Refrens Blong Kristin Wok Mo Laef Miting Wokbuk
1-7 MAJ
OL SAS SAMTING LONG BAEBOL | NAMBA 7-8
“Lesen We Yumi Lanem From Kamp Blong Isrel”
it-1 497 ¶3
Kongregesen
Long Isrel, ol man we oli putumap olgeta olsem ol representetif, oltaem oli toktok long bihaf blong ol man. (Esr 10:14) Taswe, “ol jif blong ol traeb” oli givim ol ofring afta we oli putumap tabenakel. (Na 7:1-11) Mo tu, ol representetif ya oli putum stamp long “wan strong agrimen,” long taem blong Nehemaea hemia ol pris, ol Livaet mo “olgeta we oli hed long ol man.” (Neh 9:38–10:27) Taem ol man Isrel oli stap long draeples, i gat 250 man Isrel, hemia “ol jif blong asembli, ol man we oli jusumaot olgeta long kongregesen mo we ol man oli savegud olgeta,” oli joen wanples wetem Kora, Datan, Abiram, mo On blong agensem Moses mo Eron. (Na 16:1-3) Moses i folem tok blong Jehova, nao i singaot 70 elda blong Isrel we oli ol ofisa, blong oli halpem hem blong “karem baden blong ol man ya,” from hem wan nomo i no save karem. (Na 11:16, 17, 24, 25) Levitikas 4:15 i tokbaot “ol elda blong asembli,” mo i luk olsem se ol representetif ya hemia ol elda blong ol man Isrel, ol lida, ol jaj, mo ol ofisa blong olgeta.—Na 1:4, 16; Jos 23:2; 24:1.
it-2 796 ¶1
Ruben
Long kamp blong Isrel, laen blong Ruben i stap long medel blong olgeta we oli kamaot biaen long Simeon mo Gad, long saot blong tabenakel. Taem oli stap muvaot, ol trifala traeb we Ruben i lidim, oli biaenem ol trifala traeb ya, blong Juda, blong Isakara, mo blong Sebulun. (Na 2:10-16; 10:14-20) Mo hemia sem oda we ol traeb oli folem taem oli kam blong givim ofring blong olgeta, long dei blong opening blong tabenakel.—Na 7:1, 2, 10-47.
Ol Bigfala Poen Long Buk Blong Namba
8:25, 26. Blong mekem sua se wok ya blong ol Livaet i gohed gud, mo from we sam oli kam olfala, ol olfala oli mas ritae long wok ya blong olgeta. Be, oli save givhan yet long ol narafala Livaet. Tede, man i no stap ritae long wok ya blong talemaot Kingdom, be rul we i stap long loa ya i save tijim yumi long wan impoten lesen. Sipos wan Kristin i kam olfala, mo i gat sam wok we hem i no moa save mekem, hem i save mekem narafala wok we hem i naf blong mekem.
Ol Gudgudfala Samting
it-1 835
Fasbon
From we ol fasbon boe blong Isrel bambae oli kam ol nekiswan hed long plante haos, oli representem ful nesen. Be tu, Jehova i tokbaot ful nesen olsem “fasbon” blong hem. Nesen ya i olsem fasbon blong hem folem kontrak we hem i mekem wetem Ebraham. (Eks 4:22) From we Jehova i sevem laef blong olgeta, hem i talem se “evri fasbon boe blong ol laen blong Isrel, . . . wetem fasbon pikinini man blong ol animol” blong olgeta oli tabu, oli blong hem. (Eks 13:2) Taswe, ol faswan pikinini we oli boe oli blong God.
8-14 MAJ
OL SAS SAMTING LONG BAEBOL | NAMBA 9-10
“Jehova i Lidim Ol Man Blong Hem”
it-1 398 ¶3
Kamp
Taem ol kamp oli muv long wan ples i go long nara ples (long Namba 33, Moses i tokbaot samwe 40 defren ples we oli kamp long hem) hemia tu i soemaot nambawan fasin blong oganaes. Taem klaod i stap nomo antap long tabenakel, ol kamp tu oli stap nomo. Taem klaod i muv, ol kamp tu oli muvaot. “Taem Jehova i givim oda blong oli mekem kamp blong olgeta, oli mekem, mo taem Jehova i givim oda blong oli aot, oli aot.” (Na 9:15-23) Oli yusum tu trampet we oli wokem long silva blong givimaot ol oda blong Jehova long kamp blong Isrel. (Na 10:2, 5, 6) Taem oli blo strong long trampet mo biaen oli blo slo, hemia saen blong ol kamp oli muvaot. Faswan taem we samting ya i hapen, hemia “long seken yia [1512 B.K.T.], long namba 20 dei blong seken manis.” Taem oli stap muvaot, bokis blong kontrak i go fastaem biaen ol faswan trifala traeb, we Juda i go fastaem, afta Isakara, mo biaen Sebulun. Biaen, i gat laen blong Geson mo Merari we oli karem sam samting blong tabenakel. Mo narafala tri traeb we i kam biaen, Ruben i go fastaem, afta Simeon mo biaen Gad. Afta laen blong Kohat we oli karem ol samting blong tabu ples, mo biaen long olgeta i gat narafala tri traeb, blong Efrem, Manase, mo Benjamin. Mo ol laswan we oli wokbaot biaen olgeta blong gad long evriwan, hemia traeb blong Dan, Asere mo Naftali. Yes, ol traeb we oli wokbaot long fored mo biaen olgeta blong gad long evriwan, oli plante moa mo oli strong moa.—Na 10:11-28.
