Vbene Ẹmwẹ Ni Rre Ebe Arhie Maan Gha Ya Sẹtin Ru Iyobọ Nuẹn Hẹ

1-2. De emwi ọkpa nọ si ẹre nọ na khẹke ne ebe Arhie Maan gha gbe ima otiti?

A HE ka mu avbe efoto ọghe ọmwa ne u rẹnrẹn nuẹn, ne u gha ghee ra? Vbe u ghi ghee avbe efoto nii, u na gha bẹghe emwa ne u ma ka rẹn ẹdẹ. Sokpan ọ mwẹ efoto ọkpa ne u wa kakabọ zin aro mu, u ma ghi kue rhie aro hin vbọ. Vbọzẹ? Rhunmwuda, uwẹ tobọ ruẹ wa rre efoto nii. U ghi zẹ ghee ẹre, u na gha hia ne u yerre, ẹghẹ ne u ya mu efoto nii kevbe eke ne u na muẹn. U na vbe gha hia ne u ye eni emwa nikẹre ni rre efoto nii rre. Vbene ẹmwata, ẹi mwẹ u ma gha ya aro nọ ghaan ghee efoto na.

² Te ebe Arhie maan yevbe efoto na guan kaẹn na. Vbe ima gu kha vberriọ? Emwi eva ẹre ọ ya ima kha vberriọ. Nokaro, rhunmwuda ima ẹre a na gbẹn ebe na. Uviẹn nokaro vbe ebe Arhie Maan khare wẹẹ: “Osanobua ẹre ọ mu avbe emwi na ma e Jesu Kristi, nọ mu ma avbe eguọmwadia Osanobua. Avbe emwi na gha rherhe sunu.” (Arhie 1:1) Rhunmwuda ọni, ẹi wa re emwa hia ẹre a rhunmwuda re gbẹn ebe na, ima ne eguọmwadia Osanobua ni ya egbe fiohan nẹẹn, ẹre a rhunmwuda re gbẹn ọnrẹn. Rhunmwuda ne ima na re eguọmwadia Osanobua, ẹi kpa ima odin wẹẹ ima rre usun emwa ni mu ẹmwẹ akhasẹ ni rre ebe Arhie Maan sẹ. Rhunmwuda ọni, ẹghẹ ke ẹghẹ ne ima ya tie ebe Arhie Maan, emwi nọ kaẹn ima ẹre ima tie.

3-4. De ẹghẹ ne ẹmwẹ akhasẹ ni rre ebe Arhie Maan khian ya sẹ kevbe wẹẹ, vbọ khẹke ne ima ghi ru?

³ Emwi nogieva nọ si ẹre ne ebe Arhie Maan na gbe ima otiti, ọre rhunmwuda ẹghẹ ne emwi na ta yotọ vbe ebe Arhie Maan khian ya sunu. Ukọ e Jọn gi ima rẹn ẹghẹ ne avbe emwi na hia khian ya sunu. Ọ khare wẹẹ: “Orhiọn keghi hin yan mwẹ, I na ghi miẹn egbe mwẹ vbe ẹdẹ Nọyaẹnmwa.” (Arhie 1:10) Vbe Jọn gbẹn ẹmwẹ na yotọ vbe ukpo 96 C.E., a ma he zẹdẹ sẹ “ẹdẹ Nọyaẹnmwa.” (Mat 25:​14, 19; Luk 19:12) Sokpan ẹmwẹ akhasẹ ni rre Baibol gi ima rẹn wẹẹ, ukpo 1914 na ma e Jesu Ọba vbe ẹrinmwi, ẹre ẹdẹ Nọyaẹnmwa suẹn rẹn. Ke ukpo nii kpa, ẹre emwi na ta yotọ vbe ebe Arhie Maan, nọ dekaẹn emwa ọghe Osanobua ya suẹn gha sunu. Ọghe ne ẹmwata, “ẹdẹ Nọyaẹnmwa” ẹre ima wa ye na!

