AKO IRUẸMWI 8
Gbe Ukhu Ẹre Rua Ighẹ Ekhọe Igbọvo Ne Ọfunmwegbe Mieke Na Gha Rrọọ
“Rhunmwuda ọni nian, wa gi ima gha rhie ekhọe ye ẹmwẹ emwi nọ gha rhie ọfunmwegbe rre kevbe nọ gha rhie ẹtin ye egbe iwu.”—ROM 14:19.
IHUAN 113 Ima Keghi Mwẹ Ọfunmwegbe
OLIKA ẸMWẸ ỌGHE AKO IRUẸMWI NAa
1. De emwi ne igbọvo si ye ẹgbẹe ọghe Josẹf?
TE JEKỌB wa hoẹmwẹ ivbi ẹre hia, sokpan e Josẹf ẹre ọ ghaa re ovbi aro ẹre. De aro ne etiẹn e Josẹf ghi ya gha ghee ẹre? Iran na gha gbọvo e Josẹf, rhunmwuda ọni, iran na ghi suẹn gha khẹko ẹre. E Josẹf ma te ru emwi rhọkpa nọ gha ya etiọnrẹn gha khẹko ẹre. Ọrheyerriọ, iran na khiẹn e Josẹf zẹvbe ọviẹn, iran na vbe ta ohoghe ma erha iran wẹẹ, aranmwẹ nọ khọọ gbe ẹre rua nẹ. Ọna keghi da erha iran sẹ ugboloko, ọfunmwegbe nọ te rre ẹgbẹe iran na vbe wii. Vbọ si ena hia rre? Igbọvo.—Gẹn 37:3, 4, 27-34.
2. Zẹvbe nọ rre ebe Galatia 5:19-21, vbọzẹe nọ ma na zẹdẹ khẹke ne ima gha gbọvo emwa ọvbehe?
2 Vbe Evbagbẹn Nọhuanrẹn, a keghi ka igbọvob ba uyinmwẹ dan ni sẹtin ya Arriọba Osanobua wii ọmwa. (Tie Galatia 5:19-21.) Igbọvo ẹre ọ mobọ si ikhẹko, ẹzọ kevbe ohu.
3. De emwi ne ima khian ziro yan vbe ako iruẹmwi na?
3 Emwi ne etiẹn e Josẹf ru ya ima rẹn wẹẹ, igbọvo sẹtin ye emwa gha khẹko egbe, ọ sẹtin vbe si ighaegbe ye uwu ẹgbẹe. Ẹmwata nọ wẹẹ, ma i khian wa sẹtin ru emwi ne etiẹn e Josẹf ru, sokpan rhunmwuda ne ima na re emwa ni ma gba, ekhọe ima sẹtin vbe mu ima rẹrẹ. (Jer 17:9) Ọna ẹre ọ si ẹre ne ima na zẹdia gbọvo emwa ọvbehe. Gi ima ziro yan igiemwi eso ni rre uwu e Baibol ni gha ya ima rẹn emwi nọ gha sẹtin si igbọvo. Vbe iyeke ọni, ma ghi ziro yan emwi eso ni gha ru iyobọ ne ima ya gbe ukhu igbọvo rua, ne ọfunmwegbe mieke na gha rrọọ.
DE EMWI NỌ GHA SẸTIN SI IGBỌVO?
4. Vbọzẹe ne Ivbi e Filistin na gha gbọvo Aizik?
4 Deghẹ ọmwa ọvbehe na fe sẹ ima. Okpia nọ fe ẹre Aizik wa gha khin, rhunmwuda ọni, Ivbi e Filistin kegha gbọvo ẹre. (Gẹn 26:12-14) Iran gbọvo ẹre sẹrriọ wẹẹ, iran na ya iku ran avbe uhae ne Aizik na gha sa amẹ ne emwi irri ọghẹe. (Gẹn 26:15, 16, 27) Emwa eso vbe ẹdẹnẹrẹ keghi gbọvo emwa ni fe sẹ iran, zẹvbe ne Ivbi e Filistin ghaa ye. Iran ghi gha hoo ne iran gha mwẹ emwi ne emwa vbenian mwẹ. Yevbe sẹ ọni, iran ghi vbe gha hoo ne emwi ne iran mwẹ wii iran.