w11 4/15 4-5
?Yu Yu Luksave Se God i Stap Lidim Yu?
?Olsem wanem yumi save soemaot se yumi glad we God i lidim yumi? Aposol Pol i talem se: “Yufala i mas obei long olgeta we oli stap lidim yufala, mo yufala i mas stap aninit long olgeta.” (Hib. 13:17) Be blong mekem olsem, i no isi. Traem tingbaot sipos yu yu wan man Isrel long taem blong Moses, mo yufala i wokbaot folem bigfala klaod ya gogo i stop. Nao yu stap tingting se: ‘?Bambae klaod ya i stap long ples ya wan dei nomo, wan wik, o plante manis? ?Olsem wanem? ?Bambae mi tektekemaot ol samting blong mi o mi lego?’ Ating fastaem bambae yu tekemaot nomo ol impoten samting we yu nidim. Be sam dei biaen, yu kam taed blong lukaotem ol samting blong yu, nao yu stat blong tektekemaot evri samting. !Be taem yu stap tekemaot ol laswan samting, yu sek nomo we bigfala klaod ya i stap muv, mo yu mas stat blong fulumap ol samting blong yu bakegen! Hemia i no isi nating. Nating se i olsem, ol man Isrel oli mas“aot kwiktaem long ples we oli stap long hem.”—Nam. 9:17-22.
Nao taem i gat wan jenis i kamaot, ?yumi mekem wanem? ?Yumi traehad blong folem jenis ya “kwiktaem”? ?O yumi gohed nomo blong mekem ol samting olsem bifo? ?Yumi stap folem ol niufala daereksen long saed blong mekem ol Baebol stadi, prij long ol man we oli toktok defren lanwis, mekem famle wosip oltaem, wok gud wetem Komiti We i Toktok Wetem Ol Dokta, mo fasin blong yumi long taem blong ol asembli? Yumi soemaot tu se yumi glad we God i lidim yumi, taem yumi akseptem advaes. Taem yumi mas mekem ol had desisen, yumi no mas trastem prapa waes blong yumi, be yumi lukluk i go long Jehova mo oganaesesen blong hem blong kasem advaes. Olsem wan pikinini we i go long perens blong hem blong kasem proteksen taem i gat strong win, yumi tu yumi go long Jehova mo oganaesesen blong hem blong kasem proteksen, taem ol bigfala trabol blong wol i kasem yumi.
Ol Gudgudfala Samting
it-1 199 ¶3
Asembli
Asembli i impoten. Pasova we i kamaot evri yia i soemaot klia se i impoten we ol man oli joen wanples blong kasem ol gudgudfala samting we Jehova i givim long saed blong spirit. Eni man we i klin mo i no aot blong go samples, be hem i no wantem mekem Pasova, oli mas kilim hem i ded. (Na 9:9-14) Taem King Hesekia i singaotem ol man Juda mo Isrel blong oli go long Jerusalem from lafet blong Pasova, hem i talem long olgeta tu se: “Ol man Isrel, yufala i kambak long Jehova . . . Yufala i no mas stronghed olsem ol olfala blong yufala. Yufala i kam aninit long Jehova mo long tabu ples ya blong hem we hem i mekem i tabu blong olwe, mo yufala i mas wok blong God blong yufala Jehova, long rod ya, kros blong hem we i olsem faea bambae i gowe long yufala . . . Jehova we i God blong yufala hem i kaen, mo i gat sore, mo bambae hem i no save tanem fes blong hem i gowe long yufala sipos yufala i kambak long hem.” (2Kr 30:6-9) Sipos wan man i no wantem go, hemia i soemaot se hem i lego God. Nating se ol Kristin oli no moa mekem lafet blong Pasova, be yet Pol i pulum olgeta blong oli mas joen oltaem wetem ol man blong God, taem i se: “I gud yumi stap tingbaot yumi, blong yumi givgivhan long yumi blong yumi lavem ol narafala, mo blong yumi mekem ol gudfala wok. Yumi no mas les blong kam wanples long ol miting blong yumi, olsem we samfala oli stap mekem. Oltaem yumi mas toktok gud blong leftemap tingting blong yumi. Mo yufala i mas mekem samting ya moa, taem yufala i luk we dei ya i stap kam klosap.”—Hib 10:24, 25; yu luk CONGREGATION.