⁴ Ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ, ẹghẹ ọghe ima ẹre emwi na gbẹnnẹ ye ebe Arhie Maan ya suẹn gha sunu, ọ khẹke ne ima kọe ye orhiọn, ẹmwẹ ibude nọ rre ebe Arhie Maan 1:3. Ako nii khare wẹẹ: “Oghọghọ nọ ne ọmwa nọ ya urhu nọ lae tie ẹmwẹ akhasẹ na, kevbe emwa hia ni vbe danmwehọ ẹmwẹ akhasẹ na, iran na vbe gha ya emwi na gbẹn ye uwu ebe na ru emwi. Rhunmwuda, ẹghẹ ne emwi na hia khian ya sunu sotọ fo nẹ.” Vbene ẹmwata, ọ khẹke ne ima gha ya “urhu nọ lae tie ẹmwẹ akhasẹ na,” ma ghi vbe gha “danmwehọ” ẹre, ma ghi vbe yae gha “ru emwi.” De usun emwi ni rre ebe Arhie Maan nọ khẹke ne ima ya gha ru emwi?

GHA RU EMWI NỌ GHA YA E JEHOVA MIẸN UGAMWẸ RUẸ YI

5. De emwi ne ima miẹn ruẹ vbe ebe Arhie Maan nọ ya ima rẹn wẹẹ, te ọ khẹke ne ima gha ru emwi nọ gha ya e Jehova miẹn ugamwẹ ọghe ima yi?

⁵ Ebe Arhie Maan gi ima rẹn wẹẹ, e Jesu wa rẹn emwi hia ni sunu vbe iko ọghe Ivbiotu e Kristi; ke uhunmwu ẹnrẹn nokaro kpa ẹre ima wa ya rẹn ọna. (Arhie 1:​12-16, 20; 2:1) Uhunmwu ne Jesu gie gie iko ihinrọn ni ghaa rre Esia Mainọ wa so igiẹ ye ọna. Vbe uhunmwu nọ gie nii, e Jesu na tama Ivbiotu e Kristi ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ nii, emwi ne iran gha ru ne Jehova mieke na miẹn ugamwẹ iran yi. Emwi ne Jesu tama iran wa vbe kaẹn ima ne eguọmwadia e Jehova ni rrọọ vbe ẹdẹnẹrẹ. Vbe ima miẹn ruẹ vbe ọna? E Jesu Kristi ne Ọkaolotu ima, wa rẹn deghẹ ima kakabọ sikẹ e Jehova, ra ima ma sikẹ ọre. E Jesu ẹre ọ su ima, irẹn ẹre ọ vbe gbaroghe ima, rhunmwuda ọni aro ọre wa kakabọ sotọ vbe egbe ima. Ọ rẹn emwi nọ khẹke ne ima ru, ne Jehova mieke na rhan obọ miẹn ima yi. De ibude ne Jesu rhie ne etẹn ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ nẹdẹ, nọ khẹke ne ima vbe gha lele vbe ẹdẹnẹrẹ?

6. (a) Zẹvbe nọ rre ebe Arhie Maan 2:​3, 4, vbọ ya e Jesu gui ẹzọ etẹn ni ghaa rre Ẹfisọs? (b) De emwi ne ima miẹn ruẹ vbe ọna?

