De Ayayẹro Nọ Rrọ Ne Emwa Na Hoẹmwẹ Ọnrẹn Ni Wulo?
“Adeghẹ ọmwa na wu, rẹn gha ye rrọọ ọvbehe ra?” ọna ọre ọta ne Job nọ rẹn vbe ẹghẹ nọ kpẹre. (Job 14:14, King James Version) Ughaghe, uwẹ, tobọ ruẹ vbe gha re ne ọna kpa re odin. Vbe uwẹ a ya rorẹe hẹ adeghẹ uwẹ rẹn wẹ evbọ gha gia ru nọ vbe uhunmwu otọ agbọn na vbe ototọ avbe ihe nọma sẹ na werriegbe lo kugbe ba emwa na hoẹmwẹ ọnrẹn ra?
Ẹn, Baibol rue eyan: “Avbe emwa ruẹn ni wu ghaa rrọọ. . . . Iran gha kpaegbe.” Debare Baibol na ye kha: “Avbe emwa-esi tobọ iran gha rhie ukhu agbọn, kevbe iran ghi yin ẹnrẹn etẹbitẹ.”—Aizaia 26:19; Ọsian 37:29.
Na do gha mwẹ agbẹkun sotọ ọghe ata vbe uwe eyan hia na, ọkhẹke ne ima zẹ ewanniẹn ye ẹyoto inọta eso: Vbọzẹ ne emwa na wu? Eni wu lo vbe iran ye? Vbe ima khian ya sẹtin mwẹ ọnrẹn ilẹkẹtin wẹ iran gha sẹtin gha rrọọ ẹdẹ ọvbehe?
Uwu, Kevbe Evbọ Ọsunu Vbe a Ghi Wu Nẹ
Baibol yae khien emwi ne gboo wẹ Osanobua i mwẹ ọnrẹn vbe ekhọe vbe omuhẹn ne emwa wu. Irẹn yi emwa nokaro eva Adam kevbe Eve, ọkeghi viọ iran ye paradais na tiẹre Eden, kevbe ọyiyi ne iran biẹ emọ kevbe ne iran vbọre ghẹ owa Paradais ọghe iran nọgbae ọtọe agbọn. Vbe ọghi gberra ọna iran gha wu adeghẹ iran ma họẹnmwẹ ne irẹn.—Gẹnẹsisi 1:28; 2:15-17.
Ọgbọmwa otiti ye iruemwiẹse ọghe Ọsanobua ghi wi, Adam kevbe Eve na sọtẹ kevbe a na ghi ye iran khien nọ ha osa re evbọ kọe ikian. “Uwa [gha] werriegbe bu ekẹn,” Osanobua tama Adam, “ke ekẹn rre ọre a na rrie ruẹ ladian. Rhunmwuda ẹbubẹ ọre uwẹ khin, ẹbubẹ ọre ugha werriegbe khian.” (Gẹnẹsisi 3:19) A te miẹn ghẹ ayi Adam rẹn ma gha rrọ; ekẹn ọre irẹn khin. Kevbe rhunmwuda ai họẹnmwẹ ọghẹe, ra orukhọ, Adam ke gha re na bu abe gbe nọ werriegbe khien ekẹn, ehe ọghe ne hihihi.
Erriọ uwu ya gha re arrọ nọsẹ ufomwẹ. Baibol keghi gbẹ e wanniẹn: “Uwu ọre orukhọ ya ha osa. Sokpan ẹse ọhẹ ọghe Osanobua ke ghi re ẹfe arrọọ.” (Rom 6:23, nagbẹn bilogọ ọre oghomwa.) Vbe ọghi rhiẹre ma wẹ uwu keghi re ehe ọghe iro sẹ ufomwẹ, Baibol keghi kha: “Emwa nọ rrọọ mwẹ ọnrẹn vbe iro wẹ iran gha wu; sokpan vbe nọ dekaẹn ni wu nẹ, iran i ghi mwẹ iro ọghe emwikemwi ọvbehe.” (Ẹkiliziasitisi 9:5, nagbẹn bilogọ ọre oghomwa.) Adeghẹ ọmwa na wu, Baibol rhan otọre: “Orhiọn rẹn ghi kpao, irẹn ghi werriegbe khien ekẹn; vbe uwe ẹdẹ nii iro ọghẹe hia ghi dọyọ.” (Nagbẹn bilogọ ọre oghomwa.)—Ọsian 146:3, 4.
Vbọrhirhi gha ye hẹ, ugbẹn vbe amiẹn wẹ Adam kevbe Eve ọkpa ọre nọ sọtẹ ọghe evbawaru vbe Eden, vbọzẹ ne ima hia na wu? Ọni keghi re rhunmwuda wẹ ima hia na gha re na biẹe vbe iyeke Adam sotẹ nẹ, kevbe erriọ vbe nọ wẹ emwa hia rriọe vbe ukhu orukhọ kevbe uwu ne ọ ke obọ irẹn rre. Zẹ vbe ne Baibol rhan otọre: “Obọ orhiọnkpa [Adam] kẹkan ọre orukhọ la la agbọn, orukhọ ke rhie uwu mwẹ obọ ghade. Emwi ne ọ ghi ke ẹre ikian ọrọre wẹ uwu ke sẹ egbe emwa nirre agbọn na hia, rhunmwuda ighẹ emwa hia ọre ọ ru orukhọ.”—Rom 5:12; Job 14:4.