15-21 MAJ
OL SAS SAMTING LONG BAEBOL | NAMBA 11-12
“?From Wanem Yu Mas Blokem Fasin Blong Komplen?”
Yufala i No Mas Man Blong Fogetem Samting
20 Bighaf blong ol Kristin oli no foldaon long trap blong ol nogud fasin long saed blong seks. Be, yumi mas lukaot gud from we maet yumi save stat folem wan fasin we i mekem God i no glad long yumi, olsem fasin blong tok smosmol agens long narafala. Pol i givim advaes long yumi se: “I nogud yumi stap traem Hae God, olsem we sam long [ol man Isrel] ya oli stap mekem, nao ol snek oli kilim olgeta oli ded. Mo i nogud yumi stap tok smosmol agens long God, olsem we sam long olgeta ya oli stap mekem, nao enjel blong kilim man i kam kilim olgeta oli ded from.” (1 Korin 10:9, 10) Ol man Isrel oli tok smosmol agensem Moses mo Eron. Yes, long fasin ya oli tok agens long God hem wan. Oli komplen long saed blong mana we God i stap givim long olgeta. (Namba 16:41; 21:5) ?Jehova i ting nating long fasin ya blong olgeta blong tok smosmol agensem hem? ?Fasin ya i nating nomo skelem wetem rabis fasin long saed blong seks? Stori long Baebol i soemaot se plante long olgeta ya we oli tok smosmol agensem God oli ded taem ol posen snek oli kakae olgeta. (Namba 21:6) Long wan narafala taem, bifo long hemia, bitim 14,700 man oli ded from we oli bin rebel mo tok smosmol agensem God. (Namba 16:49) Taswe i klia se yumi no mas traem Jehova blong luk sipos hem i gat longfala tingting no nogat. Yumi mas tinghae long ol samting we hem i givim.
Yumi No Mas Tok Smosmol Agensem Narafala
7 !Tru ya, tingting blong ol man Isrel i jenis bigwan! Fastaem oli gat bigfala tangkiu long Jehova from we hem i mekem olgeta oli aot long Ijip mo i sevem olgeta long Red Si, ale oli bin singsing blong presem Hem. (Eksodas 15:1-21) Be oli fogetem samting ya kwiktaem nomo, taem oli fesem hadtaem long draeples mo oli fraet long ol man Kenan. Nao oli harem se oli no moa glad long wanem we oli gat. Oli no moa talem tangkiu long God from we hem i mekem olgeta oli fri, be oli blemem hem, oli ting se hem i stap blokem olgeta blong oli no kasem ol gudfala samting. Taem oli tok smosmol olsem, oli soemaot se oli no gat tangkiu from ol samting we Jehova i stap givim long olgeta. Taswe Jehova i talem se: “?Ol man nogud ya bambae oli stap tok agens long mi gogo kasem wetaem?”—Namba 14:27; 21:5.
it-2 719 ¶4
Raorao
Toktok smosmol o komplen. Fasin blong komplen i save spolem mo mekem man i harem nogud. Smoltaem afta we ol man Isrel oli aot long Ijip, oli stat blong faenem poen long Moses mo Eron, we hemia i olsem se oli komplen agensem Jehova from fasin blong hem blong lidim olgeta. (Eks 16:2, 7) Ol komplen ya blong olgeta oli mekem Moses i harem nogud tumas, nao i askem blong i ded. (Na 11:13-15) Fasin blong komplen i save mekem man i lusum laef blong hem. Jehova i harem ol komplen we ol man ya oli talem long saed blong Moses olsem se oli komplen stret agensem hem. (Na 14:26-30) Mo from samting ya, plante oli lusum laef blong olgeta.
Ol Gudgudfala Samting
it-2 309
Mana
Deskripsen. Mana i “waet olsem sid blong gras ya korianda” mo “i luk olsem” blad blong wan tri, hem i olsem waks, i klia mo sep blong hem i olsem perel. Tes blong hem i “olsem flat kek we i miks wetem hani” o “olsem swit kek we i gat oel long hem.” Afta we oli granem mana long ston blong granem sid o oli smasem, oli boelem o oli wokem kek long hem mo oli bekem.—Eks 16:23, 31; Na 11:7, 8.