5. Vbọzẹe ne avbe ọkaolotu ugamwẹ na gha gbọvo Jesu?
5 Deghẹ a na gha tian ọmwa ọvbehe. Avbe ọkaolotu ugamwẹ ọghe Ivbi e Ju kegha gbọvo Jesu, rhunmwuda ne emwa na gha tian rẹn. (Mat 7:28, 29) Ọmwa ne Osanobua gie gha die uhunmwu otagbọn na ẹre Jesu ghaa khin, ẹmwata ẹre ọ vbe gha maa emwa re. Ọrheyerriọ, avbe ọkaolotu ugamwẹ kegha ta ohoghe ma emwa vbekpae Jesu ne iran mieke na mu eni ẹnrẹn rhia. (Mak 15:10; Jọn 11:47, 48; 12:12, 13, 19) De emwi ne ima miẹn ruẹ vbe ọna? Ọ ma zẹdẹ khẹke ne ima gha gbọvo emwa ọvbehe, deghẹ emwa na gha tian iran ye uyinmwẹ esi ọghe iran. Nọghayayerriọ, ọ khẹke ne ima gha ya egbe taa uyinmwẹ esi ọghe iran.—1 Kọr 11:1; 3 Jọn 11.
6. De vbene Diotrẹfis ya rhiẹre ma wẹẹ, ọmwa nọ mwẹ ekhọe igbọvo ẹre irẹn khin?
6 Deghẹ ọmwa na gha mwẹ ukpamuyọmọ vbuwe iko. Vbe orre nokaro, e Diotrẹfis kegha gbọvo etẹn ni su vbuwe iko. Ọ kegha hoo nọ gha re “ọkaolotu” ọghe avbe etẹn ni rre uwu iko, rhunmwuda ọni, ọ kegha ta ohoghe khian vbekpae ukọ e Jọn kevbe etẹn nikẹre ni ghaa su, ne emwa ghẹ mieke na gha họn ẹmwẹ ne iran. (3 Jọn 9, 10) Agharhemiẹn wẹẹ ima i khian wa ru emwi ne Diotrẹfis ru, ma sẹtin vbe suẹn gha gbọvo ọtẹn ọvbehe nọ mwẹ ukpamuyọmọ ne ima te yaro yi, katekate deghẹ ima na gha roro ẹre wẹẹ, ma tobọ ima vbe gbegba nọ khian gha mwẹ ukpamuyọmọ nii.
Te ekhọe ọghe ima yevbe otọ na kọ emwiokọ yi, akpa esiesi ọghe ima keghi yevbe obobo ne mose mose, sokpan te igbọvo yevbe irunmwu dan. Ọmwa ghaa mwẹ ekhọe igbọvo, ọ ghi do gha lọghọ ọ ke sẹtin gha mwẹ ahoẹmwọmwa kevbe ẹnina daa emwa ọvbehe, emwi esi ghi vbe do gha lọghọ ẹre na ru (Ghee okhuẹn 7)
7. De ẹbe ne igbọvo si?
7 Te igbọvo yevbe irunmwu dan. Adeghẹ ọ na suẹn gha gbọzinian vbe ekhọe ima, ọ ghi do gha lọghọ na sẹtin gbe ukhu ẹre rua. Ọmwa ghaa tọn egbe mu, ọ na vbe gha re ọmwa nọ rẹn ọghe enegbe ẹre ọkpa, igbọvo ghi kakabọ gbọzinian vbe ekhọe ọghẹe. Ọmwa ghaa mwẹ ekhọe igbọvo, ọ ghi do gha lọghọ ọ ke sẹtin gha mwẹ ahoẹmwọmwa kevbe ẹnina daa emwa ọvbehe, emwi esi ghi vbe do gha lọghọ ẹre na ru. Ma gha bẹghe ẹre wẹẹ, igbọvo khian suẹn gha gbọzinian vbe ekhọe ima, ọ khẹke ne ima gbe ukhu ẹre rua vbobọvbobọ. De emwi nọ gha ru iyobọ ne ima ya ru ọna?