Agharhemiẹn emwa eso vbe nọ: ‘Emwa ne agbọn i ghi mwẹ arrọọ nẹ i wu ne ọ lẹ uwu fe ra?’ Nibun roro kan ọna nẹ, uhiẹn iran khare wẹ uwu ọrọre onurho na la fi arrọọ ọvbehe. Sokpan iziro ni ma ke Baibol ladian. Nọghayayerriọ, Ẹmwẹ Osanobua ma mwa re wẹ uwẹ ọrọre evbọrrọ, kevbe evbọrrọ ruẹ ọrọre uwẹ tobọ ruẹ, uwẹ kevbe egbe ruẹ vbe ewaẹn ruẹn hia. (Gẹnẹsisi 2:7; Jerimaya 2:34; Itan 2:10) Debare Baibol keghi kha: “Ẹvbọrrọ nọ ru orukhọ—irẹn tobọre gha wu.” (Ezikiẹli 18:4) Ehe ọkpa irrọ vbe Baibol nọ ma ọmwa re wẹ ọmwa mwẹ arrọọ nẹ i wu, nọ lẹfe vbe ikinegbe ghi wu nẹ.
Vbene Emwa Gha Sẹtin Ya Werriegbe Gha Rrọọ Hẹ
Vbe iyeke orukhọ kevbe uwu ghi la agbọn, Osanobua rhie ẹre ma wẹ aho ọghe irẹn nọ ne eniwu werriegbe gha die arrọ le ekpa arriọkpaegbe rre. Baibol rhan ọtọre vbe nian: “Ebraham wa rhie aro yọ wẹ, Osanobua gha sẹtin dọlegbe huẹn Aizik kpaegbe vbe idin.” (Hibru 11:17-19) Amuẹntinyan ne Ebraham gha mwẹ ma gha re na mu fua, rhunmwuda Baibol guan rẹn vbekpa Ẹtin Nọsẹre: “Ọna rhiema ighẹ Osanobua enirragbọn nọ, ẹire ọghe eniwulo, rhunmwuda emwa nirra gbọn ọre ehia khin vbe obọ ẹre.”—Luk 20:37, 38.
Ẹn, Osanobua ne Ẹtin Nọsẹre mwẹ ẹi re ẹtin ọkpa sokpan ọmwẹ ọnrẹn bare aho nọ ya huẹn kpaegbe emwa ne irẹn rhirhi ho. Jesu Kristi tobọre khare: “Wa ghẹ gie ọna yan uwa unu an, rhunmwuda ẹdẹ dee ne avbe orinmwi ni rre idin gha họn urhu ẹre, iran ghi ke uwu idin iran ladian.”—Jọn 5:28, 29; Iwinna 24:15.
Vbe ọma he kpẹe vbiyeke atae ẹmwẹ na, Jesu keghi khian vbare ẹbu nigbusun irorinmwi vbe ọ ladian vbe Nain okpẹvbo vbe Izrẹl. Ọmọ okpia ne ọwu na ke wa gha re ukpọmọ ọkpa ọghe okhuo ne ọdẹgbẹe. Ugbẹnvbe ọ ghi miẹn orriara nọkhua nọ ye, Jesu keghi mwẹ amuro da re. Nia, vbe ọ ghi guẹ orinmwi guan, irẹn na khawẹ: “Ọmokpia, I tama ruẹn, kpaegbe!” Ọmwa na keghi kpaegbe tota, ọre Jesu na rhie ẹre ne iyẹe.—Luk 7:11-17.
Vbene ọ gha ye vbe nọ dekaẹn okhuo nọ dẹ ẹgbẹe ni, erriọ oghọghọ nọkhua vbe gha rrọ vbe ẹghẹ ne Jesu na mu okhian sẹ owa ọghe Jairọs, olaga nọ su vbe owa ugamwẹ ọghe Ju. Ovbi ẹre nokhuo ne ọrre ọmọ ukpo 12 keghi wu. Sokpan ugbẹn vbe Jesu ghi sẹ owa ọghe Jairọs, irẹn keghi khian bu ọmọ nọ wu ni, ọna khawẹ: “Kpaegbe ọmọ ne ọmọ!” Ọ na ru vberriọ!—Luk 8:40-56.