⁶ Tie ebe Arhie Maan 2:​3, 4. Ọ khẹke ne ima hoẹmwẹ e Jehova, vbene ima ya hoẹmwẹ ọnrẹn vbe ẹghẹ okaro. Vbe uhunmwu ne Jesu gie gie iko nọ ghaa rre Ẹfisọs, ọ keghi tama iran wẹẹ, iran wa gha mwẹ ẹbo izinegbe, iran vbe ya egbe miẹn ọlọghọmwa nibun, ọrheyerriọ iran ma sẹ e Jehova rae. Sokpan iran ma ghi hoẹmwẹ e Jehova, vbene iran ka ya hoẹmwẹ ọnrẹn. Nọnaghiyerriọ, ọ khẹke ne iran hia vbe odẹ ke odẹ, ne iran werriegbe ya ekhọe hia hoẹmwẹ e Jehova, vbe ẹi re erriọ, e Jehova i khian miẹn ugamwẹ ọghe iran yi. Erriọ vbe ye vbe ẹdẹnẹrẹ, ẹi re izinegbe ne ima mwẹ ọkpa, ẹre ọ khian wa ya e Jehova miẹn ugamwẹ ima yi. Sokpan emwi nọ ya ima zin egbe, ẹre Jehova mobọ ghee. Ẹi re emwi ne ima ru ọkpa Osanobua rhie aro tua, sokpan ọ wa vbe rhie aro tua evbọzẹe ne ima na ru emwi nii. Emwi nọ ya ima ga e Jehova ẹre Jehova ghee. Ọ hoo ne ima gha ga irẹn, rhunmwuda ahoẹmwọmwa ne ima mwẹ nẹẹn kevbe rhunmwuda ne ima na gbọyẹmwẹ ye emwi hia nọ he ru ne ima.​—Itan 16:2; Mak 12:​29, 30.

7. (a) Zẹvbe nọ rre ebe Arhie Maan 3:​1-3, de ọlọghọmwa ne Jesu wẹẹ etẹn ni rre Sadis ghaa mwẹ? (b) Vbọ khẹke ne ima ru?

⁷ Tie ebe Arhie Maan 3:​1-3. Ọ khẹke ne ima gha begbe. Ọlọghọmwa ne etẹn ni ghaa rre iko nọ rre Sadis ghaa mwẹ, lughaẹn ne ọghe etẹn ni ghaa rre iko nọ rre Ẹfisọs. Etẹn ni rre Sadis te ka wa rhiegba ye ugamwẹ e Jehova, sokpan vbe ẹghẹ na nian, te iran ghi yẹkẹ. Ọna ẹre ọ si ẹre ne Jesu na tama iran ne iran “rhiọrre.” Vbe ima miẹn ruẹ vbe ọna? Vbene ẹmwata, e Jehova i khian mianmian iwinna ne ima ru vbe ugamwẹ ọghẹe. (Hib 6:10) Ọrheyerriọ, ọ ma khẹke ne ima gha roro ẹre wẹẹ, ma ru emwi nibun nẹ vbe ugamwẹ e Jehova, ne ima ghi rhunmwuda ọni viọ obọ ku akharha. Agharhemiẹn wẹẹ, ima i ghi sẹtin ru emwi ne ima ka ru vbe ugamwẹ e Jehova rhunmwuda emwi eso, te ọ ye khẹke ne ima ya ekhọe hia rhie egbe ye “iwinna e Nọyaẹnmwa.” Nọnaghiyerriọ, ọ ma khẹke ne ima gha yẹkẹ vbe ugamwẹ ne ima rhie ne Jehova, ọ khẹke ne ima rhiegba yọ ya sẹ ufomwẹ.​—1 Kọr 15:58; Mat 24:13; Mak 13:33.

8. Zẹvbe nọ rre ebe Arhie Maan 3:​15-17, vbe ima miẹn ruẹ vbe ẹmwẹ ne Jesu tama etẹn ni ghaa rre Laodisia?

⁸ Tie ebe Arhie Maan 3:​15-17. Ọ khẹke ne ima ya ekhọe hia rhiegba ye ugamwẹ e Jehova. Vbe uhunmwu ne Jesu gie gie etẹn ni ghaa rre Laodisia, ọ keghi ya unu kaẹn ako ne iran na gha vburriẹ. Ọ na wẹẹ iran i tọn, iran i worua vbe ugamwẹ ọghe iran. Rhunmwuda ọna, e Jesu na wẹẹ “agbọn ọrhiae na gbe ọsọre na” ẹre iran ye. Ọ khẹke ne iran kakabọ rhie ẹre ma wẹẹ, iran hoẹmwẹ e Jehova, iran ghi vbe ya ekhọe hia rhiegba ye ugamwẹ ọnrẹn. (Arhie 3:19) Vbe ima miẹn ruẹ vbe ọna? Ma gha bẹghe ẹre wẹẹ, ma i ghi ya ekhọe hia ga e Jehova, vbọ khẹke ne ima ru? Ọ khẹke ne ima gha ya ekhọe hia gbọyẹmwẹ ye emwi ne Jehova kevbe otu ọghẹe ru ne ima. (Arhie 3:18) Ọ ma khẹke ne emwi ewe ne ima khu khian mu ima sẹrriọ wẹẹ, ma ghi bizugbe ugamwẹ ne ima rhie ne Jehova.

