgeta se: “Bambae yufala i mas go talemaot mi . . . long olgeta ples, gogo yufala i finisim olgeta ples long wol.”—Ol Wok 1:8; Luk 10:1.

Samting We Ol Fas Kristin Oli Mekem: Ol disaepol blong Jisas oli no westem taem. Oli mekem samting we Jisas i talem. “Evri dei, long haos blong God, mo insaed long ol haos blong ol man, oli stap tijim ol man, mo oli stap talemaot gud nius ya blong Jisas, se hem i Mesaea.” (Ol Wok 5:42) I no wan spesel grup nomo we i mekem wok blong prij. Wan man blong histri we nem blong hem Neander, i tokbaot fas man we i raetem ol buk blong agensem ol Kristin, hemia Celsus. Neander i talem se: “Celsus i jikim ol Kristin, i talem se oli stap wok strong blong talemaot gud nius blong Kraes, be oli man nating nomo we oli no gat nem. Oli man blong wokem kaliko long hea blong sipsip, man blong wokem sus, man blong rerem skin blong anamol.” Jean Bernardi i raetem long buk blong hem The Early Centuries of the Church, se: “[Ol Kristin] oli mas go toktok long olgeta man long olgeta ples. Oli go long bigrod mo long taon, long ples we ol man oli stap long hem, mo long haos blong ol man. Oli mekem olsem, nating se man i glad long olgeta no nogat. . . . Oli mas kasem olgeta ples long wol.”

?Hu Tede i Stap Folem Fasin Blong Jisas? Wan pris blong Anglikan Jos, David Watson, i talem se: “Wan risen we plante man tede oli no strong blong mekem wosip long God, hemia from we jos i no mekemgud wok blong hem blong prij mo blong tijim ol man.” José Luis Pérez Guadalupe, i raetem buk ya Why Are the Catholics Leaving? Hem i tokbaot wok blong Evanjelis Jos, ol Adventis, mo sam narafala jos bakegen. Hem i luk se oli “no go long ol haos wanwan.” Be hem i tokbaot ol Witnes blong Jehova se: “Olgeta oli meksua se oli go long olgeta haos wanwan.”

Ol tok blong Jonathan Turley we i stap long Cato Supreme Court Review, 2001-2002, i pulum tingting blong yumi mo i tru tumas. Hem i se: “Taem ol man oli harem nem ya ol Witnes blong Jehova, fas samting we oli tingbaot hemia ol man we oli kam prij long olgeta long haos, long ol taem we i no stret long olgeta. Ol Witnes blong Jehova oli tingbaot se wok ya blong talemaot gud nius long ol man long haos blong olgeta, i pulum narafala blong bilif. Be i no hemia nomo. Wok ya i mekem bilif blong olgeta i strong.”

[Bokis blong pija long pej 7]

?Yu Yu Luksave Hu i Gat Fasin Blong Tru Kristin Man?

Ol tok blong Baebol we yumi luk finis long magasin ya, oli soemaot fasin blong ol tru Kristin. ?Hu tede we yu luk se oli folem fasin blong tru Kristin man? Nating se i gat plante taosen grup mo jos we oli talem se oli Kristin, i gud yu tingbaot ol tok we Jisas i talem long ol man blong hem, i se: “I no olgeta man evriwan we oli stap singaot mi se ‘Masta, Masta’ we bambae oli save go insaed long niufala wol ya we God i king long hem. Man we i stap mekem ol samting we Papa blong mi long heven i wantem, hem nomo bambae i save go insaed.” (Matiu 7:21) Sipos yu yu save hu olgeta we oli stap mekem samting we God i wantem, we oli gat fasin blong tru Kristin man, mo yu yu joen wetem olgeta, bambae yu save kasem ol blesing blong olwe, aninit long Kingdom blong God. Plis yu askem long ol Witnes blong Jehova we oli givim magasin ya long yu, blong oli givhan long yu blong save moa long saed blong Kingdom blong God, mo ol blesing we bambae ol man oli kasem from Kingdom ya.—Luk 4:43.