GHA MWẸ IMUEGBERRIOTỌ KEVBE ISỌKẸN
Orhiọn nọhuanrẹn ọghe Osanobua gha sẹtin ru iyobọ ne ima ya gbe ukhu ẹre rua ighẹ ekhọe igbọvo, ma ghi do gha mwẹ imuegberriotọ kevbe isọkẹn (Ghee okhuẹn 8-9)
8. De avbe akpa ni gha ru iyobọ ne ima ya gbe ukhu igbọvo rua?
8 Ma gha sẹtin gbe ukhu igbọvo rua deghẹ ima na gha mwẹ imuegberriotọ kevbe isọkẹn. Adeghẹ ima na gha mwẹ avbe akpa esiesi na, ma i khian gha gbọvo emwa ọvbehe. Ma ghaa mu egbe rriotọ, ma i khian gha roro ẹre wẹẹ ima hiunsi sẹ emwa ọvbehe. (Gal 6:3, 4) Ọmwa ne emwi nọ mwẹ sẹ ọre ọkẹn i ya egbe ẹre gie emwa ọvbehe. (1 Tim 6:7, 8) Ọmwa nọ mwẹ imuegberriotọ kevbe isọkẹn gha bẹghe ẹre wẹẹ emwi nọ maan, sẹ emwa ọvbehe obọ, ọ ghi gu iran gha ghọghọ.
9. Zẹvbe nọ rre ebe Galatia 5:16 kevbe Filipai 2:3, 4, de vbene orhiọn nọhuanrẹn gha ya sẹtin ru iyobọ ne ima?
9 Orhiọn nọhuanrẹn gha sẹtin ru iyobọ ne ima ya gbe ukhu igbọvo rua, ọ ghi vbe ru iyobọ ne ima ya gha re emwa ni mwẹ imuegberriotọ kevbe isọkẹn. (Tie Galatia 5:16; Filipai 2:3, 4.) Orhiọn nọhuanrẹn gha vbe sẹtin ru iyobọ ne ima ya zanzan ekhọe ima ghee ne ima mieke na rẹn aro ọmwa ne ima gele khin. Adeghẹ ima na gha mwẹ iziro dan vbuwe ekhọe, e Jehova gha sẹtin ru iyobọ ne ima ya fi iziro vberriọ werriẹ. (Psm 26:2; 51:10) E Mosis kevbe Pọl ma gha mwẹ ekhọe igbọvo. Gi ima ziro yan igiemwi esi ne iran rhie yotọ.
Ọvbokhan okpia ọkpa keghi rhulẹ bu e Mosis vbe Jọsua ya tama iran wẹẹ, ikpia eva vbe agọ ọghe Ivbi Izrẹl gha yin zẹvbe akhasẹ. Ẹre Jọsua na ghi tama e Mosis nọ da iran obọ yi, sokpan e Mosis ma ru vberriọ. Nọghayayerriọ, ọ keghi tama e Jọsua wẹẹ, irẹn ghọghọ wẹẹ e Jehova rhie ẹtin ne ikpia eva na. (Ghee okhuẹn 10)
10. De emwi eso nọ sunu nọ gha te ye Mosis gha gbọvo emwa ọvbehe? (Ghee efoto nọ rre odaro ebe na.)
10 E Mosis wa gha mwẹ ọdakha yan emwa Osanobua, sokpan ọ ma gha roro ẹre wẹẹ, irẹn ọkpa ẹre ọ khẹke nọ gha mwẹ ukpamuyọmọ na. Vbe igiemwi, ọ mwẹ ẹghẹ ne Jehova ya rhie vbe ẹtin nọ rhie ne Mosis, ọ na rhie ne avbe ọkaolotu eso vbuwe ẹbu Ivbi Izrẹl ni mudia ye ọkpẹn ibọkpọ ọghe ugamwẹ. Vbọ ma he kpẹẹ vba, e Mosis keghi họn wẹẹ, Osanobua vbe rhie orhiọn nọhuanrẹn ne ediọn eva ni ma yo ibọkpọ ọghe ugamwẹ, rhunmwuda ọni, te iran ghi vbe yin zẹvbe akhasẹ. E Jọsua na ghi tama e Mosis wẹẹ nọ da iran obọ yi. De emwi ne Mosis ghi ru? E Mosis ma gha gbọvo ediọn eva na, rhunmwuda ne Jehova na mu ukpamuyọmọ na ne iran. Nọghayayerriọ, ọ kegha gu iran ghọghọ. (Nọm 11:24-29) De emwi ne ima miẹn ruẹ vbe igiemwi ọghe Mosis?
