Ilele Na Lele Vbe A Ghaa Zedu E Baibol

Emwa eso sẹtin gha roro ẹre wẹẹ, a gha wa zedu edọmwadẹ ikpẹmwẹ ọkade ọkade zẹvbe nọ wa ya rre Baibol nokaro na ka wa gha gbẹn, ẹre emwa khian na gele rẹn vbene a wa ya tae zẹẹ. Sokpan, ẹ i re ẹghẹ hia ẹre ọ ya ye vberriọ. Gia zẹ iro yan emwi eso nọ ya ima kha vberriọ:

• Dọmwadẹ ẹvbo na zẹ lughaẹn ne egbe; vbene iran ya loo ẹmwẹ, vbene iran ya guan kevbe odẹ ne iran ya gbẹn emwi lughaẹn. Okpia ọkpa nọ rri egie ebe vbe iruẹmwi e Hibru na tie ẹre S. R. Driver khare wẹẹ, dọmwadẹ ẹvbo na zẹ “lughaẹn ne egbe. Ẹ i wa re vbene a ya loo edọmwadẹ ẹmwẹ, ra eke ne ẹmwẹ ke rre ẹre ọ yae lughaẹn, sokpan, alughaẹn ọvbehe nọ rrọọ . . . ọre odẹ ughughan na ya ku ẹmwẹ kugbe nọ mieke na do khian ifiẹmwẹ.” Vbene ivbi ẹvbo ọkpa ya roro emwi sẹtin lughaẹn ne ọghe ivbi ẹvbo ọvbehe. Okpia nii ye vbe kha wẹẹ, “eke na mu ẹmwẹ la vbe dọmwadẹ ẹvbo i khian sẹtin gha re ọkpa,” ọni nọ wẹẹ, eso ghi ke odaro muẹn, vbene eso na ke iyeke muẹn.

• Ẹvbo ọkpa i rrọọ na zẹ vbe ẹdẹnẹrẹ nọ wa yevbe Hibru, Aramaik, kevbe Grik na ya gbẹn e Baibol, rhunmwuda ọni, a gha we na zedu edọmwadẹ ikpẹmwẹ ọkade ọkade zẹvbe nọ wa ya rre Baibol nokaro na ka wa gha gbẹn, ọ sẹtin pirhi ye emwa aro, uhiẹn ugbẹnso, a sẹtin miẹn wẹẹ, emwi ọvbehe ẹre ọ khian ghi la emwa ekhọe, nọ lughaẹn ne ẹmwẹ na te hoo na ta.

• Emwi na ya edọmwadẹ ẹmwẹ ra ifiẹmwẹ kha sẹtin lughaẹn vbe ehe ughughan na na loo ẹre.

Ọmwa nọ zedu sẹtin zedu edọmwadẹ ẹmwẹ na loo ro vbe Baibol nokaro ọkade ọkade vbene a wa ya gbẹn ọnrẹn vbe ako eso, sokpan, te ọ khẹke nọ ya ẹwaẹn ru ọna.

Gia ghee igiemwi eso nọ ya ima rẹn wẹẹ, a gha zedu edọmwadẹ ẹmwẹ na loo ro vbe Baibol nokaro ọkade ọkade vbene a wa ya gbẹn ọnrẹn, ọ sẹtin ya emwi ọvbehe la emwa ekhọe, nọ lughaẹn ne ẹmwẹ na te hoo na ta:

• Vbe Ebe Nọhuanrẹn, a keghi loo ẹmwẹ na ighẹ “vbiẹ” ginna ọmwa nọ vbiẹ kẹkan kevbe ọmwa nọ wu. (Matiu 28:13; Iwinna 7:60, ftn.) A gha loo ẹmwẹ na ginna ọmwa nọ wu, emwa ni zedu e Baibol sẹtin wa kha wẹẹ ọmwa nii wu, ra ọ “vbiẹ vbe uwu,” nọ mieke na ru iyobọ ne ọmwa nọ tie ẹre ya rẹn wẹẹ, ẹ i re te ọmwa nii vbiẹ kẹkan, sokpan, te ọ wu.—1 Kọrint 7:39; 1 Tẹsalonaika 4:13; 2 Pita 3:4.

• A gha we na zedu ẹmwẹ ne ukọ e Pọl loo ro vbe ebe Ẹfisọs 4:14 vbene ọ wa ya rre Baibol nokaro, ọ ghi gha re “isẹ ne emwa nagbọn fi.” Ne emwa na mu emwa ru vbe iran ghaa fi isẹ vbe ẹghẹ nẹdẹ, ẹre a rhunmwuda ẹre suẹn gha kpa itan na. A gha zedu ẹmwẹ na ọkade ọkade vbene a wa ya tae ghee ẹvbo nibun sẹ ne emwa ghi zẹ nian, ọ gha lọghọ, emwa ke rẹn otọ re. Na na zedu ẹmwẹ na zẹvbe emwi ne “emwa erẹrẹ kevbe emwa ẹkẹ vbe iwẹnwẹn ya bibi emwa odẹ,” ẹ i ghi lọghọ na rẹn otọ re.

