Vbene Olighi Nọ Rre Arriọba Emwa Nagbọn Ya Mu Emwi Ne Baibol Ta Sẹ
Vbe ẹdẹnẹrẹ, ighaegbe wa rre uwu ẹkpo emwa ni bun, rhunmwuda ẹmwẹ otu azẹ. Iran i ye ekhọe ọkpa lele avbe uhi ni rre ẹvbo, iran gha khian ta vbene iran ghee ẹmwẹ hẹ, ẹzọ ẹre iran ya tae. Emwa ni yi uhi kevbe avbe ukọ arriọba ọvbehe keghi gbodan ghe egbe, iran i vbe mwẹ akugbe. Ena hia keghi si olighi, ọ vbe yae lọghọ ne arriọba sẹtin ru iwinna nọ khẹke ne iran ru.
Sokpan, olighi nọ rre ẹmwẹ otu azẹ vbe United States kevbe Britain (na vbe rẹn ye United Kingdom) keghi re na wa kakabọ yẹrẹro. Vbọzẹ? Rhunmwuda e Baibol ka tae ye otọ wẹẹ, olighi ra gha rre uwu ẹkpo ẹvbo eva na—vbe ẹghẹ ne arriọba ẹrinmwi ne Osanobua mu gbọọ khian ya do sọfurre ye ọlọghọmwa ọghe emwa nagbọn.
Olighi nọ khian gha rre arriọba emwa nagbọn vbe “ẹdẹ okiekie”
E Baibol guan kaan avbe ẹmwẹ akhasẹ ni gbe ọmwa otiti vbe ebe Daniẹl. Vbe ẹmwẹ akhasẹ na, Osanobua keghi ta “emwi nọ khian do sunu vbe ẹdẹ okiekie,” vbe ẹghẹ ne Daniẹl ya ta ẹmwẹ na, emwi nọ khian sunu vbe odaro, nọ ma he ka sunu ẹdẹ ẹre ọ ghaa guan kaẹn.—Daniẹl 2:28.
Iminna ẹre ọba ọghe Babilọn ghaa ye, vbe Osanobua gi ẹre rẹn ẹmwẹ akhasẹ na. Vbe iminna nii, ọba e Nebukadneza keghi bẹghe amazẹ ọkpa nọkhua na ya emwi ughughan ma. Akhasẹ e Daniel keghi rhan otọ re wẹẹ, uhunmwu amazẹ nii ya sẹ atata owẹ ọre, mudia ye ihe avbe arriọba nii mwẹ ẹtin ni khian kha, sokpan ẹtin ọghe iran i khian tọ.a Vbene ẹghẹ ya khian, okuta ọkpa nọ mudia ye ihe Arriọba ne Osanobua mu gbọọ gha guọghọ amazẹ nii rua.—Daniẹl 2:36-45.
Zẹvbe ne ẹmwẹ akhasẹ nii khare, Arriọba Osanobua gha do rhie ihe arriọba ọghe emwa nagbọn hia. Arriọba na, ẹre Jesu tama erhuanegbe ẹre ne iran gha na erhunmwu vbekpa re, vbọ khare wẹẹ: “Gi Arriọba ruẹ rre.”—Matiu 6:10.
Sokpan, de abọ ọghe akhasẹ na nọ tae ye otọ wẹẹ olighi ra gha rre arriọba emwa nagbọn? Yẹrẹro wẹẹ, “ematọn kevbe obuẹ” ẹre a ya ma atata owẹ ọghe amazẹ na. (Daniẹl 2:33) Ematọn kevbe obuẹ na ya ma atata owẹ ọghe amazẹ na wa lughaen ne emwi na ya ru abọ nikẹrẹ. Ọna rhie ma wẹẹ, arriọba ọkpa ra gha rrọọ nọ gha lughaẹn ne nikẹrẹ hia. Vbọ khian ya lughaẹn hẹ? Akhasẹ ighe Daniẹl keghi kha wẹẹ:
Ẹmwẹ akhasẹ na tae ye otọ wẹẹ, te olighi khian gha rre arriọba nọ mudia ye ihe atata owẹ ọghe amazẹ nii. Emwa ne arriọba na kha yan i khian gi arriọba na wegbe.
Vbene ẹmwẹ akhasẹ ọghe Daniẹl ya sẹ hẹ vbe ẹdẹnẹrẹ
Atata owẹ ọghe amazẹ nii keghi mudia ye ihe arriọba ọghe United States kevbe Britain nọ re arriọba nọ ghi mwẹ ẹtin sẹ vbe ẹdẹnẹrẹ. De emwi nọ sunu vbe ẹghẹ ọghe ima nọ gele so igiẹ ye ọna?