De vbene ediọn khian ya ya egbe taa ekhọe imuegberriotọ ne Mosis ghaa mwẹ? (Ghee okhuẹn 11-12)c
11. De vbene ediọn khian ya ya egbe tae Mosis hẹ?
11 Zẹvbe ọdiọn vbuwe iko, a sẹtin tama ruẹ ne u ru iyobọ ne ọmwa ọvbehe nọ mieke na sẹtin do gha mwẹ ukpamuyọmọ ne uwẹ te ka sọyẹnmwẹ ọnrẹn vbuwe iko. Vbe igiemwi, a sẹtin miẹn wẹẹ, ne a gha siẹnro Iruẹmwi Ebe Owa Ọkhẹ vbe iko wa yẹẹ ruẹ, sokpan a na ghi wẹẹ ne u ru iyobọ ne ọtẹn ọvbehe nọ mieke na sẹtin do gha ru iwinna na ghi vbo? Adeghẹ u na gha mwẹ imuegberriotọ vbe na ghee Mosis, u i khian gha roro ẹre wẹẹ, te ọtẹn nii do miẹn ruẹ iwinna, kevbe wẹẹ u i ghi mwẹ esa ne u ye vbuwe iko. Nọghayayerriọ, u ghi ye ekhọe hia ru iyobọ nẹẹn.
12. De vbene etẹn nibun vbe ẹdẹnẹrẹ ya rhiẹre ma wẹẹ, iran mwẹ imuegberriotọ kevbe isọkẹn?
12 Gia ziro yan isievẹn eso ne etẹn nikpia nibun ni khian eniwanrẹn nẹ werriẹ aro daa. Vbe ọwara ukpo nibun, eso kegha re ọsiemwiẹnro ọghe ẹbu ediọn vbe iko ọghe iran. Sokpan, vbe iran ghi sẹ ukpo 80 nẹ, iran keghi dobọ iwinna nii yi. Avbe ọgbaroghe ọghe otako gha vbe sẹ ukpo 70 nẹ, otu ọghe Jehova ghi fi iwinna iran werriẹ, ekhọe hia ẹre iran vbe ya miẹn ọna yi. Vbe ukpo eso nọ ma he kpẹẹ gbe na, a keghi fi iwinna ọghe etẹn eso ni ga vbe abotu ughughan werriẹ. Ne iran gha te ya gha ga vbe abotu, a keghi waa iran iwinna ọvbehe. Avbe etẹn na i zẹdẹ mu ohu etẹn ni ghi ru iwinna ne iran te ka gha ru.
13. De emwi nọ gha te ye Pọl gha gbọvo avbe ukọ ne iweva?
13 Ukọ e Pọl keghi re ọmwa ọvbehe nọ rhie igiemwi esi yotọ vbe nọ dekaẹn na gha mwẹ imuegberriotọ kevbe isọkẹn. Ọ ma zẹdẹ gha mwẹ ekhọe igbọvo. Ọmwa nọ kakabọ rhiegba ye iwinna ikporhu iyẹn nọ maan ẹre ghaa nọ, sokpan ọ na ye kha wẹẹ: “Mẹ ẹre ọ ghi re nọ kanmwa sẹ vbuwe avbe ukọ hia, sẹrriọ wẹẹ, ọ ma te khẹke ne a gha tie mwẹ ukọ.” (1 Kọr 15:9, 10) Avbe ukọ ne iweva wa gha gu e Jesu muobọ vbe ọ rre uhunmwu otagbọn na, sokpan Jesu wu nẹ, ọ vbe rhiọkpaegbe nẹ, a te miẹn wẹẹ e Pọl khian Ovbiotu e Kristi. Agharhemiẹn wẹẹ, a keghi zẹ e Pọl nọ gha re ‘ukọ ọghe iran ne ẹi re Ju,’ ọ ma gha re ọkpa vbuwe avbe ukọ ne iweva. (Rom 11:13; Iwinna 1:21-26) Nọ gha te ya gha gbọvo ukọ ne iweva, rhunmwuda asikẹgbe ne iran ghaa gu e Jesu mwẹ, e Pọl keghi gi ukpamuyọmọ nọ mwẹ sẹ ọre ọkẹn.