• A gha zedu ẹmwẹ e Grik na loo ro vbe Rom 12:11 vbene a wa ya tae, ọ ghi gha re “ọ gha de ọghe orhiọn, wa gha tin vbe na ghee amẹ erhẹn.” A gha tae vberriọ vbe Ẹdo, emwa i khian rẹn otọ ẹmwẹ na hoo na ta, ọna ẹre ọ si ẹre na na zedu ẹre zẹvbe “gi orhiọn nọhuanrẹn gha ya uwa mwẹ oyaya” vbe Baibol na.

• 

  Te emwa nibun wa rẹn Ikporhu Ne Jesu Kpee Re Vbe Uhunmwu Oke; vbe Jesu ghi guan, ọ mwẹ emwi nọ tae, ne Baibol nibun zedu ẹre zẹvbe “Afiangbe nọ ne iran ni re ivbiogue vbe orhiọn.” (Matiu 5:3, King James Version) A gha zedu ẹre vbenian vbe ẹvbo nibun, a i rẹn emwi na hoo na ta. Vbe ẹvbo eso, a gha wa zedu ẹmwẹ nọ wa rre ako nii zẹvbe “iran ni re ivbiogue vbe orhiọn,” emwi ọvbehe sẹtin la emwa ekhọe; emwi eso nọ gha sẹtin la emwa ekhọe ọre emwa ne orhiọn iran ma sotọ ra ni rhie fua, emwa nẹi mwẹ orhiọn, kevbe emwa ne emwi gbe iran orhiọn mu otọ. Sokpan, emwi ne Jesu ghaa ma emwa ẹre vbe ako nii ọre wẹẹ, emwi nọ khian ya ọmwa gha mwẹ oghọghọ i wa re nọ gha mwẹ emwi na ya yin agbọn ọkpa, sokpan, ọ ghi gha re ọmwa nọ rẹnrẹn wẹẹ, te ọ khẹke ne Osanobua gha dia irẹn vbe ẹdagbọn irẹn. (Luk 6:20) Rhunmwuda ọni, a gha zedu ẹre zẹvbe “iran ni rẹnrẹn wẹẹ, te ọ khẹke ne iran rẹn Osanobua” ra “iran ni rẹnrẹn wẹẹ, iran gualọ Osanobua vbe ẹdagbọn iran,” ẹre ọ khian ya emwa gele rẹn otọ emwi ne Jesu ghaa guan kaẹn vbe ako nii.—Matiu 5:3; The New Testament in Modern English.

• Rhunmwuda emwi na guan kaẹn na, a ghaa zedu e Baibol, a i wa loo ẹmwẹ ọkpa ya zedu ikpẹmwẹ na loo ro vbe Baibol nokaro na ka wa gha gbẹn vbe ihe hia ne ikpẹmwẹ nii na ladian. Te ọmwa nọ zedu gha loo ẹwaẹn, nọ miehe na loo ẹmwẹ nọ khẹke ya zedu ẹmwẹ na loo ro vbe Baibol na ka wa gha gbẹn, ne emwa mieke na rẹn otọ ẹmwẹ na hoo na ta vba. Deba ọni, vbene a ya guan vbe ẹvbo na zedu ghee, erriọ ẹre ọ khẹke na ya gbẹn ọnrẹn yotọ, nọ mieke na gia tie.

Vbọrhirhighayehẹ, ọ vbe khẹke na gha begbe, na ghẹ wa vbe fi ẹmwẹ na loo ro werriẹ gbe vbe a ghaa zedu. Adeghẹ ọmwa nọ zedu na wa gheghe gha zedu e Baibol vbe odẹ ne kuẹi, vbe na miẹn wẹẹ te ọ gbe ẹre ọrriẹ rhunmwuda vbene irẹn ya rẹn otọ re, ọ sẹtin do zedu ako nii vbe odẹ nọ ma gba. Vbe ọna khian ya sẹtin sunu hẹ? Ọ ma na begbe, ọ sẹtin rhie ẹmwẹ eso ba ẹre rhunmwuda vbene ọ ya rẹn otọ re, ra ọ ghi fian ẹmwẹ eso ni ru ekpataki vbọ fua. Agharhemiẹn wẹẹ, a gha wa zedu e Baibol vbe odẹ ne kuẹi, ọ sẹtin gha khuẹrhẹ na tie, sokpan, ugbẹnso, a sẹtin do miẹn wẹẹ, ọmwa nọ tie ẹre ma ghi rẹn ẹmwẹ na gele hoo na ta vbe ako nii.

