Japta Fotin

Taem Hasban Mo Waef i Stap Kam Olfala

1, 2. (a) ?Wanem ol jenis we oli kamaot taem yumi stap kam olfala? (b) ?From wanem ol man long Baebol we oli ona long God oli haremgud taem oli kam olfala?

TAEM yumi stap kam olfala, plante jenis oli kamaot long laef blong yumi. Bodi blong yumi i kam slak, mekem se yumi no moa gat plante paoa. Taem yumi lukluk long glas, yumi faenem plante moa laen long fes blong yumi, mo sloslou, hea blong yumi i stap kam waet—no maet yumi stap kam bolhed. Maet yumi no moa save rimemba plante samting. Taem ol pikinini blong yumi oli mared, mo oli gat prapa pikinini blong olgeta, i gat ol nyufala memba blong famle blong frengud wetem olgeta. Mo tu, samfala we oli ritae long wok, oli faenem se oli mas lan long wan nyufala program blong laef.

² I tru, fasin blong kam olfala i wan traem. (Eklesiastis 12:1-8) Be, tingbaot ol man blong God long Baebol. Oli kasem plante waes mo save long laef blong olgeta, mekem se oli haremgud taem oli kam olfala, nating se biaen oli ded. (Jenesis 25:8; 35:29; Job 12:12; 42:17) ?Wanem i halpem olgeta blong holemtaet fasin blong haremgud taem oli stap kam olfala? I sua se, hemia i kamaot from we oli folem ol rul we tede yumi faenem long Baebol.—Ol Sam 119:105; 2 Timote 3:16, 17.

3. ?Pol i givim wanem advaes long ol olfala man mo woman?

³ Long leta we aposol Pol i raetem long Taetas, hem i givim gudfala advaes long olgeta we oli stap kam olfala. Hem i raetem se: “Ol olfala oli mas no dring grog tumas. Fasin blong olgeta i mas stret, mo oli mas strong blong oli save blokem ol samting we olgeta nomo oli wantem. Fasin blong bilif blong olgeta i mas stret gud, oli mas laekem tumas ol man, mo oli mas man blong holem wok gogo i finis. Mo long sem fasin, ol olfala woman tu oli mas mekem ol fasin we oli stret blong ol woman we oli tabu, oli blong God. Bambae oli no tok nogud long nem blong narafala man, mo oli no woman blong dring grog oltaem. Oli mas soemaot ol stret fasin.” (Taetas 2:2, 3) Sipos yu folem ol tok ya, bambae hem i givhan long yu blong fesem ol traem we oli kamaot taem yu stap kam olfala.

LAN LONG LAEF YA WE OL PIKININI OLI AOT LONG HAOS

4, 5. ?Plante papa mama oli mekem wanem taem ol pikinini blong olgeta oli aot long haos, mo olsem wanem samfala oli jenis folem nyufala samting ya we i kamaot long laef blong olgeta?

⁴ Taem wok blong yumi i jenis, yumi mas lan long wan laef we i defren. !Samting ya i tru tumas taem ol pikinini oli kam bigwan, nao oli aot long haos mo oli mared! Plante taem, hemia i faswan samting we i mekem ol papa mama oli luksave se oli stap kam olfala. Ol papa mama oli glad taem pikinini blong olgeta i kam bigwan. Be, plante taem, oli wari sipos oli bin mekem evri samting we oli save mekem, blong rerem pikinini blong lukaot long hem wan. Mo tu, maet oli harem nogud we pikinini i no moa stap wetem olgeta oltaem.

⁵ Yumi save se, nating we pikinini i bigwan mo i aot long haos finis, ol papa mama oli wari long hem yet. Wan mama i talem se: “Sipos mi gat rod blong kasem nyus long olgeta evri dei, blong mi save sua se oli stapgud—samting ya bambae i mekem mi mi glad.” Wan papa i talem se: “Taem gel blong mitufala i aot long haos, mitufala i harem nogud tumas. I olsem we wan impoten haf blong famle i lus, from we mifala i bin mekem evri samting tugeta.” ?Ol papa mama ya oli save mekem wanem blong winim ol filing ya? Plante papa mama oli givhan mo intres moa long ol narafala man.

6. ?Wanem samting i save givhan blong gat stret tingting long saed blong fasin fren wetem pikinini we i mared finis?