14. De emwi ne ima khian gha ru, deghẹ ima na gha mwẹ isọkẹn kevbe imuegberriotọ?
14 Adeghẹ ima na gha mwẹ isọkẹn kevbe imuegberriotọ vbe na ghee Pọl, te ima khian gha rhie ọghọ ne etẹn ne Jehova zẹ ye ukpo. (Iwinna 21:20-26) E Jehova ẹre ọ zẹ ediọn ne iran gha su vbuwe iko ọghe Ivbiotu e Kristi. Agharhemiẹn wẹẹ emwa ni ma gba ẹre iran khin, te Jehova ya iran ru ima ẹse. (Ẹfis 4:8, 11) Deghẹ ima na gha rhie ọghọ ne avbe ediọn na, ma na vbe gha lele avbe adia ne iran rhie ne ima, ma ghi gha sikẹ e Jehova sayọ kevbe wẹẹ, ọfunmwegbe ghi vbe gha rre uwu ẹkpo ima.
“WA GI IMA GHA RHIE EKHỌE YE ẸMWẸ EMWI NỌ GHA RHIE ỌFUNMWEGBE RRE”
15. De emwi nọ ma khẹke ne ima gha ru, deghẹ ima hoo ne ọfunmwegbe gha rre uwu ẹkpo ima?
15 Ma ghaa gbọvo egbe, ọfunmwegbe i khian sẹtin gha rre uwu ẹkpo ima. Ọ ma khẹke ne ima gha mwẹ ekhọe igbọvo, ọ ma vbe khẹke ne ima gha yin vbe odẹ nọ gha ya emwa ọvbehe gha gbọvo ima. Vbe ẹi erriọ, ma i khian sẹtin “gha rhie ekhọe ye ẹmwẹ emwi nọ gha rhie ọfunmwegbe rre kevbe nọ gha rhie ẹtin ye egbe iwu.” (Rom 14:19) De odẹ ne ima khian ya gha yin, ne emwa ọvbehe ghẹ mieke na gha gbọvo ima, ne ọfunmwegbe mieke na vbe gha rre uwu ẹkpo ima?
16. De emwi eso nọ ma khẹke ne ima gha ru, ne emwa ghẹ mieke na gha gbọvo ima?
16 Uyinmwẹ ima sẹtin ye emwa ọvbehe gha gbọvo ima. Agbọn ne ima ye na keghi hoo ne ima gha ya emwi ne ima mwẹ ghagha. (1 Jọn 2:16) Sokpan te uyinmwẹ vbenian si igbọvo. Ma ghaa rhuọ ma emwa ọvbehe rhunmwuda emwi ne ima mwẹ, ra emwi ne ima hoo ne ima dẹ, ọ sẹtin ya iran suẹn gha gbọvo ima. Adeghẹ ima na gha hio rhunmwuda ukpamuyọmọ ne ima mwẹ vbuwe iko, ọ sẹtin vbe ya emwa ọvbehe gha gbọvo ima. Nọghayayerriọ, ọ khẹke ne ima gha mwẹ amuroro daa emwa ọvbehe, ma ghi vbe gha gbọyẹmwẹ ye emwi esi ne iran ru. Ọna gha ya iran gha mwẹ isọkẹn. Ọfunmwegbe kevbe akugbe ghi vbe gha rre uwu iko.