22-28 MAJ
OL SAS SAMTING LONG BAEBOL | NAMBA 13-14
“Bilif i Mekem Yumi Gat Strong Tingting”
Bilif Mo Onagud Long God i Save Mekem Se Yumi No Fraet
5 Tu long ol spae ya, Josua mo Keleb, tufala i gat defren tingting. Tufala i wantem tumas blong go long Promes Lan. Tufala i talem se: “![Ol man Kenan] oli no naf long yumi ya! !Bambae yumi flatem olgeta ya! Hae God i stap wetem yumi, mo hem i winim finis ol god ya blong olgeta . . . !From samting ya, yumi no mas fraet!” (Namba 14:9) ?Olsem wanem? ?Josua mo Keleb tufala i stap toktok olbaot nomo olsem we tufala i no tingting gud? !Nogat! Tufala i bin stap wetem ol man Isrel taem Jehova i mekem Ten Panis i kam long ol man Ijip, mo i daonemgud flas blong ol haeman blong kantri ya mo ol god blong olgeta. Biaen, tufala i luk we Jehova i draonem Fero mo ol soldia blong hem long Red Si. (Ol Sam 136:15) I klia se ol ten spae mo ol narafala man oli no gat risen blong fraet. Jehova i harem nogud long fasin blong olgeta, i talem se: “?Olgeta ya bambae oli stap tanem baksaed long mi gogo kasem wetaem? !Yu luk! Mi mi mekem plante merikel finis long fes blong olgeta, be no yet. ?Wetaem bambae oli tanem tingting blong olgeta blong trastem mi?”—Namba 14:11.
6 Jehova i go stret long stamba blong problem ya. Ol man Isrel oli no gat bilif. From samting ya nao oli fraet. Yes, blong no fraet, man i mas gat bilif. Taswe, long leta blong aposol Jon, hem i tokbaot Kristin kongregesen mo faet we ol memba blong hem oli stap mekem blong stap strong, i se: “Yumi save winim . . . wol ya. . . . Yumi stap win from we yumi bilif.” (1 Jon 5:4) Tede, bilif we i sem mak long hemia blong Josua mo Keleb i pulum moa long sikis milian Witnes blong Jehova, blong oli talemaot gud nius blong Kingdom long olgeta ples blong wol. Sam long olgeta oli yangfala, sam oli olfala, samfala, bodi blong olgeta i strong, mo sam narawan oli no strong. I no gat wan enemi we i save satem maot blong bigfala grup ya blong ol soldia blong God, we oli no save fraet.—Rom 8:31.
Ol Gudgudfala Samting
it-1 740
Kantri We God i Givim Long Isrel
KANTRI we God givim long Isrel i wan gudfala kantri. Taem Moses i sanem ol spae blong oli go fastaem blong lukluk Promes Lan mo karem sam kakae blong kantri ya, oli kambak wetem ol fig, grenadin, mo wan bigfala bandel blong grep we tu man i karem long wan stik. Nating se oli kambak we oli fraet tumas from we oli sot long bilif, be oli talem se: “I tru se hem i wan kantri we i fulap long melek mo hani.”—Na 13:23, 27.
29 MAJ–4 EPREL
OL SAS SAMTING LONG BAEBOL | NAMBA 15-16
“No Kam Praod Mo Trastem Yu Wan”
?Jehova i Save Yu?
12 Be taem oli stap wokbaot i go long Promes Lan, Kora i ting se wan samting i no stret long fasin we Jehova i stap lidim nesen blong Isrel. Hem i wantem jenisim sam samting. Ale 250 man oli joen wetem Kora blong mekem ol jenis ya. Oli ting se Jehova i save olgeta mo oli ting se hem i glad long olgeta. Oli talem long Moses mo Eron se: “!Tufala! !Yutufala i go tumas ya! Yumi evriwan long kampani ya i blong Hae God, mo hem i stap wetem yumi evriwan.” (Nam. 16:1-3) !Olgeta ya oli flas tumas! !Oli ting se oli save rod we i moa gud! Moses i talem long olgeta se: “Hae God bambae i soemaot long yumi se hu nao i tabu, i man blong hem.” (Ridim Namba 16:5.) Long nekis dei nomo, Kora mo olgeta we oli joen wetem hem oli ded.—Nam. 16:31-35.
?Jehova i Save Yu?
11 Bambae yumi tokbaot stori blong tu man we fasin blong tufala i defren. Tufala ya hemia Moses mo Kora. Samting we tufala i mekem i givhan long yumi blong kasem save se tingting we Jehova i gat long yumi, i dipen long fasin blong yumi blong respektem ol desisen blong hem mo ol rod blong hem blong mekem samting. Kora i laen blong Kohat we oli ol Livaet. Maet hem i gat janis blong luk ol samting we Jehova i mekem taem ol man Isrel oli aot long Ijip mo oli krosem Red Si. Mo taem ol man Isrel oli no obei long God long hil ya Sinae, maet Kora i joen wetem olgeta ya we oli mekem jajmen blong Jehova i kamtru. Mo maet hem i givhan blong karem Bokis ya we i Saen blong Promes blong God. (Eks. 32:26-29; Nam. 3:30, 31) I luk olsem se Kora i stap tru long Jehova blong plante yia, mo from samting ya, plante man Isrel oli gat respek long hem.