⁶ Taem ol pikinini oli mared, wok blong papa mama i jenis. Jenesis 2:24 i talem se: “Man i aot long papa mo mama blong hem, i go joen wetem woman blong hem, nao tufala i kam olsem wan bodi nomo.” Sipos papa mama i tingbaot ol rul blong God long saed blong hed blong famle mo stret plan insaed long famle, samting ya bambae i givhan long tufala blong gat stret tingting long bisnes ya.—1 Korin 11:3; 14:33, 40.

7. ?Wanem nambawan fasin we wan papa i mekem taem ol gel blong hem oli aot long haos blong mared?

⁷ Taem tufala gel blong wan famle oli aot long haos mo mared, papa mama blong tufala i harem olsem se wan bigfala samting i lus long laef blong tufala. Fastaem, papa ya i no laekem tufala boe we oli maredem tufala gel blong hem. Be biaen, hem i tingtinggud long rul ya se man i hed blong famle, nao hem i luksave se i wok blong tufala hasban blong tufala gel ya blong lukaot long prapa famle blong tufala. Ale, taem tufala gel blong hem oli askem advaes long hem, hem i askem long tufala se wanem tingting blong hasban blong tufala. Nao hem i meksua se hem i traehad blong sapotem hasban blong tufala. Biaen, tufala hasban ya oli tingbaot hem olsem wan fren, mo tufala i glad long advaes blong hem.

8, 9. ?Sam papa mama oli mekem wanem blong lan long fasin ya we ol pikinini oli aot long haos?

⁸ ?Olsem wanem sipos tufala we i jes mared oli mekem wan disisen we papa mama i ting se i no stret, nating se tufala i no brekem wan rul blong Baebol? Wan papa mama we ol pikinini blong tufala oli mared finis, oli talem se: “Oltaem, mitufala i givhan long olgeta blong save tingting blong Jeova. Mo nating sipos mitufala i no laekem wan disisen blong olgeta, mitufala i agri long disisen ya, sapotem olgeta, mo pulum olgeta blong folem disisen blong olgeta.”

⁹ Long sam kantri long Esia, sam mama oli harem nogud tumas taem ol boe blong olgeta oli aot long haos. Be, taem ol mama ya oli respektem Kristin plan blong famle mo respektem se hasban i hed blong prapa famle blong hem, oli no rao wetem woman blong boe blong olgeta. Wan Kristin woman i faenem se “hem i stap haremgud moa oltaem,” taem ol boe blong hem oli aot long haos. Hemia from we hem i luk se oli stap lukaotgud long prapa famle blong olgeta. Mo tu, samting ya i mekem se woman ya mo hasban blong hem we tufala i stap kam olfala, oli no moa gat tumas wok blong mekem, mo tingting blong tufala i spel.

MEKEM LAV BLONG YUTUFALA I KAM STRONG BAKEGEN

10, 11. ?Wanem advaes blong Baebol bambae i givhan long yumi blong no foldaon long trap taem yumi stap kam olfala?

¹⁰ Ol man mo woman oli mekem ol defdefren fasin taem oli luk se oli stap kam olfala. Sam man oli putum klos we oli mekem olgeta oli luk olsem we oli yangfala yet. Plante woman oli wari long ol jenis we oli kamaot long bodi blong olgeta taem oli no moa kasem sikmun blong olgeta. Sore tumas, samfala we oli stat kam olfala oli mekem hasban no waef blong olgeta i kros mo i jelas, from we oli pleplei wetem filing blong ol man mo woman we oli yangfala moa. Be ol man we oli ona long God, ‘tingting blong olgeta i stap kwaet’ taem oli stap kam olfala. Oli sakemaot ol tingting blong wantem samting we i no stret. (1 Pita 4:7) Long sem fasin, ol woman we oli stap kam olfala, oli wok blong mekem mared blong olgeta i stanap strong. Oli mekem olsem from we oli laekem hasban blong olgeta tumas, mo from we oli wantem mekem Jeova i glad.

¹¹ Tabu speret i pusum King Lemuel blong raetemdaon ol tok blong presem “gudfala waef” we i “mekem i gud long hasban blong hem, i no save mekem i nogud, long olgeta dei blong laef blong hem.” Kristin hasban i mas luksave se taem waef blong hem i stap kam olfala, sam samtaem ol filing blong hem oli olbaot lelebet, mo se hem i stap traehad blong winim ol filing ya. Lav bambae i pusum hasban ya blong ‘presem woman blong hem.’—Proveb 31:10, 12, 28.

12. ?Olsem wanem hasban mo waef i save fren moa taem ol yia oli stap pas?