Vbe ọ mahe kpẹegbe, Lazarọs ne ọre ọse ọghe Jesu na wu. Ugbẹn vbe Jesu ghi sẹ owa re, ikpẹdẹ enẹ ọre ọ ghi ye ne Lazarọs ghi wu. Agharhemiẹn ọkhiẹ yọ ẹsẹse, Mata ọtiọn rẹn nokhuo rhie ẹre ma ayayẹro, ọ na khawẹ: “Mẹ rẹn rẹn ighẹ ọ gha rhiọ kpaegbe vbe ẹdẹ okiekie.” Sokpan Jesu keghi khian gha rrie idin, ọna yiyi ne a mu okuta hin, ọ na datie: “Lazarọs, ladian gha dee!” Ọ na ru vberriọ!—Jọn 11:11-44.
Nia roro vbekpa ọna: De aro ihe ne Lazarọs gha ye vbe ọwara ikpẹdẹ enẹ nọ ya wu? Lazarọs ma guan kaẹn emwikemwi vbekpa a ye ẹrinmwi ọfumwegbe ra ẹrinmwi erhẹn, ne irẹn gha gele guan kaẹn a kpa wẹ irẹn ye evba. Ẹn o, Lazarọs wa gha re ne iro ẹre zeze fẹrẹrẹ vbe uwu kevbe erriọ irẹn gha wa gha ye rhinrin a ghi te do sẹ ‘arhiọkpaegbe vbe ẹdẹ okieke’ akpa wẹ Jesu ma huẹn ọnrẹn kpaegbe vbe ẹghẹ ni.
Ẹmwata ọre nọ wẹ avbe iwinna ọyunuan ọghe Jesu ke gha re emwi ere ọghe ẹghẹ kherhe kẹkan, ugbẹn na miẹn wẹ avbe emwa nii ne irẹn huẹn kpaegbe ye werriegbe wu. Ọgharhe yerriọ, irẹn rhiẹre ma vbe ukpou 1,900 nọ gberra wẹ, vbe ẹtin Osanobua, gelegele avbe eniwulo sẹtin gha rrọ vbe ẹdẹ ọvbehe! Rhunmwuda ọni le ekpa avbe iwinna ọyunuan ọghe Jesu ọ rhiema vbe odẹ ne kherhe evbọ gha sunnu vbe uhun otọ agbọn vbe ototọ Arriọba ọghe Osanobua.
Adeghẹ Ọmwa Na Hoẹmwẹ Ọnrẹn Wu
Ugbẹnvbe uwu ne ọre eghian a ghi gbe nẹ, akhiẹ ruẹ sẹtin gha re nọkpọlọ, uhiẹn agharhemiẹn wẹẹ uwẹ ye aro yẹ arhiọkpaegbe. Ebraham ghaa mwẹ ọnrẹn vbe amuẹntiyan wẹ amwẹ ọnrẹn gha werriegbe gha rrọ, sokpan ima tiẹre wẹ “Ebraham lae owa ya khiẹ yan Serra ọ kevbe gbe amẹ eve yan rẹn.” (Gẹnẹsisi 23:2) Vbe ọ vbe ye hẹ vbekpa Jesu? Ugbẹn vbe Lazarọs ghi wu, “ẹko hia ke giẹngiẹn ọn ẹn ruan, ọ ke dae ẹsẹse,” kevbe iyeke ọna kherhe irẹn ‘Jesu viẹe.’ (Jọn 11:33, 35) Erriọ, adeghẹ ọmwa ne u hoẹmwẹ ọnrẹn na wu, ẹi re emwi emitan na viẹ.
Ugbẹn vbe ọmobọ gha wu, ọ ke wa re evbọ lọghọ katekate ne iyẹe. Odẹ vberriọ ọre Baibol gie ẹre mu aro orriara nọ sẹtin gha gue iye ọmọ. (2 Ebe Ọba 4:27) Ẹn, erriọ ọ vbe lọghọ ne erha ne emwi ika rhuan rẹn. “Eo I mẹ ọ gha khẹke nọ wu, I mẹ tobọ mwẹ, nọ gha ya re uwẹ,” ọ viẹ egbe ẹre rua Ọba Devid vbe ẹghẹ ne ovbiẹre Absalọm na wu.—2 Samuẹl 18:33.
Gele, rhunmwuda uwẹ mwẹ ilẹkẹtin yan arhiọkpaegbe, gie orriara ruẹ gha re nọ bọzọe. Vbene Baibol khare, “ne uwa ghẹ gha mwẹ irhiaẹko zẹ vbe emwa nẹimwẹ idaehọ.” (1 Tẹsalonaika 4:13) Nọgha ya yerriọ, uwẹ gha sikẹ Osanobua vbuwe erhunmwu, kevbe Baibol yan rẹn wẹ “irẹn tobọre gha miẹn ruẹn fan.”—Ọsian 55:22.
Vbe re ta rriẹ ma, Evbagbẹn nọhuanrẹn na loro ye Evbagbẹn ọghe Grik keghi re Iyẹn Nọma Ọghe Emwa Hia Ile Nọgbọn. Urhu Ebo ọghe New World Translation of the Holy Scriptures—With References nasikuẹn vbe NW, a loro ye Evbagbẹn nọhuanrẹn ọghe Hibru.