Ne ihe eso vbe atata owẹ ọghe amazẹ nii na re “ematọn” kevbe “obuẹ,” rhie ma wẹẹ arriọba na i khian wegbe hiehie. (Daniẹl 2:42) Vbe ẹdẹnẹrẹ, ẹtin ọghe arriọba e United States kevbe Britain ma ghi wegbe rhunmwuda ighaegbe nọ rre uwu ẹkpo emwa ne iran kha yan. Vbe igiemwi, avbe emwa ne arriọba na kha yan keghi gu egbe khọn. Iran vbe gbe olighi ne iran ya sinmwi oseghe ne egbe iran. Akugbe i rre uwu ẹkpo emwa ne iran zẹ ye ukpo vbe arriọba. Rhunmwuda ighaegbe nọ rre uwu ẹkpo emwa ne iran kha yan, arriọba eva na i sẹtin ru emwi nọ rre iran ekhọe vbe nọ khẹke.
Ebe Daniẹl uhunmwu ẹnrẹn 2 ka tae ye otọ vbene ẹmwẹ avbe arriọba na khian gha ye hẹ
Gi ima ruẹ sayọ vbekpa ẹmwẹ akhasẹ ọghe Daniẹl. Ma gha zẹ iro yan emwi ne iran demu kevbe vbene iran vbe ya sẹ hẹ vbe ẹdẹnẹrẹ:
Ẹmwẹ akhasẹ: “Arriọba nọ gha wannọ egbe nọ. Ọ gha vbe gha mwẹ ẹtin eso nọ gha ye vbe ọghe ematọn.”—Daniẹl 2:41.
Emwi ne ọna demu: Agharhemiẹn ighaegbe rre uwu ẹkpo emwa ne United States kevbe Britain kha yan, arriọba eva na ẹre ọ ye mwẹ ivbiyokuo ni ghi mwẹ ẹtin sẹ. Rhunmwuda ọna, iran keghi mwẹ ọdakha vbe uhunmwu otagbọn hia, odẹ vbenian ẹre iran ya wegbe vbe na ghe ematọn.
Vbene ọ ya sẹ hẹ
Vbe 2023, igho ne United States kevbe United Kingdom loo ro ye emwi igbinna kpọlọ sẹ igho ne agbẹnvbo 12 ni zẹ lele iran loo ro, vbe a gha ku ẹre kugbe.—Stockholm International Peace Research Institute.
“ Odẹ ne UK kevbe US ya ku obọ gbe . . . ya gbogba ga ẹvbo iran wegbe sẹrriọ wẹẹ, a ma he miẹn ẹvbo eva ọvbehe ni he sẹtin ku obọ gbe vbe odẹ vberriọ, erriọ iran vbe ya loo obẹlẹ ughughan kevbe emadogua ọghe ọgbọn. . . . Ma kugbe winna, ma ru iyobọ ne egbe, erriọ ima vbe ya ru iyobọ ne egbe vbe okuo.”—Strategic Command, U.K. Ministry of Defence, April 2024.
Ẹmwẹ akhasẹ: “Avbe ikpinhian owẹ ọre ne obọ ọkpa na re ematọn, ne obọ nọkpa na re obuẹ, rhiẹ ma wẹẹ, ihe eso vbe arriọba nii gha wegbe, ihe eso vbọ i ra wegbe.”—Daniẹl 2:42.
Emwi ne ọna demu: Agharhemiẹn wẹẹ, United States kevbe Britain mwẹ ẹtin na ya gbinna, iran i sẹtin ru emwi hia nọ rre iran ekhọe rhunmwuda vbene emwamwa ọghe arriọba iran ye hẹ. Deghẹ emwa ni bun sẹ ma na kue ye azẹ ne arriọba ru, a sẹtin miẹn wẹẹ, i mwẹ uhunmwu.
Vbene ọ ya sẹ hẹ
“Emwa eso ni fiẹnro ẹmwẹ otu azẹ khare wẹẹ, ighaegbe nọ rre otu azẹ ọghe America, ẹre ọ si ẹre nọ na lọghọ ne iran sẹtin ru vbene iran hoo, vbe ọ gha de ọghe ẹmwẹ agbẹkunsotọ kevbe ẹki na do, vbe uhunmwu otagbọn hia.”—“The Wall Street Journal.”
“Rhunmwuda ọlọghọmwa ni bun ni de rre vbe arriọba ọghe Britain, emwa ni winna ne arriọbab i sẹtin ru afiwerriẹ nọ khẹke nọ gha ru iyobọ ne emwa ni rre ototọ arriọba iran.”—Institute for Government.
Ẹmwẹ akhasẹ: “Avbe iran ni khaevbisẹ vbe otọ nii, gha hia ne iran ku obọ gbe ba emwa nii, sokpan ẹ i ra gba ne iran.”—Daniẹl 2:43.
Emwi ne ọna demu: A gha sẹtin tie “emwa” na guan kaẹn vbe ako na “emwa kẹkan.” Iran sẹtin gha mwẹ asẹ eso vbekpa emwi nọ sunu vbe arriọba. Sokpan, emwi ye de yọ vbene iran gualọe yi, ọre iran ni rre ukpo arriọba nọ, ra emwa ni rhie obọ ye iran ẹkpẹti.