¹² Long ol yia we yutufala i stap tijim ol pikinini blong yutufala, maet yutufala i bin lego plante samting we yutufala i wantem, blong givim ol samting we ol pikinini oli nidim. Ale, taem ol pikinini oli aot long haos, naoia i taem blong yutufala i tingting moa long mared blong yutufala. Wan hasban i talem se: “Taem ol gel blong mitufala oli aot long haos, mi wetem waef blong mi i kam olsem boefren mo gelfren bakegen.” Wan narafala hasban i talem se: “Mi stap lukaotgud long helt blong waef blong mi, mo hem i stap mekem i sem mak long mi. Mo tu, mitufala i pulum mitufala blong tingbaot oltaem se, mitufala i nidim blong wokbaot plante.” Blong mekem se tufala ya i no harem nogud blong stap tufala nomo, tufala i stap singaot ol narafala long kongregesen oli kam long haos blong tufala. Yes, taem yu soem intres long ol narafala, yu kasem plante blesing. Mo tu, fasin ya i mekem Jeova i glad.—Filipae 2:4; Hibrus 13:2, 16.

13. Taem hasban mo waef i stap kam olfala, ?from wanem i impoten blong toktok tugeta long fasin we i stret mo tru?

¹³ Yutufala i no mas letem wan samting i blokem yutufala blong no moa toktokgud tugeta. Toktok tugeta long trufala fasin. (Proveb 17:27) Wan hasban i talem se: “Mitufala i kasem save moa long mitufala, taem mitufala i soem fasin kea mo fasin blong tingbaot narawan.” Waef blong hem i agri, i talem se: “Naoia, we mitufala i kam olfala, mitufala i haremgud blong dring ti wanples, storeyan tugeta, mo wok tugeta.” Fasin blong toktok stret mo tru i save mekem mared blong yutufala i kam strong moa. Olsem nao, mared blong yutufala bambae i stanap strong mo winim ol trik blong Setan, man ya we i stap spolem ol mared.

HAREMGUD LONG OL SMOL BUBU BLONG YU

14. ?Bubu woman blong Timote i mekem wanem wok blong givhan long Timote blong gruap olsem wan Kristin?

¹⁴ Ol smol bubu oli olsem “hat blong flasem” ol olfala. (Proveb 17:6) Ol olfala oli glad tumas taem oli joen wetem ol smol bubu blong olgeta—yes, oli smat mo hapi. Baebol i presem Lois, wan bubu woman, we i halpem gel blong hem Yunis, blong tijim smol bubu blong hem, Timote, long saed blong bilif blong tufala. Long ol yia we yangfala Timote i stap gruap, hem i luksave klia se mama mo bubu woman blong hem oli tinghae long trutok blong Baebol.—2 Timote 1:5; 3:14, 15.

15. Long saed blong ol smol bubu, ?ol olfala bubu oli save mekem wanem nambawan samting blong givhan, be oli mas blokem wanem fasin?

¹⁵ Hemia nao wan spesel samting we ol olfala bubu oli save mekem blong givhan. Ol olfala bubu, yufala i tijim finis ol pikinini blong yufala, long ol stampa tingting blong Jeova. !Naoia, yufala i save mekem sem samting long ol smol bubu blong yufala! Plante smol pikinini oli glad tumas taem ol bubu blong olgeta oli storeyan long Baebol. I tru, yu no mas traem tekem wok we papa blong olgeta i gat, blong tijim mo mekem ol trutok blong Baebol oli go dip long hat blong olgeta. (Dutronome 6:7) Be, yu save givhan long wok ya. I gud yu prea olsem man ya blong raetem Ol Sam, se: “Naoia we mi mi olfala, hea blong mi i waet, plis yu no lego mi, yu stap wetem mi taem mi stap talemaot yu long ol man we bambae oli bon biaen long mi se yu yu strong, paoa blong yu i bigfala.”—Ol Sam 71:18; 78:5, 6.

16. ?Ol olfala bubu oli save mekem wanem blong oli no kam stampa blong trabol insaed long famle?