Ol Gudgudfala Samting
!Meksua Se Yu Putum Ol Impoten Samting Long Fasples!
Tingting blong Jehova long bisnes ya i moa impoten. Baebol i talem se: “Nao Hae God i talem long Moses se, ‘Yufala i mas tekem hem i go afsaed long ples ya blong yufala, mo yufala i go kilim hem i ded.’” (Namba 15:35) ?From wanem Jehova i mekem i strong tumas long man ya?
Ol man oli gat sikis dei blong tekem faea wud mo blong lukaot ol narafala samting we oli nidim, olsem kakae, klos, mo haos. Be, namba seven dei, i blong oli kasem ol samting we oli nidim long saed blong spirit. I tru se i no rong blong go tekem faea wud. Be, i rong blong yusum taem ya we i blong wosip long Jehova, blong mekem samting ya. I tru se ol Kristin oli no moa stap aninit long Loa blong Moses, ?be yu ting se stori ya i save tijim yumi long stret rod blong putum ol impoten samting i stap fasples long laef blong yumi tede?—Filipae 1:10.
5-11 EPREL
OL SAS SAMTING LONG BAEBOL | NAMBA 17-19
“Samting We Yufala i Gat, Hemia Mi”
?Yu Yu Mekem Jehova i Stamba Blong Evri Samting Long Laef Blong Yu?
9 Yu traem tingbaot ol Livaet. Olgeta oli no kasem graon. Oli wok fultaem blong lidim nesen blong Isrel blong mekem wosip long Jehova, taswe oli mas trastem Jehova se hem bambae i givim ol samting we oli nidim long laef. Jehova i talem long olgeta se: “Mi nao mi stamba blong evri samting long laef blong yufala.” (Nam. 18:20) Nating se yumi no stap wok long prapa haos prea olsem ol pris mo ol Livaet, yumi save gat tingting olsem olgeta. Yumi save trastem Jehova se hem bambae i givim ol samting we yumi nidim. Moa we yumi kam klosap long en blong olfala wol ya, moa we yumi mas trastem God se hem bambae i lukaot long yumi.—Rev. 13:17.
Jehova i Stamba Blong Evri Samting Long Laef Blong Mi
4 Taem Jehova i jusum ol Livaet blong mekem wok blong hem, hem i kam stamba blong evri samting long laef blong olgeta. ?Hemia i minim wanem? Hem i no givim graon long olgeta, be hem i givim wan samting we i moa gud. Hem i givim wan impoten wok long olgeta blong oli mekem. Oli “mekem wok blong ol pris blong Hae God,” mo wok ya i olsem graon blong olgeta. (Jos. 18:7) Namba japta 18 i soemaot se Jehova i givim ol samting we ol Livaet oli nidim. (Ridim Namba 18:19, 21, 24.) “Ol man blong ol narafala laen blong Isrel oli seraot olting blong olgeta i go long ten hif, nao oli givim wan hif . . . i go long ol Livaet ya. Hemia i olsem pei blong olgeta.” Olting ya we ol Livaet oli kasem hemia ol kakae blong garen mo ol animol we oli kam plante. Ale ol Livaet oli seraot hif ya i go long ten hif, mo oli givim wan hif we hemia “ol nambawan samting” we oli kasem, i go long ol pris. Olsem nao ol pris oli gat samting we oli nidim mo oli save gohed blong mekem wok blong God. (Nam. 18:25-29) Ol pris oli kasem “olgeta spesel presen” tu we ol narafala laen blong Isrel oli givim i go long God. Taswe olgeta we oli mekem wok blong pris oli save bilif strong se Jehova bambae i givim olgeta samting we oli nidim.
Ol Gudgudfala Samting
g02 6/8 14 ¶2
Sol—Wan Gudfala Samting
Sol i pija blong wan samting we i save stap gud oltaem mo i no save jenis. Taswe, long Baebol wan strong kontrak bitwin tu man, oli singaotem tu se “kontrak blong sol,” mo plante taem tufala man ya i kakae wanples, wetem sol, blong mekem kontak ya i stap strong. (Namba 18:19) Folem Loa blong Moses, oli mas ademap sol long ol sakrefaes we oli bonem long olta, hemia i pija blong wan samting we i no save kam nogud o roten.