9. Zẹvbe ne Jesu tama etẹn ni ghaa rre Pẹgamọm kevbe Tiatira, de emwi nọ khẹke ne ima lẹ na?

⁹ Ọ khẹke ne ima gha lẹ ne imamwaemwi ọghe emwa okeke. E Jesu keghi gu emwa eso gui vbe Pẹgamọm, rhunmwuda ne iran na gha si ighaegbe ye uwu ẹkpo etẹn. (Arhie 2:​14-16) Sokpan e Jesu keghi tian etẹn ni ghaa rre Tiatira rhunmwuda, iran keghi gban egbe ne “oro nọ dinmwi ọghe Setan,” ọ na rhie igiọdu ne iran, ne iran dobọ mu ẹmwata. (Arhie 2:​24-26) Te ọ khẹke ne Ivbiotu e Kristi ni ghaa vburriẹ ni rre evba fi werriẹ, rhunmwuda iran keghi kue ne imamwaemwi ọghe ohoghe mu iran ekhọe rhia. De emwi ne ọna maa ima re vbe ẹdẹnẹrẹ? Ọ khẹke ne ima lẹ ne avbe imamwaemwi nẹi yẹẹ e Jehova. Emwa okeke sẹtin ba gha ru vbe na miẹn wẹẹ iran hoẹmwẹ Osanobua, sokpan ọghe ne ẹmwata, iran i rhie ẹre ma vbe uyinmwẹ iran. (2 Tim 3:5) Deghẹ ima na gha tie Baibol vbe ẹghẹ hia, ma ghi rẹn imamwaemwi ọghe emwa okeke, ma ghi vbe sẹtin gha lẹ ne avbe imamwaemwi vberriọ.​—2 Tim 3:​14-17; Jud 3, 4.

10. De emwi ọvbehe ne ima miẹn ruẹ, vbe ẹmwẹ ne Jesu tama etẹn ni rre iko ni ghaa rre Pẹgamọm kevbe Tiatira?

¹⁰ Ọ ma khẹke ne ima gha mwẹ obọ vbe uyinmwẹ esakan nọ rhirhi gha khin. Ọ mwẹ ọlọghọmwa ọvbehe ne etẹn ni rre Pẹgamọm kevbe Tiatira ghaa mwẹ. E Jesu keghi gu emwa eso ni ghaa rre avbe iko nii gui, rhunmwuda ne iran ma na gban egbe ne uyinmwẹ alama oghẹ. (Arhie 2:​14, 20) Vbe ima miẹn ruẹ vbe ọna? Ma ghaa mwẹ obọ vbe uyinmwẹ esakan, e Jehova i khian miẹn ugamwẹ ọghe ima yi, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, ọ kpẹẹ re ne ima ke gae kevbe wẹẹ, ima mwẹ iwinna ne kpataki ne ima ru vbe otu ọghẹe nian. (1 Sam 15:22; 1 Pit 2:16) E Jehova ma hoo ne ima gha yevbe emwa ni rre agbọn Esu na, ni ghee ẹre wẹẹ uyinmwẹ esakan ma de emwi nọ rhia.​—Ẹfis 6:​11-13.