Vbene ọ ya sẹ hẹ
“Vbe ẹdẹnẹre, Ivbi America ni bun i ya aro esi ghee ẹmwẹ otu azẹ kevbe emwa ni rre ukpo arriọba.”—Pew Research Center.
“Ivbi e Britain ma ghi mobọ mu ẹtin yan arriọba ra emwa ni rre ukpo arriọba, erriọ wa ye ke odẹ ukpo ekegbesiyeha gha dee, uhiẹn deghẹ ọ ma kue khọọ sẹ ọni.”—“National Centre for Social Research.”
Vbene ẹmwẹ akhasẹ ọghe Daniel khian ya sẹ hẹ vbe odaro
Ẹmwẹ akhasẹ ọghe Daniẹl ya ima rẹn wẹẹ, e United States kevbe Britain ẹre ọ khian gha re arriọba nọ ghi mwẹ ẹtin sẹ vbe uhunmwu otagbọn hia, vbe ẹghẹ ne Arriọba Osanobua khian ya do rhie ihe arriọba emwa nagbọn hia.—Daniẹl 2:44.
Vbe ẹmwẹ akhasẹ ọvbehe nọ rre ebe Arhie Maan, e Baibol gi ima rẹn wẹẹ “avbe ọba ni rre uhunmwu otagbọn hia” gha si egbe koko ne iran gu e Jehovac khọn vbe okuo ọghe Amagẹdọn, nọ re “okuo na khian khọn vbe ẹdẹ nọkhua ọghe Osanobua ne Oghodua.” (Arhie Maan 16:14, 16; 19:19-21) Okuo na, ẹre Jehova khian na guoghọ avbe arriọba emwa nagbọn hia rua, ẹghẹ nii, avbe arriọba ni mudia ye ihe amazẹ nii nọ rre ẹmwẹ akhasẹ ọghe Daniẹl i khian ghi gha rrọọ hiehie.
U ghaa hoo ne u rẹn sayọ, ya ghee uhunmwuta na, “What Is the Battle of Armageddon?”
Ẹmwi ne ima miẹn ruẹ vbe ẹmwẹ akhasẹ ọghe Daniẹl nọ guan kaẹn olighi nọ khian gha rre arriọba emwa nagbọn
E Baibol ka tae ye otọ ighẹ, olighi nọ rre arriọba United States kevbe Britain vbe ẹdẹnẹrẹ. U na gha ruẹ vbekpa re emwi ne Baibol ta, u ghi do gha ya aro nọ khẹke ghee emwi ni sunu vbe ẹdẹnẹrẹ.
U gha do rẹn emwi nọ si ẹre ne Jesu na we ne erhuanegbe irẹn ghẹ gha mwẹ obọ vbe ẹmwẹ otu azẹ. (Jọn 17:16) U gha vbe do rẹn emwi nọ si ẹre ne Jesu, nọ re Ọba ọghe Arriọba Osanobua na wẹẹ: “Arriọba mwẹ i re ọghe agbọn na.”—Jọn 18:36.
U ghi gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, Arriọba Osanobua gha rherhe do fi emwi hia werriẹ, kevbe wẹẹ, Osanobua gha ru emwi hia nọ yan rẹn.—Arhie Maan 21:3, 4.
U vbe do yaya wẹẹ, emwi hia gha maan vbe odaro, u i khian gha si osi wẹẹ avbe arriọba ni gu egbe suan gha guọghọ agbọn na.—Psalm 37:11, 29.
Ẹmwẹ akhasẹ ọghe Daniẹl ya ima rẹn wẹẹ, arriọba e United States kevbe Britain nọ mudia ye ihe atata owẹ ọghe amazẹ nii, ẹre ọ khian gha re arriọba nokiekie nọ khian kha yan uhunmwu otagbọn hia. Iyeke ọni, arriọba nọ gbae ghi ke ẹrinmwi gha kha yan emwa nagbọn—ọni ọre Arriọba Osanobua!
U ghaa hoo ne u rẹn sayọ vbekpa emwi ne Arriọba Osanobua khian ru ne emwa nagbọn, ya ghee vidio na, De Emwi Ne Arriọba Osanobua khin?
a Ya ghee ẹkpẹti na, “De Avbe Arriọba Ni Khaevbisẹ Yan Emwa Nagbọn Ne Ẹmwẹ Akhasẹ Ọghe Daniẹl Guan Kaẹn?”
b Emwa ni winna ne arriọba “keghi re emwa hia ne arriọba zẹ nọ gha winna lelẹ iran.”—Merriam-Webster’s Unabridged Dictionary.
c E Jehova ẹre ọ eni Osanobua. (Psalm 83:18) Ya ghee uhunmwuta na, “Who Is Jehovah?”