12-18 EPREL
OL SAS SAMTING LONG BAEBOL | NAMBA 20-21
“Holem Tingting Daon, Taem i Gat Presa”
Traehad Blong Gat Tingting Daon Mo Mekem Jehova i Glad
19 Bambae yumi no mekem plante mastik. Traem tingbaot Moses bakegen. Hem i gohed plante yia blong gat tingting daon mo mekem Jehova i glad. Be afta we ol man Isrel oli stap long draeples blong klosap 40 yia, Moses i mestem mo i no moa soemaot tingting daon. Sista blong hem we maet hem nao i bin givhan blong sevem laef blong Moses long Ijip, i jes ded nomo mo oli berem hem long Kades. Nao ol man Isrel oli komplen bakegen. Oli “tok agens” long Moses from we oli no gat wota. Nating se Jehova i givim paoa long Moses blong mekem merikel mo Moses i lego plante samting blong lidim olgeta long ol yia we i pas, be oli gohed blong komplen. Oli no komplen nomo se oli tosta, be oli tok agensem Moses tu, olsem se i fol blong hem.—Nam. 20:1-5, 9-11.
Traehad Blong Gat Tingting Daon Mo Mekem Jehova i Glad
20 Moses i kam kros tumas, mo i lusum kwaet fasin blong hem. Jehova i bin talem long Moses blong i toktok nomo long ston ya wetem strong bilif, be hem i no mekem olsem. Hem i girap i tok kros long ol man, mo i talem se hem nao bambae i givim wota long olgeta. Ale, hem i kilim ston ya tu taem mo bigfala wota i kamaot. Flas tingting mo kros i lidim hem blong i mekem bigfala mastik ya. (Sam 106:32, 33) Moses i lusum tingting daon blong smoltaem, mo from samting ya, God i no letem hem i go long Promes Lan.—Nam. 20:12.
21 Stori ya i tijim yumi long tu samting. Faswan: Oltaem yumi mas wok had blong gat tingting daon. Sipos no, flas fasin bambae i kam antap bakegen, nao yumi save talem ol toktok we i no stret o mekem samting we i krangke. Seken samting: I had blong gat tingting daon taem yumi wari o fesem hadtaem, taswe yumi mas traehad oltaem blong gat tingting daon.
Wan Jaj We Oltaem i Mekem Samting We i Stret
Faswan, God i no talem long Moses blong toktok long ol man, o blong talem long olgeta se oli rebel. Seken, Moses mo Eron i no givim glori long God. God i talem se: “Yutufala i no . . . mekem mi mi tabu.” (Vas 12) Taem Moses i se “mitufala i mas mekem wota i kamaot,” i olsem se hem wetem Eron nao i mekem merikel ya blong wota i kamaot be i no God. Nambatri, tufala i kasem sem panis olsem ol man ya bifo. Olsem we God i no letem jeneresen ya we i rebel blong oli go insaed long Kenan, hem i mekem sem samting long Moses mo Eron. (Namba 14:22, 23) Namba fo, Moses mo Eron oli lida blong ol man Isrel. Olgeta we oli gat plante responsabiliti, oli gat moa kaon long fored blong God.—Luk 12:48.
Ol Gudgudfala Samting
?Yu Yu Gat Tingting Blong Jehova Long Olgeta We Oli No Strong?
12 Sipos Jehova i wantem, hem i save panisim Eron stret long taem we hem i mekem ol rong ya. Nating se samtaem Eron i slak, be Jehova i save se hem i no wan rabis man. Eron i mekem mastik from we hem i stap long wan taem we i no isi, mo from we hem i lesin long ol man we oli no stret. Be taem hem i luksave se hem i rong, hem i talemaot mastik blong hem mo i lesin long advaes blong Jehova. (Eks. 32:26; Nam. 12:11; 20:23-27) Eron i lavem Jehova mo hem i tanem tingting blong hem, ale Jehova i fogivim hem. From samting ya, plante yia afta, ol man oli tingbaot yet se Eron mo ol famle blong hem oli ona long Jehova.—Sam 115:10-12; 135:19, 20.
19-25 EPREL
OL SAS SAMTING LONG BAEBOL | NAMBA 22-24
“Jehova i Jenisim Trabol i Kam Blesing”
bt 53 ¶5
Talemaot “Gud Nius Blong Jisas Kraes”
5 Olsem ol fas Kristin, tede tu fasin agens we ol man blong God oli kasem i no stopem olgeta blong prij. Nomata se ol man oli putum ol Kristin long prisen o oli fosem olgeta blong go stap long wan narafala kantri, hemia i givim janis long olgeta blong oli prij long ol niufala ples ya. Eksampol, long Wol Wo II, ol Witnes blong Jehova oli gohed nomo blong prij nating se oli stap long ol rabis kalabus blong ol Nasi. Wan man Jiu we i mitim ol Witnes long ples ya i talem se: “Strong tingting blong ol Witnes we oli ol prisena i pruvum long mi se bilif blong olgeta i stanap long Baebol, taswe mi tu mi kam wan Witnes.”