Iyayi ne ọmwa mwẹ, sẹtin ya ọmwa zedu emwi eso ghee ihan. Vbe igiemwi, Matiu 7:13 khare wẹẹ: “Te . . . odẹ nọ rrie ọfuan ye gbodoo.” Emwa eso ni zedu khian ghi zedu ako na, iran na zedu ẹre zẹvbe “ẹrinmwi erhẹn,” ọ gha kẹ, emwi ne iran yayi ẹre ọ ya iran zedu ẹre vberriọ, ne iran gha te ya zedu ẹre zẹvbe “ọfuan” zẹvbe nọ gua ẹmwẹ e Grik na loo ro vba ro.

Ọ khẹke ne ọmwa nọ zedu e Baibol vbe kọe ye orhiọn wẹẹ, ẹmwẹ na loo ro ya gbẹn e Baibol keghi re ẹmwẹ ne emwa kẹkan vbe na ghee avbe ọgbugbo, avbe ọsuohuan, kevbe avbe ọgbehẹn gha sẹtin rẹn otọ re. (Iwinna 4:13) Rhunmwuda ọni, deghẹ ọmwa hoo nọ gele zedu e Baibol ẹse, ọ ghi loo ẹmwẹ ne emwa ughughan ni mwẹ ẹkoata gha sẹtin rẹn otọ re. Ẹmwẹ ne emwa kẹkan gha sẹtin rherhe rẹn otọ re, ẹre ọ maan sẹ ẹmwẹ ni kọnkọn nai loo vbe ẹghẹ hia.

Emwa nibun ni zedu e Baibol na wa gheghe rhie eni Osanobua nọ re Jehova hin e Baibol rre vbe Baibol ne iran zedu ẹre vbe ẹghẹ na, agharhemiẹn wẹẹ eni nii ghaa rre avbe Baibol nibun na ya obọ gbẹnnẹ vbe ẹghẹ nẹdẹ. (Ya ghee Apẹndis A5.) Vbe Baibol nibun na zedu ẹre, iran keghi rhie eni nii hin, iran na ya iwaeni (title) vbe na ghee “Enọyaẹnmwa” rhie ihe ẹre; eso kue vbe zedu ako eso vbe na miẹn wẹẹ Osanobua i mwẹ eni. Vbe igiemwi, vbene emwa eso ya zedu erhunmwu ne Jesu naẹn vbe Jọn 17:26 na khin: “I gi iran rẹn ruẹ nẹ.” Vbe Jọn 17:6, iran na zedu ẹre vbenian: “I gie ruẹ ma iran ne u viọ mẹ nẹ.” Sokpan, a gha gele we na zedu erhunmwu ne Jesu naẹn vbe ako eva na, ọ ghi gha re: “I gi iran rẹn eni ruẹ nẹ,” kevbe “I gi emwa ne u viọ mẹ . . . rẹn eni ruẹ nẹ.”

Zẹvbe na tae vbe ẹmwẹ na ya muẹn so nọ rre Izedu Agbọn Ọgbọn ọghe Ebo: “Ma i zedu ẹmwẹ nọ rre Ebe Nọhuanrẹn vbe odẹ ne kuẹi vbe na ghee ẹmwẹ na gbe ẹre ọrriẹ. Ma keghi hia ne ima zedu ẹre zẹvbe nọ wa ya rre Baibol nokaro zẹẹ, deghẹ ọ ma na mu emwi rhọkpa rhia; eke ne itan ọghe Ebo na vbe gua itan ọghe ẹvbo na ya gbẹn e Baibol nokaro ro, ma ghi vbe loo ẹre.” Rhunmwuda ọni, Agbaziro Ọghe Izedu Agbọn Ọgbọn Ọghe Baibol keghi hia ne iran ru emwi hia ye oreghe vbe iwinna izedu ne iran ru. Ọni nọ wẹẹ, adeghẹ ọ ma na rhia emwi, a ghi wa zedu ẹre zẹvbe nọ wa ye vbe Baibol na ka wa gha gbẹn, sokpan na ghẹ loo ẹmwẹ nọ gha ya izedu nii ye pirhipirhi, ra nọ gha ya izedu nii gha re nọ ma ghi gba. Ẹghẹ nii, e Baibol nii ghi gha khuẹrhẹ na tie, ọmwa nọ tie ẹre ghi vbe sẹtin ya obọ sudu kha wẹẹ, emwi ne Osanobua gele hoo ne irẹn họn vbe uwu e Baibol ẹre irẹn wa tie zẹẹ.—1 Tẹsalonaika 2:13.