11. De emwi ne ima he ruẹ sin? (Ya ghee ẹkpẹti nọ mwẹ uhunmwuta nọ khare wẹẹ, “Emwi Ne Ima Miẹn Ruẹ.”)

¹¹ De emwi ne ima he ruẹ sin? Ma bẹghe ẹre wẹẹ, ọ khẹke ne ima hia vbe odẹ ke odẹ, ne ima gha ru emwi nọ gha ya e Jehova miẹn ugamwẹ ima yi. Ma gha bẹghe ẹre wẹẹ ima mwẹ obọ vbe emwi eso nọ ma deyọ, nẹi khian ya e Jehova miẹn ugamwẹ ima yi, ọ khẹke ne ima fi werriẹ vbobọvbobọ. (Arhie 2:​5, 16; 3:​3, 16) Sokpan ọ mwẹ emwi ọvbehe ne Jesu tama avbe iko ughughan nọ gie uhunmwu gie. Vbe ọni a khin?

MU EGBE NE U YA ZIN EGBE UKPOKPO

12. De emwi ne ima miẹn ruẹ vbe ẹmwẹ ne Jesu tama etẹn ni rre Smaina kevbe Filadẹlfia? (Arhie Maan 2:10)

¹² Gi ima ziro yan ẹmwẹ ne Jesu tama etẹn ni ghaa rre iko nọ rre Smaina kevbe Filadẹlfia. E Jesu keghi tama etẹn ni rre evba wẹẹ, ne iran ghẹ gha mu ohan wẹẹ a gha zẹ iran kpokpo, rhunmwuda a gha san iran ẹse ye amuẹtinyan ne iran mwẹ. (Tie Arhie Maan 2:10; 3:10) De emwi ne ọna maa ima re vbe ẹdẹnẹrẹ? Ọ khẹke ne ima rẹn wẹẹ, ẹi mwẹ a ma zẹ ima kpokpo, ma ghi vbe mu egbe ne ima khian ya zin egbe ẹre. (Mat 24:​9, 13; 2 Kọr 12:10) Vbọzẹ nọ na khẹke ne ima kọ ọna ye orhiọn?

13-14. De vbene ẹmwẹ ni rre ebe Arhie Maan uhunmwu ẹnrẹn 12, ya kaẹn eguọmwadia Osanobua hẹ?

¹³ Ebe Arhie Maan gi ima rẹn wẹẹ, a gha zẹ eguọmwadia Osanobua kpokpo vbe “ẹdẹ Nọyaẹnmwa,” ọni ọre ẹghẹ ne ima wa ye na zẹẹ. Ebe Arhie Maan uhunmwu ẹnrẹn 12 gi ima rẹn wẹẹ, vba ghi mu Arriọba Osanobua gbọ nẹ, okuo keghi sa kua vbe ẹrinmwi. E Jesu Kristi ne Ọba, na vbe tie ẹre Maikẹl, kevbe ivbiyokuo ẹre keghi gu e Setan kevbe avbe ugbogiorinmwi khọn. (Arhie 12:​7, 8) Obọ iran keghi ke ukhunmwu ne ọghe Setan kevbe avbe ugbogiorinmwi, iran na khu iran hin ẹrinmwi rre gha die uhunmwu otagbọn na, ọna ẹre ọ si ẹre ne ọlọghọmwa kevbe usẹ na gba ehe hia vbe uhunmwu otagbọn na. (Arhie 12:​9, 12) Sokpan de vbene emwi nọ sunu na, ya kaẹn eguọmwadia Osanobua hẹ?

¹⁴ Ebe Arhie Maan ye vbe tama ima emwi ne Setan ghi ru. Ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ, ẹi ghi sẹtin la ẹrinmwi, ọ keghi suẹn gha zẹ etẹn na hannọ zẹ ni dekẹ vbe uhunmwu otagbọn na kpokpo, iran na, gha vbe kha vbe Arriọba Osanobua, deba ọni “iran keghi se osẹe ẹmwata vbekpa e Jesu.” (Arhie 12:17; 2 Kọr 5:20; Ẹfis 6:​19, 20) De vbene ẹmwẹ akhasẹ na he ya sẹ hẹ?