17. De afiwerriẹ ne etiẹn e Josẹf ru? De ere ne iran ghi lae miẹn?
17 Ma gha sẹtin gbe ukhu igbọvo rua! Gia werriegbe ziro yan okha ọghe etiẹn e Josẹf. Zẹvbe ne ima ka ruẹ ọre sin, iran ma ya obọ esi mu e Josẹf. Sokpan vbe ukpo nibun ghi gberra nẹ, iran na ghi werriegbe miẹn e Josẹf vbe Igipt. Vbene Josẹf te gie egbe ẹre ma iran, ọ keghi danmwẹ iran ghee nọ mieke na rẹn deghẹ iran fi werriẹ nẹ. Ọ na wẹẹ ne iran hia do rri evbare. Vbe iran ghi rri evbare, ọ na rhie evbare nọ bun sẹ ne Bẹnjamin, nọ ghaa re alagbodẹ. (Gẹn 43:33, 34) Ọrheyerriọ, ọna ma ye etiọnrẹn nikẹre gha gbọvo e Bẹnjamin. Nọghayayerriọ, iran keghi rhiẹre ma wẹẹ, iran gele mwẹ amuroro dae Bẹnjamin kevbe erha iran ighẹ Jekọb. (Gẹn 44:30-34) Rhunmwuda ne etiẹn e Josẹf ma na ghi gha mwẹ ekhọe igbọvo, ọfunmwegbe na dọlegbe do gha rre ẹgbẹe ọghe iran. (Gẹn 45:4, 15) Ọna rhiema wẹẹ, deghẹ ima na gbe ukhu igbọvo rua, ọfunmwegbe ghi gha rre uwu ẹgbẹe ọghe ima kevbe iko.
18. Zẹvbe nọ rre ebe Jems 3:17, 18, de ere ne ima khian lae miẹn, deghẹ ima na gha ru emwi nọ gha ya ọfunmwegbe gha rre uwu ẹkpo ima?
18 E Jehova hoo ne ima hia vbe odẹ ke odẹ ne ima gbe ukhu igbọvo rua, ne ima vbe gha ru emwi nọ gha ya ọfunmwegbe gha rre uwu ẹkpo ima. Zẹvbe ne ima ruẹ ọre dee sin, ma sẹtin suẹn gha gbọvo emwa ọvbehe, rhunmwuda ne ima na re emwa ni ma gba. (Jems 4:5) Agbọn ne emwa na mwẹ ekhọe igbọvo ẹre ima vbe ye. Sokpan deghẹ ima na gha mwẹ imuegberriotọ kevbe isọkẹn, ma na vbe gha gbọyẹmwẹ ye emwi, ma i khian gha mwẹ ekhọe igbọvo. Nọghayayerriọ, ma ghi gha ru emwi nọ gha ya ọfunmwegbe gha rre uwu ẹkpo ima, ẹghẹ nii, ma ghi sẹtin do gha mwẹ avbe akpa esiesi.—Tie Jems 3:17, 18.
IHUAN 130 Gi Ima Gha Mwẹ Ekhọe Ayabọ
a Te ọfunmwegbe wa rre otu ọghe Jehova. Sokpan ọfunmwegbe na sẹtin wii, deghẹ ima na suẹn gha gbọvo egbe. Vbe ako iruẹmwi na, ma gha ziro yan emwi nọ gha sẹtin si igbọvo. Ma gha vbe ziro yan vbene ima khian ya gbe ukhu ẹre rua hẹ, ne ọfunmwegbe mieke na gha rrọọ.
b ẸMWẸ NA RHAN OTỌ RE: Zẹvbe ne Baibol ya gie ẹre, igbọvo sẹtin ya ọmwa gha hoo nọ gha mwẹ emwi ne emwa ọvbehe mwẹ, ọ ghi vbe gha hoo ne emwi ne iran mwẹ wii iran.
c EMWI NE EFOTO NA DEMU: Vbe iko ediọn, a keghi tama ọdiọn ọkpa nọ khian enọwanrẹn nẹ, nọ siẹnro Iruẹmwi Ebe Owa Ọkhẹ vbe iko, nọ ru iyobọ ne ọdiọn ọvbehe nọ re igbama nọ mieke na sẹtin do gha ru iwinna nii. Agharhemiẹn wẹẹ, ọdiọn nọ khian enọwanrẹn na te wa sọyẹnmwẹ iwinna nọ ru, ọ keghi ya ekhọe hia rhie obọ ba emwi ne ediọn ta, ọ na gele ru iyobọ nọ khẹke ne ọdiọn na, ọ na vbe gha tian rẹn.