¹⁶ Sore tumas, sam olfala bubu oli letem ol smol bubu blong olgeta oli mekem enikaen fasin nomo. Samting ya i save mekem se ol olfala bubu mo ol pikinini blong olgeta we oli bigwan finis, oli kam badfren. I tru, maet kaengud fasin blong yu i mekem se ol smol bubu blong yu oli no fraet blong talemaot ol trabol long yu we oli fraet blong talemaot long papa mama blong olgeta. Sam pikinini oli ting se bubu blong olgeta we i gat isi fasin, bambae i tekem saed blong olgeta agensem papa mama blong olgeta. ?Long taem olsem, yu mas mekem wanem? Yu mas waes mo pulum smol bubu blong yu blong talemaot evri samting long papa mama blong hem. Yu save eksplenem long hem se Jeova i glad long fasin ya. (Efesas 6:1-3) Maet yu talem long hem se, bambae yu go toktok fastaem wetem papa mama blong hem, blong mekem rod blong hem i go luk tufala. Toktok stret wetem ol smol bubu blong yu long saed blong ol samting we yu bin lanem long ol yia we oli pas. Fasin blong yu blong tok tru mo no haedem wan samting, i save givhan bigwan long olgeta.

LAN LONG LAEF TAEM OL YIA OLI STAP PAS

17. ?Ol olfala Kristin oli mas gat wanem strong tingting, olsem man blong raetem Ol Sam?

¹⁷ Taem ol yia oli stap pas, bambae yu luk se yu no moa save mekem evri samting we yu bin mekem bifo, mo yu no moa save mekem olgeta samting we yu wantem mekem. ?Yu save mekem wanem blong no harem nogud tumas? Long tingting blong yu, maet yu harem se yu gat 30 yia nomo. Be taem yu lukluk long glas, yu save se samting ya i no tru. Yu no mas letem tingting blong yu i foldaon. Man blong raetem Ol Sam i askem strong long Jeova, se: “Naoia we mi mi kam olfala, yu no tanem baksaed blong yu long mi. Naoia we mi mi no moa strong, yu no lego mi. Oltaem bambae mi mi putum tingting blong mi i stap long yu, oltaem bambae mi mi stap presem yu moa.”—Ol Sam 71:9, 14.

18. ?Olsem wanem ol olfala Kristin oli save yusumgud taem blong olgeta afta we oli ritae?

¹⁸ Plante we oli ritae, oli folem plan we oli mekem bifo finis, blong spenem moa taem blong presem Jeova. Wan papa we i ritae finis, i eksplenem se: “Mi mekem plan finis long samting we bambae mi mekem taem gel blong mitufala i finis long skul. Mi tekem disisen se bambae mi stat long wok blong prij fultaem. Ale, mi salem bisnes blong mi, nao mi spenem moa taem long wok blong Jeova. Mi prea long God blong i lidim mi.” Sipos yu stap kam kolosap long yia we bambae yu ritae, haremgud long tok ya blong Bigfala Man we i wokem yumi, se: “Go kasem we yu yu olfala, bambae mi mi stap sem mak. Bambae mi lukaotgud long yu go kasem we hea blong yu i waet.”—Aesea 46:4.

19. ?Wanem advaes i go long olgeta we oli stap kam olfala?

¹⁹ I no isi blong lan long laef ya we yu no moa wok evri dei. Aposol Pol i givim advaes long ol olfala man se “fasin blong olgeta i mas stret.” Blong mekem olsem, oli mas bos long tingting blong olgeta, oli no mas letem tingting ya blong wantem gat wan isi laef i pulum olgeta. Afta we yu ritae, maet yu nidim blong strong moa long yu wan blong folem wan program, mo maet yu nidim blong stretem yu wan lelebet. Taswe, yu mas stap bisi, mo ‘wok strong long wok blong Masta blong yumi, from we yumi save finis se wok ya bambae i gat frut blong hem.’ (1 Korin 15:58) Traem givhan long plante narafala man. (2 Korin 6:13) Blong mekem olsem, plante Kristin oli joen fulwan long wok blong talemaot gud nyus, be oli mekem long fasin we i slou moa. Taem yu kam olfala, mekem ‘bilif blong yu i strong, laekem tumas ol man, mo holem wok gogo i finis.’—Taetas 2:2.

TAEM YU LUSUM HASBAN NO WAEF BLONG YU

20, 21. (a) ?Long wol ya, wanem i stap seraotem ol hasban mo waef? (b) ?Olsem wanem Ana i givim wan nambawan eksampel long olgeta we oli lusum waef no hasban blong olgeta?