15. De emwa ni re ‘osẹe eva’ na guan kaẹn vbe ebe Arhie Maan uhunmwu ẹnrẹn 11, kevbe wẹẹ de emwi nọ sunu daa iran?

¹⁵ E Setan keghi werriẹ aro nọ khọọ daa etẹn na hannọ zẹ, ni ghaa mu asanikaro vbe iwinna ikporhu iyẹn nọ maan. Eso ni ghaa mu asanikaro vbe uwu iran na wa kakabọ rẹn, ẹre ọ mudia ye “osẹe . . . eva” na gbele rua, ne ebe Arhie Maan guan kaẹn.b (Arhie 11:​3, 7-11) Vbe ukpo 1918, iran erẹnrẹn vbe uwu etẹn nikpia ni ghaa mu asanikaro, ẹre a ba ifiẹzọ, a na ghi wẹẹ ne iran ya gbe ukpo nibun vbe eghan. Vbe aro emwa nagbọn, ọ na yevbe na miẹn wẹẹ, iwinna ọghe etẹn na hannọ zẹ i khian ghi dọlegbe mwẹ uhunmwu.

16. De emwi ọyunnuan nọ sunu vbe ukpo 1919, sokpan de emwi ne Esu ye ru ke ẹghẹ nii gha dee?

¹⁶ Ẹmwẹ akhasẹ nọ rre ebe Arhie Maan uhunmwu ẹnrẹn 11 ye vbe kha wẹẹ “osẹe . . . eva” na, gha rhiọ kpaegbe vbe ovbi ẹghẹ kherhe gha ghi gberra nẹ. Odẹ ọyunnuan ẹre ọna wa ya sunu. Vbọ ghi rre ukpo nọ lelẹe, a keghi fan etẹn na vbe eghan. Omuhẹn ọghe ukpo 1919 ẹre a fan etẹn na vbe eghan, a na vbe mu ẹzọ iran yotọ. Vbobọvbobọ nii, etẹn na werriegbe suẹn gha tama emwa vbekpa Arriọba Osanobua. Sokpan Esu ma dobọyi, te ọ ye gha kpokpo eguọmwadia Osanobua. Ke ẹghẹ nii gha dee, Esu ma gi egbe rọkhọ eguọmwadia Osanobua. Ọ kpokpo iran sẹrriọ wẹẹ, te ukpokpo nọ he hẹ ku iran lẹ vbe na ghee “ẹzẹ.” (Arhie 12:15) Emwi nọ gha ru iyobọ ne ima ya lẹ ọna fe ọre, “izinegbe kevbe amuẹtinyan.”​—Arhie 13:10.

YA EKHỌE HIA RHIEGBA YE IWINNA NE JEHOVA WAA IMA RE

17. Agharhemiẹn wẹẹ e Setan ma gi egbe rọkhọ eguọmwadia e Jehova, de iyobọ ne iran he miẹn ne iran ma te ya aro yi?

¹⁷ Ebe Arhie Maan uhunmwu ẹnrẹn 12 ye vbe kha wẹẹ, eguọmwadia Osanobua gha miẹn iyobọ vbe eke ne iran ma te ya aro yi. Ọ ghi yevbe na miẹn wẹẹ te “otọ” miẹn ọnrẹn re, ukpokpo nii na ya gie ẹzẹ. (Arhie 12:16) Erriọ gele wa ye zẹẹ. Ugbẹnso, emwa ni rre ukpo ọdakha vbe agbọn Esu na, vbe na ghee emwa ni mwẹ asẹ na ya bu ohiẹn, keghi ru iyobọ ne eguọmwadia Osanobua. Ẹi re avbiẹ inugba, ọkpa he gbe ifuẹn ne eguọmwadia e Jehova vbe owa ẹzọ. Nọ ghi kie ẹkpotọ ne iran ya gha kporhu vbe nai na kpokpo iran. De vbene etẹn na, he ya loo ẹkpotọ na nọ kie ne iran? Iran wa loo ẹkpotọ na ya rhiegba ye iwinna ne Jehova waa iran re. (1 Kọr 16:9) De iwinna na guan kaẹn na?