it-2 291
Krangke Fasin
Krangke Fasin Blong Agensem Jehova. Profet Balam i wantem singaot trabol i kam agensem ol man Isrel, blong hem i save kasem mane long King Balak blong Moab, be Jehova i jenisim plan ya. Aposol Pita i tokbaot Balam se “wan dongki i toktok olsem man, blong blokem krangke fasin we profet ya i stap mekem.” From krangke fasin blong Balam, aposol Pita i yusum Grik wod ya pa·ra·phro·niʹa, we i givim tingting se “mekem samting olsem wan krangke man.”—2Pi 2:15, 16; Na 22:26-31.
Ol Gudgudfala Samting
Ol Bigfala Poen Long Buk Blong Namba
22:20-22—?From wanem Jehova i kros long Balam? Jehova i bin talem long profet ya Balam blong i no singaot trabol i kam long ol man Isrel. (Namba 22:12) Be nating, profet ya i go wetem ol man blong Balak we tingting blong hem se bambae i mas singaot trabol i kam long man Isrel. Balam i wantem mekem king ya blong Moab i glad long hem from we hem i wantem se king ya i givim pei long hem. (2 Pita 2:15, 16; Jud 11) Balam i traem plante taem blong singaot trabol i kam long Isrel be God i mekem we hem i talemaot blesing nomo. Nating se i olsem, Balam i laekem moa blong mekem we king ya i glad long hem, ale hem i talem long king blong sanem ol woman we oli wosip long Bal blong oli pulum ol man Isrel oli gowe long God. (Namba 31:15, 16) Taswe, fasin griri blong profet ya Balam we i nogud, i mekem we God i kros long hem.
26 EPREL–2 MEI
OL SAS SAMTING LONG BAEBOL | NAMBA 25-26
“Aksen Blong Wan Man i Sevem Plante Man”
“No Moa Mekem Fasin Nogud Wetem [Man No] Woman”
WAN man blong huk i karem string blong hem i godaon long solwota, long ples we oltaem hem i stap hukum fis. Hem i stap tingting long wan kaen fis we hem i wantem kakae. Ale, hem i jusum wan bet, i putum long huk, mo i sakem i go long solwota. I no longtaem nating, hem i harem se fis i pulum string ya, nao hem i pulum i kamso. Hem i smael, from we hem i luksave se bet we hem i jusum i stret nomo.
2 Samting we i klosap sem mak long hemia i hapen long yia 1473 B.K.T. Wan man, nem blong hem Balam, hem tu i tingting long bet we bambae hem i yusum. Be hem i no wantem hukum fis. Hem i wantem trikim ol man blong God, we oli mekem ples blong olgeta long bigfala levelples long Moab, klosap nomo long Promes Lan. Balam i stap talem se hem i wan profet blong Jehova, be hem i rili wan griri man nomo, we narafala man i pem hem blong singaot trabol i kam long ol man Isrel. Be evritaem we Balam i singaot trabol i kam long ol man Isrel, Jehova i mekem se oli kasem blesing. ?Balam i mekem wanem? Hem i wantem tumas blong kasem pei blong hem, ale hem i tingbaot se maet hem i save pulum ol man blong God blong mekem wan bigfala sin, nao God bambae i kros long olgeta mo hem nomo bambae i putum trabol long olgeta. Ale, hem i yusum sam woman olsem wan bet—ol yangfala woman Moab we oli waes blong pulum man.—Namba 22:1-7; 31:15, 16; Revelesen 2:14.
“No Moa Mekem Fasin Nogud Wetem [Man No] Woman”
4 ?Wanem i mekem se ol man Isrel oli kasem trabol ya? Plante long olgeta, hat blong olgeta i kam nogud from we oli gowe long Jehova, God ya we i bin karemaot olgeta long Ijip, i bin givim kakae long olgeta long draeples, mo i bin lidim olgeta oli kam long ples ya we oli rere blong go insaed long Promes Lan. (Hibrus 3:12) Aposol Pol i tingbaot samting ya taem hem i raetem se: “I nogud yumi stap mekem ol fasin nogud wetem woman, olsem we sam long olgeta ya bifo oli stap mekem, nao long wan dei nomo, i gat twanti tri taosen blong olgeta oli ded.”—1 Korin 10:8.
