8. Ke obọ na ya la ẹghẹ okiekie ẹdẹ gha dee, de arriọba nọ mudia ye ihe ọba ọghe ahọ?

⁸ Vbe ẹghẹ na ya gha khọn Okuo Ọgbagbọn Nokaro, te ivbiyokuo ọghe United States kevbe ọghe Britain ku obọ kugbe, iran na do kakabọ gha mwẹ ẹtin. A na do gha tie iran Anglo-American World Power. Zẹvbe ne akhasẹ ighẹ e Daniẹl tae yotọ, arriọba ọghe Britain kevbe United States keghi do gha mwẹ “ivbiyokuo ọgbẹgbẹ nọkhua.” (Dan 11:25) Ke obọ na ya la ẹghẹ okiekie ẹdẹ gha dee, arriọba ọghe Britain kevbe United States nọ re Anglo-America ẹre ọ ghi mudia ye ihe ọba ọghe ahọ.c De arriọba nọ ghi mudia ye ihe ọba ọghe okuọ?

GHA RE ỌBA ỌGHE OKUỌ?

9. De ẹghẹ ne ọba ọghe okuọ ya dọlegbe rhiegbe ma? De vbene ẹmwẹ akhasẹ nọ rre ebe Daniẹl 11:25 ya mwẹ amusẹ hẹ?

⁹ Vbe ukpo 1871, ọba ọghe okuọ keghi dọlegbe rhiegbe ma, vbe ẹghẹ na kha na, ukpo ọkpa ẹre ọ ye ne Ọtẹn Nokpia Russell kevbe etẹn ọvbehe ya suẹn gha zanzan e Baibol kugbe. Ukpo nii ẹre okpia ọkpa na tie ẹre Otto von Bismarck ya ku ẹvbo nibun ni rre otọ Europe kugbe khian agbẹnvbo na tie ẹre Germany. Ọba ọghe Prussia na tie ẹre Wilhelm I, ẹre ọ ghaa re ọgbaisi nokaro vbe arriọba e Germany. Ọ keghi mu e Bismarck ye ukpo ọghe ọka arriọba; e Bismarck ẹre ọ ghaa re ọka arriọba nokaro vbe Germany.d Vbe ukpo nibun ghi gberra, e Germany na do gha khaevbisẹ yan otọ ẹvbo nibun vbe Africa kevbe ẹvbo eso ni rre ikinkin Okun ọghe Pacific. Ọ na do gha gu arriọba e Britain suan. (Tie Daniẹl 11:25.) Vbe ẹghẹ nii, ivbiyokuo ọghe arriọba e Germany wa gha bun ẹsẹsẹmwẹse, ọ bun sẹrriọ wẹẹ, vbe uhunmwu otagbọn hia, arriọba ọghe Britain ọkpa ẹre ọ mwẹ ivbiyokuo sẹ iran. Vbe ẹghẹ ne Okuo Ọgbagbọn Nokaro ghi ya mu sa, ivbiyokuo na ẹre arriọba ọghe Germany loo ro ya gu eghian ọghe iran khọn.

10. De vbene ẹmwẹ akhasẹ nọ rre ebe Daniẹl 11:25b, 26 ya mwẹ amusẹ hẹ?

¹⁰ Akhasẹ ighẹ e Daniẹl vbe tae yotọ, emwi nọ khian sunu daa arriọba ọghe Germany kevbe ivbiyokuo ọghẹe hia. Vbe Daniẹl ghi guan kaẹn okuo ne ọba ọghe okuọ kevbe ọba ọghe ahọ khian khọn, ọ na wẹẹ “ẹtin [ọba ọghe okuọ] i ra sẹ ọre.” Vbọzẹe? Rhunmwuda, “a gha rẹrẹ ọba [ọghe okuọ] . . . Iran ni sikẹ ọre sẹ, vbe iran ni gu ẹre ziro gha mu ẹre agbọn rhia.” (Dan 11:25b, 26a) Vbe ẹghẹ ọghe Daniẹl, usun emwa ni sikẹ ọba sẹ keghi re emwa ni winna vbe ẹguae, iran na, ẹre ọ vbe rri “evbare ne ivbi ọba re.” (Dan 1:5) De egbe emwa ne ẹmwẹ akhasẹ na, na mwẹ amusẹ? Ọ keghi mwẹ amusẹ vbe egbe emwa ni ghaa rre ukpo nọ yo vbe arriọba ọghe Germany ni si uma ya mu ọgbaisi ọghe iran hin ukpo rre. Usun iran na ọre avbe ọka iyokuo kevbe avbe ọbude ọghe ivbiyokuo.e E Daniẹl vbe tae yotọ, emwi nọ khian kẹrikian ighẹ okuo ne ọba ọghe ahọ kevbe ọba ọghe okuọ khian khọn. Vbe Daniẹl ghi guan kaẹn ọba ọghe okuọ, ọ keghi kha wẹẹ: “A gha gbele nibun vbuwe ivbiyokuo ẹre, a gha ho ivbiyokuo ẹre bẹkun.” (Dan 11:26b) Zẹvbe ne Daniẹl tae yotọ, obọ keghi vba ivbiyokuo e Germany nibun vbe Okuo Ọgbagbọn Nokaro, a keghi “gbele” iran nibun rua. Ke na ya bu agbọn tua agbọn do sẹ ẹghẹ na ya khọn Okuo Ọgbagbọn Nokaro, a ma miẹn okuo ọvbehe nọ yọn vba re.