18. De iwinna na waa ima re vbe ẹdẹ okiekie ne ima ye na?

¹⁸ E Jesu tae yotọ wẹẹ, erhuanegbe irẹn “gha kporhu iyẹn nọ maan ọghe Arriọba [Osanobua]” la uhunmwu otagbọn hia, a te miẹn wẹẹ ufomwẹ rre. (Mat 24:14) Ebe Arhie Maan khare wẹẹ, odibosa ọkpa kegha mwẹ iyẹn nọ maan ọghe ẹdẹdẹmwẹdẹ, “nọ khian na ma emwa nagbọn, kevbe dọmwadẹ uhunmwu ẹvbo kevbe ẹwae, kevbe ẹvbo na zẹ kevbe emwa.” A sẹtin vbe miẹn wẹẹ, ẹbu ọghe avbe odibosa ẹre a guan kaẹn vbe emwa na. Ọna ya ima rẹn wẹẹ avbe odibosa wa ru iyobọ ne ima vbe iwinna ikporhu iyẹn nọ maan.​—Arhie 14:6.

19. De iyẹn ọvbehe ne kpataki nọ khẹke ne eguọmwadia e Jehova ya wewe?

¹⁹ Ẹi re iyẹn nọ maan ọkpa ẹre eguọmwadia Osanobua khian ya wewe. Ọ vbe khẹke ne iran gha ye ẹre ike ighẹ iwinna ọghe avbe odibosa, ne ebe Arhie Maan uhunmwu ẹnrẹn 8 ya sẹ 10 guan kaẹn. Emwi nọ khian rruan emwa ni ma ye Arriọba Osanobua ike ẹre avbe odibosa na ya wewe. Rhunmwuda ọni, ẹi ghi re eban Avbe Osẹe Jehova ke yae wewe, emwi nọ khian rruan emwa ni ye Setan ike, iyẹn na ẹre Baibol ya gie esia kevbe erhẹn. (Arhie 8:​7, 13) Ọ khẹke ne ima gi emwa rẹn wẹẹ ufomwẹ sotọ fo nẹ, ne iran mieke na fi werriẹ, ẹghẹ nii iran ghi miẹn uhunmwu vbe ẹdẹ ne Jehova gha rhie izohu ọghẹe ma. (Zẹf 2:​2, 3) Sokpan, ọna i re iyẹn ne emwa hoo ne iran ya ehọ họn. Ọ khẹke ne ima gha mwẹ udinmwẹ, ne ima mieke na sẹtin ya iyẹn vbenian wewe. Ẹghẹ orueghe nọkhua, ọre ẹghẹ nokiekie ne ima khian ya ya iyẹn vbenian wewe, te ọ khian wa ya egbe kan emwa nibun.​—Arhie 16:21.

GHA YA ẸMWẸ AKHASẸ NA RU EMWI

20. De emwi ne ima khian ziro yan vbe ako iruẹmwi eva nọ ghi lele ọna?

²⁰ Ọ khẹke ne ima gha ya ẹmwẹ ni rre ebe Arhie Maan ru emwi rhunmwuda, ma rre usun emwa ni ya ẹmwẹ akhasẹ na sẹ. (Arhie 1:3) Sokpan vbọ khian ru iyobọ ne ima ya sẹtin zin egbe ukpokpo kevbe ne ima vbe sẹtin gha ya udinmwẹ kporhu? Emwi eva ẹre ọ khian ru iyobọ ne ima: nokaro, ọre emwi ne ebe Arhie Maan tae vbekpa avbe eghian ọghe Osanobua, nogieva, ọre afiangbe ne ima khian miẹn, deghẹ ima na ya ẹkoata ga e Jehova ya sẹ ufomwẹ. Ena ẹre ima khian ziro yan vbe ako iruẹmwi eva nọ ghi lele ọna.