Ol Gudgudfala Samting
it-1 359 ¶1-2
Boda
I luk olsem se fasin blong seraotem ol graon long ol traeb i stanap long tu samting: risal we oli kasem taem oli sakem ol spesel ston, mo saes blong traeb. Ol spesel ston ya oli blong soemaot graon we ol wanwan traeb bambae oli kasem, olsem maet i talem se traeb ya bambae i go long ples ya o longwe, eksampol long not o saot, long is o wes, long levelples klosap long solwota, o long rijen blong ol hil. Risal we oli kasem taem oli sakem ol ston ya, i kam long Jehova mo hemia i blokem ol traeb blong oli no jalus o raorao bitwin olgeta. (Pro 16:33) Long fasin ya, God i save lidim ol samting blong mekem se situesen blong ol wanwan traeb i laenapgud wetem profet tok we Jekob i talemaot long Jenesis 49:1-33, bifo we hem i ded.
Afta we ol spesel ston ya oli soemaot ples we wan traeb bambae i stap long hem, naoia bambae oli lukluk long saes blong teritori folem seken samting: saes blong traeb. “Yufala i mas sakem ol spesel ston blong seraotem ol graon long kantri ya, blong givim long ol famle blong yufala. Olgeta we oli plante, yufala i mas givim bigfala graon long olgeta, mo olgeta we oli no plante, yufala i mas givim smol graon nomo long olgeta. Ol spesel ston ya bambae oli soem graon we yufala evriwan bambae i kasem.” (Na 33:54) Desisen we i kamaot folem ol spesel ston ya, oli blong soemaot nomo stret ples blong ol wanwan traeb, be oli save mekem sam jenis long saes blong graon. Eksampol, taem oli faenemaot se graon blong ol laen blong Juda i bigwan tumas, oli serem sam haf blong hem i go long traeb blong Simeon.—Jos 19:9.
?Olsem Wanem Blong Daonem Kros Blong Yu?
SAMTING WE YU SAVE MEKEM
Putum wan mak. Bitim we yu talem se: “Mi mi olsem nao,” i gud yu traem putum mak se blong sikis manis bambae yu traehad blong kam gud moa. Long ol taem ya, raetemdaon ol jenis we yu stap mekem. Evritaem we yu kros, raetemdaon (1) wanem i hapen, (2) samting we yu mekem, mo (3) gudfala samting we yu sud mekem mo from wanem. Biaen, nekis taem we wan samting i hapen we i save mekem yu kros, yu putum mak blong mekem gudfala samting ya we yu sud mekem. Traem hemia: !Gohed blong luksave ol jenis we yu stap mekem blong kam gud moa! Raetemdaon filing blong yu afta we yu kontrolem kros blong yu.—Rul blong Baebol: Kolosi 3:8.
Slo blong tekem aksen. Taem wan samting o wan man i mekem yu kros, yu no mas kwik blong talem faswan samting we i kam long tingting blong yu. Be, yu mas wet. Sipos i stret, pulum gud win. Erik we i gat 15 yia i talem se: “Taem mi pulum win, hemia i givim taem long mi blong tingting gud bifo we mi mekem o talem eni samting we biaen mi save harem nogud from.”—Rul blong Baebol: Ol Proveb 21:23.
Faenemaot moa. Maet samtaem yu kam kros from we yu save nomo wan smol haf blong stori, we i mekem yu harem nogud. Be i gud yu traem faenemaot ol narafala haf blong stori ya tu. Wan yangfala woman we nem blong hem Jessica i talem se: “Nating se ol man oli talem wan samting we i mekem mi harem nogud, be oltaem i gat wan eksplenesen we i save halpem mi blong kasemsave from wanem oli toktok olsem.”—Rul blong Baebol: Ol Proveb 19:11.
Sipos i stret, yu aot. Baebol i talem se: “I gud yu gowe bifo we rao i kamaot.” (Ol Proveb 17:14) Olsem we vas ya i soemaot, samtaem i moa gud blong aot bifo we rao i kamaot. Mo bitim we yu stap tingting plante long samting we i hapen mo letem kros blong yu i kam antap, i moa gud yu mekem wan samting. Wan yangfala woman we nem blong hem Danielle i talem se: “Mi luk se eksasaes i givhan long mi blong winim stres mo i blokem mi blong kam kros.”
Lanem blong fogetem. Baebol i talem se: “Yufala i save harem nogud, be yufala i no mas mekem sin. I gud yufala i talem tok blong yufala long hat nomo, . . . mo yufala i stap kwaet.” (Ol Sam 4:4) Makem se i no rong blong harem nogud. Be kwestin se, ?Wanem nekiswan samting we bambae i hapen? Wan yang man we nem blong hem Richard i talem se: “Sipos yu letem ol narafala oli mekem yu yu harem nogud, i olsem we yu letem olgeta oli kontrolem ol filing blong yu. Be i gud yu traem blong kam bigman long tingting mo no tingbaot ol samting ya.” Sipos yu mekem olsem, bambae yu naf blong kontrolem kros blong yu, i bitim we yu letem kros i kontrolem yu.