²⁰ Sore tumas, long wol ya, ded i stap seraotem ol hasban mo waef. Ol Kristin we oli lusum hasban no waef blong olgeta, oli save se hemia we oli laekem hem tumas i stap slip, mo oli bilif se bambae oli luk hem bakegen. (Jon 11:11, 25) Nating se i olsem, oli harem nogud yet. ?Olsem wanem oli save winim hadtaem ya?a

²¹ Samting we wan woman long Baebol i mekem, bambae i givhan long yu. Hasban blong Ana i ded afta we tufala i mared blong seven yia nomo. Mo taem Baebol i tokbaot Ana, hem i gat 84 yia. Yumi sua se hem i harem nogud tumas taem hasban blong hem i ded. ?Hem i mekem wanem blong winim sore ya? Hem i mekem wok blong Jeova God long haos prea, long dei mo long naet. (Luk 2:36-38) I klia se, wok blong Jeova we Ana i mekem oltaem wetem prea, i givhan long hem bigwan blong winim sore mo filing ya se hem i stap hem wan nomo.

22. ?Sam man mo woman we waef no hasban blong olgeta i ded oli mekem wanem blong winim filing ya we oli no moa gat fren?

²² Wan woman we i gat 72 yia mo i wan wido blong ten yia finis, i talem se: “Samting we i traem mi moa, hemia se mi no moa gat wan fren blong toktok wetem. Hasban blong mi i wan man blong lesingud. Oltaem, mitufala i storeyan long saed blong kongregesen mo Kristin wok blong prij we mitufala i mekem.” Wan narafala wido i talem se: “I tru se, afta we plante taem i pas, yu save haremgud bakegen. Be mi ting se, samting we yu mekem wetem taem blong yu, hemia nao samting we i givhan moa blong haremgud bakegen. Yu gat moa taem blong givhan long ol narafala.” Wan man we i gat 67 yia mo waef blong hem i ded finis, i talem se: “Wan nambawan rod blong winim sore afta we waef blong yu i ded, hemia blong go leftemap tingting blong ol narafala.”

GOD I TINGHAE LONG OL OLFALA

23, 24. ?Baebol i talem wanem nambawan tok blong leftemap tingting blong ol olfala, antap moa olgeta we hasban no waef blong olgeta i ded?

²³ Nating se waef no hasban blong yu we yu laekem hem tumas i lus finis, Jeova i stap oltaem, mo i givhan oltaem. King Deved blong bifo i singsing se: “Mi mi askem wan samting long God, wan samting nomo we mi mi wantem. Mi wantem tumas blong mi save stap long haos blong Hae God oltaem long laef blong mi, blong mi stap lukluk ol gudgudfala fasin blong Hae God, mi stap tingtinggud long olgeta.”—Ol Sam 27:4.

²⁴ Aposol Pol i talem se: ‘Yu mas onagud long ol wido we oli ol trufala wido.’ (1 Timote 5:3) Biaen, Pol i givim advaes se, maet kongregesen i mas givhan long ol gudfala wido we oli no gat famle blong lukaot long olgeta, blong oli save kasem naf samting blong laef. Be, tok ya “onagud” i minim tu se yumi mas tinghae long olgeta. !Ol man mo woman we hasban no waef blong olgeta i ded, oli save haremgud tumas blong tingbaot se Jeova i tinghae long olgeta, mo se bambae hem i givhan long olgeta!—Jemes 1:27.

25. ?Wanem samting i stap yet we ol olfala oli save mekem?

²⁵ Tok we i kamaot long God, i talem se: “Naesfala samting blong ol olfala man, hemia waet hea blong olgeta.” Hem i “naes olsem hat blong king we i flasem hed blong man, sipos man ya i stap folem stret fasin.” (Proveb 16:31; 20:29) Ale, nating se yu mared no yu stap yu wan bakegen, putum wok blong Jeova long fasples long laef blong yu. Olsem nao, bambae yu gat gudnem wetem God naoia, mo yu gat hop blong laef blong olwe long wol ya, we yu no moa kasem ol trabol blong olfala.—Ol Sam 37:3-5; Aesea 65:20.

[Futnot]

?OLSEM WANEM OL RUL YA BLONG BAEBOL OLI SAVE GIVHAN . . . LONG HASBAN MO WAEF TAEM TUFALA I KAM OLFALA?

Ol smol bubu oli olsem “hat blong king” we i flasem ol olfala.—Proveb 17:6.

Taem yu kam olfala yu gat moa jans blong mekem wok blong Jeova.—Ol Sam 71:9, 14.

Baebol i talem long ol olfala blong ‘mekem fasin blong olgeta i stret.’—Taetas 2:2.

Ol tok blong Baebol i save mekem ol man mo woman we oli lusum hasban no waef blong olgeta, oli haremgud bakegen, nating se oli sore tumas.—Jon 11:11, 25.

Jeova i tinghae long ol olfala we oli stap tru long hem.—Proveb 16:31.